Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 46, 18 November 1893 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

NU HOU HAWAII.

Ke upu ia aku nei, e ku mai ana ka mokukaua Beritania '«Ohampion" mai Esekimo mai i keia la.

Maluna o ka moieukaua "Piladelepia" ke Kuhiaa Beritania J. H. Wodehouse i ka Poakolu aku nei] ma ke ano makaikai oihana.

L-a haawi ae o Mr. a me Mre. S. Macy ike awakea Poakolu nei, i ahaaina hoomanao la hanau no ka laua kaikamahine hanai.

Khia ana la pahu hae oka poe anee alii o pau ana i ke kua la iialo ke hiki aku i ka la hope o Dekemaba me ka hoka i ka hoihoi ole ia ae?

Ma kekahl nupepa Kaieponi i ike ia iho ai, ua paa i ke kapili ia e Mr. Kneass he waapa mokuahi 18 kapuai loa no na luna aupuni o ka Hale Dute, a e iawe ia mai ana i Honolulu nei.

E Makaala e ka poe e lawe nei a heluhelu i ka nupepa Kuokoa me Ko Hawaii Paeaina i Huiia no ka ui.ikahiki 1394 aenei. E haav?i iiiikaiiH ia aku ana ka Alemanaka o 18'vM i ka poe hookaa mua walo no.

Aia ka Hopo Makai nui hou ka I* i l ll (» Hs»n;», ke h()«>loliloli hou i kona innu kaiko kumuu, o puluuii aa;i i na apulu makai o ko au i hala e, a e panipani ana me na lanalana hou. E pau io ana i ka maemae, no ka mea he puiumi hou.

Mahope iho o ka hora 12 awakea o ka Poaono i hala, ua niau aku ka mokuahi "Austraiia" no Kapalakiko, me ka ahai pu aku ia 31 ohua kapena 20 ohua oneki a mo na waiwai Hawaii nona ke kumukuai he $51,524.

Ua lohe mai makeu, o kokahi o im keiki Pukiki i loua ai i ka mai puu-eha e noho ana ma Kauluwela a i hooinulu ia, ua make īna kaPoakahl nel, nua puka aku lahe mai hou oia uuo i kekahi mea okoa nku, o kokahi ohana Pukiki okoa ivku.

i ke ahiahl Poaknhi nei, ua holo aUu ka mokuahi iiawaii no Kalau. papa, Kahului a me Hawaii, me ka lawe pu aku ia 21 mau mai lepera, 1 imu wiliko 7 tona ke kuumaha no Puuuene, 1 ipuhao 7 tona ke kauuiaha uo Hamnkuapoko, 00 tona lanahu no Mahukona a ine na waiwai kalepa no Hamakua.

Ua hoolilo aku o Mr. Johu F. Colburn i kona mau lako uiauu a mio nn ai aka lio o kana oihana a paa i lawelawe iho nei ma ka huina o na alanui Nuuanu ame Moiwahine, ika Hui Kuai Mauu Kaleponi nona ka hale hoahu eku nei ma Leleo. Nolalla, ua waiho oia i kela oihana a ua weho ae nei i keona nona ma alanui Kaahumanu.

Ua wehe ae ka pili loihl a Puuiki me Miowera ma ke kakahiaKa Sahinei, ua pili ia e iana ma ka la 3 o Okatoba } a ma ka la 12 iho la o Novemaba nei, ua like mo hookahi mahina a me na la keu 9 o ka noho pu ana, Na ke oeoo oka Miowem i hookani mai 1 hai ae i ka lehulehu ua pau ko laua pili ana. Eia iloko nei kahi i mo-ku ia ai.

Ua hookau ia aku ka waapa mokuahi hou loa o Chas. Gay maluna o ka mokuahi Pele i ka Poalua, nei, a lawe ia aku no Makaweii, Kauai, kahi e hoohana ia aku ai no ka holoholo ana mawaena o ia awa ame Niihau. He waapa keia he aila gasoiine ka lanahu nana e hoonlniu 1 ka huila, eia nae aoie i hoao īa iho nei i Honoiulu, aka ua waiho ia no a 1 Kaual e hoau ai.

