Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 46, 18 November 1893 — Hoohoka ia o M. Makalua e ke Kula Sabati o Olowalu, Maui. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Hoohoka ia o M. Makalua e ke Kula Sabati o Olowalu, Maui.

E Mr. Lunahooponopono, Aloha nui oe: — E oluolu oe e hookomo iho i na hoakaka e pili ana i kela poo manao e kau ae la maluna. Ma ka la 1 o Okatoba nei, ua hai mai ka lohe i ke kula sal>ati o Olowalu e hoike lakou 111 a ka la 8 o Okatoba oia mahina no ma Olowalu mai ko Kahu Kula Sabati nui mai o Maui Komohana oia o M. Makalua.

Ma ia olelo kauoha, ua hooholo ke Kahu Kula Babati apana a mo kona mau hope a mo na haumana pue lioike ma ka la ī kauoha ia. Aka, aia maloko oia halawai ana, e noho aua kokahi liaumana kula sabati liou, oia hoi ka makai aupuni o Olowalu Kobert J. K. Nawahiue. Ua ku mai oia a ninau mai i ke kula sabati holookoa. Aole anei owau kekahi haumana o keia kula sabati? Pane. 0 oe no kekahi.

Ninau liou oia. He mea ponojuiei ia kakou ke ae wale aku kakou i keia olelo kauoha a ko Kahu Kula 6abati nui? Pane a ka lehulehu; pono 110. 1 aku oia ia lakou, aole i pono ko oukou hooholo aua peia. Ma keia mau kumu maopopo. I—lloohaahaii1 —Iloohaahaii oukou 1 ka Aha Luna kakiko o na mokupuni o Maui a me Molokai. Oiai o ke kanaka a oukou e hoolohe nei i kana mau kauoha, he kanaka ia i hoopau ia kona inoa hoahanau mai ka ekalesia aku o Lahaina, a ua koino pu kona inoa ma kahi o ka papa inoa i hoolei īa mai mai ka pa hipa aku o ko ke Akua aupuni. A o kona hoolei ia ana, mai ka mana mai ia o ka aha luna kahiko holookoa o na mokupuni o Maui a me Molokai ma oke koinite la. A he mana ko ua komite ala e hana e like me ka pono iaia, a ua hooiaio a hoapono ia kana mau haua a pau imua oka Aha Kuikawa ma Lahaina, Maui.

Noiaila, ma keia he kumu maopopo loa keia e hiki ai ke pale aku i kana olelo kauoha la kakou. lua kakou e kue iaia, alaiia, eoleloae no au me ka maopopo loa, e hoapouo ia aua no ka kakou hana īmua o ka aha ke noho mai ma Wailuku, Maui, i keia la 30 o Okaim Nolaila, mai hoohalike kakou e iike me ke kuia sabati o Kaanapaii a me Honokohau t ka pili wale mahope o keia Kahu Kula Sabati nui i maopopo ole kona ekalesia. Mahope aenei k«xkou pa i kekahi olelo iloko o ka buke nui. Oia hoi, ina e alakai kekahi makapo i kahi maieapo, alaila e haule like aua laua i ka lua hookahi.

*.~-Ke oielo mai aei oukou, he hookohu pihakonamai Honolulu mai, rua ka hookohu %}}\ Timot6o a me H. Waterhouse ma paha.

