Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 43, 28 October 1893 — Page 2
This text was transcribed by: | Candace Kahue |
This work is dedicated to: | Lillian Kama |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA.
Ua hookohuia aku o W. @@a Gravemeyer, Eso., I keia la, i lala no ka Papa Alalanai o ka Apana Auhau o Hana, Maui, no ka manawa pau ole i hoohakahakaia ma ka waihoana mai o D. Center.
J. A. KING.
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Okatoba 23, 1893
2465-3
Ua hookohaia o F.A.L. WILLS, E@@. i keia la, i Aoena Hooiaio Palapala Aelike Paahana no ka Apana o Kau, Mokupuni o Hawaii.
J. S. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalalaina@ Okaloha 18, 18@@
2464-3@
Ua hookohuia aku i keia ia o C. H. DICKEY, Keo. i koa no ka Papa Alanui o ka Apana Auhau o Makawao, Maui, no ka manawa i koe i hoohakahakaia mamuli o ka waiho ana mai o L. A. Andrews.
J. A. KING.
Kuhina Kalaiana
Keena Kalaiaina, Oct. 6, 1893.
2463 3
Kuai o ka Hoolimalima o na Koena Aina Aupuni o Puuepa 2 a me Kokoiki, Kohala, Hawaii.
Ma ka Poakolu, Novemaba 29, ho@a 12 awakea, ma ke alo iho o ka puka o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea. ka hoolimalima o na Ko@na Aina Aupuni o P@uepa 2 a me @okoiki, Kohala, Hawaii, nona ka ili he 399 mau eka oi iki aku a emi iki mai paha.
Hanawa: He 10 makahiki hoolimalima.
Oka kiekie e hoomaka aku ai e koho, he $75 o ka makahiki, e hookaa mua ia ma ka hapaina makahiki.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Oct. 24, 1893. 2465-3
Kuai o ka Aina Aupuni ma Kuaia, Hilo, Hawaii.
I ka POAKOLU, Novemaba 15, 1893, ma ka born 12 awakea, ma ke alo iho o ka puka komo o ka Hale Mana Hook@, e kuai ia aku ai ma ke ku@ala kekahi hapa o ka Aina Aupuni o Kuaia, Hilo, Hawaii, nona ka ili he @0 mau eka, oi iki aku a emi iki paha.
Kumukuai e hoomaka aku ai e koho, he $160.
Eia ko ano, ua ka mea e lilo ai ka aina moluna @e e uku i na lilo o ke aua ia ana o ka aina a me ke kahakaha ana i ke kii.
Eloaa no na wehewehe piha a@a no keia ina@ mea ko noi aku i ke Keona Aina, Oihana Kalaiaina.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Okatoba 16, 1893.
2464-3t
Kuai o ka Apana Aina Aupuni ma ka Ihona Hema o ka Puu o Puowaina, Honolulu, Oahu.
I ka POAKOLU, Novemaba 15, 1893, ma ka ho@a 12 awakea, ma ke alo iho o ka puka komo o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke ku@ala kela apana aina Aupuni mahope aku o ka pa i lilo hope iho nei i ke kuai ia Mrs. A. M. D. Smith, nona ka ili he 1715 kapuai keea, oi iki aku a emi iki mai paha.
Koho kiekie e hoomaka aku ai, he $50.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Okatoba 16, 1893.
2464-3t
Kuai o ka Aina Aupuni ma Laepoo. Puna. Hawaii.
I ka POAKOLU, Novemaba 15, 1893, ma ka ho@a 12 awakea, ma ke alo iho o ka puka komo o ka Hale Mana Hooko, o kuai ia aku ai @a ke ku@ala kela apaua aina Aupuni o Laepoo, Puna, Hawaii, nona ka ili ho 4 mau eka. oi iki aku a emi iki mai paha.
Koho kiekie e hoomaka aku ai, he $80.
J. A. KING.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Okatoba 16, 1893.
2464-3t
Kuai o ka Aina Aupuni o Waawaa, Puna, Hawaii.
I ka POAKOLU. Novemaba 15, 1893, ma ka ho@a 12 awakea, ma ke alo iho o ka puka komo o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kuadala kela aina Aupuni o Waawaa, Puna, Hawaii, nona ka ili he 100 mau eka, oi iki aku a emi iki mai paba.
Koho kiekie e hoomaka aku ai, he $250.
