Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 2, 13 Ianuali 1894 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXXIII.         HELU 2.         HONOLULU, POAONO, IANUARI 13, 1894.      NA HELU A PAU, 2476

 

NELLIE M. LOWREY,

NOTARI no ka LEHULEHU

--A ME--

@PALAPALA A ME KA PALAPALA HOOHIKI

@ Hana me W. R. Kakela, @ ma ka aoao makai o ka Hale Leta, Honolulu. @

 

J. S. SMITHIES (KAMILA,)

NOTALI no ka LEHULEHU

--A ME—

Agena Haawi Palapala mare

M@kona, Kohala, Hawaii.     2878-1y

 

W. R. KAKELA,

Loio a he Kokua @a@ ke Kanawai,

HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.

@

 

ANTONE ROSA, (AKONI.)

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

LUNA HOOIAIO PALAPALA.

K@ena Hana ma Alan@ Kaahumanu.

@

 

ALLEN & ROBINSON,

NA MEA KUAI PAPA O NA ANO A PAU E loaa no ma ka UWAPO o PAKAKA, Honolulu, make kumukuai makepono loa, no ka pomaikai o ka lehulehu e makemake ana e ku  kulu h@.  E kipa mai a e ike kumaka.

2896-q

 

E. G. HITCHCOCK, (AIKUE HIKIKOKI.)

Loio  a Kokua ma na mea a pau o pala ana ma ke Kanawai.

E O@ NO NA BILA AIE ME KA AWIWI

Hilo, Hawaii.   2370

 

WILDER & CO., (WAILA MA.

Mea Kuai Papa a me na Lako kukulu hale o na ano a pau, a me na mea e ae a pau e pono ai o ka hale.

Kihi o Alanui Moiwahine me Papa.

2396-q

 

JAMES M. MONSARRAT, (MAUNAKEA.

Loio a he Kokua ma ke Kanawai

@E LUNA HOOIAIO PALAPALA.

            E hana ia no ua Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na Palapala Pili Kanawai @ ae ma ka olelo Hawaii.  Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na Waiwai Paa.

            Keena Hana:  Hale Pohaku hou ma ka aoao ma Waikiki o ka Hal@wai, alanui Kalepa.      2370

 

J. HOPP & CO.,

Na Poe Hana ma na Lako

Hale o na ano a pau!

Hana Moe, Na Uluna Pulu, Et@.

Noho no ka Hoolimalima ana, ua Lako Hale me ke kumuhuai emi.

Honolulu.        @

 

SING WO CO.

HELU 43        :           :           ALANUI NUUANU

            Aia ma keia Haiekuai, e loaa ai na lole maikai o na lede a me na keonimana, a pela no ko na kamalii a me ko na wahine mau mea hoohiehie.

Ke kono aku nei makou ia oukou e kipa kilohi i ka nani o Aipo.

SING WO CO.

@-3ms.

 

J. T. WATERHOUSE, (WALAKAHAUKI.)

Halekuai o na Lole Nani Panio!

LAKOHAO.

Na Lako Hana Mahiko,

A PELA AKU @E NUI WALE.

Alanui Moiwahine,     -           -           Honolulu.

2396-q

 

KO BIHOPA MA,

BANAKO MALAMA DALA

E LAWE NO MAKOU I NA DALA HOOMOE ma ka hoai@ ana ma ko makou BANAKO Malama Dala malalo o keia mau kumu:

            Ina @ hoom@ ami ke kanaka hookahi i na dala Elima Haneri, @ uku no makou i ka ukupanee ma ka Ki@ Kapahaneri o ka makahiki, mai ka wa aku o ka lawe ia ana mai o ke dala, ke waiho ia ke dala hoomoe i ekolu mahina, a @ waihoia paha ke dala @ hale na malama ekolu i ka wa @ hooponopono la ai na helu.  Aole uku panee e helu ia maluna o na dala hakina no na la elua paha o ka mahina

                        Aole uku panee e uku ia i na dala e lawe ia ana maloko o ekolu mahina mai ka wa aku o ka hoomoe ia ana mai.

            He @ la mamua ae o ka anuhi ana aku o kekahi kanaka i kana mau dala, e hoike o mai i ka BANAKO, a e lawe p@ la mai ka buke dala i ka wa kikoo ai.

            Aole dala e uku la, ala wale no ma ke kikoo o ka mea nana i hoomoe mai i ke dala me ka lawe @ pu mai i ka buke hoa@ dala.

