Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 3, 20 January 1894 — Page 4
| This text was transcribed by: | Cheryl Mokuau |
| This work is dedicated to: | Mokuau Ohana |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKOA
ME
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
No ka Makahiki $2.00
No eono Mahina 1.00
Kuike ka Rula
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H.M. WHITNEY, Luna Nui.
J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono
No Honollu, Oahu, Lakou a pau.
POAONO, IANUARI 20, 1894
KULA SABATI.
1. 4 Ianuari 28, Ko ke akua olelo aelike me Noa Kinohi 98-17.
OLELO mai la ke Akua ia Noa a i kana mau keiki me ia, i mai la,
9 Owau la e, ke hoopaa nei au i ka`u berita me oukou a me ka oukou poe mamo mahope o oukou:
10 A ma na mea ola a pau me oukou, o na manu, o na holoholona laka a me na holoholona hihiu o o ka honua me oukou: mai ka apoe a pau i hele mai iwaho o ka halelana, a i na holoholona a pau o ka honua
11 E hoopaa no wau i ka`u berita ine oukou: aole hoi e luku hou ia na mea ola a pau i na wai o ke kaiakahinalii; a ole hoi he kaiakahinalii e hiki hou mai ana a pau ai ka honua.
12 I mai la ke Akua, Eia ka hoailona o ka berita a`u hana nei mawaena o`u a o oukou, me na mea ola a pau me oukou, no na hanauna a pau.
13 Ke kau nei au i kuu anuenue ma ke ao, i hoailona ia no ka berita mawaena o`u a o ka honua.
14 A hoouhi aku ai au i ke ao maluna o ka honua, e ikea auanei ke anuenue ma ke ao.
15 A e hoomanao iho no au i ka`u berita mawaena o`u a o oukou, me na mea io e ola ana a pau: aole loa e lilo hou ana ka wai i kaiakahinalii e luku ai i na mea io a pau.
16 A e kau mai auanei ke anuenue ma ke ao; a e nana aku au ia i hoomanao iho ai au i ka berita mau loa mawaena o ke Akua a o na mea ola a pau maluna o ka honua.
17 Olelo mai la ke Akua ia Noa, Oia ka hoailona o ka berita a`u i hooopaa iho ni mawaena o`u a o na mea io a pau maluna o ka honua.
Pauka Gula. Kinohi 9:13. Ke kau nei au i kuu anuenue ma ke ao, i hoailona ia no ka berita mawaena o`u a o ka honua.
Manao Nui. E pono ia kakou ke kukulu i wahi olelo aelike me ke Akua.
Olelo Hoakaka.
Pau na makahiki 1500, ua piha ka honua me na hewa o na kanaka, aole hiki i ke Akua ke hoomanawanui aku i ko lakou mau hana ino. Nolaila, ua paa ka manao o ke Akua e hoopau loa ai i na kanaka a pau loa, koe nae ko Noa ohana, he mau mea ewalu. Pau ke kaiakahinalii, na kukulu o Noa i ke kuahu i mea e kaumaha aku ai i na mohai kupono. Ia manawa, ua kukulu ke Akua i kekahi olelo aelike me Noa ma.
9. Berita—he huaolelo Hebera, nona ke ano, he olelo aelike. 10. Na mea ola—ua pili ka pomaikai i hoike ia i na holoholona kekahi aole i na kanaka wale no. 12 Hoailona—he sila e paa ai ka olel. 13 Kau—hoonoho. Anuenue—i ike maka ia i ka wa mamua loa: i wae ia ia wa no e lilo aia i pili no ko ke Akua ano oiaio, e pauiele ai. 17 Hoopaa—e like me ke ano paa o ke anuenue i ka wa ua, pela no ke ano paa o ko ke Akua olelo hoopomaikai, he ho silona o ka pau ana o ka wa ua,a he hoailona no hoi o ka mau ana o ko ke Akua lokomaikai. Ua like keia hana me ko Iesu wae ana i waina a me berena, he mau hoailona o kona berita me ka poe manaoio.