J. A. KING.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Okatoba 16, 1893.
2464-3t
Aha Hookoloko Apana Elima o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o MAKAIKAI (k) o Wainiha, Kaui, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakauawai Kaapuni ma ke keeua.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a J. W. Loia, e hoike mai ana o Makaikai (k) no Wainiha. Kauai. na make kauoha ole ma Wainiha. ka la--o--------- M. @. @@. a e noi aua e haawi @a ka palapala hookohu Luuahooponopono Waiwai ia J. W. Lo@ @ olelo ia.
Ua kauoha ia o ka POAHA, ka 7 o Dekemaba, M. H. 1893. I ka @o@a 10 a. m., ola ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i au noi la imua o ua Luna kanawai ia ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Koloa, a ma ia manawa a ma ia wahi no a hele mai ai na mea a pau i @@i hoike mai i ke kumu ina he kumu olalo ko lakou e ae ole la ai au noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa nupepa Honolulu.
Kakau ia ma Lihue, ko Hawaii Pae Aina. Oct @@. M. H. 1893.
JACOB HARDY
Lunakanawai Kaapuni Apana Elima.
2464-3t
AHA Hookolokolo Kaapuni Apana K@@ma o ko Hawaii Pae Aina. Na ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ko waiwai o MRS. ELIZABETH SINCLAIR o Makaweli, Kauia. i make. Imua o ka Lunakanawai Kuupuni
Ma ka heluhelu a me ka waiho la ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike helu a Francis Gay. Luna Hooko Kauoha o ka palapala kauoha a Mrs. Elizabeth Sinclair. o Makaweli. Kaui i make. e noi ana e apono ia na hoalilo he $5,000, a e hoike ana o na mea i loaa @aia he $@,000, a e noi ana e nana a e apono ia kela mau mea. e kanoha ia a e hookuu ia ola a me kona mau hope mai ka noho hou ana ma ia mea.
Ke kauoha ia nei, o ka POAHA, @a 7 o Dekemaba. A. D. 1893. ma ka ho@a 10 kakahiaka. imua o ia Lunakanawai make Keena, ma kaHale Hookolokolo ma Koloa. ola kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i na noi ia a me na papa hoike helu i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike ina he kumu lo ko lakou e ae ole ia ai ua noi la.
A o keia kauoha. e hoopuka ia ma na olelo E@elani a me Hawaii iloko o na nupepa Hawaiian @a@eu a me Kuokoa. he mau nupepa i pai ia a hoolaha ia ma Honolulu, no ekolu he@e@oma, a o ka hoolaha hope ana, aole emi malalo o elua mau hobedoma mamaoa ae o ka hoolohe ia a@a.
Kakau ia ma Koloa. ko Hawaii @e Aina, i kela ia 14 o Okatoba. A. D. 189@
JACOB HARDY
Lunakanawai Kaapuni Apana Elima.
2464-3t
KA NUPEPA KUOKOA
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
No ka Makahiki…$2.00
No Eono Mahina… 100
Kuiko ka Kula
PUKA 1 2 3 4 5 6
AKA Pule Pule Pule Pule Pule Pule
Iniha $1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $3.50 $4.00
2 Iniha $2.00 $2.75 $3.50 $4.00 $4.50 $5.00
3 Iniha $2.50 $3.50 $4.50 $5.00 $5.50 $6.00
4 Iniha $3.00 $4.00 $5.00 $6.00 $6.75 $7.50
5 Iniha $3.50 $4.75 $6.00 $7.00 $8.00 $9.00
6 Iniha $4.00 $5.50 $7.00 $8.00 $9.00 $10.00
O na Olelo Hoolaha a pau e hopuna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia nupepa, e hoo@na pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe @ookomo la.
KOOPULA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M. WHITNEY, Luna Nui.
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.
No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.
PAONO, - - - OKATOBA 28, 1893.
Na Hana Kolohe a ka Moiwahine i pau.
Aole pono i ka lehulehu e hoopoina a uhi wale i na hewa nui elua a Liliuokalani i hana ai ma Ianuari, na kumu hoi nana i hoopau ae i kona nohoalii. Ke olelo mau nei ka poe anee alii, o Amerika Huipuia ka lunakanawai nana e hookolokolo a hoahewa, Ina pela, e noonoo lakou i ka hewa alina a ka lakou alii i hana ai, a mai hoopoina.
