Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 10, 10 Malaki 1894 — Page 2
This text was transcribed by: | Kesha Miller |
This work is dedicated to: | Leilani Miller |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA.
Kuai o ka ho ʻ olimalima o ka Pono Hoaaina ma ka Makemake o Elua mau Pa Aina Aupuni ma Kaluaopalena, Kalihi, Honolulu, Oahu
Ma ka Poalua, Aperila 3 1894, hora 12 awakea, mamua iho o ka Hale Mana Hookoe, kuai ia aku ai ma ke kudala akea ka pono Hoaaina ma ka makemake o Elua mau Pa Aina Aupuni ma Kaluaopalena, Kalihi, Honolulu, Oahu, nona ka ili he 19.96 mau eka oi aku a emi mai paha.
Manawa: Hoolimalima no ka makahiki hookahi me ka pono e hooloihi aku ma ia hoolimalima a hiki i ka manawa a ke kuhina kalaiaina e makemake ai e hoopau ma o ka haawina ana aku i ka lohe i 90 mau la ma mua ae.
Uku keikei: He $100 no ka makahiki, e hookaaia ma ka hapalua makahiki mamaua.
J.A. King,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Feb. 22, 1894. 2482 3
Kuai o Elua mau Apana Aina Aupuni ma ke Awawa o Nuuanu. Honolulu. Oahu
Ma ke @Poal ma, Maraki 30, 1894, hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale Mana hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala kela mau apana aina Aupuni elua o ke Aupuni, @malalo mai o ke kiowai o Kapana, ma ke @heawa o Nuuanu, Honlulu, Oahu, oia keia:
Apana 1. Nona ka ili he 75-100 o ka eka. @E ana kuai Kiekie e koho aku ai, he $40.
Apana 2. Nona ka ili he 10-100 o ka eka. @Kamanai kiekie e koho aku ai, he $10.
J.A. King,
Kuhina Kalaiain.
Keena kalaiaina, Feberuari 20, 1894 2482-2
KA NUPEPA KUOKOA
- ME-
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
No ka makahiki ....... $2.00
No Eono Mahina..... $1.00
Kuike ka Rula
PUKA ANA 1 Pule 2 Pule 3Pule 4 Pule 5 Pule 6 Pule
Iniha... $1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $3.50 $4.00
2 Iniha... $2.00 $2.75 $3.50 $4.00 $4.50 $5.00
3 Iniha... $2.50 $3.50 $4.50 $5.00 $5.50 $6.00
4 Iniha... $3.00 $4.00 $5.00 $6.00 $6.75 $7.50
5 Iniha... $3.50 $4.75 $6.00 $7.00 $8.00 $9.00
6 Iniha... $4.00 $5.50 $7.00 $8.00 $9.00 $10.00
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka hoolaha ma loko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M. WHITNET, Luna Nui.
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono
No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.
POAONO,...... MARAKI 10, 1894.
Lanakila Kamahao.
O ka mea hou hauoli palena ole i loaa mai i ke Aupuni Kuikawa a me ka lahui kakoo i ke aupuni ma ka mokuahi "Oceanic" o ka la 6 o Maraki nei, oia ka waiho ia ana imua o ka Aha Senate ma ka la 26 o Feberuari, o ka hoike a ke komite o ko na aina e o ia Hale i haawi ia ka mana e huli a nieniele aku no na mea pili i ka ninau o Hawaii nei, i haku ia e Luna Senate Morgan, ke Democarata o na democarata, e haawi ana i ka pono no ka aoao o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina, a ua hoopiha anai makou he mau kolamu, a eia na mea ano nui:
"I ka wa i haule ai ka nohoalii ilalo o kekahi aupuni alii o ka Poepoe Komohana, Ua okaoka loa, a i ka wa e haalele mai ai ke kookoo alii, o ka hele no ia hele loa."
"I paa wale no ka Moiwahine i ka nohoalii malalo o kana hoohiki a me ke kumukanawai, a iaia i hookukaawale mai ai iaia iho mai ia hikiikii ia ana, ua haalele loa maoli oia i kona kuleana."
"O Hawaii, he mokuaina Amerika ia i hiipoi i ke ano kalepa a me ke kulana koa Amerika."
Aole i ike ke komite "i ka mea e nema ia ai o Amerika Huipuia ke komo aku e kukakuka kuikahi hoohuiaina me ke Aupuni Kuikawa, oiai ua lawa i ke Aupuni Kuikawa ka mana kupono e hana ia kuikahi."
Nolaila, he mea hou hauoli kamahao kilakila ka ke KUOKOA e panee aku nei i kona poe heluhelu no ke ko ana o ka makou kumuhana i hakoko pukahi ai me na unu nupepa aneo alii lehulehu e apuhi mau ai i ka poe paa ole o ka manawa poo, hehee o ka lolo a @hinape wale o ka noonoo. Ua hoomau makou i ka paio a hiki i keia mau la hope me ke kaniuhu ole, ko no hoi ka mea i hooikaika ia ai.
Pehea iho la auane ua puulu nupepa awahua nei o ke alakai hewa ana iho nei i ka lahui a i ke iho la i ka hoka.
Ke hoike aku nei ke KUOKOA, aole ia i ike i kona lanakila ana ma keia kaua maka peni a hoonui noonoo, haakei ae ola a hookomo mai i ka noonoo awahua a puni koko paha e ake aku ai o ke kena, aka ke poloai nei oia i ka poe a pau i hoauwana a hoouluahewa ia na noonoo i ka makahiki i hala, e hoi mai i ka poli o ka makua alaka ʻ i, e kau mai kakou a pau e hoe like i kahi waapa i kakou a komo aku i ke kanaana hou. Ua pau ka hookahulihuli ana i kahi waapa, a o ka mea hoolohe ole, alaila no ka ino mai ia, a e @aai aku auanei kela olelo kahiko mana a Hawaii, "he @kuli ka make."