I. Ka haawi aua i ka berita, 8-11. Heaha ka mea a ke Akua i hana pu ai me Noa? Heaha ka berita, oia hoi ka olelo ae like? Heaha na pomaikai i olelo ia ma keia berita? Pehea i hookoia keia mau olelo? Heaha ka manao e pili ana i keia berita, Isaia 54:9, 10? Heaha ke kumu no keia berita? Heaha ka moolelo i kaomi ia e pili ana i ke kaiakahinalii o Noa? Pehea i hoike ia ko ke Akua lokomaikai ma keia hana mana? Ehia ka poe i hoolaia? He uuku anei ka helu o ka poe a Iesu e hoola`i? Heaha ke kumu no ko kakou hilinai ana i ko ke Akua olelo hoopomaikai ma o Iesu la, Heb. 6:18? Pehea e hoopau ia ana keia onuo i na la hope loa, 2 Pet. 3:6, 7? Heaha ka wahi noho o na kanaka, Hoikeana 21:1? Owai ka poe kamaaina malaila; Hoik. 22:14? Heaha ke kumu o ka hewa nui i ke au ia Noa, Kinohi 6:4, 5? Ua manaoio ole anei na kanaka i keia wa o ko ke akua mau olelo hoahewa, Luka 17:26-30?
11. Ka hoailona o ka berita, 12, 13. Hea ke ano o ka huaolelo hoailona? Heaha ke kumu no ka sila ma na palapala aina? Heaha ko ke Akua sila ana i kana olelo aelike me Noa? He mea hou anei ka anuenue i ka wa ola o Noa? Ua makau anei ka poe mamo o Noa i ka wa ua o loaa hou ana ia lakou he wa ino? Heaha na kumu elima e hoike ana i ke ano kupono o keia hoailona aoka maluhia a me ka lokomaikai? Ua hiki anei ke hoomau i ke ano kanaka ina paha ua ae ia ko lakou mau hana hewa? He pono anei ke hoopai i ka poe hewa? Ua oluolu anei ke alahele o ka poe hewa? He pono anei ia kakou ke mahalo i ka poe hewa? A i ole paha, e hoohuli ia lakou ka pono?
III. Ka pomaikai no ka berita mai, 14-17. Heaha ko ke Akua olelo e pili ana i ke anuenue? He aha kona mea e hoomanao ai? Hiki anei i ke Akua ke hoopoino? Heaha ka mea a ke anuenue e hoailona mai ai ia kakou ma ka ike maka ana? Heaha ka berita a ke Akua me kakou? Heaha na hoailona o ko Iesu berita? Heaha na pauku baibala e ae e pili ana i ke anuenue, Ezekiela 1:28, Hoikeana 4:3; 10:1? Heaha ka hoailona o ka berita mare? Heaha kekahi mau hoailona o ko ke Akua lokomaikai i na kanaka? Ua makaukau anei oe e kupaa ma ka pono, ina paha e kupaa ma ke ano mehameha e like me ko Noa?
MANAO PILI.
1. Ua kupono anei ko kakou hana aua i wahi olelo aelike me ke Akua?
2. Pehea e hooiaio ai ko ke Akua olelo hoopomaikai ia kakou?
3. Ua hookomo ia anei na keiki o ka poe manaoio iloko o na pomaikai o ka berita me na makua?
4. Ua hiki anei i ka mea hana hewa ke pale aku i ka poino?
5. Ua loaa anei i ka poe manaoio i keia mau la he mau hoailona mawaho mai ke Akua mai?
1. 5 Febaruari 4. Ka makamua o ka lahui ludaio, Kinohi 12:11-9.
I olelo mai o Iehova ia Aberama, E hele aku oe mai kou aina aku, a mai kou poe hoahanau aku, a mai ka hale o kou makuakane aku, a hiki i ka aina a`u e kuhikuhi aku ai ia oe.
2. A e hoolilo au ia oe i lahuikanaka nui, e hoomaikai aku hoi au ia oe, e hookaulana hoi au ai kon inoa, a e lilo oe i mea e pomaikai ai.
3. E hoopomaikai aku hoi au i ka poe hoomaikai ia oe, a e hoino aku au i ka mea hoino ia oe, a aia oe e pomaikai ai na ohana a pau o ka honua.
4. Hele aku la o Aberama e like me ka Iehova i olelo mai ai iaia; a hele pu o Lota me ia. He kanahiku kumamalio@a na makahiki o Aberama i kona wa i hele mai ai mai Harana mai.
5. Lawe ae ia a Aberama i kana wahino ia Sarai, a me Lota ke keiki o kona kaikuana, a me ka waiwai a pau a lakou i hoiliili ai, a me na ohua a pau i loaa ia lakou ma Harana; a puka mai la lakou e hele mai i ka aina o Kanaana; a hiki mai la lakon i ka aina o Kanaana.
6. Kaahele ae la o Aberama i ka aina, a hiki aku la i kahi o Sikema, i ka laau o ka o More. E noho ana no na mamo a Kanaana ma ia aina ia manawa.
7. Ikea ae la o Iehova e Aberama, i mai la ia, E haawi aku no wau i keia aina no kau poe mamo, malaila oia i hana`i i kuahu no Iehova, ka mea i ike e ia.
