Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 10, 10 March 1894 — Mau Kamahele Makaikai i ka Wahine o ka Lua, Kaluao Pele, Kilauea, a o ke Kamahao o na Kamahao. [ARTICLE]

Mau Kamahele Makaikai i ka Wahine o ka Lua, Kaluao Pele, Kilauea, a o ke Kamahao o na Kamahao.

\Hoomauia.'\ A pau keia pihe, ua haalele aku la maua ia keena a hoi mai i kekahi keena mawaho loa, oia no ko keena hoonanea. Malaiia maua i ike iho ai he mau buke e waiho ana maluna o ke pakaukau. I ko maua wehe ana ae, ike iho la maua i na inoa o ka poe i hiki aku i ka Luapele Kamahao o Kilauea a me kekahi mau moolelo pokole i kakau ia e kekahi poe makaikui no ua wahine nei o ka lua. He nul na moolelo ano hooheno maloko o ua buko noi e pili ana no ka wahine aiwaiwa o ia uka i imi e hu ai kou aka e ka moa o heluhelu ana, Ma ia keena ua halawai maua me kekahi makamaka haoie, a ua nenea me ia ma ke kukai olelo ana no na mea e pili ana i ka aiwaiwa o ke ao nei. Ua ninau mai oia ia maua, ua ike mua anei oiua ia Kilaeua nei? Ua pane aku na kamahele, aole, ka maka mua loa keia o ko maua hiki ana ia nei. Mamuli o ko maua lohe mau i ka nani kamahao a me ke kilakila o keia luapele» n*laila, ua kono ia ko maua mau iunaikehala me ka hoeueu mau ia o ko maua mau puuwai e naue e ike kumaka i ka nani o ka wahine I ka aiwaiwa i ka luaopele. Mahope o na kukai oleio ana me ia, ua alakai aku la o Mr. Lee la maua no ka hoomakaikai ana i ka hale a me na mea a pau e pili ana i ke keena a me na kapuahi hoopumehana. He waipahe a me ka oiuolu piha kona kamaiiio ana, a he mea hoi e hoolana ai i ka manao o ka mea makaikai. E hoike mau mai ana kona mau heleheiena i ka nanaina o ka hauoli a me ka hoihol. A pau kona hoikeike a me ke kuhikuhi ana ia maua, ua komo hou aku la maua maloko o ke keena e waiho ana ke pakaukau pahupahu, a oiai no hoi he maamaalea no na kamaheie ma U hana, nolaila, ua ulele iho ia ua mau kamaheie nei o fjluaopele kamahao o ke ao nel. |fole iliuliu loa keia paani hoonea ana, komo ana ka puuwai i piha i ka oluolu, a me kona ieo palupalu a hauoli i pane mai ai oia ia maua. Ua makukau na lio uo oiua e iho aku ai e Ike i ka nani kupaianaha o ka pele ilalo o ka lua. O keia ka wa kupoao a olua e iho ai me ke alakai, i hlki olua i lalo i ka lua i ka manawa maamaama ku-

pono. A oiiii no boi ke pii muu nei ka iKaika o ke ahi, a ua hu mni ka pelo mai kh lun ma.-imau a i kekahi lua mai, 'nolalla, wnhi a ke alaleai, ho napeiepele ka pohakupele. me ka imi pono ana e palekana al, a be niuio uo ia. Mamua o keia hoomakaukau ana, ua uhi mai ka uhiwal ae paa ana i ka noe mai o ao o ka lua, a he nani ke nana aku oe e ka mea makaikai, aole no i loihi ioa keia uhi ana o ka uhiwai a me ka noe, ua mao a e Ia a hoike mai la ka wahine nani liookaiakupua o ka iua i kona nani ula wena. 1 keia wa, ua kii aku la maua i ko maua mau kapauweke a lawe mai la a hoopaa maluna o na noholio oko maua lio. Ma ka hera 3:50 rm. ponoi i kau a e ai maua maiuna 0 ko maua mau iio no ka iho ana ilalo o ka lua. O ke alanui e iho ai ilalo o ka lua he maikni. Malalo koke aku oka hale hookipa (oia ka liale i kapaia ka Volcano Hou.se) e ulu ana nn kumulaau a e pua ana no hoi ka lehua. Ile nani ka nanaiua a me ke kupaianaha maoll no o ia mau mea. Aia maua i hiki loa aku ai ilalo i ka pahoehoe me ko maua alakai, he uliuli liinuhinu ka'u e ike aku, aia hoi ma o a maanei, e puapuai mai ana hoi ka uwahi pele, a he ku i ko kamahao a ano e maoli ka hana aka mea ike ole ia. Ma ka lioomaopopo iho a maua, he ahi wale no keia wahi a makou e hele nei, oiai e puka ana ka mahu ma o a maanei o makou. Ia makou e nee mau aku nei imun, a ia ko'u mau maka e nana ana ma o a maanei o na paia o ua lua kaeaea nei a ke kupaianaha nui wale, me ka i ana iho ilokoo'u, pomaikai maoli au 1 ko'u ike ana i na meu kupaianaha o keia iua kaulana I ko ke ao holookoa.