He nui no kana mau hewa i hana ai ma ka oihana aupuni. aka, o ka hewa nui loa e kala ole ai ai, oia kona kokua ikaika ana ame ke kakauinoa ana i ka Bila Lotari, kela kanawai hoolilo ia Hawaii nei i punana no ka poe powa, e pakaha ai ia Amerika Huipuia. Ua luai aku o Amerika i kela Loteri o Louisiana, he hana powa a haukae loa, a ua moni iho la o Liliuokalani i ka Amerika mea i luai aku ai. Nolaila, au hoowahawaha loa ia keia Moiwahine, aole hiki i kona hewa ke hoomaemaeia. Aole e kala ana ke aupuni o Amerika iaia no kela manao ona e pakaha wale aku ia lakou, ma kela hana lotari.
Eia no hoi ka lua o kana hana hewa loa, a o ka oi kelakela ia o na hewa a pau. Oia no kona hoao ana e hoopau i ke Kumukanawai. O ke Kumukanawai o 1887. oia no ka olelo kuikahi i hanaia mawaena o na haole a me na kanaka Hawaii me ia e hiki ai ia lakou e lawelawe pu iloko o ke aupuni hookahi. I kela makahiki 1887, ua hana kolohe loa o Kalakaua me ke kapulu ma na hana aupuni. Nolaila, ua ala mai na haole a kaohi iaia. He nui na haole ia wa i makemake e kipaku loa aku i ka Moi. Aka, ua uwao na keiki misionari i kela poe, a ae mai lakou e hoomauawanui hou aku i ka Moi, ke ae mai kela i kumukanawai hou. Oia ke kuika@@ mawaena o na aoao a pau e lawelawe pono ae nahaole iloko o ke aupuni, a keakea ia na hana lapuwale a ka Moi naaupo.
Oia ke kuikahi koikoi a Liliuokalani i hoopau wale aku ai a kiola aku. Ua hoohiki mua nae e malama, alaila, hookae wale iho. Ma ia mea, ua lilo i mea maopopo loa, o keia lehulehu haole ma Hawaii nei, aia ia lakou ka nui o ka waiwai a me na hana kalepa, ua pau ko lakou noho maluhia ana me keia Moiwahine hehi kumukanawai. He hewa nui kala ole ia keia. Nolaila, hookahi wale no hana i koe i na haole, e hoopau i ka nohoalii, a e imi i aoao hou e maluhia ai. Ua pau ka hilinai i ka nohoalii o Hawaii.
He kolohe kela mau hana elua a Liliuokalani, he naaupo a me ka paakiki lua ole. Ua ao nui ia a me ka paipai ia, aole nae i hoolohe mai. Ua hahai wale ma@uli o ka aoao hupo o ka Hale Naua, a kapae aku i ka malamalama.
Nolaila, he pono i kanaka Hawaii e hoomanao i kona hewa, a e hoopau i ka pili ana i kela alii naaupo, o poino pu lakou me ia. E hahai mai kanaka i ka aoao o ka pono a me ka malamalama.
Ka Manaolana Poho o na Anee Alii.
Ke akena naaupo wale nei ka poe anee alii ma kekahi ano okoa i keia wa. Ua kukulu ia keia manao hou mamuli o kekahi olelo lalau wale i hoopuka ia e T. H. Davies, ke kahu o Kaiulani, penei kana olelo: Aia a hoouna aku o Peresidena Kalivalana i ka Ahaolelo Lahui i kana elele palapala no ka ninau o Hawaii. aole e hoohui, alaila. o ka lilo iho la no ia o ke Aupuni Kuikawa i mea ole loa. a e akea ana ke ala e pii hou aku ai o Liliuokalani i kona noho alii. Ma ka lohe ana o ka poe anee alii i kela olelo a Mr. Davies. ua nui ko lakou hauoli, no ka mea, aohe e liuliu aku ana, a e hoopuka ana o Kalivalana i kona hoole i ka hoohuiaina, me he Akua la: alaila, e helelei wale iho ana keia aupuni e hoomalu nei ia Hawaii, aohe mea e koe iho. E like me ka hiolo ana o na pa o Ieriko i ke puhi ia ana o na pu a Iosua ma, pela like no e heielei Ioa ai na ha@a a pau o ka poe hoohuiaina a make kanu loa ia! A e like me ka pii ana o Iosua ma e luku i na kanaka o Ieriko, pela no e pii keakea ole ia ai o Liliuokalani ma a lanakila hou maloko o na Hale Aupuni.
Penei paha ko lakou kalai manao ana mamuli o ko lakou noonoo kamalii iho: O ke Aupuni Kuikawa, au kukulu ia i mea e loaa ai ka hoohuiaina. Nolaila. i ka hoole ana o Kalivalana. aole e hoohui, alaila, au pau ke kuleana e hoomau ia ai kela Aupuni Kuikawa, aohe ona kumu e ala hou aku ai. o ka make wale no koe. Nolaila, make wale iho ana oia, no ka mea, ua hoka loa kona manao i hookumu ia ai.
