Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 43, 28 ʻOkakopa 1893 — NA LETA [ARTICLE]

NA LETA

rAoī«4 makoti makemake e lawe Ike koikoi o na hala no na manao i hoopuka la malalo o ieia p>>o e ko makoa >;»e mea kaiau.l

Ka Ninau Hoolmi Aina.

Helu 1. E ke Kuokoa e, Aloha oe: E ae mai ia'a i kekahi wahi kaawaie o kou mau koiamu, e kamailio aku ma kekahi mau mea e pili ana i ka ninau Hoohui Aina. He mea oiaio, ina e ninau ia ka manao o na kanaka Hawaii maoli a me na hapa Hawaii iloko o ka aina mai o a o, ke ae nei au, aneane o ka eiwa-hapaumi o lakou aia ma ka aoao kue i ka hoohui ia Hawaii me Amerika Huipuia; aka, no'u iho, he Mawaii ma ke koko a ma ka hanau ana, ke olelo nei au; o ka mea oi ioa aku o ka pono no na kanaka Hawaii a me na lahul e ae iloko o ka aina, oia no e apono ia ka hoohui ia Hawaii me Amerika Huipuia. Ua akaka ioa me ke kanalua ole, o ka oihana mahiko, oia ka oihana i nui iioko o ka aina; a na ia oihana e j haawi nei ke ola i ka poe e iawe-1 iawe nei i na oihana e ae, aka, ke oieio nei au, oiai kakou e ku ana e like me ia i keia wa, he kulaua akaka ole ko ka oihana mahiko, no ka mea, mamuli o ko Kuikahi Panailike i hanaia mawaena o Amenka Huipuia a me Hawaii nei i ka M. H. 1876, a i hooloihi hou ia ina ka ia 9 o Novemaba, 1887 no ehiku makahiki, e pau ana ia ma ka ia 9 o Novemaba 1894, me hookahi makahiki hou aku, i wa e hooiaha aku ai kela a me keia aoaoi kena manao hoopau i ka noho ana maln»o o ua Kuikahi Panailike la.

Ina paha ma k& la 9 o Novemaba 1894, e hoopau mai ana ka Peresidena o Amenka Huipuia l kela Kuikahi Panailike, alaiia, e pau maoli ana ua Kuikahi Pnnaiiike ia ma ka la 9oNovemaba 1895j alaila, ina e olelo hou kakou, e hooholoia ana Hoololi a na Pemokalaka e manao nei e hooloii i kela Bila Kanawai a Makinele, oia hoi e kau ia i hookahl keneta dute maluna o na paona kopaa a pau e liookomoia aku aua iloko o Amerika, alaila, ina o ke kumukuai o ke kopaa ia wa he ekoiu keneta o ke paona, alaila, ua akaka loā me ke kanaiua oie, aohe mahiko o hiki ke ola ma Hawaii nei, alaila, heaha ka hopena, aole anei e hoi hou ana kakou o humu i ka malo. īna ua ane pilikia ua mahiko i keia wa, oiai, aole e uku ana i kela dute o hookahi keneta o ke paoua; oia hol ho iwakalua dala o ke tona hookahi, alaiia, aole anei oi loa aku ka poino ina e kau iu aiui ana ka auhau dute i iwakaiua dahi maluua o ke tona hookahi? Ke olelo nei au o ka mea e hoole mai ana, he hoole keia mamuli o ke kuliihewa maoli. Malia palia, o olelo mni ka poe Pili Alii a kue hoi i ka hoohui aina, ina he mea hoopoino ole i na mahiko ka Hoohui Aina, alaila, pehea hoi o Claus Spreckels, he ona mahiko nui ma Hawaii nei, e kue nei i ka Hoohui Aina? He ninau maikai no kela, a he mea pono e hoakakaia kekahi mau kumu e hiki ai e hoopau ia kekahi mau kuhihewa. O Claus Spreckels, oia no ka ona o ka Hale Hoomaemae Kopaa ma Kaleponi, a o na kopaa ma Hawaii nei, ua pau loa ia Spreckels ka eiwa hapaumi oia mau kopaa, a nana e hoomaemae nei a kuai hou aku; a o kona puka ma ia hana ana aia ma kahi o $2,600,000 a ka $6,500,000 i ka makahiki hookahi, me ka nana ole i koua puka mailoko mai o kona mau mahiko; aka, ina e hoohui ia ana o Hawaii nei me Amerika Huipuia, alaila, e pau ana kela puka mai iaia ae; oiai, ina pela, alaila e hiki ana i na mahiko ma Hawaii nei ke hoomaemae i na kopaa ma Hawaii nei, a hoouna aku e kuai ia ma na Makeko o Amerika, alaila e nele ana o Spreckels i kela mau miliona dala puka i ka makahiki hookahi; a oia kumu wale no, ua akaka, he kuma malkai a kupono ko Spreckels kue ana i ka Hoohui Aina no kona pono ponol, a aoie no ka pono o na kanaka Hawaii a me ka poe e ae iloko o ka aina. Malia paha o pane mai ka poe pili alii, ina e hoohui alna, aiaila e l)lo ana na mahiko i mau Sprockeis e holoholona e Hke me ka kula hanai olelo nel, mamoli o ka pii loa o ka uku o na paahana; he mea makehewa kela mau olelo, oiai, ua haawi ia ia mea ma Amerika Huipuia, oia hoi, mamna aku o ke kaoa haliamahi ma Amerika Haipuia, e mahi ia ana ke ko ma Louisiana e na kauwa kaapaa; a, mahope o ka hookuu akea ia ana'o na nika knapaa, ua ike ia, ua oi aka ka holomua o na mahiko ma Louisiana mamua o ka wa e hanaia ana e na niea kauwa koapaa. Ina paha mamuli o k® hoohui aoa ia Hawaii me Amenka Huipuia, he kumu ia e pii iki ae ai ka ukti o na ua Hawa.ii nei, alaila, e lilo anei ia I kumu na kakou e kue ai i ka Hoohul Aina? Ke manao nei au me ke kanaiua oie; o ka pil ae o ka uka o na paahina oia kekahi o na kumu kokua loa i ka iahui kanaka a me ke ano o ko lakoa noho ana, aole anei he mea hoohauoii i na pooU o keia kaianakauhale a me m paahana a pau ke hoomahuahua hou ia ae ko la&ou mau oka i iwakaiua-kumama»

iiroa pa&encta hou ae maoiaa o ko keia wa? Ke hai r.<?i au, e haooli loa ana i&knu ia inea, ak» T aoie la* kou i ike i ka hnpena oisio oia mea, oia ke kuniu e kae nei ka hapanai o na kaeaka Hawaii i k& ninau Hoohui Aina, aka, iea i maopopo [k)do i na kan&ka Hawaii paahaoa, na hopeoa e hiki uoai ana ke hoohui ia o Hawaii me Amerika Huipuia, alailH, aole au i kaualua i ka olelo aku, e pau aua ka elwa-hapauml o oa kanaka Hawaii i ke kokua i ka hooholo aoa i ka maoao e kokua i ka Hoohui Aina.

[A uwila hou aku.]

Ua pau i ka haihai ua au o eha mau pake sifao Ewa i ke kakahiaka Poakahi nei, ma o ka hoopaiia aua o iakou ma ka $100 pakahi. I akeukeu mai la paha ua iuna aupuni o £wa i ke kii ia ana aku o kolaila mau hakihaki kanawai e ko Houoiulu nei poe makai a hului loa ia mai i Honoiuiu nei.