Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 14, 7 ʻApelila 1894 — HE KAAO HOONAUE PUUWAI NO PUAKAOHELO KE Kaikamahino Alii. KA Ui Oi Kelakela o ka Nani a me ka Maikai. NANA I HEHI-KU NA KAPU O KUAIHELANI A ME NUUMEALANI KA Ui i Hiolo ai ke Kapu a me ka Mana o ke Kiowai kupua—kahi e hiolo ai ka nani a me ka maikai o na mea kino kanaka o ka Honua nei. [ARTICLE]

HE KAAO HOONAUE PUUWAI NO PUAKAOHELO KE Kaikamahino Alii. KA Ui Oi Kelakela o ka Nani a me ka Maikai. NANA I HEHI-KU NA KAPU O KUAIHELANI A ME NUUMEALANI KA Ui i Hiolo ai ke Kapu a me ka Mana o ke Kiowai kupua—kahi e hiolo ai ka nani a me ka maikai o na mea kino kanaka o ka Honua nei.

Ke Kiowai kapu a me ka Mana Kupua e kiai ia ana e na Honu Alii iie Umikumamalua; ua lilo ia mana i mea OLE I KA NaNI A ME KA Ul O Hawaii. He aina maikai, he kanaka no, he aiii no, he nui ka ai a me na mea ula no a pau e like no me ko olua aina. Eia ka hewa, a e hoolohe loa nae olua o pilikia kakou. O kanaka 0 keia aina, he kanaka liilii, aole a lakou olelo, he poe kuli, a o ka lakou o'elo, aia ma ka lima e kuhikuhi ai 1 na mea a lakou e makemake ai maluna o ka aina, o ko alii a me ka wahine a me ka laua kaikamahine, o lakou wale no na mea kamailio. O ka inoa o ka wnhine. o Hinahulimoana, a o ka inoa hoi o ka laua kaikam&hine, o Kahakauakoko, a o ke kahuna hoi, o Lonoahimakaakane, a o ke kilo a me ke kuhikuhi puuone, o Lonoikaalepoi, a oka mea iaia ke ki o ka aina e hoopii ai iiuna o ka ilikai a me ka hoemi ana ilalo o ka papaku o ka moana, oia o Ilooneehonua, oia ka mea i kapa ia al ka inoa o keia aina, o Kanehunamoku, ua kapaia ka iuoa o ka aina ma ka inoa o ke alii, oia o Kanehunamoku. Aia a pae olua luka o ka aina, e hoomanao olua mai nana olua i hope o piiikia olua, a penei olua e hana ai, aia a hehi na wawae o olua i ke one maioo, iuka no ke alo e nana ai, mai oni, alaila, kamailio iho oe e Puakoolau, e Punahoa, e hoolilo ae oe i ka waa o maua a ine na pono a pau i ukuiele, a hoopill mai ma kuu kuemaka, aia a pau kela mau kauolia i ka hookoia, e a'u, alaila, hele aku olua imua a hala he kunalima anana inai ka aekai aku, alaila, pau ka pilikia, a aia a hala keia wahi ia olua, alaila, e hele olua ma ka akau o ka aina, mai heie olua ma ka hema o make olua, no ka mea no na makaainana iu aoao, a o ka aoao akau no ke aiii ia ao, a ia olua e hele ana ma ka akau o ka aina, ua manao no lakou he mau alii olua. I ka wa a olua e he'e ai, mai ike olua i ka pua mai o na pua ano like ole e popohe mai ana iluna o ko lakou mau kumu Uke ole, mai hoohihi olua a kii aku e ako i kona pua, e hoomanawanui a hiki i ka halealii. A i ka hiki ana o olua mawaho o ka pa o ka halealii mai makau 1 na kiai a weliweli hoi, o ia mau kiai, he mau mano niuhi. O ke alii ua hiauaoe. Eia ka rula, o ke alii ua hiamoe, a e hele oe e Puakaohelo a komo i ka halealii, a o ke kanaka e moe ana ! me ka umiumi loloa, e hele aku a laiau i kn uiuiumij huki noa eha, a ! i ala ae a nlnau na wai ke kupua o ! oe, alaila hai iho oe nau no, a ninau