Ina pela. alaila, e pomaikai ana ka poe anee alii i ko lakou lanakila wale ana me ka luhi ole e like me Iosua ma ma Ieriko. Ua hemahema loa ko lakou kalai manao ana. penei e akaka ai: O ke Aupuni Kuikawa. ua kukulu ia i mea e loaa ai ka hoohuiaina. Noalaila ina e loaa ka hoohuiaina, a komo o Hawaii malalo o ke aupuni Amerika. alaila. o ka pau wale @ho la no ia o ke Aupuni Kuikawa a lilo i mea ole, a e pani ia kona hakahaka e ke aupuni territori i hoolala ia e ka Ahaolelo Lahui o Amerika.
Aka, in a e hoole mai o Amerika, aole e hoohui, alaila aole e make ke Aupuni Kuikawa: e mau ana no kona ola, a nana no e kakoo iaia iho a ikaika loa, me ka hoolala pono i na hana aupuni a pau e onipaa ai a e maluhia loa ai o Hawaii nei.
Hookahi wale no mana malalo iho o ka Mea Mana Loa e hiki ke hoohiolo wale i keia aupuni e noho nei, oia no ke aupuni o Amerika Huipuia. Aka, aohe o Amerika manao e komo mai e hokai ma na hana kuloko o Hawaii nei. Na na kamaaina o Hawaii e hookele i ko lakou aupuni @ho. Aole o Amerika manao e hapai i kela ano hooponopono ana.
Eia no hoi kekahi, aole loa o Amerika manao e hookahuli i ke aupuni maikai, maemoe a hoopololei i malama ia e na kanaka Amerika ma Hawaii nei. Aole ia e kukulu ho@ ana i kela aupuni kapulu kahiko o Kalakaua ma. E nana noeau ana o Amerika i na mea e mau ai ka pomaikai a me ka holomua o keia pa@alaau Amerika e noho kuonoono nei ma Hawaii. Aole ia e pepehi ana a e hookae mai paha i kona koko ponoi. E imi ana kela aupuni maikai i ka pono kaulike o na kanaka a pau ma Hawaii nei. me ka hokai ole mai nae i na hana kuloko, ke ole lakou e hoohaunaele i mea e poino ai na pono o kona poe kanaka maanei.
He noonoo kamalii loa keia o ka poe anee alii e akena wale nei e kokua ana o Amerika i ko lakou aoao. Aia a pae mai ke Kuhina hou o Hon. A. S. Willis, alaila e ikeia no ko lakou hoka loa. Ahea la e pau ai keia mau olelo palaualelo no ka hoihoi ae i ka Moiwahine? He paiakuli makou i ka lohe i kela mau olelo kamalii loa.
Holomua Pai i na Hapa haole a Hookae i na Hawaii Maole.
I kekahi la aku nei i hala, au hoike hookae loa mai o "Holomua" i na Hawaii maoli me ka olelo haakei, o na hapahaole ka poe nona ke aupuni ma keia mua aku. O na kanaka maole. na hele a nawaliwali loa, e pau loa ana i ka make, a na aneane e pau ko lakou kuleana ma ka aina. Aka. o na hapahaole he poe ikaika. ke mahuah@a nei lakou, he akamai. he eleu. O ka hapahaole ke kanaka e ola lanakila ana ma Hawaii nei, a iaia ke aupuni ma keia mua aku.
Aohe o makou mahalo i keia hookae wale ana mai o ka Holomua i ka lahui Hawaii maoli, a hookiekie ae i na hapahaole. Aole loa he wahi kohu i ka naauao a me ka pololei @@a he hemahema ke koko Hawaii. he nawaliwali, alaila. ua ili like ka hapalua o ia hemahema i na hapahaole no ka mea, he hapa Hawaii no lakou. Nolaila. aohe kumu o na hapahaole e akena a hookiekie wale ae ai malu@a o ko lakou pilikoko Hawaii. aka me ia nae o Holomua e hana nei.
Me he la ke hoomakaukau nei o Holomua no ka pae mai o T. H. Davies. me ka manao e huki ae iluna i ka hae o Kaiulani he hapahaole ia, oia ka mea kupono i Moiwahine. a e hoopili aku na hapahaole a pau ia Kaiulani. Ke manao nei no o Holomua e hookae ia Liliuokalani, he Hawaii ponoi kela, a e hookae pu i kanaka Hawaii a pau. O na hapahao le ka poe mana ma Hawaii nei poe mana ma Hawaii nei---e haawi ia lakou ke aupuni. E noho na Hawaii maoli i muliwaa loa.