Ke holoke nei na lono ma keia kulanakauhale, eia na anee alii ke anehe mai nei e hoi mai iloko o ka poli o ka poai e hooikaika nei e loaa ia Hawaii he Aupuni onipaa. Ua laha mai keia mahope koke iho o ka loaa ana mai nei o na mea hou hope loa ma ka mokuahi "Oceanic" o ka Poalua iho nei. Ua lohe pu mai no hoi makou, aia ma Maui a ma Hilo kekahi poe anee alii e kunana nei, mahope o ke kali ana no ka hoihoi ia ae o ke alii a hiki loa mai i keia wa, aohe nae he hoihoi ia ae. Nolaila, ke hoona nei ka noonoo, e hoololi ae i ke alahele o keia mua aku a e koho i ka mea pono maoli e hana ai no ka aina a me ka lahui. Ua lawa ka umi-kumamakolu malama no ke kanaka e kaana ai no ka pono ole o ke aupuni alii kapulu, a e hookahua ma ka aoao o ke aupuni e ake ia aku nei e loaa.
Ahaelele Hana Kumukanawai.
Ua heluhelu mua ia iloko o ka halawai o na Aha Hooko a me Kuka o ka la 8 o Maraki nei, ka @bila kanawai kahea ahaelele hana kumukanawai. Na ka lahui e koho i na elele i kau palena ia malalo o na ana-koho kupono, oia hoi ka hookaa i ka auhauo 1893 a me ka hoohiki e kakoo i ke Aupuni Kuikawa a e kue makaewaewa loa aku i ka hoihoi ia Liliokalani a ano aupuni alii e ae. He 18 ka nui o na elele a ka lahui e koho ai, a i mahelehele ia ma kela a me keia mokupuni a apana, penei: He 6 elele no Oahu, 5 no Hawaii, 4 no Maui, Molokai a me Lanai, a he 3 no Kauai a me Niihau.
E hui ana keia mau elele me na lala o ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni e ku nei i keia wa, alaila haku aku i Kumukanawai no ka aina.
Ka Waihona o @Kauhane.
Mamuli o ka paipai ana a ka halepai Kuokoa (Gazette), ua oniu ia ka ulu e niniu no ka lulu ana i waihona dala no ka wahine kanemaka a Kimo Kauhane, ka makai wiwo ole nana i hopu pio ia Chun Hook ka weli ʻ o ia mau la, a i haule make ma ka lima o ke kanaka Paniolo i hoolako mua iaia me ka pahi pepehi kanaka i ka wa a kauhane i hopu ai iaia no ka hewa hoopae a malama opiuma e @kuise ana ma kona poli i na tini opiuma kumu o ka hewa nana i hookikina i ka mea hana karaima e hoohana i kela pahi i hookalaia a winiwini a i kahakaha i kana hoopai he make ko ka mea e hopu aku ana i ke kino o ka mea haihai kanawai. Ua hookupu ia ma ka halepai Kuokoa ponoi iho, na dala he $130, a eia no ke hamama nei ka pepa hookupu dala. Ua eleu ae hoi ko Wailuku, Maui, poe o ka oihana hoomalu, lulu a ua hoouna mai he $24. Ua apo pu mai hoi ko Hilo mau opu aloha, ua manawalea e like me ka hiki, a ua hoouna mai nei ka Makai nui Geo. H. Williams he $36.75. A ina hoi he oiaio na lono ua lulu ia ma ka halepai o ka Hoku na dala $108.50, alaila, ke pehu mai la ka huina. A ina hoi e hoohuila me ka ke aupuni e hookaawale mai nei i ola no ka wahine kanemake, ailaila aole paha e hune ana ka hapa maikai o ka maikai i pakaha e ia iloko o kona mau la mamua o ke awakea.
Na Paahana Iapana Hoohaunaele.
Ua lohe ia mai ka mokupuni kaili la mai, i kela hebedoma aku nei, ua hoolapa ae na paahana Iapana, he 52 ka nui malalo o ka haku paeli ko H.P. Faye o Mana, ma ka haalele ana i ka hana a ua hopu ia a paa lawe ia i Lihue. Ua hookolokolo ia keia poe haalele hana ma ka la 1 o Maraki a hoopai ia ma ka pa $5. Ma ia la hookahi no i hoopai ia mai la keia poe ae la maluna, ua olohani ae la he 37 hou poe Iapana o ia haku hana hookahi ae la no maluna a haalele i ka hana. Ua hopu ia no hoi lakou a lawe ia i Lihue e like loa ae la me ke kaoo a ka poe mua. Ua puapuai mai he elua mau moolelo o keia olohani o na paahana, oia hoi keia, no ka pepehi ino loa ia ana o kekahi Iapana hana o kekahi luna, a o kekahi hoi, na kekahi kauka Iapana o Kauai e hele nei ma ia @mahiko e paipai ai o na Iapana e kipi.
No keia hana ke kumu o ka Ilamuku i holo aku nei i Kauai e hooponopono ai i keia hihia.
LANAKILA KAMAHAO
Kulima Hawaii...... Amerika.
HOIKE KE KOMITE SENTAE
Kokua i ka Hoohuiaina
KUE I KE AUPUNI O LILIU
Aponoia Kuhina Stevens
Papapau na Anee Alii he A-a ko kauhale
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi "Oceanic" i keia kakahiaka Poalua ma kapalakiko mai, ua loaa mai ia makou na mea hou hauoli palena ole no ke Aupuni Kuikawa, a ke awiwi nei makou e hoopuka aku i keia pepa manuahi.
Eia ke ano nui o na mea hou:
HOIKE A KE KOMITE O KONA AINA E O KE SENATE NO KA NINAU O HAWAII
Wasineton, Feb. 26- I keia la, ua waiho mai o Morgan, ka Lunahoomalu o ke Komite o ko na Aina E o ka Senate, i ka hoike o na nieniele ana a ia Komite malalo o ke kauoha a kekahi olelo hooholo e hoike mai ina paha he mau paewaewa kekahi i hanaia ma na launa holo palapala kilo aupuni a ano e ae mawaena o Amerika Huipuia a em Hawaii ma ka mea i pili i ka hookahuli aupuni kope mai nei ma Hawaii."
Ua haku ia ka hoike e Morgan a ua aponoia e Frye, Dolph a me Davis, na lala Ripubalika o ke Komite, a i haku pu hoi lakou i hoike pakui mai. O Butler, @Turpie, Daniel, a me (@gray, na lala Democarata, ke wiaho mai nei lakou i hoike na ka hapa uuku. O keia mau hoike, ke @huila me na olelo ike lehulehu i lawe ia e ke komite, aohe i kana mai ua mea ahua.