8. Hele aku la ia ma ia wahi aku a ka puu ma ka hikina o Betela, a kukulu iho la i kona halelewa, o Betela ma ke komohana, a o Hai ma ka hikina, malaila oia i hana`i i kuahu no Iohova, a ahea aku la ia i ka inoa o Iehova.
9. Hele hon aku la o Aberama e neenee ana i ke kukuluhema.
Pauku Gula. Kinohi 12;2 E hoomaikai aku hoi au ia oe, e hookaulana hoi au i kou inoa, a e lilo oe i mea e pomaikai ai.
Manao Nui. E pono ke hoolohe mau i ko ke Akua mau leo kahea.
Olelo Hoakaka. Ua lilo ka poe mamo a Noa i mau kanaka hewa. Ua manao ke Akua e koho hou i ohana hookahi e lilo i lahui haipule a me ka hoolohe, he poe lawelawe mau nona. Mailoko mai o lakou e puka ana ka Mea Hoola i olelo mua ia ia Adamu. Ma keia haawina Baibala, ua hoomaka kakou i ka moolelo o Aberahama, ke keiki o Tera, ka mopuna hanauna ewalu no Noa mai. Ua hanau ia oia ma Ura, kekahi kulanakauhale ma Kaledea, M.H. 1996, he mau makahiki elua mahope o ko Noa make ana Ua noho oia malaila he 70 makahiki alaila he makahiki ma Harana, he 100 ma Kanaana. Ua make oia M.K. 1822.
1 Olelo—M.K. 1821, he mau makahiki he 427 mahope o ko Noa berita. Aina—o Kanaana, i hoikeia Kin. 11:31 oiai paha aole i ike ia ia aberahama kahi e hele aku ai. 3 Hoino—ma ka manao o na makamaka o Aberahama, olia no hoi na makamaka o Iehova, o ko Aberahama poe enemi, oia no ko Iehova poe enemi. Oe—oia no ma kona mamo ma o Iesu Kristo, Roma 9:5. 5 Hele—he mau mile 300. 6 Sikema—mawaenakonu o Palesetina ma ka mokuaina o Samana i ka wa o Iesu. Laau—ululaau. 7 Ikea—oia no ka mua i oleloia. 8 Hele—mamuli o ke ano maoli ua huli oia i na pine o kona hale lole. Kuahu—ua pili kona hale hoomana i kona hale lole, he hoailona o kona ano haipule imua o ko Kanaana poe hoomanakii a kolohe. Puu-he apana aina mauna. Betela-oia no ke kauhale 18 mile mai Ierusalema aku ma ka akau. Malaila ua ike o lakoba ma kana moeuhane i ke alapii iluna i ka lani.
I. Ka leo kahea ia Aberahama, 1-3. Heaha ko ke Akua kauoha ia Aberahama? Heaha kona mau mea e haalele ai? Heaha na mea ehiku a ke Akua e haawi ai mamuli o ka berita? Owai na hooilina o Aberahama? Ua hookoia anei keia berita, Gal 1:8, 14? Heaha ko Iesu kono ia kakou, Luka 14:33? Owai o Aberahama? Heaha na mea paakiki no Aberahama i hana ai ma ka hoolohe ana mai ko ke Akua Kauoha? Heaha na mea pohihihi e hookuihe ai i ko Aberahama manaoio? Owai ko Aberhama wahine mare? Ehia mau makahiki no Aberahama i kona wa i lohe ai i ka leo kahea mai ke Akua mai? Heaha ke ano hoomana o kona mau hoanoho mua, Iosua 24:2? Heaha kekahi mau kumu no ko Aberahama hoolohe ana i ko ke Akua kauoha? Heaha ko ke Akua leo kahea ia kakou, 2 Kor> 5:14-17? Ua pono anei ia kakou ke paulele like, Roma 10:9? Ua loaa anei i na lahui kanaka a pau loa he pomaikai ano nui no ko Aberahama ano paulele a me ka hoolohe?
II. Ko Aberahama ano hoolohe, 4-6. Heaha ka hana a Aberahama i hana`i? Owai na mea i kaahele pu? Heaha ka olelo e pili ana i kona ano hana, Heb. 11:8? Heaha kona alahele i hoike ia ma ka palapala aina? Owai ka poe kamaaina ia wa ma Palesetina? Ua kupono anei ko Aberahama komo malihini ana me ka manaolana e loaa ana iaia a me kona poe mamo ua aina la? Owai ka inoa kapakapa o Aberahama, Ga. 3:9? Ua paupauaho anei o Aberahama mamua o ka olelo hoopomaikai mai ke Akua mai? Pehea ke ano like o ko Aberahama kaahele malihini ana me ka wa ola o ka poe manaoio?
