Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 13, 31 March 1894 — MA KE KAUOHA. [ARTICLE]

MA KE KAUOHA.

KANAWAI ee. He KANAWAI E PILI ANA I KA PAE AlNA Mai o na Kanaka o na Aina E ma •.'•V ko Hawaii Pae Aina. K Hooholoia e ka Aha Hooho a me ha Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina.'H Pauku 1. Aolo uo e ku i ke kanawai ka pae nna mai ma ko Hawaii Pae Aina o na kanaka o na aina e o na ano i lioakakaia mahope iho nei, oia hoi keia: Na lola, na kanaka pupule, na ilihune, na kuewa ino, na lawehala, ka po© mahuka mai ka lima mai o ke kanawai, ka poe i looliia i na mai ino a e pilikia ai paha ma ke ano he mai lele, ka poe pee malu ma« luna o na moku, iia aeahaukae a me ka poe a pau i akaka ole ka mea i loaa mai ai ke ola, a o ia mea e akaka ai ke ola ana ua hiki no e hoikeia ; ma ka loaa maoli ana ma ka waihona na dala aole e emi malalo o kanalima dala ma ke dala maoli, a i oleia he palapala aelike oiaio maoli no ka hana me kekahi kanaka 1 kupono i hilinaiia e noho ana ma ko Hawaii Pae Aina. Pauku 2. O ke kapena a alii moku e ae paha nana i lawe mai maloko o ko Hawaii Pae Aina a hoopae, a i oleia hoao e hoopae, a i oleia ae aku e hoopaeia kekahi kanaka o na aina e i kuleana ole ma ke kanawai e komo maloko o ko Hawaii Pae Aina, e manaoia ua hana i ka hewa mikamina, a ina e hoahewaia no ia mea e hoopaiia ma ka uku hoopai aole e oi aku mamua o elima hanen dala aole hoi e emi malalo o hookahi haneri dala no kela a me keia kanaka o na aina e o ia ano i kuleana ole e komo maloko o ko Hawaii Pae Aina, i laweia mai a hoopaeia, a i I oleia, i hoaoia a i aeia paha e hoopaeia, a ua hiki e lioopaahaoia no kekahi manawa aole e oi aku mamua o hookahi makaliiki; a o kekahi moku o ia ano aole e loaa iaia ka ae mal knknlii, «lm 0 ko Hawaii Pae Aina a hiki i ka manawa e kaa ai ia hoopai. Pauku 3. I ka manawa e ku ae ai kekahi moku mai na aina e mai ma kekahi awa o ko Hawaii Pae Aina me na ohua maluna, na ke kapena no o ia moku e lioike aku i ka inoa, ka lahui, kahi i noho hope ai, kahi e hele aku ai, ka hana a mo ka manao o ka hele ana mai i ko Hawaii Pae Aina o kela a me keia ohua o ia ano mamua iho o ko lakou hooleleia ana i ka aina, i ka Luna Dute Nui a i oleia i kona hope, a i oleia i ka Luna Dute o ke awa kahi o ia moku i ku" aku ai, a nana no e nana m& ia wa i ua mau ohua nei a pau loa he poe no na aina e mai, maluna o ka moku a i oleia ma kekahi wahi i hoakakaia ma ka aina. Aka o ia laweia ana o ia mau ohua mai ka moku aku no ia nana ana aole ia e manaoia he hoopae ana. E loaa i na luna nana ka mana e olelo aku 1 na olelo hoohiki a e lawe n noonoo i na olelo o na hoike o pili ana i ke kuleana 0 ia poe ohua o na aina e mai e pao ma ko Hawaii Pae Aina, e kakauia ia m«u mea a pau ma ka mooleio. O na mea i hooholoia e na luna nana o pili ann i ko kuleana o kekahi kanaka o na aina e mai e paemai e paa noin; eia nae ua hiki no i ka Luna 3>ute nui e hoololi ae i ka mea 1 hooholoia e kona hope a me na Luna Dute, ina ua hoopii hou ia aku imua ona mai ka lakou hooholo ana. Ho hana na ke kapena, na alii