Ua hoomaka o Morgan, me keia hoolala olelo, o keia aupuni, i kona lawelawe ana me kekahi ano aupuni ma Hawaii, aole loa e hiki ke @uhaki pu ae ma kana laina lawelawe o ke kahua hana i kulike me na loli ana a pau o ke kino o ka mea e noho ana iloko o ka oihana a ka Peresidena. Ma na mea a pau, o ia aupuni hookahi no me he mea la malalo o ka Peresidena e noho ana maloko o ia manawa holookoa. Aka, he mana no ko ka Peresidena e hoololi i kona manao a me ke kahuahana aka, he mea pono e nana ia e like no ia me ka loli ana o ka manao iloko o ia kino hookahi.
KUE HAALELE I KE AUPUNI ALII.
Alaila, ua kukala hele aku ka hoike ma ke kue haalele loa ana i ke aupuni alii no ko Hawaii Paeaina, ma ka olelo ana ke lawelawe nei kakou ma ke ano he mana aupuni maoli ko kakou maluna o Hawaii, a "o Hawii, he mokuaina Amerika ia i apo mai i ke ano kalepa a me ke kulana koa Amerika" e ku ai ka noonoo ana iho, ina aole e komo maoli ke aloha iloko o kana mau hooikaika ana e hookuu ae i kona lahui mai ka noho ana noonoo kue ino i ke Aupuni Ripubalika, a e nana aku i ka hehihehiia mai o kona lahui e ka moi i manaoia aku mai ka po mai "ka mea nona ke kuleana mai ka po mai i hookumuia iloko o na kulana honaku o ka pegana."
APONO I KA HOOLELLE PUALIKO A STEVENS
Ke apono nei ka hoike i ko kuhina Stevens hoolele ana i na koa manuwa o ka Bosetona iuka o ka aina, mamuli o na hakukoi o na kulana e hoopoino mai ai i na kupa Amerika a me ke kuhikuhi pu mai ua hoolele ia no na koa manuwa mamua no ekolu manawa. Ua lawe ia keia kulana no ko ka Moiwahine hooikaika ana e hookahuli i ke kumukanawai, he hana hoi i like loa kona ano me ka haalele i ka nohoalii a hookuikawa i kona mana e malama i na kupa Amerika.
"He mea maopopo i kela wa aohe loa e hiki i ke aupuni o ka Moiwahine ke keakea mai i ka hoohele ia ana aku o na koa mai na wahi mai a pau, aohe mana e malama ai iaia iho mai ka lele kaua ia ana mai, aole mana e lawelawe ai i na hana o ke Aupuni; a ma ka olelo pololei he manawa kuhao kela o ke aupuni. I paa wale no ka moiwahine malalo o ka hoohiki a me ke kumukanawai, a iaia i hooku kaawale mai ai iaia iho mai ia hikii ia ana, ua like ia me kona haalele i ka nohoalii. Eia hou, ua hookahuli mua ia ka moiwahine e ka lahui ili keokeo mamua o ka hoolele ia ana aku o na koa manuwa o ka Bosetona. Ua make ke aupuni alii Hawaii." Ma ka nana ana i keia ke waiho nei ka hoike i keia noonoo, "ma ka aina kahi aole he mana o ke kanawai e malama ai i na kupa America, aole no he kanawai o na lahui, aole hoi kekahi rula o ke kalepa ana e pono ai ke pale mai i ko kakou hae mai ka haawi ana aku i malumalu ia lakou malalo o ka malama ana o ko kakou mau lima. Aole keia i pili i kekahi mea e hookaumaha ai i ka moiwahine, oiai oia e lila ana i ka pioo, a i ole i kekahi pomaikai paha e haawi aku ai i ka lalahui ma ka hoopaapaa ana i kona pono e lawelawe hou i na mana kanawai."
Nolaila, ke kukala nei ka hoike: "O ka hana a kuhina Stevens a me Kapena Wiltse, ua pololei a ua hana laua me ka manao maikai a me na pomaikai ponoi ole, koe wale no keia o ka malama i na kupa Amerika a me ka maluhia."
HE HUAOLELO MAIKAI NO NA MISIONARI.
Ua wehewehe mai ka hoike no ka hana a na misionari America ma ke kukulu ana i aupuni kumukanawai no Hawaii, a ua kuleana ka lahui o America ke aloha a kokua aku ia lakou i ka hakoko ana i kona ulupa ia. O ko ka moiwahine makemake e kipaku iwaho o ka aina, a i ole ia, e oki i na poo o kona mau hoa paonioni hakaka, ua lilo ia i kumu na America e pupuahulu ole ai i ke kokua ana aku i ke aupuni i kue i ka moiwahine.
AHEWA IA O WILLIS.
I ka wa koke no a Peresidena Cleveland i lohe ai i ko ka moiwahine manaopaa e mahelehele, ua haalele loa i ka lawelawe hou ana aku e hoao e hoomalielie, eia nae ua popilikia o Willis no ka manaoio eia no ia ke hahai nei i kana mau olelo hoonaauao, a hoomau aku la i ka malama anaina kamakamailio ana me ka moiwahine no elua a ekolu paha manawa mahope iho.
HAALELE NO KA MANAWA MAU LOA KE KALAUNU A ME KE KOOKOOALII.
"I ka wa e haule ka nohoalii ilalo o kekahi aupuni o ka poepoe komohana, ua okaoka a i ka wa e haalele mai ai ke kookoo alii, hele no ia hele loa. Aole loa e hiki i ka manao Amerika laulaha ke kakoo i kekahi Peresidena America e hoihoi ana ia lakou, ina no he oi kona haipule a me ka maikai o na kumu @e apono ai iaia."
POLOLEI KO STEVENS IKE KOKE ANA I KE AUPUNI KUIKAWA.