ae na'a na wai, na Punahoa, alaila, ald mal, ua hiki mua bol au ilaila, pau ka pilikia, a naoa hoi ia e kahea i ko kupunawahine a me ko hoahaoau mua, alaiia, o ka pau ana ia o ka'u mau ia olua e ft'u maa «IM. E na hoa hoinainau o keia nanea hooni puuwai, ua pau ae la ko kakou huolohe ana i ke kauoha a Punahoa, ka aiea nona ka mana kupua e hiolo ai na mana kupua e ae o ke ao nei, a e aui ae kakou i hope e nana ai ia iaua ia e huulani mai la i na ale hanupanupa o ka moana, a ia laua e hoio nei aia laua mawaena oekolu po u me ekolu ao, he aiaikai ka makani, a ia po a ao ae, oia ka ia a ke kupunawahine i kauoha ai ia iaua, e ike ana laua i ka aina, a o ka po ia o Hoaka a nona no ke ao ana ae ia Ih, aia laua i kela manawa ua kupono ka ia ī ka iolo, oia hoi hora 12 0 ka po, o ka hele ia a ka piii o ke ao, ko haulani nei no kahi waa o [ laua nei 1 ka ohuku ale, oiai no ka meu nona keia moololo ohiolini i nna iluna o kahi i hoomakaukau ia nona, ua hele a makoie i ka pehiaia e na kilihau anu, ua pulu elo keia, a hoomanao ae ia ka mea kakau i keia inau wahi lalani hooheno a ka poe kahiko: Nani Pueo i ka noe o Alakai Alakai ia ana e ka ua miki o Waioli Kuene ole i ka piii o Koianana He naele aku Aipo na ka ua Pahee i ke anu ka iaau Kipapaola 1 ua i ka liko a mamalahoa Pua ka ula i ka liko o ka iama Papahi lei uia ka nahele o Mohihihi He hoolulu pua hinano hala ia o Naue E hone ana i ka pali o Makuaiki Ho makua kp k«naha i hc kuuo a ke aioha Hoohanini ika ukana a ka waimaka a Nanea mai ana Hoi ia'u a O ka hele ia o iaua nei a wehewehe loa kaiao, a e nanea ana no hoi o Puakoolau i ka holo o ka waa, a i kiei aku aunei kona hana mamua o ka ihu o ka waa, e ku mai ana ka aina mamuao iaua nei, he aina haanaa wale no a e keokeo mai ana ke one o kahakai, aole keia i hoala aku i ka hanai no ko ianei manao no aia a pae i kula, alaila hoaia aku, oia hele o iaua nei a maiamaiama, ike maopopo aku la keia i ka aina, a o ka hele ia a kokoke e puka ka la, hookokoke loa aku la kahi waa o laua nei i kaha one, a ke ike aku la keia i kanaka e oiliili mai ana mai ioko mai o ka ululaau, he poe kanaka poupou iiilii, e kuhi ana na lima i o a ianei, e ielele ana iiuna me Jie poe kao keiki ia, a hoala aku 1a keia i ka hanul, e iu nei, e ia nei e, e ala ua ku kaua ika aina, he aina kapu keia.

Aia do ka hanai i ka hoonipo ana a ka biamoe, a i ke aia ana ae hoi, ua holoi oia i kona maka me ka wai hunahuna a ka opua, me na pua iehua mai o Mokaulele, a iu wa i holoi iho ai na oiauu iiwi maka polen<t i kona mau maka ooaona, ua hoopulu ia e ka ua kuaiau ma ka moana. E iiu hoa heluhelu o keia kaao, inai ka hoomnka ana o ka mooielo a liiki i keia wahi ukahi noa hoike ia he mau manu iiwi maka polena Keknhi e heie pu nei me ka ui hooKaiakupua o Kauakuniiehuii o Hiio, ae, ke heie pu nei no me laua, mamuli oka mana kupua oko laua nupunuhiue oia o Punahoa. I ka pau ana 110 oka maka oka ui i ka holoiia e na munu 4iwi maka polena o ka uka iu uuu o Paliuil, aia tio ka alna ke uhi paa ia ia e ka ohu aka nae, ua kokoke iua iaua nei i ka ae one, a i hakalia wale no i ka pau ae o na maka o ka ui Puakaoheio, a mahope iho oka p*u ana o kona inaka i ka hoiof> ia wa oia i oi pono ae ai a noho pono iluoa o ka pola o kahi waa o iaua, a ua heie wale a moaunounoa na pupaiina okaui i ka pehia e ka ehu ake kai, heie keia a puaena, a hoomanao ae ia ka mea kakuu mele aka poe kahiko: Moaunounoa Puna i ke akua wahine Moa makaii ka ohia o Moeawakea Ke nana aku iiunao-Halaaniani Lohi mai ka papa Ali ka pahoehoe Opiopi ka papa o Kukalaula Ka hele no i ka naheie loa o Maukeie Pakeie ke aloha mai ioaa i ka moe Aohe wa—a —ua hiki mai o—-oe — O ka hala ana aku la no ia Hala ke aloha naue me ka anoai a— loa makemake oe e koho elele hana kumukanawai, e hele ae e hoopaa i kou inoa ma ke keena ahaoieio kahiko maloko o ka Hale Mana Hookolokolo.