moku, a me na akena o ia moku," e hana i mea kupono e pale aku ai i ka pae ana o kekahi kanaka o na ainu e ma kekahi wahi a manawa paha mawaho ae o kahi i kuhikuhiia e na luna nana, a o kekahi kapena, alii moku a akena paha o kekahi moku o ia ano nana i hoopae me ka manao e hana pela a i oleia mamuli o ka hemahema, a ae paha i kekalii kanaka 0 na aina e mai e pae ma kekahi wahi a mn ka manawa okoa ae mai ka mea i kuhikuhiia e na lnna nana, a he poe e ae mai ka poe i aeia e pae e na luna nana, e manaoia ua hana oia i ka hewa mikamina a ua hiki e kau ia maluna ona na hoopai 1 hoakakaia maluna ae nei. Aole e loaa i kekahi moku o ia ano ka palapala ae holo mai kekahi awa aku o ko Hawaii Pae Aina aia a hookaa muaia ia hoopai. Pauku 4. O nakanaka a pau o na aina e i hele mai ma ke ano kue i ke kanawai ma ko Hawaii Pae Aina, e hoouna koke ia aku no mai ka aina aku ina ua hiki e hana ia pela maluna o ka moku nana lakou i lawe mai. O ka lilo o ka malama ana ia lakou oiai maanei, a pela pu no me ka lilo o ka lawe a&a aku o ia poe o na aina e mai keia aina aku e kau ia no ia maluna o ka ona a mau ona paha nona ka moku i hele mai ai ia poe o na oina e mai; a ina e hoole kekahi kapena, akena, mea i hoounaia mai ai ka moku, a i oleia, ka ona paha, aole e lawe hou maluna o kona moku i ua poe nei o na aina e mai, a i oleia, ua hoohemahema i ka paa ana ia lakou maluna o ka moku, a i oleia, uahoele & hoohemahema paha i ka halihali ana ia lakou mai ka aina aku, a i oleia, hoole i ka hookaa ana i na lilo o ka malama ana ia lakou maanei, e manao ia ua kapena la, akena, mea i hoounaia mai ai o ka moku a ona paha ua hana i ka hewa miimiwinw. a ua hiki e kau ia maluna ona na hoopai i hoakakaia maluna ae nei no kela a me keia hana hewa ana, a aole e loaa i ua mokn 1« he pala-

pala ae e holo mai kekalii awa o ko Hawaii Pae Aina a hookaa ia ua hoopai lu. Pauku 5. 0 kekaiū kanaka ona aina e i komo iloko o ko Hawaii Pae Aina ina ke ano kue i ke kanawai ua hiki no o hoihoi hou ia, e like me kamea i kuhi kuhiia ma ke kanawai i kela a me keia manawa iloko o hookahi makahiki ma ia hope iho malalo o na lilo o ka mea a mau mea paha, ka moku a hui i hoohuiia paha nana i lawe mai ia kanaku o nu aina e iloko o ko Hawaii Pae Aina; a ina aole e hiki e hanaia pela, alaila, malolo o nalilooke Aupuni; a o kekahi kanaka ona aina « i iilo he mea na ka lehulehu *e malama ai iloko o hookahi makahiki mahope iho o kona hiki ana ma ko Hawaii Pae Aina, mamuli o na kumu i loaa mamua ilio o kona hiki ana mai, e manaoia ua hele mai oia ma ke ano kuo i ke kanawai, a ua hiki e hoihoi ia e liko me ia i hoakaka mua ia ae nei. Aokekahi kanaka o na aina e i kowo iloko o ko Howaii Pae Aina ma ke ano kue i ke kanawai e hoopaaia no oia e ka Ilamuku, a i oleia, e kona hope, a i oleia, e kekahi Makai Nui a makai paha a loaa he manawa kupono e hoihoi ai mai ka aina nei aku. Pauku 6. Ma keia ua haawi ia i ua Lunakanawai Kaapuni a me na Luunkanawai Apana ka mana pilui, liko ma na hihia mikamina a pau e ulu ae ana malalo o na hoakaka ana o keia Kanawai; a ua haawiia i ka