Ua pololei ko Stevens ike ana i ke Aupuni hou, a wahi a ka hoike: "O kana hana ia ma ka wa kupono maalahi e kokua ai, ma ka ike ana aku, i pau ai ke au kuhao n oka palekana o na kupa America. O ka ninau hoohuiaina a me ko Stevens aku nui e kokua, aole ia i kaawale mai kana hana ae a kue paha i kona pono e kahea i na pualikoa mauwa o hoolele mai e malama i na kupa America. No ia mea, aohe no he kumu e hoahewa ai ia Kuhina Stevens, a i ole ia Kapena Wiltse, i ko laua huki ana i ka hae America iluna o ka Hale Aupuni. O ke kukala hoomalu aupuni, oia ka mea aohe kuleana no ka nele i ka mana ole a ua apono ole ia e ke Kuhina nui Foster, a ua hoole ia e Gresham, ka mea nana i kauoha mai e hoopau i ka hoomalu aupuni a e huki i ka hae ilalo i malama ia ai ka hanohano lahui o ka aina." Ua pakui pu mai ka hoike i keia kumu: "ua hoihoi wale aku kakou i ka pomaikai o ke komo ana aku e hokai iloko o na hana o Hawaii a hiki i ka palahalaha ana e apono ole ia maloko o na hana o kekahi mau aina e ae."
KA NINAU HOOHUIAINA.
O ka ninau hoohuiaina, ua wehewehe akea loihi ia, a oiai i ka manao nui maoli o ia hoakea ana he kokua i ka hoohuiaina, a eia no na olelo io e apo ai, penei: "O ka hoohuiaina, he kumuhana ia i aneane hapai mau ia i na wa a pau e na Hawaii, mai ka wa mai o ko kamehameha I. noho alii ana. Iloko o na holo palapala kilo aupuni ana, ua puapuai pinepine a makemake ia no kekahi manao no keia kumuhana. Ma ka olelo ike i lawe ia e ko komite, ua hoea mai ka manao o ka lehulehu o ko kakou mau aliimoku a me na aliikoa naauao, he mea pono e hoohui i pale pono a malama ia ko kakou mau kulanakauhale kapakai Komohana." O ka ike ia ana o oke Aupuni Kuikawa, ua ku i ke kanawai a ua hana ia no ka maluhia.
KA HOOKOHU O BLOUNT.
Ua hoolele ae ka hoike no ka hookohu ia ana o Blount a me kana ninaninau ana o olelo iho la, ua waiho mai oia he hoike ʻ @aianao maikai a hoonaauao, aka mamuli o ke pihoihoi o na manao a me ka noonoo ma Hawaii i kelā wa i hoouna ia ai e huli, ua aneane hiki ole loa ke loaa na kumu maikai piha a oiaio; a o ka olelo ike i lawe ia e ke komite ma ka wa maikai loa, ua kukulu ia ke kumu oiaio, na Liliuokalani ponoi i hoomaka ka hoohuli aupuni, me kona @ake ma o na bila kanawai @opiuna la a me ka loteri e loaa ai na dala e hoohana ai i kona makemake."
Ua pono ka hoike i ko ka Peresidena mana e @hookolu ia Blount a e hoouna aku iaia me ka mana oi ae, a olelo iho la: Aole e apono iki ia ka Peresidena ina i hookekena oia i na puali koa e hoihoi i ka Moiwahine, a no @kona hoolala ole ia ano hana lima ikaika, aka ua hoohana oia i kona oihana no ka hooponopono ana o na kuee, aia no ia maloko mai o kona mana i ae ia.
AOHE A KE AUPUNI KUIKAWA KUMU E HOOHALAHALA AI.
O kela kahua, ua kukulu ia ke Aupuni Kuikawa a hiki i ka wa e hoohui ia ai me Amerika Huipuia, i pololei ai ko Amerika Huipuia komo ana aku e hokai no kona malama ana aku, ka mea hiki ole ke ae ia aku e hoohemahema malalo o kekahi mau kumu e ae; no ia mea ua kiola mai ke Aupuni Kuikawa iaia iho iloko o ko Amerika Huipuia mau lima, aole e pololei ke hoohalahala mai no ko Amerika Huipuia hakilo pololei ana i na mea pono a pau e kana ai i ka aina holookoa a me ka lahui. E ia hoi, ua haalele kuikawa maoli no ka Moiwahine i ka noho alii me ke kali ana mai i ka olelo hooholo a Amerika Huipuia no kona mau pono. Malalo o na kumu ekolu, "ua manoio ka Peresidena o Amerika Huipuia ma o na ike la i loaa i ke aupuni ia wa aole i lawa no ka apono aku i ka hoohui koke mai, aole no hoi i hana pono ka Peresidena iaia ponoi iho, i kona aina, i ka lahui o Hawaii, i ke Aupuni Kuikawa, a i ole ia Liliuokalani me kona hana maikai e huli ina he kumu kupono kekahi no ka Moiwahine e hoihoi ia ai i ka noho ana mana aupuni."
POLOLEI NA HANA A KA PERESIDENA.
Ua olelo hou ka hoike, ma i aelike Aupuni Kuikawa e hoihoi hou i ka Moiwahine aole e ahewaia o Amerika Huipuia no ia hoihoi ia ana; aole no i hoopalau ia ke aupuni alii, aole hoi i mauae i ko Amerika manao a kahuahana; he mau hoaloha maikai wale no lakou ma ka hooponopono ana i ka ninau. No ia mea, ke hoopau nei ke komite maka olelo ana, "aole i komo ka Peresidena ma ke ano ua lawelawe mawaho ae o kona palena a i kupono ole la ma kana oihana kiekie."
UA MANA PIHA KE AUPUNI KUIKAWA.
Aohe mea i loaa i ke Komite e nema ia ai no Amerika Huipuia ke komo aku ke kukakuka ana i kuikahi hoohuiaina me ke Aupuni kuikawa, ka mana piha e hana ia kuikahi. Ua loaa aku i ke komite ke kuikahi aohe i kukakuka ia me ka pupuahulu, e like me ka mea e ahewaia nei, no ka mea ua makemake na aoao a elua e hooholo awiwi no ka pono o ke aupuni maikai. Eia hoi kekahi, no ka poino ke haule aku na paemaku o Hawaii iloko i kekahi aupuni o Europa a pela i kupono i ke hana koke ia.
AOLE HEWA O STEVENS I KONA HOOIKAIKA E HOOHUIAINA
Ua loaa aku i ke komite he mea hooikaika o Stevens i ka hoohuiaina i hamama ole no ka nema ia, no ka mea pela no i ka manawa mai a @Marey a i aueane e pau loa kona mau pani mahope aku ona i noho ma ke ano Kuhina Nui, a pela no me ko Stevens mau mua ma ka oihana ma Hawaii. "O ko Stevens mau hana ana me ke Aupuni Hawaii, he ku i ka hanohano, akahele a aole loa i ike ia ma kekahi ano kona kolohe. Okahi hapakue wale no ma ka lawelawe ana a kekahi luna aupuni o Amerika Huipuia, oia ke kuahaua a Stevens i kukala ai e hoomalu, aka aole he hewa maoli i loaa mai kana mau hana mai, a oia wale no ka mea i ahewaia ma ke ano he hoomaa mua ana."