III. Ka olelo hoopomaikai ia Aberahama,a 7.9. Owai ka mea a Aberahama i ike maka ai? Heaha ko ke Akua olelo hoopomaikai? Heaha ka mea a Aberahama i ku kulu ai? Heaha na kumu eha no kona kukulu ana i na kuahu? Ua malama mau anei oe i ka pule ohana i kela a me keia la i ke ao a me ka po? I ke kukulu hea ko Aberahama kaahele ana? Aia mahea ma ka palapala aina, o Sikema, More, Hai Beroia? Owai kekahi inoa e ae o Hai Iosua 7:2? Owai ka inoa mua o Betela, Kiu 28:19? Heaha ko kakou mohai kalahala? Ua kupono anei e kaumaha mau aku ma keia mohai mamuli o ka hoike manaoio o ka Ekalesia Pope ma ko lakou mau luakini? Ua lanakila anei ka mohai me ka pule ole?
Man_o Pili. 1 E pono anei ia kakou ke haalele i na makamaka hewa? 2 E pono anei ia kakou ke hoike mau aku i ko kakou ano haipule? 3 Oi aku anei ka pomaikai o ka mea hoolohe aku i ke Akua mawaena o na poino mamua o ka mea hewa hanohano me na waiwai nui? 4 Heaha ke alakai maikai ae, ka olelo kauoha a ke Akua paha ka olelo ao o ka ike akamai kanaka? 5 heaha kekahi mau olelo kahea ma ke Akua mai i loa ia oe?
NA LETA
[Aole o makou makemake e wale i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.]
He Mele Kupapau.
MR. LUNAHOOPONOPONO;
Aloha Oe:
Ua lohe au i ka poni ia ana o J. Kekipi i ka la Sabati i hala a ua ike ia aku ke kaumaha o ka mea i poni ia, e uwe ana oia me ka helelei nui o na waimaka. Ua nui ka haohaoa o ka poe makaikai a owau no hoi kekahi i ka lohe ana i keia uwe waimaka o Kekipi.
Aia nae i ka Poakolu ae, ike iho la au i ke kumu o ko Kekipi kaumaha ma ka nupepa Ka Leo oia la. Ua hoopuka ia ka papa hana o ka halawai poni o ua kahunapule nei, ike aku la au o ka himeni 561 kekahi i mele ia no ka poni ana i ua kahunapule Kekipi nei, i iho la au he himeni hoolewa kupapau keia a o ka makamua loa iho la keia o ke mele ia ana oia himeni no ka peni ana i ke kahunapule. Kupaianaha no hoi ke kolohe o ke kahunapule ona rama a me ke kahunapule kipa (sifa) o Kapalama i hui pu ai me ke kahu o ka hoomana Poaono a koho nui iho la i ka himeni hoolewa kupapoau no ka poni ana i ua hoa nei o lakou.
I ka ike ana o Kekipi i ne ia hana kumakaia a kona mau hoa kanaka, manao iho la ia e kanu ola ia ana oia a me kona hoomana, ulu mai la ka noonoo no ka hoomana huikau ana i kukulu mua ai i Kohala a pau ai i ka helelei. Pii ae la ka maeele haalulu i kahi pauku kino a a ala ae la awe kuu make e, kolohe maoli oukou e ailuene ma i keia hoa kanaka o kakou, aole paha o ka himeni hoolewa kapaupau oia iho la ka oukou e mele ai no ko la nei poni ia ana i kahu, i la mai hoi he naauao, eia nae he naaupo.
Owau no me ka mahalo,
KIHAAPIILANI.
He Hauoli Nui no ka Hoihoi ia o ka Moiwahine.