Ua ike aku makou ma keia kakahiaka ia Mauiiawa oia kekahi paahaha kokua e hana ana ma ka uapo no ke kokua aua ia Ikeoie kekahi iima hana mau oia oihana. lua aoie ola he paahana, alaila e puhi ana no 1 kana palu o ka wauana no ka wa e hoihoi ia ae ai. Heaha la ke kumu o ka anee ana ma ia Mmhi, me he la he heleuuia ka mea i hoopaa aai malaiia ka oui oie, a o ka lehelehe nae Ke eueu ana.

Ua kukulu ae Kekahi kHimka anee alii o Auwaioiimu, o PoliKapa kona inoa. i pahuhue nona luai kumu Uau pale pivn ae i kanu maoii i* a utu, nona ke kiekie he 20 paha kapuai. Ua pokepoke ia na lala>6 manamana ana i o a ianel a oa io olohelohe, koe no uae ka lau olana loaeulu aa«. U» hikH tka la ke palaka 1 ka wekiu malalo iho o ka malamala o na laa o kft I**® haole i kii ia a hookomo im mai i Hawaii nei. Ma keim paiakae kta ai ka hae Haw«ii i ka wa e hoihoi ia ae ke aiii. Eia nae ka moa iea i ka hakiio aku, na ka laau haoie no e hoomaiu |iho f oiai aohe laaa Hawali maolikela.

O na loaa o ka Hui Alahao a me Aina o Oahu no ekola makahlki e pau aua i lane 30 i hala akn nei, he $103,216.14.

Eia ke hookomoia nei na lako kakui uwila iloko o ka Hale Mele Hou a me he mea la, e hoooiaka aku ana ka lamalama 1 keia makahiki aku.

Maluna o ka mokukaua " Piladelapia " i ka Poalaa nei ka Elele Kuhina a ua papahi ia niai no kona hanohano na kipu paapaaioa ana a kona papa lewa i ke kai

Ua makana aku na lunakanawa! o ka Aha Hookolokolo Kiekie i na Buke Olelo Hooholo a ka Aha Kiekie mai mua mai, i ka Elele Kuhina Wiiiis o Amerika Huipuia ma Hawaii nei.

Ma Kaum&kapili, Honoiuiu nei, i ka la 6 aku la i haia o keia Novemaba, ua hanau mai na ka wahioe a Mr. Samuei Maioi (Kaiaiuhi), he kaikamahine. Ola no kahi kaoaka i ka loaa keiki.

Ua hiki mai i Honolulu nei, ka waapa mokuahi o Mr. Chas. Gay o Kauai maiuna mai o ke kiapa "Aibert," a ua hooili ia aku no Kauai i waapa holoholo mawaena o Makaweli a me Niihau.

Ma na nupepa olelo namu i ike ia iho ai, e ia ke pue nei kekahi poe a Mr. Samuel Parker i aie ai t e hoobanakarupe iaia ma ke ano aie kaa ole. Oka huina houluulu oka aie ī keia poe, aia ma kahi o ka $3,473.

I ke ahiahi Poaha, Novemaba 0, ma Kahehuna, Honolulu nel, ua kii ia mai ia ka hanu ola o D. W. Kanoelehua mo ka paianehe ole a me ke kaa mai oie a kaiii ia aku la i ke aupuni uhane. O Kaupo i Hana, Maui, kona one hanau.

Ua hoouna ia aku mai ka Hui Pai Palapala Hawaiian Gazette aku o Honq}ulu aku nei, he eina mau manu nunu ahai paiapala, ia Mr. J. M. Horner o Hamakua, mailoko mai o na welo manu e hookawowo ia nei ma ka Hale Pai Palapala.

"Eia mai o Keoni Rikikini, Bila Aila a ine Kikaha ke holo aku nei no ka la e hoi hou ae ai ka Moiwahiue i kipakuia. Ua makeuiake ia na ukali pilikino o ke aiii e hiki i Honoiulu."—Palapala makamaka o Nov. 11, 1893.