O na lala Ripubalika o ke komite, oia o Frye, Dolph a me Davis, ua kuikahi loa lakou me Morgan ma na mea a pau o ka hoike a ua kue lakou ma ka hookohu ia ana o Mr. Blount he kue kumukanawai; o ka waiho ia ana o na mana mokukaua ma Honolulu malalo ona, he hewa loa; o ka huli ia ana o ka hae Amerika ilalo ma ke kauoha a Mr. Blount, aole i kupono, no ka mea ua hoala ia na manao pihoihoi me ka naluea; aole o ka Peresidena mana e kanalua ai i ko ke. Aupuni kuikawa mana a e hoao hoi e hoihoi i ke aupuni alii, a aole loa e hiki iaia ke lawelawe ia hana me ka ae ole o na aoao elua.
O na lala Democarata o ka hapa uuku, oia o Butler, Turpie, Daniel a me Gray, ua kue lakou ia Kuhina Stevens no kona komo pu ana iloko o na hana nana i alakai i ka hookahuli aupuni, aka ua hookuu lakou ia kapena Wiltse o ka Bosetona aole hewa.
Ua waiho mai o Butler a me Turpie he mau olelo pokole ma ka aoao e kokua ana i ka hoohui mai i na pae aina o Hawaii.
O na olelo ike i lawe ia e ke komite he ku maoli ke ahua e @piia ai na aoao he 700 a keu a ua ninau wale ia no na kumu a pau i pili i keia hoopaapaa.
Ua hoike o Stevens o na kumu o kona kukala ana i kahoomalu aupuni maluna o Hawaii, no ka mea e manao ana o Iapana a me Beritania e hana pela.
Ua olelo o Blount, aole ona wahi mahui iki mai ka Peresidena a poe e ao no ka manao hoihoi hoi ia Liliuokalani a hiki i mahope @iho o kona hoi ana aku mai Hawaii mai.
HOOLAHA HOU.
No Ka Pomaikai o ka Luakini o Kawaiahao.
I ke AHIAHI POALUA, MARAKI 13, NO KA @ano maloko o ka luakini ponoi, e haawi ana o Mr. Fans i kaua haiolelo pahee hoolealea no Ladana, me ka hoike pu me na kii hooleleaka nunui nei anaina. Aohe wa e haule ai o na mea e lealea ai.
Na palapala Komo, he 50 keneta: ko na kamaili, he 25 keneta, a e loaa no ma na Halekuai Buke, kekela me kuke, Hui hoahu waiwai Malama. Mai poina i ka hele a lawe pu i ka ohana.
HOOLAHA HOOKO O KA MARAKI A ME KE KUAI.
KE HOOLOAHA IA AKU NEI KA LOHE I kulike ai me ka mana o ke kuai i hookomo ia iloko o kekahi moraki i hauaia ma ka la 14 o Mei, A D. 1800. e KUKANA POAIMOKU a me KOPA kana kane a me S.W. KALAAUULA o Lahaina, Mokupuni o Maui, ia James M. Monsarrat o Honolulu, Mokupuni o Oahu, Kahu, kope ia iloko o ke keena kakau Kope, Buke 120 ma na aoao 64, 65 a me 66, ke makemake nei na James M. Monsarral la, Kahu i olelo mua ia, mea e paa nei i ka moraki. e hooko i ua moraki la, no ke kumu ka uhaki ia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa e hookaa ai.
Ke hoolaha hou ia aku nei ka lohe, o kela mau apana aina a pua, na pono hoaaina a me na pilikana iloko o ua moraki la i kuhikuhi ia, e @knai ia aku no ma ke kudala akea ma ke hale kudala o James F. Morgan, ma Alanui Moiwahine Honolulu, ke hiki aku i ka POAKAHI, la 2 o APERILA, M.H. 1894, ma ka hora 12 awakea o ia la.
Penei ke kuhikuhi ana o ka aina i paa maloko o ua moraki la:
1- O kela mau apana aina elua e waiho la ma Pulani a me Nuimalu, Kaupo, ma ua mokupuni la o Maui, a nona ka ili he 63.41 mau eka, a ola na aina i kuhikuhi ia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 2,183 ia kekahuna ka makuakane o ua kukaua Poaimoku la a me S.W. Kalaauula.
2- O kela apana aina e waiho la ma Nuimalu la nona ka ili he 7.88 mau eka, a oia ka aina i kuhikuhi @ia iloko o ka Palapala @Sila Nui Helu @2628 Kuleana Hoona Aina Helu 6773 ia Kawahaokaia kupunakane o ua Kukana Poaimoku la a me S.W. Kalaauula.
E hookoe ana a hookaawale ae mailoko mai o ia mau aina i na hapa i kuai ia aku ia K. Kaiaiki e ua Kalaauula la a me kana wahine ma ka palapala hoolilo i hana ia ma Dekemaba 24, 1883, kope ia ma ka Buke 86 aoao 188, nona ka ili he 23.77 mau eka, a ia S. Kaiaiki e ua Kukana Poaimoku ia a me Kopa ma Maraki 18, 1884, kope ia ma ka Buke 85 aoao 397. He 3.94 mau eka iloko o ke Kuleana Hoona Aina Helu 6,773 a me 1 1/2 mau eka iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 2183.
JAMES M. MONSARRAT, KAHU
Mea e paa nei i ka Moraki. Kuike ke dala. Na uku hana palapala i ka mea e lilo ai. No na mea i koe, e ninau i ka mea e paa nei i ka moraki.
Honolulu, Mar. 3, 1894 2484 - 4
Papa Inoa O ka Poe Ku i ka Auhau o ka Mokupuni o Hawaii i Hookaa Ole
I KULIKE ai me ka Pauku 61 Mokuna LXI. o na kanawai o 1892, ke hoolaha aku nei au malalo iho i ka Papa Inoa o ke Poe Ku i ka Auhau i hookaa ole, a me na Auhau a pau e waiho ana aohe i ukuia ma ka la 31 o Ianuari, 1894 no ka Apana Auhau Ekolu, Mokupuni o Hawaii.