            I ka la mua o Sepatemaba o keia a me keia makahiki @ hooponopono ia ai na helu o na mea a pau, @ o na uku panee i uku ole ia maluna o na pu dala a pau e waiho ana me kikoo ole ia, e helu ia ma ka aoao o ka mea hoomoe dala mai i hala na malama ekolu, a ma @ aku e hui la wa aku e  hui ia me ke  kumu paa mua.

            O na puu dala hoomoe mai maluna, elima kaneri dala @ lawe la ao mamuli o o ka @ ana.

            E @ ana ka Banako ma na a la a pau o na hebedona @oe na la Sabati a me na la Kulaia.

BIHOPA MA.

@        -q

 

HE KAAO HOONAUE PUUWAI

--NO—

PUAKAOHELO

--KE—

Kaikamahine Alii.

--KA—

Ui Oi Kelakela o ka Nani a me ka Maikai.

--NANA—

I HE@-KU NA KAPU O KUAHIELANI A ME NUUMEALANI.

--KA—

Ui i Hiolo ai ke Kapu a me ka Mana o ke Kiowai kupua-kahi e hiolo ai ka nani a me ka maikai o na mea kino kanaka o ka Honna nei.

 

KE KIOWAI KAPU A ME KA MANA KUPUA E KIAI IA ANA E NA HONU ALII HE UMIKUMAMALUA; UA LILO IA MANA I MEA OLE I KA NANI A ME KA UI O HAWAII.

 

            Pane aku la na keiki, i hele mai nei maua e hai aku ia olua no ko maua hele ke makaukau na mea i kauohaia mai e kupuna ia maua.

            Heaha ia kauoha a kupuna ia olua?

            I puaa olomea, i-a ula, i-a eleele, i niu, he aahu keokeo, aia a makaukau keia mau mea a pau, alaila, hele aku maua i ke kakahiakanui o ka la apopo, a oia na mea i kanohaia mai ai ia maua.

            I mai la na makua, na kupuna maoli mai no kena mau kauoha ia olua?

            Ae, nana ponoi no i kamailio mai ia mana.

            Ua pono, ua loaa ia mau mea i na makaainana, aia a na papa e kamailio aku ia Puuanaio, i hele aku hoi i ka uluulu, a loaa mai hoi pau ka pilikia, a o ka loaa no hoi ia o ka waa o lua, pau ka pilikia.

            Ma keia wahi, e huli ae kakou e nana i na hana a Puakanakamaikai a me kona kahuhauai.  Ia Puakaohelo a me kona kahuhanai i kaawale mai ai mai Mokuola mai, kahi ana o luakaha ai me kona pokii haku kaikuahine, me he wai la ka haale i ke pili, i kau a mea o ka mokumokuahua o ka naau i ke aloha kupouli.  I aku la o Puakanakamaikai @a Puakaunaoa, e haalele ana wau ia oe; no ka mea, ua hele mai nei loko a pa@a i ke aloha o kuahine i hele aku la.

            I mai la ko kahuhanai, aole oe e hiki, no ka mea, ua hanaia he kanawai p@a mawaena o kakou.

            Heapa ia kanawai, wahi a Puakanakamaikai.

            Eia hoi la, ina nau ke kii ia kuahine, alaila, o kaua ke hele i Kuaiuelani, ka aina a ka poino i noho ai, he aina aia i ka mole o Lehua malalo aku, a ina hoi na kuahine, a o laua no hoi ke hele.

            I ka pau ana o ka ke kahuhanai mau wehewehe ana mai ka mua a ka hope, a eia no hoi kana hanai ke haalipo mai nei i ka eha lima ole a ke aloha, me he mea la e hea mai ana ke kaikuahine, e kunane e, e hele pu no kaua.  Eia au ke hele nei a haalele i ke kaha one o ka ane moku o kaua i luakaha ai mai ka wa liilii o kaua, a hiki i ka wa o kaua i nunni ai, e hele ana ka wau e ik@ i ka aina a ka poino i noho ai, o keia mau olelo, he mau olelo haku ia na Puakanakamaikai iloko iho ona no ka nui o ke aloha i kona kaikuahine, o ke ani peahi mai a ka lau o ka ulu i ka makani, a hoomanao ae la ka mea haku mele i ke@a mau wahi lalani mele kanaenae aloha a ka poe i hala—