E Mr. Lunahooponopono o ka nupepa Huiia, J.U. Kawainui,
Aloha oe:--
Mamuli o ke kiai a halo hele ana o kou kiu hanu mea hou, ua ike a maopopo i kou kiu keia mau mea malalo iho, i like me ke poo manao e kau ae la maluna, penei:
Novemaba 26, 1893. Ua piha hauoli ka lunakanawai D. Kalauokalani i ka lohe ia ana mai e hoihoi ia ae ana ka Moiwahine ma ka noho kalaunu o Hawaii nei, a ua hoouna aku i ka lohe ia E L lilehua ma o ka Elele lawe olelo, a i ka hoi ana mai o ka elele lawe mea hou ia Lililehua ua hoike mai ua elele la, ua lelele a hauoli no hoi ia wahi kaaka, a pela no na anee alii a pau o ka moku o Molokai, he nui ka hauoli, a ua piha ka hale a me waho o kahi o ka lunakanawai D. Kalauokalani. Ua noho haipule na anee alii ma ia la Sabati, e hoonani ana i ke Akua no ka hooko ana i ko lakou makemake, aka nae, ma keia halawai haipule ana a ua poe nei, he nui ke kahaha iloko o ko`u puuwai oiai, o na leo pule, e nuku ana i ka haole, no ka pakaha, kaili wale, hilahila ole, a nui wale aku. Ua elelo iho au iloko o`u me ka ninau ana, pehea la, e hoolohe mai ana anei ke Akua i keia mau leo pule e nuku nei? A ua pane iho no au iloko o`u, aole e hoolohe mai, oiai, he Akua makemake oie o Iehova i ka manaoino. I ka pau ana o ka halawai haipule ua haiolelo mai ka lunakanawai D. Kalauokalani, a he nui na olelo wai meli mai iaia mai no ka pono o ka hoihoiia o ke alii ka Moiwahine, a ua piha ke anaina i ka hauoli, a e kau ana ka hae Hawaii me ka haaheo nui e welo ana i ka makani. O keia ka piha hauoli mua ma kahi o ua lunakana wai aloha alii nei.
Novemaba 28, 1893. Ua piha hou ke anaina me ka hauoli nui loa, ua oi aku keia anaina piha hauoli mamua o ko ka la 26 i hala, ua kalua na mea ai e like me ke ano mau.
Aia ma ia la, ua ike kou kiu i ka mea hanohano J. Nazareta, a ua ike kou kiu, ua hooi loa ia ka hauoli i ko ka la mua oiai, ua haiolelo mai keia J. Nazareta no ka pono, ka maikai o ko ma Moiwahine hoihoi ia ana ma ka noho moi, a he nani na hana a keia mau kanaka naauao o Molokai. A ma ia la, ua ninau kou kiu i kekahi mea i launa, auhea ka poe hoohuiaina iloko o keia anaina nui, a ua pane ia mai ka ninau, aohe hoohuiaina iloko o keia anaina, he uuku loa lakou, ua ninau hou kou kiu, owai na inoa o ia poe? ua hoike mai kaa hoalauna, o W.A. Kukamana no Pukoo, D. Kailua, J H Mahoe, no Mapulehu, Rev H. Manase, F H. Kauahi, no Kaluaaha; S Kaluaaha no Kamalo, JM Maunaloa no Kawela, H Peelua a me H Peelua Jr. no Kaunakakai, ma ia wa, ua ike io kou kiu, he keu ka nele loa o na wahi hoohuiaina o Molokai, a ua manao kou kiu ua hiki no i ka poe o ke aloha moi ke uumi a puaa i keia p e liilii loa, aka hoi, hoomanao ae la no kou kiu hanu mea hou i kekahi mea kaulana loa o Hawaii nei, a oia keia, puali ka hau nui i ka hau iki, a make no oe e kalo nui a ola mai no o kaloiki, a pela wale aku.
Dekemaba 31, 1893. Ua ike kou kiu i keia mea hou ano nui, a ke manao nei kou kiu, he nani okoa no keia i ko kela mau la mua i hala, a penei na anoai o keia la 31 o Dekemaba, ua piha laiwale ia ka lunakanawai D Kalauokalani ma ka noho a na o ke akua Makoae he Ona, a mai palupalu na au i na keiki o ka pali Koolau i ke awawa lai malie o Wailau, e noho aua no kela poe keiki me ka lealea maikai, aia nae, ua hiki aku keia lunakanawai me kona akua a hoolawehala wale aku no i na keiki o ka pali hauliuli, a ina aole ke aloha o kekahi poe, ina ua papapau he aa ko ka hale, a ua hoihoi ia ua lunakanawai nei me ke aku Makoae no iluna, a hoomoeia ma kahi o J.H. Mohoe he hoohuiaina, ua moe ma ia po a ao ae hape nuia, a he la piha kanaka nui kela a`u i ike ai.