"E pakuila mai ka huina o kanalima keneta (50 keneta) ma kela a me keia auhau kaa ole i helu ia a i hoolahaia ma ke ano he mau koina.
APANA O HILA.
1. Kawananakoa me Kuhio 26-100 eka Pa Hale kokoke i Alanui @Aliit Hilo ma ka aina o Piihonua, P.S, Nui Helu 6109 K. H. A. Helu 3991 na anhau uku ole ia no 1891, 92 me 93 me 10 pakeneta pakui.......... $13.20
2. J Nawahi - Akahi, 1 1-10 mau eka pa aina ma alanui kula, Silo aina o Ponahawai hapa P.S. helu 252 me na hale maluna. Alua, 25 - 100 o ka eka pa aina ma alanui Front. Hilo aina o Punahoa hapa mua o ka P.S. helu 2176 K.H.A. helu 463 a me waiwai lewa. Na auhau me 10 pa keneta pakui........ 43 10
3. Waiwai o Kauluwale, o J Nawahi agena, 8 - 10 o ka eka, alanui Waianuenue Hilo aina o Piihonua, hapa P.S. helu 4399 K, H, A. helu 1783. Na auhau me pa keneta pakui...........22 00
4. Alex. K, Nawahi - 1-8 eka Waiakea hapa I ʻ .S, helu 1146 K, H, A. helu 1738 Na auhau me 10 pa Keneta Pakui..... 83
5. J Nawahi (kahu malama no kekulu liilii). Auhau waiwai lewa me 10 pa kenota pakui...... 11 00
6. Mrs. J Nawahi - auhau kaa lio me 10 pa keneta pakui.........5 50
7. Miss E K Nawahi - waiwai lewa. Na auhau me 10 pa keneta pakui..... 4 95
8. Lahuikau (w)- pa aina ma puueo ap. 3 P.S. 4666 K.H.A helu 4659. Na auhau me 10 pa keneta pahui..... 1 10
9. Waiwai a J Poka Hanaaumoe - 16 hapa 100 eka, Alanui Hale Paahao, Hilo aina o Ponahawai hapa o ka P.S. helu 1156 K.H.A. helu 3996, aia no @IS9092 mo. 93. Na auhau me 10 pa keneta pakui................... 6 60
10. W S Akana - 10 man eka aina @kaun ko kaakepa, a i ole Nene, na hale ma alanui Front, Hilo; 14 1/2 mau eka kahuwa, kokoke i ka wili o Pepeekeo. Na auhau me 10 pa keneta pakui........... 14 20
11. Kauhaue (W) - 6 mau eka aina Malamalamaike, haa P.S. helu 1358 a me na hale maluna. Na auhau me 10 pa keneta pakui.......................... 5 94
12. Makala kalua - 1 1/2 mau eka, aina o Puueo, hapa P.S. helu 4841 K,H.A. hele 8069 me na hale malune a me na waiwai lewa. Na auhau me 10 pa keneia pakui.................... 5 11
APANA O HILO AKAU
13. Mrs. Liliuokalani Dominis Ahupuaa o Honohina P.S. Helu 4386 K.H.A. helu 8452. Na auhau me 10 pa keneta pakui....................................@$3 00
14. Frank Spencer - 3 61-700 mau eka ap.2 P.S. helu 7397 K.H.A. 10969 ma ka aina a kaohaoha e kokoke ana i ka mahiko o Ookala. Aie uo 1892 me 93. Na auhau me 10 pa keneta pakui...................... $ 80
15. Kapoli (W) - 6 1/4 mau eka hapa P.S. helu 1032 aina o Weloka, Aie no @ IS 91, 92 me 93. Auhau me 10 pa keneta pakui ................................... 5.94
16. Jas Bright - 2 @5-10 mau eka hapa P.S. helu 892 ma ke kahawai o Laupahoehoe. Na auhau me 10 pa keneta pakui...................... 3.85
APANA O HAMAKUA
17. Kaaihue Kupane - 30 50-100 mau eka aina o kaao P.S. helu 2494 hapa. Na auhau me 10 pa keneta..........6 71
18. Kakae - 30 50 100 mau eka, aina o kaao P.S. helu 2194 hapa. Na auhau me 10 pa keneta......................... 6 71
19. Kalou (w) - 30 50-100 mau eka, aina o kaao P.S. helu 2494 hapa. Na auhau me 10 pa keneta....................6 71
20 Kahaili - @43 mau eka aina o Kainuehe hapa P.S. helu 1563 me na waiwai lewa Na auhau me 10 pa keneta.... 16 50
21. Waiwai o Bapa - 50 mau eka. aina o Waikaalulu P.S. helu 1556 a me ka hale. Na auhau me 10 pakeneta...... 12 10
22. Kaaukai - 10 mau eka, aina o Nieuie P.S. helu 2161 me ka hale - 3 mau eka aina o Papuaa P.S, helu 1774. Na auhau me 10 pa keneta................. 8 80
23. Ah kee Co-hale ma Honokaa. Na auhau me 10 pa keneta................... 5 50
24. Waiwai o Laukaieie - 29 88-100 mau eka, aina o Kukuihaele P.S. helu 930 Na auhau me 10 pa keneta................. 6 83