            Ani peahi na lima o H@alaiai

Ke kahoa na lima o Mailehahei

I kakoia e ka ua noe awa ka nahele

Iho ka hau kiliopu i kai o Kona

Iho no i ke kuia o Moeawakea

He alanui kea ke kini o Kailua

Aole au elua hookahi no

O ka maka hehi a loko e noho nei

I ka makemake malu wale iho no

Eiala e—hoi—a—

            Nolaila, e haalele kakou ia laua nei, a e huli ae kakou a nana i na mea nona ka moolelo e hele ana.  Ma ia po iho no, ua hele aku la o Puananaio me na kanaka i ka upena lauahi i kai o keokea, a i ka hoi ana mai ua loaa na i-a i makemake nui ia.

            I ke@a po e huliia la na mea hana, ke ala wale la no na alii a me na makaainana i ka hula, no ka mea e kaawale aku ana na lii ia ao ana ae, aole i pau ka manao kaohi o ka poho i kana opuu liko lehua e hele nei a haalele mai i ka poli o ka makua, i ala wale ia no a wehewehe kaiao, aole i pili na maka, a i ka moakaka ana ae no, hoala aku la o Puakoolau i kana hanai, e ia nei e—eala ae, ua ao.  I ke@a wa a ke kahuhanai e hoala ana, aohe mea a ala ae o ka ui hoomahie nona keia moolelo kaulana.

            I ke@a wa a na @i e hula nei, aole he kukui, o ka ula o ka ili o Puakao@elo oia ke kukui, a oi noke aku i ka hoala, aohe wahi mea a ala ae o ka ui, ua kaia loa ia e ka hiamoe kulipolipo.  E na hoa hooipo o keia nanea, e ninau mai ana paha auanei oukou, a e hai aku au i ke kumu o keia hiamoe lea ana o ka ui:

            Iaia e nanea ana i ka lea o ka hula, ua ikaika loa ia ka ume ana a ka lihilihi maka e moe, a i iaia i hookuu aku ai e moe, ua halawai aku la kona uhane me ka uhane o ke kaikunane i kai o Mokuola, ua halawai laua me he mea la i ke kino la, aole ka i ke aka wailua ka, a ia laua i halawai ai me kona hak@ kaikunane, he mea e ka lele o ka hauli o ke kaikuahine i ka ike ana aku i ke kino nani o kona kaikunane, a ia laua e hakoko ana me he mea la aia i ke ao.  O ka hele ia a pau na puili aloha o laua, hoi iho la ke aho a ke aho, wahi a laua ia laua iho.  Ua ninau mai la k@ kaikunane me he mea la aia no i ke ao, kai no ua hala aku nei olua, o ka uwe wale iho no ka'u i ua wa a pau.  Auhea hoi ka waa, oiai, ua pau no hoi i ka wawahiia e oe.  I mai ke kaikunane, kai no hoi no kuu ukiuki i na kahu hanai o kaua no ka laua kanawai inoino, a eia ka he manao okoa loa ko laua la.  Heaha ia maao o laua, i ninau aku ai ke kaikuahine?  O ka manao o Puakaunaoa, aia ka'u pua e kui ai i Nuumealani, aole i Hawaii nei.  I ka lohe ana o ke kaikuahine, ua kulu iho la kona mau waimaka, a na ia nei hoi e uwe o ko laua nei uwe pu iho la no ia.  Olelo mai la ke kaikunane, aole pela e kuu haku, e huli aku ana no au ia oe a hiki i ko loaa ana ia'u, aole e moe kuu maka a halawai hou kaua.

            E na hoa, ke ike ae la kaua i ka manao o @a mau alii opio nei, aia i ka uhane ka hai ana i ke kaikuahine, i kona imi aku mahope nei aku.

            Ia manawa i ulu mahiehie ae ai na manao o ke kaikuahine, me kona manao e halawai aku ana no laua mahope aku, a e hui aku ana laua i ka aina ike ele ia.

            I ka wa a ke kahu hanai e hoala ana i ka hanai, aohe ala iki oiala, o ka hele ia a kahikole ka la, iluna loa, aohe mea a ala iki o Puakaohelo, no ka mea, aia laua la i ka huki heenehu, ka i-a kaulana o ka aina, o @a hele a pau ka pono no ka hele i kahi e loaa ai o ka waa.