Ke hai ako nei aa ia onkoo. aoie he mla iioko o ka Aha Hai Kula Sahati o ko Hawaii Paeaina e olelo ana. he loaa ka inaua Kahu Kula Sabati i ka poe hoole i ko ke Akua aoao. oia hoi ka poe hoahanau ole a iuna no hoi iioko o ka ekaie-ia. Nolaila. o ko laua hookohu ana i palapala hookohu ia .M. Makaiua, ua iii aku ke koikoi o ka hawawa tnaiana o ko laua mau poo pakahi iho. Aiaila. o ko iaua hookohu ana ua hilieai oie laua i ke kapae ia ana o M. Makalna mai ka ekalesia aku: a na hoowahawaha ia hoi ka Ahahui Luuakahiko holookoa o Maui a me Moiokai e na loea i hai ia ae la maluna. Noiaila, me keia mau mea ua oukou no e noonoo pono a hooholo i ka poiolei me ke paewa oie. Nolaiia, mamuli o na kamaiiio iiilii ana, ua hooholo na hoa a pau e kapae i ka olelo hoohoio mua, a hoapono i ka Kobert J. K. Nawahine e kue ana i ke Kahn Kuia Sabati nui.

0 keia oieio hooholo, aoie i pane ia aku ia M. Makaina. Nolaila, ma ka ia 8 nei o Okatoba, 1593, ua hiki mai oia me ewalu poe ukali mahope oaa: Oia hoi ke kahunapuie 0 Kaanapali J. K. Hihio a me ehiku mau keiki 0 ke kula 0 Lahainaluna. Me ka manao 0 keia poe e hoike ana e like me ke kauoha: Eia ka he neo. 0 ka mea i loaa ia M. Makaiua, oia no ka moolelo piha 0 ka ia 1 Okatoba i hooholo ia ai.

Ua mae maoli ka helehelena a luliluli ke poo me ka pukupuku o na maka. a ua ku maoli ika hoka ke nana aku e like me ke poo manao e kau ae la.

Ua ku mai kahi kapena o Knauapali me ka lelepi ana, nana aku ia la, ua liele aku ka liki, ei ana, poe aioha ole oukou, wehe ka piii o loko a pela wale aku.

Aka, i ka'u nana aku, aia kona maina maluna o ka makai o Olowalu, oiai, nana i hoala keia mau manao a haule pahu o M. Makalna. Ina paha i hakaka laua, ina paha ua eha loa kahi makai o Olowale i kahi kapena; oiai, ua hoi iho kahi eepa o debolo iluna o ke kapena.

Lalau no hoi na hana a keia J. lv. Hihio i ke kokua i ke kanaka aole ma ko ke Akua aoao. Ke ano iho la no ia o ka ipu hapa he olaola.

Mahope o ke kula Babati mau, ua hoomaka na hana o ka hui opiopio i noho poo ia e Kaaoao opio. Hooniaka nia ka himeni a me ka pule, a hoopaa pauku paanaau 110 hoi. Mahope o ka pauku paanaau, ua ku mai o M. Makalua a wehewehe 110 kana pauku, a ma kana wehewehe ana, ua hai mai la oia he moolelo keaka penei: Hiki mai he pu-a hipa wai Lanai mai a i Lahaina, ito kona ono ika hipa, nolaila hele aku nei oia e kuai i hipa nana.

I kona hiki ana aku nei i kahi o ka pu-a hipa, ike aku nei i kekahi hipa nui a puipui 0 ke kino, manao oia he momona, nolaila kauoha aku nei oia e hopu i ua hipa nei a me v ka ninau pu ike kumukuai; pane mai kekahi poe īaia, aohe momona oia hipa; eia iho ka hipa momona mamua pono iho ou, a i ko ia nei nana ana aku i ua wahi hipa nei, aia hoi he pupuka ka nanaina, he opa kekino a ano momona ole ke nana aku. Ninau aku oia ia lakou: peheai maopopo ai ia oukou he hipa momona ia? 1 mai la lakou iaia ; ina oe e haha ma ke kumu huelo oka hipa a ua wiwi, alaila, he hoailona ia o ka hipa wiwi, a ina oe i haha a he nemonemo ke kumu o ka huelo, alaila, he hoailona ia o ka momona.

