Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 7, 17 Pepeluali 1894 — HALAWAI NUI A NA PAKE. [ARTICLE]

HALAWAI NUI A NA PAKE.

Mamuli o kekkhi bila kanawai i lawe ia mai imna o na Aha Hooko a me Kuka i ka la 1 o Feberuuri, e hoohaiki al i na pono o na pake, nolalla, ua ala like ae na pake o keia kulanakauhale a malama i halawai nui maioko oka Hule Keaka Pake i ke ahiahi hora C o ka Poakolu iho nei e kue aku i keia bila kanawai. TJa hoomalu ia ka halawai e Kam Ohin, a ma kana noi, ua koho la o Lau Chon<* i lunahoomalu. Mahope oka hoike aua mai o ka lunhoomalu i ka umnao i kahea ia ai keia halawai a e kannulio ia ma ke ano maikai, ua koho ia o Chang Kim i Kakauolelo olelo haole, a o Chang Den Sing i Kakauolelo olelo pake. Uu kamailio pakahi mai o Ing Chan, Wong Wah Foy, C'hingLing Him Chang Klm, Monwar, Lee Chu ame W C Aehi. Ua like no ke ano nui o na manao ona pake ma ke kue i keia bila kanawai. A o ka W C Aehi haiolelo, ma ka olelo Hawaii no ja, a oia keia malalo iho: E Mrt Lunaiioomai.u. —A eka lahui hoi o kuu makuakane, oiai hol o kuu makuakane he pake oia a ua hanauia ma ka aina kahi o oukou i hanau ia ai, a ua hele mai hoi oia a noho iloko o keia aina, uo na makahiki he kanaha i hala ae nei; a no ka mea ke ola nei no oia, a o kona mau pono a me ke ano o kona noho ana malalo o na kanawai o keia aina, ua like pu no mo ko oukou, nolaila, no ka pono o kuu makua ano ko oukou mau pono. Ke manao nei au he hana kuponona'u e hoakaka aku imua o oukou i keia po i ko'u mau mahao e pili ana i keia kauawai e manao ia nei e hooholo ia maluna o oukou.

Mamuli o ke kumukanawai o k< ia ainn, ua ae ia oukou e akoakoa malie me ka hoolako 010 i na mea kaua, e kukakuka 110 ko oukou mau poao, nolaila, ke hai aku nei au ia oukou, o keia halawai u oukou e hui nei, he hana ia i ku i ke kumukanawai a me na kanawai o keia aina kahi a oukou e noho nei.

A ma ko'u nana ana i keia kanawai ke ike nei au a ke hai aku nei au ia oukou, ina e hoohoio ia keia kanawai, alaiia, e kau uiai ana kekahi poino nui maluna ona pake a pau iloko o keia aina, mai ka pake ilihune loa a hiki aku i ka pake waiwai loa, a mai ka pake hupo loa a hiki aku ika pake naauao loa, a mai ka pake nawaliwall loa a hiki aku i ka pake ikalka loa; nolaila, he h c na kupono i kela a me keia mea pakahi o oukōu a pau loa iloko o kela hale i keia poa iioko hoi o kela aina holookoa, e hana ī kekahi hana e hooholo oie ia ai keia kanawai. mamuli oko oukou hui lokahi ana a nonoi aku i na poe kau kauawai o ka aina i keia wa, me ka hoakaka ana ia lakou i na kuuiu kupono ma ko oukou aoao e hiki ole ai e hooholoia ua kanawai la.

E hoakaka aku au iu oukou i kekahi ano o keia kanawai, penei noia.

īna he pake he kalaiwaa kaa kana hana i keia man iwa, a mamuli o ia hana a no kona malama pu hoi i na mea loaa mai, a loaa paha iaia na (lala he elua tausani, a ina e manao oia e kukulu i wahi haiekuai nona, a haalele hoL i ka oihana kalaiwakaa, alaiia, aole oia e ae ia ana e hana pela; pela no hoi, ina he pake e mahi kaio ana i keia wa; a kanu raiki paha, a i ole kanu i na mea ai ina paha mahope o kona hana ana no kekahi manawa, e ioaa ana raa kona waihona na daia e kupono ai e kukuiu i wahi halekuai nona, aiaila, mamuli o na oleio o keia kanawai, aoie oia e ae ia ana e kukuiu i haiekuai nona, a pela wale aku.

E ka lahui o kuu makuakane, ke hai hou aku nei au ia oukotr, mainuli o kuu lehulehu ana i keia kanawai e piil ana i na pake ma Amerika Huipuia, a me keia kanaw&i e manao ia nei e hooholo ia ma Hawaii nex no na pake, ke oielo nei au ua ui loa aku ke oolea o keia kanawai mamua o keia kanawai i hooholo ia ma Amerika Huipuia, a ina e hooholo ia ana keia kanawai, aia-

ila, ua like no ia me ke kaula 11 kanaka i nikii ia ma ko oukou mau pu-a-i.

Eia hou ina no paha e hooliolo ia ana ke;a kanawai g ka Aha Kau Kanawai o ka aina i keia manawa, alaiia, aia no he aia e ae e hiki ai ia oukou ke hoolilo i ua kanawai la i mea ole, oia hoi, ua hiki no ift oukou ke lawe i uu kanawai la imua o ka Aha Kiekie o ke aupuni, a e hoao i ike ia ke kue a kue olepaha o ua kanawai la i ke kumukanawai; aka, ke manaoio nel au me ke kanalua ole, ina e lawe ia keia kanawai imua o ka Aha Kiekie o ke aupuni, a iiia e hooko ana na Lunakanawai o ka Aha Kiekle i ka lakou hana, e like me ka lakou hoohiki ana a hooko pono i ka lakou mau hana me ka ewaewa ole, a e Ilke hoi me ke kumukanawai o ka aina; ke hai nei au ia oukou e ka lahui o kuu makuakane, aole au e kanalua ana, o ka lakou olelo hooholo hope loa; he kue i ua knnawai la i ke kumukanawai oka aina. Nolaila, ke olelo uei au ia oukou e liko me ke ano o ko oukou noho ana e um ana kela a me keia i pono no kona noho ana, nolaila pela no, he mea pono i kela a me keia mea o oukou e hana i kekahi hana i ole al e mana keia kanawai maluna o oukou. Ke minauina nui nei au i ka hiki ole ia'u ke kamailio aku imua o oukou ma ka oukou olelo ka olelo hoi a kuu makuakane, aka, e kal mai oukou iu'u no la mea, no ka mea, me kuu makuahine au i noho ai i kuu mau Ia keiki, nolaila au i hai aku nei imua o oukou ma ka olelo a kuu makuahine. Mahope o ka pau ana o na haiolelo, ua wahio ia mai ho mau olelo hooholo e kue loa ana i keia kanawai, a ua koho ia he komite 13 mau lala nana e lawe aku 1 na olelo hooholo imua o ke Kuhina o ko na aiua e, a e hookomo aku i na manao oloko o na olelo hooholo iaia.