            I aku na makua ia Puakoolau, e ai ka i-a o Pilau auanei, apopo haele, huli hou aku no hoi ka i-a, a ua pono no hoi ia i ka manao o Puakoolau, a pau ae la ka i-a i ka ai ia, o ka moe no ia a ani ka la.  I a@a @e ka hana, ua a@i ka la, a i au ae ka hana o na mak@ ma o a maanei, me ka manao o Mokuola no keia kahi o laua e noho ai me ke kaikunane, ua kulu iho la kona waimaka, no ka mea e ke aloha e koni ana i ka puuwai.

Aole i pau.

 

Moi a me ka Moiwahine o Siama.

            O na kii maluna ae, oia no na kii o ka Moi a me ka Moiwahine o Siama.  O ka mea e noho la iluna o ka noho, oia ka Moi, ka mea hoi @ la ma kona aoao, oia kona Moiwahine, a o ke kii maluna a@ ma ka hema o ka Moi, oia o Adimarala Humann o na aumokukana Farani.

            O ka inoa o ka Moi, o Chubalon Korn 1., (omdech Phra Paramindr Maha):  hanania i Sepatemaba 21, 1853, a oia no ke keikikane hiapo a ka Moi Maha Mongkeet; pii oia maluna o ka nohoalii i ka make ana o kona makuakane ma Okatoba 1, 1868.  He alii naauao a paa rula oia, a ua maamaalea kona lehelehe i ke kamailio ana ma ka olelo Enelani.  Aole i hala ma o aku o Calcutta kana wahi mawaho aku o kona aupuni ponoi i hele ai, eia nae he alii makemake loa ia oia e kona lahuikanaka, a he ake nui e hooholomua i kona aina.  He alii hookumamao oia mai ka hui pu ana me na haole Europa, a oia kona like ole me kona makuakane.  Aohe haole Europa mawaho ae o na Elele Aupuni o na aina e i ae ia e hookokoke aku iaia, koe ma @a anaina ike alii akea.  Hookahi wale no haole a ke alii i kapae ae ai i keia rula, oia o James Gordon Bennett, he Amerika, a ma ka la Sabati o Siama i ae ia ai oia e ike mai i ka Moi.  A ina aole i loaa ia Mr. Bennett ia oluolu ia mai, ina la ua maalo aku oia me ka halawai ole me ka Moi.  Ma na anaina ike alii nui a pau, e hulali ana kona kino a puni, a mai ke poo mai a hiki i na wawae, me na pohaku momi, no lakou ke kumukuai i kohoia he $1,000,000 a me kona papale alii i kinohinohi ia me na mea nani hiwahiwa o na momi a me ke gula, i hiki aku ke kaumaha i ka 27 mau paona.

            O ka moiwahine, he kaikuahine kolea no ia no ka Moi, aka ua maa na Siama i ka mare ia e like pela.

 

Ka Halealii o ka Moi o Siama.

            O ke kii maluna ae, oia no ko ka Moi o Siama Halealii ma ke kulanakauhale alii o Banakoka.  Oia kekahi o na hale nani loa iloko o ka aina hikina o Asia, a ua lilo he mau miliona dala no ka hana ana.  O kela a me keia pohaku ma@ala o ka hale, he mau mea hookomo ia mai wale no mai ka aina e mai.  Ua kukuluia keia hale mai ke kii mai i kahaia e kekahi kaha kii hale o Europa, a he ano noonoo Europa ma na ano a pau a me kona mau hoolala ana a pau, koe keia ua ae aku oia i ko hai manao ma ke ano kuloko o Siama iho i kaupoku o luna iho o ka hale e hoohalike me na noonoo o ka aina iho.

 

He Moolelo Hawaii

            I ka la 237 o Aperila, M. H. 1823, hiki mai ka huakai elua o na misionari, ola o L. Andrews, J. S. Green Peter, J Gulick, E W Clark, G P Judd, S Shepherd.

            I ka la 30 o Maraki, M. H. 1828, hiki mai ka huakai ekolu o na misionari; ola o Dwight Baldwin, Ruben Tinker, Shelden Dibb@e Andrews.

            I ka la 7 o Iune, M. H. 1881, hiki mai ka huakai eha o na misionari, oia o John Emerson, David B Lyman, Ephraim Spalding, William P Alexander, Richard Armstrong, Cochran Forbes, Harvey R. Hitchcock a me Lyons, o na hoa o Alonzo Chapin, he kauka lapaau, o Edmund H Rogers, he mea pai palapala.