Ianuari 1, 1894. Hoike hui o na Kula Sabati o Molokai, a eia na Kula Sabati i hiki mai, Pelekunu, hookahi haumana me 1 kumu, Kula Sabati o Halawa, he nui na haumanaa, Kula Sabati o na Honouli a me Waialua he nui na haumana, Kula Sabati o Kaluaaha he nui ike no na haumana,l Kula Sabati o Kamalo, he nui loa na haumana, Kula o Kaunakakai he nui loa na haumana, Kula Sabati o Lanai, he 9 haumana 1 kumu. Ua hoomaopopo kou kiu i mau Kula Sabati mamuli o ka papa hoonohonoho hana o ka la hoike, a no laila ke kumu i maopopo ai i kou kiu. Aka nae, ma ka hoomaka ana o na hana o ka la, penei na mea maopopo, 1 himeni hui, 2 pule, 3 himeni hui, 4 haiolelo no ka makahiki i hala M Kane, 5 himeni hui, 6 haiolelo o ka makahiki hou J W. Leimakani, 7 himeni hui, 8 Kula Sabati o Pelekunu, 9 himeni hui, 10 Kula Sabati o Halawa, a i ka pau pono ana o na kula, ua haiolelo paipai mai o D Baldwin a me Sol. Kahoohalahala. Hoike mai o J Nazareta lunahoomalu o ke komite no na mea pili i ka malama ana i ke kula Sabati o Lanai, a ke hoike aku nei kou kiu hanu mea hou i na mea ano nui i hana la ma keia hoike Kula Sabati hui o Molokai nei, he ekolu no mahele ano nui i loaa i kou kiu, ka mua, na haiolelo o ka la, elua, ka nani a me ka maemae o na hana Kula Sabati, ekolu, ka maluhia o ka la.
Ma keia maumahele ae la, e wehewehe aku ana kou kiu ia lakou pakahi.
No ka mahele mua, na haiolelo o ka la, he maikai a he inoino no hoi kekahi wahi o na haiolelo o ka la, o J W. Leimakani ka haiolelo nani a maemae, a o M Kane ka haiolelo ino a mai haunaele, a he nui na mea e kahaha ai ka naau i kana olelo e pili ana no ke Aupuni Kuikawa, a ua lolie mai kou kiu mahope mai ua olelo o Kukamana ina aole i keakea ia ka haiolelo a M Kane a hoopukaia ka huaolelo he kipi keia poe e malama nei i ke Aupuni Kuikawa, alaila, e kauoha ana ka o ua o Kukamana i ka hope makai nui o Molokai e hopu ia ua M Kane la, a no na kumu o ia manao kauoha hopu, aole i maopopo i kou kiu, a malia pana aia no ia i ka lae o ia kaaka kahi i hoopu ai.
Ka mahele elua, ma na Kula Sabati a pau, he maikai na himeni he paanaau na haawina a he maikai na olelo haole a me himeni haole, a he like na leo kani o na kaikamahine e like me na kahuli leo lea o ka waokele.
No ka mahele ekolu, he oi ka maluhia, ma kela la hoike Kula Sabati, aole haunaele, aole ona, nolaila, ua manao kou kiu no luna mai keia maluhia.
Welina ia oe a i na keiki a kaua e lawe haaheo ana i na hua kepau ke aloha nui.
MAKAI KIU,
Molokai, Jan. 12, 1894.
Mau Kamahele Makaikai i ka Wahine o ka Lua, Kaluao Pele, Kilanea a o ke Kamahao o na Kamahao
[Hoomauia]
Ua kokua mau ko`u hoahele ia hana hookahekahe wai, a ua lilo ia manawa he wa no ka hauoli no na mea e pili ana ka nani o ke Keiki Hipa a ke Akua, ka mea nona ka haawina o ua la nei.
Ma ia auina la no, ua hiki kino mai ka makua oluolu a maikai J. Kauhane, ke kahu oia mau ekalesia, a he hanau mua hoi no maua ma ke kula kaulana o Lahainaluna, e wehe hou ae i mau puka wai ono no ka poe a pau i makewai.
Lululima pu me ia makua me ka nui o ka hauoli a me ke aloha. Hoolana ia ko maua mau manao i ka ike ana aku i ka auna hookahi e pohai ana ma kahi hookahi. A pela no i kaulana mau ai kela olelo hanohano a poina ole, “Na manu hulu like, lele like no lakou.”
Aole i liuliu mai ko makou hiki ana aku, ua wehe ia na hana haipule.
Ua wehe hou mai no ka makua Kauhane i kana olelo hoolana no ke Keiki i hanau ia ma Beterehema; Iudea, a o ka Haku aloha hoi i na kanaka. He io o na io a me ka ono o na ono ka mea i wehe ia mai eia, a he mea hoi e poina ole ai i ke kamahele o ka lna. He mau olelo waiwai loa kai pu-a mai kona waha mai a ua pomaikai loa na hoa a pau i akoakoa mai iloko oia anaina nui maikai, i ka lohe ana ia mau olelo hoopomaikai mai iaia mai.
Ma ka wanao o ka la 25, oia ka Poakahi ae, ka la hoi i hanau ia mai ai ka Mea Mana Loa i kino kanaka, ua hoopuiwa loa ia maua i ka lohe ana aku i kekahi mau leo nahenahe i ka pa-e ana mai, e luakaha a e hooipo ana me Niolopua, me he ala he leo o na anela e hosana ana i ke Keiki a ke Akua kiekie loa i kela po kamahao nui wale i hanau ia mai ai Oia.