īa manawa, haha aku la oia i ke kumu huelo o ka hipa mua ana i koho mua ai, aia hoi ua wiwi ke kumu huelo, haha hou aku nei oia i kahi hipa ana i kamailio ia mai ai, aia hoi ua puipui a nemonemo kona huelo. Nolaila, hooko oia e like me ka mea a lakou i i mai ai. Hoihoi aku nei oia i ua hipa nei i kauhale e ioie ai, aia hoi ua ko na mea a pau i oleio ia iaia. Nolaila, hai mai oia i ke anaina hui opiopio, ua kuhihewa ia oia i kona koho ana i ka hipa puipui o ke kino, he hipa moniena ia. Noiaiia, kukuiu iho nei oia i kona mau kaiai manao maluna o ke kuhihewa. Hai mai oia i ke kuhihewa o ke komite a me na laia o ke kormte i ke kaoae ana iaia mai ka hoahanau aku o Lihiiina. Oiai, aole iakou i ike i ke kumu kupouo o ko lakou kapae ana iata mai ka hoahanau mai f a oia knhihewa kana i hoopili

mai ai ina komite na lakon oia e hoopaa. Ma ia wabi, ke pane nei ao: 0 ka M. Makaloa inaa hoopilipili aua no kana moolelo e pili ana i ke kuhihewa o na konii* te, aohe hiona pili raa ia mau wehewehe ana. Eia ka pih pono loa. 0 koa koho ana i ka hipa moaaa i manao ai he moniona, oia no kou k#ho ana ma ka aoao oka poe aia. Oia hoi, kue man loa ana i ke kanaka ake Akua i poni mai ai f o kou kue ana, he mea maopopo, ua wiwi oe a wiwi pu me kon kuma huelo.

Ina oe i hoolohe i ka olelo a ke komiie e hoopau i kou mau manao kne e iike me kou hoolohe ana i ka olelo a kela poe i ao mai ai i ke ano o ka hipa momona, ina la ua momona oe a momona pu me ke knmu hueio.

Ma keia e kuu hoaloha e ike iho oe„ aole no ka nui o ka hewa ka mea e make ai, aka no ka mihi ole no. Mai mihi oe ma kahi e, aka e mihi oe ma kahi ou i kioia ia mai ai, oia hoi ka ekalesia kahi ou i pahemo mai, imua pono o ke kanaka o ke Akua Kiekie, ke kanaka ana hoi i poni ai ma keia ao. Nolaila, e ka makamaka oiaio, mai puni i ka ke kanaka apuhi mai, ina aole lakou iloko o ka ekaletia o Karisto. Ua palapala ia mai ka huke nui, penei: He nui no ka poe e hea mai ana ma ko ? n inoa, e ka Hakn! Eka Haku! a pela aku. Aka, he uuku no nae o lakou i komo ma ko'u helu. Pela no hoi kekahi olelo: 0 ka mea pii mai mawaho o ko'u Sa, he aihue ia me ka powa: iai. ua haalele ia ka pukapa kahi i hoomakaukkau ia no ke komo ana iloko. Nolaila, o ka oukou mau halawai e haipule nei ma Halealoha ma ka inoa o Kristo, he poe aihue a powa maoli ia. 0 ko oukou halawai ana ma ka inoa o Kristo oiai, aole oukou he poe pili iaia, he hoailona ia o ka pipii ana maluna o ka pa, oiai aole ia he pukapa. Eia ka pukapa i ka halepule o Wainee kalii i ku ai, oiai, he kahunapule, he mau luna a me na hoahanau ko ia walii. Nolaila, o ka lohe ke ola a o kuli ka make. Me keia inau mea, ke liooki uei au i ka'u mau hoakaaka iina. Maluna o Robert J. lv. Nawahine ko'u mahalo no kona liooikaika ana e kue i keia mau hana lalau a M. Makalua ame na mea nana i hookohu mai ame ka poe a pan iloko o ke kula Sabati o Olowalu. Nathenial K. Kaaloa. Lahaina, Maui, Okatoba 20, 1893.