            I ka la 17 o Mei, M. H. 1882, hiki mai ka huakai elima o na misionari, oia e Benjamin W. Parker, L. Smith a me Samuel Fuller he pai palapala.

            I ka la 1 o Mei, M. H. 1833, hiki mai ka huakai eono o na misionari, oia o Titus Coana a me kana wahine; a mawaho ae o na misionari, o Henry Daimond he malama buke, E. O. Hale he pai palapala; o na wahine, o Miss Lydia Brown me Miss Elizabeth M. Hitchcock.

            I ka la 6 o Iune, M. H. 1835, hiki mai ka huakai ehiku o na misionari oia o Isaac Bliss, Daniel D. Conke, Mark Ives a me Thoms. M. D., he kauka lapaau; mawaho ae o na misionari, o S. L. Andrews M. D. S. N. Castle, kokua a misionari; Edward Bailey, Amos S. Cooke, Edward Locke, Chas. McDonald, Betheni Munn, W. Van Duzee a me A@ener Wilcox he kumukula, Miss Marcia M. Smith am@ Miss Lucia G. Smith.

            I ka la 9 o Aperila, M. H. 1837, hiki mai ka huakai ewalu o na misionari oia o Elias Boud, Daniel Dole, John D. Paris; a mawaho ae o na misionari, o W. H. Rice he kumukula.

            I ka la 21 o Mei, 1841, hiki mai ka huakai eiwa o na misionari, oia o George B. Rowell a me James W smith.

            I ka la 21 o Sepatemaba, M. H. 1842, hiki mai ka huakai umi o na misionari oia o Claudine B Andrews, Timothy Dwight Hunt, Eliphet Whittlessy a me John F. Pogue.

            I ka la 15 o Iulai, M. H. 1844, hiki mai ka huakai umi-kamamakahi o na misionari, oia o Samuel G. Dwight @ me Mr. a me Mrs. Henry Kinney.

            I ka M. H. 1848, hiki mai ka huakai umi-kumamalua o na misionari, oia o C. H. Wetmore, M. D. a he mau misionari e ae no mahope mai o lakou.

KA HANA A NA MISIONARI MUA MA KEIA PAE AINA.

            A hiki lakou ma Kailua, holo mai la lakou iuka e hui me Liholiho ke alii, ina e ae mai ke alii ia lakou, alaila ua pono iho la, alaila, hookuu ka heleuma o ka moku a hoolele mai hoi i ko lakou mau ukana iuka o ka aina.

            Aole pela na haole e ae i holo mua mai ai, hoolele wa@e mai lakou i ko lakou mau waiwai me ka lohe mua ole o ke alii.

            A hui lakou me Liholiho, hoakaka aku la lakou i ke ano o ka lakou hana a me ko lakou pono ke noho a me ka ole.

            Kanalua iki no o Liholiho, a liuliu iki, ae mai la oia e noho lakou mauka, ma ka ae mo@a@e ana mai a na alii, a no hookahi makahiki nae e hoao ai i ka lakou hana.  A ae ke alii, hoolele mai la lakou i ko lakou mau mea a pau luka.

            A noho lakou iuka, hoohele makaikai ia aku la lakou a hiki i Oneo, a kipa aku la i na hale o Keopuolani a e noho ana no oia.

            Aia hoi, he wahi holokahiki, holo e aka nei oia a mawaho o kahua hale, ninau aku la.

            "He kapu anei kahi o ke alii?"

            Hoole mai la na kanaka, "Aole."

            A komo aku la lakou.

            Pane hou aku la no ua wahi holokahiki nei.

            "He poe kahuna ke@a no ke Akua Kiekie Loa i holo mai nei e hai mai ia kakou i ka inoa o ka mea nana i hana i ka lani a me ka honua."

            No Keia olelo ana i hai aku ai imua o na alii a me na kanaka, ua kapa ia aku oia o Maoi.

            Eia kekahi olelo ana, "A mahope aku, alaila e hiki mai ana ka la nui@

            A manao iho @a na ali@ a me na kanaka, e nui ana ka paha ananei ka la.  O ka la maoli ka lakou i manao ai e nui ana.

            I ko lakou hele ana i kaha @ne @ Ka@keakua, muimui aku la @a kanaka a me na wahine e makaikai.