I ko maua hoolono loa ana ae, eia ka he leo mele no na keiki o ua aina kaulana nei o ka Makaha, e hoohauoli ana i ka mea nona ia la hanau, ke keiki a ka mea kiekie loa.
Aole i liuliu, kani ana ke kikeke nahenahe mawaho o ko maua puka me ka leo nahenahe o ka hauoli mai ko maua makua mai, ka makua lunakanawai, e olelo ana, “E ala e hoolohe i na mea hoohauoli i ko kakou Haku.” Ua eleu like ae la maua a puka aku la iwaho.
He mea e ka maikai o ko lakou hoohauaoli ana aku i ka mea nona ka la hanau. Ua piha makou me ka hauoli mai ia lakou mai, a ua haawi aku ka makua lunakanawai i na olelo hoolana a aloha ia lakou a i kokua ia aku hoi e na kamahele.
Ma ko`u hakilo a ha-lo a haha ana a makaikai ana i ke kulana o ka makua lunakanawai, ua maopopo loa o kona iini nui oia no ka hooholo mua ana i ka Kristo hana maikai a me ka maluhia o ka apana, ma ka imi ana i na mea e huki mai ai i na auwana e komo iloko o ka puka e hui aku ai me Kristo Iesu, ka mea e hea mai ana, “E hele mai oukou ka poe luhi a kaumaha, a na`u e hoomaha aku.” Ua komo kino aku oia e lawelawe ia hana hoohulihuli maikai iwaena o na opio a me na makua, no ka pono a me ka maluhia oia apana. He rula maikai keia na kakou e kana aku ai, a e hoohana aku ai imua o na lehulehu e hele auwana ana i o a ianei. Ina e kakoo mai ana na makua lunakanawai a pau o keia Paeaina e like me ka ka makua, J.H. Waipuilani e hana ala, emoole e loaa no he pono oi ae a he maluhia e haaheo ai o Hawaii nei, ia hanauna aku` a i ka wa pau ole.
Ma ke kakahiaka nui ae, ua uleu like ae la makou, o ka makua lunakanawai e kau maluna o na lio, no ka holo ana aku i Honuapo i kahi e ku ana ka mokuahi Malulani. I ko makou hiki ana aku aia hoi ua lele ae iuka ke kapena Simerson (Elena) a me ke kupakako W. White, lulu lima pu makou me ka hauoli, me ka olelo pu ana Merry Christmas, aole i liuliu mahope iho, ua hoomanao ae la makou i ka la hanau o ka Haku Iesu, a he manawa ia no ko makou hauoli piha. Nani ka maikai o ka hui aloha ana o na hoaloha i ka la o ka mea i kapa ia, ke Akua ola, he kakaolelo ke Akua Lanakila a me ke Akua Mana loa.
Mahope o keia launa aloha ana me laua, ua naue aku la maua me ko maua makua ma kekahi hale e kokoke ana i ka uapo, a malaila i hoolauna ia aku ai maua me na kamaaina o ka hale me ka lulu lima pu ana me lakou. Ua hookipa ia aku mana me ka maikai iloko o ka rumi hookipa, a aole no hoi i liuliu, ua panai ia mai la he pa paaina maikai e na kamaina. Ua ai a lawa i ka loko maikai oia apoe, a he mea hoi na maua e poina ole ai ia lakou. Ma ka aoao o na kamahele, ke haawi aku nei au a me maua pu i ko maua hoomaikai i ka poe nona ia home no ko lakou panai ana mai i na mea maikai o oluolu ai ko maua mau kino.
Aole loa no hoi maua e poina iki ana i ko maua makua i kona lokomaikai palena ole ia maua, a maluna ona he hoomaikai piha o na mahalo kiekie loa mai ia maua aku. Ma hope o ka pain a Karisimaka ana, ua hoomakaukan ae la makou no ka holo ana aku e ike i kela wai kaulana nui wale o :Kauahao”. Ua haawi aku maua i ko maua lulu lima aloha me na poe o ka home kau maua me ko maua makua maluna o na lio o motio aku la no waiohinu. Hiki makou ilaila a mawaho o ka pa o ka hope makai, W.J. Yales, ka puuwai hamama, aia hoi ike aku la an i kekahi poe lede o ka nanaina oluolu a maikai, lele iho la makou ilalo a hookipa aku la ka hope makai nui ia makou ma kona home.