I keia ua hoohuli a e Ja au i ka nanaina a ko maua niaka ma kahi e puana ka wenu ula o ke ahi aka wahW. Aia ilnko o'u na nianao hauoli a ine ka olioli no ka ike uku ike ahi aka wahine. Iko makou hiki ana maloko o kekahi pa-pohaku i kokoke ioa i ka lua o Halemaumau, lele iho la maua ilalo mai ko maua mau lio mai, a hele aku i ka hale pili no ka holke ana aku iluna ma ke telepona, eia makou ilalo nei o ka lua o Halemaumau e luakaha ana ma ka nana ana ika iiiini oka pele. Hora 4:35 P. M. Aia iloko o ka lua nul o Kilauea, e moe ana he waeaoielo a hiki iluna ika hale hookipa. Ua kukulu ia na pou e hoomaloeloe ana I ka uwea maluna o na pahoehoe pele, ma keia ua loaa ke kukai olelo ana mo ko luaa poe me ka hiki wawo loa, no ka hoike ana aku i na hana pahaohao a ka pele. I keia wa ke ike nei na kamahele i ka hana mai a ka pele me ka nani kamahao a kupaianaha maoli. Aia ke leie mai la ka peie iiuna e like me he waipuilani la, a eia hoi kekahi e pahupahu ana e like mo na poka o wi pu a aia hoi kekahi e liko mo na poka pahu e iele ana iluna a poha ae la, e hai ana e iike me na nalu kekahi, o ohu ana e like me na ualu o ke kai lipolipo kekahi, i ka nana aku i keia mau mea a pau, he mea e ka nani a me ke kamahao. Liuliu niai la ko maua alakai me ka olelo pu ana mai ia maua, e hoomakaukau oiua no ko kakou hele aku i kahi e a mai la ke ahi. Ua piha loa ia ka lua i keia mana wa, a he ano na pelepele loa ka pahoehoo e hiki aku ai I kahi oke ahi. Ua hu inohinei ka lokoahi. Ilaawi mai ia oia he mau pana kuhikuhi pakahi na maua no ka au ana aku iloko o keia kai kupikipiki o o na pahoehoe napelepele.

līelo aku la oia mamua, a hahai aku la maua mahope, he mau manao hauoli piha loa a me na manao koa ko maua e hele nei 1 keia manawa, ia makou i kaa iki aku ai iwaena konu o Halemaumau, i ke aku 1» malti u i ka haale ana ae o ka pele ahu ae la. Ia manawa ike i!u> la maua i ka ula wena o ka pa- | hoehoe e like me ka pohaku imu enaena ma kekahi aoao o makou, hoomau aku la makou me ko maua olelo ole aku i ke alakai o maua, ma kona wahi e hele ai malalla no maua e hahai mau nei. Ika hala ana o ka elua hapakolu o ke alahele e hikl loa aku ai i ka iokoahi, ke kamaheio ke hu ae la ka pele ma kekahi aoao a ke ikaika loa mai nei ka wena o ke puiioehoe raa kekahi aoao a ke pii pu aenei ka wena maialo o ko makou wahi e heie nei, a i ka wa e hou aku ai ke alakai i ka pahoehoo me kana laau, o ka napeie aku la no ia. Aua lilo keia manawa he manawa apuepue no ko makou hiki pono aku i kahi o ka lokopele. Ma ka hoomaopopo aku, he wa wale no no ka hu mai oka pele, oiai ua hele lo.i a plha ka ioko, na ia mea i hoolilo mai i na manao koa wiwo oie iloko o na kamahele i mau uaanao wiwo a auhee. Ua pane koke aku au I ko maua «lakai, -E! ua lawa keia ike ana i ka lua. e hoi kakou, mai kali hou aku.