Ua hoi ae i ka Poakahi nei ka nu pepa namu "Hoku Hawaii" aia maiuna ae o ka hale nui oin o Makinane eku nei ma ke kihi akau ona huina alanui Papu ame Kalepa. E paiia ana keia nupepa maluna o kona mau iako ponoi iho i kuai ia ma Amerika Huipuia a lawe ia mai i Honolulu nei no ka hui nana i kukulu i keia nupepa.

O ke Komisina i kohoia ai e hele e nana i ka aina o Waikapu a me ke Kulaokamaomao a e mahele i ua mau aina la, ke olelo ia mai nei, ua loaa ka olelo hooholo, eia nae aohe i puka mai nei ike akea. Aka ua holo aku o Mr. F. S. Dodge oka Buro Anaaina i ke ahiahi Poalua ! nei, no ka inahele ana ika aina o | kela ame keia mea kuleana e like me fca olelo hooholo a ke Komisina.

Ua hopu ia no ka aihue ia ma ke degero ekolu, he ekolu mau kanaka maoli ma Waikele, Ewa, a ua lawe loa ia mai i ka aha apana o Honolulu nei e hookolokolo ia ai. Ika Poakolu nei, ua noho ka aha e hoolohe a ua hoopai ia i\a poe i hoopii ia he hookahi malama hoopaahao ma ka hana oolea a me $3.20 koina pakahl. He poe Pake ka poe uo lakou ka pono Uwaia i komo alhue ia ai.

Ua ku aenei iluna me ka maalahi ma ke kahua o ka Hale Hana n ka Hui Uila Hawaii, ma alanui Hale Kauiln, Honolulu nei, mahope iho o ka hora 3 auina la Poalua aku nei, ka puka uahi kaumaha a loihi o ua hale hana uilanei, malalo o ke kuhikuhl a me ka hoolala akamai ana a kekahi Hawaii maamaalea hana nona ka īnoa Joe Keia. Oke kaumaha o kela puka uahi hao, he umi mau tona, a o kona kiekie, he 90 kapuai.

Ua hookupu manawalea ae na ekalesia o Kauai ika Papa Hawaii ma o ka lima la o ke Komite Hooueu nona na lala Rev. E. S. Timoteo ame Rev. J. M. Ezera a me John Wise, ma ka iakou huakai aku nei la mokupunl, e iike penei: Na ekaiesia o Waimea, he $24: mai na Keiki Niihau mai, $25; Koloa, $12; Hanalei, $10.70; Anahola, $7; K0056.25; $6.25; mal aS. Kaiu mai, $6; Kilauea, $4; Kula Babati o Koioa, $3; Lihue, $32.05. Huina pau, $130.

Ua haawi ae nel o Mr. John Qrunwald f ka haole nooa ka halekaai !ole ma Wananalua, Hana, Maui, i kena mau waiwal a pau iloko oka iima o Mr. F. Haekfeld, no ka pomalkai o ka poe a pau I aie aku ai oia. Ua olelo ia, oka nuiakona aie, aia ma kahlo ka $18,000, ioQt Walwai ioa paa he $10,000. Ona hul i komo kukonukonu iioko oka hoolako ana i keia haiekual, oia ko na hoi o M. a OHnhaum AOo. a me McChesney & Sons.

Ua pau loa aenei ke kapiUpili ana a na anee aliiikawae hoihoi ia ae ai ke alii maluna o ka aoho alii i na mokuahi e kn mai ana mai Kapaiakiko mai a eia ke apuhi wale mai nei no, «<e hoihoi ia ae ana i ka la apopo." Mai ke ku anamai oke Kuhlna keia panee a ke hele ioa aku nei ika loa. He manaka ofe no paha na anee i ka hau opi wale aku m e kuhiknhi paewaewa ai. Aohe anei i Uwa nahokau*"* mua aku nei o na anee aUi, hooki mai hoi ka ep%