Ua hoolauna ia maua me ka lede maikai a makuahine hoi o ka home me ka lulu lima aloha pu ana me ia, ua lulu lima aloha pu no hoi au me Mrs. Maartin kekahi o na lede puuwai hamama a oluolu, oiai ua hiki ae oia malaila. Ua lilo kela manawa he wa no ka hauoli maikai ana a me ka olioli ana hoi. Ua kono mai o Mrs. Martin i ko makou oluolu e ae aku e naue ma kona hale no ka hoomanao Karisimaka ana, oiai he wahi papaaina luau kana ma ia la. Ua ae ia aku me ke noi ana aku i kona oluolu e ae mai ia kmakou e pii mua e ike i ka wai kaulana o Kauahao, ua ae mai oia me ka oluolu, a no ia mea, ua uleu like ae la makou no ko makou mau lio, a holo aku me ka uleu like ae la makou no ko makou mau lio, a holo aku me ka uleu nui, hiki ma kahi o Mainaki, luna kula oia apana, lele ilalo, hoolauna aku ka makua lunakanawai ia ma ua iaia, me ka hoike ana aku i ko maua mau kulana, a ua lilo ia manawa he manawa hauoli loa me ka lulu lima aloha pu ana me ia
Ua kono mai oia i ko makou oluolu e noho meia e paina ai, ua noi aku hoi makou iaia e kala mai oiai na paa e makou i ka lokomaikai o Mrs. Martin ma ke kihi o kona hale, e kuu ana he pahuhae, a maluna ona e welo ana kekahi hae nui Amerika i ka makani, a he hiehie ka nanaina i ke ani peahi mai i ka lewa lani.
Haalele makou iaia me ke aloha ana me ka lululima, a holo aku la no na wai kaulana nei. Hiki malaila, lele ilalo mai na lio iho, inu i kona wai huihui a kaulana hoi, he kupaianaha ke ano o keia wai ma ka nana iho. Aia maluna o kekahi puu i aneane hookahi tausani kapuai a oi aku paha ke kiekie kahi o keia wai i ka he mai ai.
Aole i pau.
KA AYER SASEPARILA
Ola ka LAAU oi loa o ka maikai no na mai ihookumu ia mai ke koko ino mai. Ua oi loa ae hoi, n@ ka mea, o kona kahua i hookumu@ a io ka
Honodorusa Saseparila Oiaio.
No ka mea, o ka LAU NA HELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui la, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai @ ma ka lapaau ana i na MA`I o ke KOKO—ua oi ka
Ayer Saseparila
ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hoi ai i ke kino o hoonawaliwali ia e ka ma`i a me ka eha.
Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopau ia ka ma`i o ka waihona hoowali a@ ua hooikaika ia ke Ake a me ka Pua Hoowali ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino. Ua hoakuke ia mai ke kino ae, ka laau make o ka ALAALa, na hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIHEHE, na HUEHUE a me na ma`i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hooia mai nei na Kauka alakai ka maikai o keia laau.
Ke hoola nei la hai, a e hoola @ hoi ia oe.
No ke KUNU a me ke ANU o ka
Aye Cherry Pectoral
ka laau lapaau alakai o ua ohana.
@o ka NALULU, ka LEPOPAA
ka LENA a me kekahi mau mea ino no e ae o ka opu, e lawe i ka
AYER HUAALE CATHARTIC
E makemakenui la nei e ko ke ae puni.
Hoomakaukauia e Kauka J. AYER & CO., Lowell, Masekuseia.
HOLLISTER & CO.
Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.
23
KAKELA
ME
KUKE
KA-HALEKUAI-NUI
O NA
WAIWAI LIKE OLE
NA MEA
HANAKAMANA APAU
Na lako pili hao kukalu hale,
Na kepa,
Na lei ilio,
Na kaulahao @lio,
Na Pahi,
Na Upa,
Na kope huiu,
Na Palapulu
PALAU LIO
Na mea mahi@
Na au@ Na au koi,
Na kua bipi,
Na Lei bipi,
Na kauiahao bipi,
Na uwea pa,
Na kan palala,
Na mea pinia,
Na ipuhao.
Makau me Aho Lawaia
Na Iliwai
Na kauia,
Na hulu pena,
Na pulumi,
Na pena, me ka aila.
Na kopa,
Na aila mahu
Na pakeke
Na pakeke hao,
Na kapu hao,
Na pauda,
Na kukaepele,
Na nwiki, a me
Na ipukukui,
Mikini Humuhumu Kaulana
Wilcox, & Gibbs Hookahi Lopi
ka Remington, Elua @
A me na ukaca he nui loa, o kela @ me keia ano.
Kakela me Kuke