25. Misiona Katolika - 3 mau eka aina o Kaauhuhu P.S. helu 935, Na auhau me 10 pa keneta................. 1 32
26. Kahaloa - 5 5 mau eka aina o Waipio P.S. helu 7172 K.H.A.
27. Manele - 5 mau eka aina o Waimanu P.S. helu 5028 K.H.A. helu 7275 - 6mau eka aina o Waimanu P.S. helu 5029 K. H. A. helu 7133. Na auhau me 10 pa keneta..................... 2 20
28. Kahuena - hale a me na waiwai lewa Na auhau me 10 pa keneta.............. 3 30
29. Kaumehameha (w) - 5 3-10 mau eka aina o Kukuihaele P.S. helu 10582. Na auhau me 10 pa keneta.... 1 65
30. W R Castle - 9 25-100 mau eka Papuaa P.S. helu 7852 K.H.A. helu 7465. Na auau me 10 pa keneta...... 3 30
31. G C Akina - 88 mau eka aina o Haukoi P.S. Helu 2449. Na auhau me 10 pa keneta................. 13 20
32. Jas M Monsarrat - 12 mau eka aina ma manienie P.S. helu 1041. Aie no 1892 me 1893. Na auhau me 10 pa kaneta..... 12 54
33. E. Kahulia - 2 02-100 mau eka aina ma Waipio P.S. helu 7561 K.HA. helu 7857. Aie no 1892 a me 1893. Na auhau me 10 pa keneta................ 8 80
34. W.K. Thompson - 16 mau eka aina o Heneheneula P.S. helu 1775, Aie no 1892 me 1893. Na auhau me 10 pa kaneta............. 80 80
35. Kia Nahaolelua - Ahupuaa o Laupahoehoe K.H.A. 6245. Aie no 1892 me 1893. Na auhau me 10 pa keneta..... 4 40
36. A.S. Cleghorn - 7 85-100 mau eka ma Waipio P.S. helu 6174 K.H.A, helu 7956. Aie no 1892 me 1893. Na auhau me 10 pa keneta........... 8 80
37. Kaula (w - 3 mau eka, Waipio K. @ILA) helu 8302. Aie no 1892 me 1893. Na auhau me 10 pa keneta......
38. Iosepa ahia - 3 20 -100 mau eka aina ma Kapulena P.S. helu @5319 K.H.A. helu 440. Aie no 1892 me 1893. Na auhau me 10 pa keneta......
39. Kaukini- 1 60 -100 mau eka ma @Kapalena P.S. helu 4619 K.H.A. helu @..... Na auhau me 10 pa keneta......
40. Pekelo Kalmiaina - 1 60 100 mau eka Kapulena, P.S. helu 5619 K.H.A helu 4040. Na auhau me 10 pa keneta......
41. Epa - O @niau o ka aina o Kaauhuhu P.S. helu 935. Aie no 1892 me 1893. Na auhau me 10 pa keneta......
42. Kahauu a me kekahi poe e ae @-1 mau eka ma Waipio P.S. helu 661. Aie no 1892 me 1893. Na auhau me 10 pa keneta......
43. Makuaa - 23 mau eka ina ma @Hunapueo P.S. helu 796. Aie no 1892 me 1893. Na auhau me 10 pa keneta......
44. W P Lumaheihei - Na hale a me @na waiwai lewa ma Honokaa @kaoina. Na auhau me 10 pa keneta......
APANA O KOHALA HEMA
45. W Davis - @aa waiwai lewa ma @Wauaea a pela aku. Na auhau me 10 pa keneta......
46. M Campbell - waiwai lewa kaa @hua a pela aku ma Waimea. Na auhau me 10 pa keneta......
47. Haalilio - waiwai lewa ma Waimea. Na auhau me 10 pa keneta......
48. John Purdy - 5 eka ma Puukapu K.H.A. helu 3686; 3 eka ma Puukapu P.S. helu 6834 K.H.A. helu 3685 a @uai. a waiwai lewa. Na auhau me 10 pa keneta......
49. J B Kahanu - waiwai lewa, a pela aku ma Waimea. Na auhau me 10 pa keneta......
49. J B Kahanu - waiwai lewa, a pela aku ma Waimea. Na auhau me 10 pa keneta......
50. Jas. Bright - 2 86-100 eka mau Waimea P.S. helu 4 81. Na hale a me na waiwai lewa. Na auhau me 10 pa keneta......
51. Maima - Waimea 1 ilio. Auhau me 10 pa keneta......
52. Epa - Waimea 2 ilio, Auhau me 10 pa keneta......
53. Hooili- Waimea 3 ilio. Auhau me 10 pa keneta......
54. C Duncan - Waimea 1 ilio. Auhau me 10 pa keneta......
APANA O KAUALA AKAU
55. Anna I. Kaia-- 8 3/4 mau eka aina @kalo a me kula ma Makapala. Na auhau me 10 pa keneta......
56. Z Kalai - 1 1/2 eka pa hale ma Makapa la P.S. helu 3557; 2 mau eka aina kalo ma Makapala. P.S. helu 2553, na hale me na waiwai lewa, Na auhau me 10 pa keneta......
57. J B Kaohi - 3 1/2 mau eka aina kalo ma Waiapuka; hale a pela aku. Na auhau me 10 pa keneta......
58. Leong Kong Saug - na hale a me na waiwai lewa ma Halawa, Na auhau me 10 pa keneta......
59. Moses Kennedy - kaa @ilio me ilio Halawa. Na auhau me 10 pa keneta......
60. Lulia Kaihooa - 126 1/2 mau eka aina kula kaihooa. Na auhau me 10 pa keneta......
61. Kailikea (w) - 50 mau eka aina kanu ko ma Halaula; 25 mau eka aina kula. Na auhau me 10 pa keneta......
62. Waiwai o Beke - 30 mau eka kanu ko ma Halaula, Na auhau me 10 pa keneta......
63. Lumaawe - 1 ilio. Na auhau me 10 pa keneta......
64. Nalimahopu - aina ma Honoipu. Na auhau me 10 pa keneta......
65. Waiwai o Lulia Kahanu - 4 mau eka aina ma Kahookai; na hale a pela aku. Na auhau me 10 pa keneta......
66. Waiwaiole - 1 eka pa hale, Kapaau P.S. helu 740; na hale a me na waiwai lewa, Na auhau me 10 pa keneta......
67. Heliilii - 35 mau eka aina ma Honopueo; 1 pa hale me na hale. Na auhau me 10 pa keneta......
68. K, B. Kalama - 2 1/2 mau eka aina ma Honopueo me na nale, a pela aku. Na auhau me 10 pa keneta......
69. Wainee - 7 mau eka aina kanu ko ma Honomakau. Na auhau me 10 pa keneta......
70. Keala - 7 mau eka aina kanu ko ma Honomakau. Na auhau me 10 pa keneta......
71. J H Kuhinapule - 2 mau lio. Na auhau me 10 pa keneta......
72. Kuamoo - 25 mau eka aina kula ma Honoipu. na hale a pela aku. Na auhau me 10 pa keneta......
73. J Kailihune - 20 mau eka aina kula ma Kaipuhaa; 1 eka pa hale a me na hale. Na auhau me 10 pa keneta......
74. Paul Moldenhawer - pa hale me ka hale ma Makapala; na hale me na waiwai lewa. Na auhau me 10 pa keneta......
75. James Kani - pa hale me na hale ma Makapala. Na auhau me 10 pa keneta......
76. Aiona - pa hale, aina kalo na hale ma Makapala a me na waiwai lewa. Na auhau me 10 pa keneta......
77. Waiwai o Hooipo - na hale, apela aku ma Halawa. Na auhau me 10 pa keneta......
78. Ah Cheu a i ole Kon Sang - na hale a me na waiwai lewa, a pela aku ma Halawa. Na auhau me 10 pa keneta.
APANA O KONA AKAU
79. John Lapozo - 58 mau eka aina ma Hianaloli 3 K.H.A. helu 980; na @naha me na waiwai lewa. Na auhau me 10 pa keneta......