            A i ka hele ana o na haole i kahi o na alii, hahai aku la no na kanaka, o na kane ame na wahine; hele no na kanaka a kiei ae la malalo o na papale o na haole.  Aole he huhu ae o na haole.

            I ae la nae kekahi i kekahi, "Kahaha! he keokeo no ka ka lakou poe wahiue, a he papale ooma ka!  Aole ka hoi e like me ke poo kihikihi o na kane; o na maka hoi, poopoo iloko lilo; ka a-i hoi, oeoe; he maikai nae ke nana aku."

            No ka lo@oa o ka ai a me ke kiekie o ka ipu o ka papale, na kapa aku na kanaka @ lakou, he a-i oene.

            Ia manawa @o, hai mai la lakou i ka olelo a ke Akua ma ka mahele ia ana e kekahi o na kanaka Hawaii i holo pu mai ai.

            Nui loa ke kuhihewa o na kanaka i ka wa i lohe mua loa ai i ka olelo a ke Akua.

            A i ko lakou loho ana o Iehova ke Akua aia ma ka lani a me Iesu ka@a keiki a me ka Uhane Hemolele, alaila olelo ae @a na kanaka me ke kuhihewa nui loa penei:

            "O iehova, o Kane no @a; o ka Uhane Hemolele, o Kanaloa ia; o ke Keiki, o Ma-ui no ia."  A he nui aku na olelo kuhihewa.

            I ka manawa i ai (paina) ai o na misionari, ike aku la @a kenaka i ka moe ana iho o na maka e pule hooho aku la lakou, "Eaha na la na haole @-ho la na maka?"

            Pela iho la ko lakou kuhihewa ana i kela a me k@ hana; oioi, he wa naaupo a hemahema loa ia.

            A i ke kakahiaka o ka la 16 @ o Aperila, haalele o Binamu ma la Kailua, a holo mai la no Oahu; koe aku o Kakina ma Kailua, a me kekahi kanaka Hawaii mahele olelo kokua a me kekahi kokua kumu.

            A ma ka la 18 ae o Aperila ku lakou i Oahu; a ma ka malama mai o Iulai, holo loa aku o Wini a me (Ruggles) koiki i Kauai.

            A maopopo la lakou ka hemahema a me ka nahupo o keia lahui ma na ano a pau, alaila, imi lakou me ka ikaika i mea e pa@ ai kela noho hemahema ana a me ke ano @upo o keia lahui, a me na lii.

            Eia ka lakou hana; o ka hooponopono a haawi i ko Hawaii nei poe i na hua o ka olelo he umi-kumamalua, a ao aku ia lakou e hui ia mau hua i hiki ke heluhelu a ke kakaulima no hoi.

            Me ke akamai no ke ao ana e hana i na hua palapala mua o ka ike heluhelu i kinohi ma Hawaii nei.

            A ike lakou, he lahui puni lealea hula keia, alaila, ao aku lakou i @a kanaka e hui i na hua palapala palua a pakolu ma ke ano hula, penei: a-h-a-ha=aha, e-h-a-ha=eha, @ a-ha=iha, o-h-a-ha=oha, u-h-a-ha=uha, h-a-ha-e=hae, k-a-ku-e=kae, a pela aku.

            Ma ke ano leo hula ke ao ana, a lilo keia ano ao ana i mea lealea i na lii a me na kanaka; me ko lakou manao o@e paha@e, he ano leo, a hua p-a-pa ano hula ia no lakou e naau ao ai, a e malamalama ai i ka olelo a ke Akua mahope aku.

            He nui ko lakou ikaika ma ke ao ana i na kanaka a me na kamalii ma k@ kula, e heluhelu a e kakaulima, a me ke ao ana ia lakou ma na mea e pono ai ka noho ana, a me ka malama pono ana i ke kino a me ka iini ana i na mea e pono ai ka noho ana.

            Eia ka Binamu.  "Aole i ha@ na malama elima mai ka wa a makou i pae mai ai, aia hoi he hoikekula ma Honolulu, alaila, ua akaka i na alii, e hiki ia makou ke ao i kanaka e heluhelu a me ke kakaulima."

            O ka hai ana i ka olelo a ke Akua i na la Sabati, a me na la noa, oia ka hana nui o na hana a pau a na Misionari i hana'i ma Hawaii n@i.

Aole i pau.