Luna Dute Nui, kona I hope a me na Luna Dute a pau ka mana piha ma na mea e pili ana i ke kuieana o | kekahi kanaka o na aina e mai e pae mai, a i oleia, no ka ninau no kekahi kanaka 0 na aina e i pae mai ua hana paha oia pela ma ke ano kue i ke kanawai, malalo no nae hoi, ma na mea e pili ana i liu hope a me na Luna Dute, o ka nana hou ,ia ana e ka Luna Dute Nui iua ua hoopii loa ia aku imua ona. Pauku 7. E mana keia Kanawai mai kona hoolahaia ana. Aponoia i keia la 1 .o Maraki, M. H. 11894. (Kakauiuoaia) SANFORD B. DOLE, ! PeroBidena o ke Aupuni Ku - ikawa o ko Hawaii Pae 1 _ aiun. (Kakauinoai» l J. A. KINO, Kuliina Kalaiainn. '2487-lt KANAWAI 67. He Kanawai e Hookaawam: ai i Huiha Dala Hou ae no Kela a me Kkia Lilo oka Buro Oihana Leta ma KA OIHANA WaIWAI. E Hooholoia e ka Aha Bookb a w/e lu Aha Kuka o ke Aupuni Kuiknwa o ko Hawaii Pueaina: Pauku 1. Ma keia ke hookaawoleia nei mailoko ae o ka Waihona o ka Lehulehu na Dala he Ekolu TauBani me Ka-naha-kumamaono me 69-100 ($3,046.69; mawaho ae o na huina dala i hookaawale ia mamua aku nei no kela me keia lilo o ka Buro Leta, no nn pooletn i hoopuka houia. Pauku 2. E mana keiu Kanawni nioi kona la e hoolahaia ai. Aponoia i keia la 1 «> MBraka. M. H. 1894. (Kakauinoninj SANFORD B. DOLE. Peresidena o kc Aupuni Ku ikawa o ko Hawaii Pa«Ainu. (Kakauinoaiaj J. A. KINO, Kuhiua Kalaiaina. 2487-lt KANAWAI 68. He Kanawai e Hoololi ai i ka Pauku lokk Kanawai i Kapaia "Hk Kanawai e Kokua Hou AII kh Kukulu ME EA HANA IA ANA O NA ALAHAO MA ka Mokupuni o Oahu," i Aponoia ma ka La 15 o Sepatemaba, 1890, A e Hoopau loa ana i ke Kakawai 58 o na Kanawai o ke Aupuni Kuikawa. E Hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina: Pauku 1. Ma keia ua hoololiiu ka Panku 1 o ke Kanawai i kapaia " He Kanawai e Kokaa Hou ai i ke Kukula me ka Hana ia ana o na Alahao ma ka Mokupuni o Oahu," i aponoia ma ka la 15 o Bepatemaba, 1890, i heluheluia ai ua Pauku la peneia iho : "Pauku 1.0 ka manawa i haawiia no ka hana ana i na Alahao mahu ma ka Moknpuni o Oahu, e like me ia i hoakakaia ma ka Pauku 2, Mokuna 62 o na Kanawai o 1888, ma keia ua hooloihi ia aku a hiki i 3epatemaba 2, 1898, a o ka manawa no ka pono kaokoa i haiia maloko o ia Kanawai a hiki i Sepatemaba 11,1938. Eia nae e pili wale no ia hooloihi ana o ka manawa o ka pono kaokoa i na wahi wale no o ke alahao a ka hui i oleloia e hana ai ma na Apana o Waianae, Waialua, Koolauloa a me Koolaupoko, a i oleloia ma kekahi paha o ia mau Apanai oleloia." Pauku 2. Oke Kanawaii kapaia u He Kanawaie hoololiaiika Pauku loke Kanawai i kapaia 'He Kanawai e kokua hou ai i ke kukulu me ka hana ia ana o na Alaahao ma ka Mokupuni o Oahu/ " i aponoia ma ka la 15 o Sepātemaba, 1890, oia hoi ke Kanawai 58 o na Kanawai o ke Auponi Kuikawa, i aponoia ma ka la 2 o Novemaba, 1893, ma keia ua hoopau loaia. Pauku 3. E mana keia Kanawai mai konahoolahaia ana aku. Aponoia i keia la 8 o Maraki, M. H. 1894. (Kakauinoaia) SANFORD B. DOLE, Pereaidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina. (Kakauinoaia) J. A. KINO, Kuhina Kalaiaina. 2487-lt