80. Kapela - 2 mau eka aina o Kamalumalu P.S. helu 4223 K.H.A. helu 5414. Na auhau me 10 pa keneta......
APANA O KONA HEMA
81. Kaukawaaole - 3 72- 100 ma eka aina ma Honomalino P.S. helu 6583 K.H.A helu 10936; 5 75- 100 mau eka aina ma Okoe P.S. helu 4781 K.H.A helu 10967. Na auhau me 10 pa keneta......
82. Puhi - Mahole ioko o ka aina ma Hoopuloa a me na waiwai lewa, Na auhau me 10 pa keneta......
83. Mrs. Maiopili - 1 1/2 kuleana iloko o ke ahupuaa o Lumilumi aina o Pahoehoe Na auhau me 10 pa keneta......
84. Kawaihoa - 3 70-100 mau eka aina ma Kalahiki, P.S. helu 9676 K.H.A. helu 9746 e Na auhau me 10 pa keneta......
85. Kona a me Fruit Co - Ahupuaa o Kalahiki, 12000 mau eka, oi a emi mai, hookahi kaa a me na waiwai lewa. Na auhau me 10 pa keneta......
NA ONA IKE OLE IA A KOHO OLE MA KA APANA
Ua helu ia keia mau apana aina malalo ma keia poo:
86: (1) - 90 mau eka kul. o Kapoi, aina ohia o Onouli, P.S, helu 6621 K.H.A. HELU 8155........................
87: (2) - 30 eka kul. o Kahahananui, aina o Onouli K.H.A. helu 7303.................
88: (3) - 90-100 eka kul. Kukahuna, aina o Onouli 1 P.S. helu 4132 K.H.A helu 7198....................
89: (4) - 1 30-100 eka kul. o Kapoi, 2 aina o Honouli 1 me 2 K. 11 A. helu 7204....
90: (5) - 27-100 eka kul o Kalamaia, aina o Keekee P.S. helu 6590 K.H.A. helu 8151 B.B.
91: (6) - 16-100 eka kul. o Noahu, aina o Kaawaloa K.H.A. helu 9494......
92: (7) - 24-100 eka kul. o Palau, aina o Kaawaloa P.S. helu 4926 K.H.A helu 9449...................
93: (8) - 2 eka kul o Keaka, aina o Kahauloa 1, K.H.A helu 7186................
94: (9) - 30-100 eka kul. O I, aina o Khauloa 2 K.H.A heli 8231 A...................
95: (10) - 30 39-100 eka kul. Misiona A.P. C, A aina o Kepelu K.H.A. helu 387
96: (11) - 4 77-100 eka kul. o Nika 2 aina o Kaleoli P.S. helu 3865 K.H.A helu 9459...................
97: (12) - 1 90-100 eka kul. Kaaimoku aina o Kalama 2 K.H.A. helu 7051...............
98: (13) - 3 eka kul. o Kaulia, aina o Haukalua P.S. helu 6612 K.H.A helu 7015
99: (14) - 4 eka kul, Kaipuala, aina o Haukalua K.H.A. helu 7023............
100: (15) - 6 13-100 eka kul. o Keaweamahi aina o @Halelii, K.H.A helu 8776.........
101: (16) - 1 07- 100 eka kul. o Haumea 2 aina Kukuiopea P.L.helu 6655 K.H.A helu 7207
102: (17) 04 - 100 eka kul. o Kauwahi, aina o Olelhmoana K.H.A. helu 7004....
103: (18) -4 35-100 eka kul. o Hakuole, aina o Honomalino P.S. helu 5112 K.H.A. 11040..................
104: (19) -4 15-100 eka kul. o Mahoe, aina o Okoe 2 K.H.A. helu 10120
105: (20) -4 75-100 eka kul. o Mana, aina o Honomalino, P.S. helu 6599 K.H.A helu 11001...........
106: (21) -4 28-100 eka kul. o Uoa, aina o Honomalino, P.S. helu 6707 K.H.A helu 10934
APANA O KAU,
107. Mary P Kekoa - 36 96-100 eka aina kula ma Ninole P.S. helu @$23. Na auhau me 10 pa keneta....
108. Kalopi w- 9 09-100 eka aina kula ma Walohinu P.S. helu 3909 K.H.A helu 10980. Na auhau me 10 pa keneta....
109. Keawe (w) ma Hilo - 3 eka aina kula ma Waiohinu P.S. helu 6646 K.H.A. helu 10203. Na auhau me 10 pa keneta....
110. S W Mahelona (Honolulu) -202 33-100 eka aina kula ma Kaunamano P.S.helu 1376, Na auhau me 10 pa keneta....
111. S P Waiola (Puna) 3 1/4 eka aina kanu ko ma @ilokukano K.H.A. helu 9857; 4 eka aina kanu ko ma Hokukano, K.H.A. helu 9837. Na auhau me 10 pa keneta....
APANA O PUNA
112. Joseph Kamai, (Honolulu) - 277 80-100 eka aina o Kaohe a me Keonepoko, P.S. helu 1533. Aie no 1892 a me 1893. Na auhau me 10 pa keneta....
113. Ona aina ike ole la -- 23 85-100 eka aina o Keanohana, oia ka 1/2 o ka P.S. helu 999; 4 eka aina o Keanohana, oia ka @1/2 o ka P.S. helu 2217. Mamua na @J H Pahio i uku, Aie no 1892 a me 1893. Na auhau me 10 pa keneta....
H.C. AUSTIN.
Lunahelu Apana Auhau Ekolu Mokupuna Hawaii