Hookahi wale no aoao pono o ka hookele aupuni ana, oia no ka noho like o na kanaka. E haawi i kela kanaka keia kanaka i ka hana hiki iaia---i hana kupono i kona akamai, kona ikaika, kona homanawanui. kona miki a me ka eleu. Aole e pono ke nana i kona ano koko, a me ke ano o kona ili. Pela e pomaikai ai ka lehulehu, a e holo maikai ai na hana aupuni.
Na Pono o ka Poe Hoopukapuka Dala ma Hawaii nei.
Ma ka papahelu malalo iho i hoolala ia no loko mai o na papa auhau o ke aupuni, ua hoike ia mai ka nui o na dala i hoolilo ia e na kanaka o kela aina keia aina maloko o na hui mahiko ma Hawaii nei, a me na hana kalepa nui e ae. Penei @a papahelu la:
@@@@
$21,709,689
$4,408,474
$6,737,788
$429,206
$2,048,458
$68,004
$90,611
$@67,132
$304,340
$49,920
$392,115
$26,841,690
Na hui mawaho ae o na mahiko.
$2,690,994
$948,197
$1,289,520
$283,000
$299,523
$28,839
$51,620
$277,076
$44,640
$420
$13,565
$5,877,400
Na mahiko i heohui ole ia
$415,000
$500,000
$1,195,000
……………..
$515,000
…………….
………………..
…………………
………………….
$75,000
$300,000
$3,000,000
Na hui mahiko,
$18,594,690
$2,690,280
$4,303,218
$190,250
$1,238,935
$39,165
$38,991
$285,056
$259,700
$49,500
$3,550
$27,9@4,290
Na lahui laea dala
American…………………
Hawaiian born American………………
British…………………..
Hawaiian born British……………………
German………………….
Hawaiian born German…………………
Native Hawaiians…………………….
Half-caste Hawaiians……………….
Chinese………………..
Portuguese……………………
All other Nationalities…………….
Hul@a
He $36,841,690 ka nui o na dala a pau i hooliloia no kela mau hana nui a pau ma Hawaii nei. Aole i heluia malaila na aina, na hale a me na waiwai e ae i komo ole iloko o ia mau hana, e lawa a@ paha ka waiwai a pau ma Hawaii nei ma ke koho aku i na dala he 50 miliona. O na waiwai ma ka papahelu he ekolu hapaha ia o na waiwai a pau o kanaka ma Hawaii, koe na waiwai aupuni a me na aina leialii.
Eia ka mea maopopo ma keia papahelu, o ke kuleana o na kanaka maoli a me na hapahaole mai keia huina waiwai he 37 miliona. he kupihipihi loa, oia he $657,743 wale no aole hiki i ka elua hapa haneri. O ke kuleana o na haole Amerika, he $26,109,163, he 70 hapahaneri ia. A o na haole Europa e ae, he 25 hapahaneri ia o ka puu waiwai okoa. Hui, he 95 hapahaneri ke kuleana okoa o na haole Europa maloko o na waiwai kalepa a me ka mahiko a pau ma Hawaii nei.
Ke hoike mai nei ka "Hawaian Star" nana i haawi mai i keia papahelu, penei: "Aole loa he mea pono ke haawi i ka mana hooholo kanawai no Hawaii a me ka mana hoomalu. i ka poe kanaka nona ka hapa uuku loa o ka waiwai a me ka hana kalepa e hoomalu ia ana. O ka poe haole nona ia mau waiwai a me na hana nui, na lakou no e kau kanawai, a na lakou no e hoomalu maluna o lakou iho. Aole loa he mea hiki ia lakou ke ae na kanaka Hawaii maoli e kau kanawai no lakou. Aole lawa o ko lakou akamai a me ko lakou ikaika e lawelawe ma na oihana hooulu waiwai aina. nolaila, aole hiki ia lakou ke hookele i ke aupuni. E noho malie na Hawaii, a na na haole e hookele. O ka hooponopono ana i ke aupuni e maluhia ai a e kuonoono ai ka huli ana i ka waiwai, a me ka hoolala ana i na hana a pau, he mea ano nui loa ia i keia poe haole. Aole loa e hiki ana ia lakou ke hookuu wale aku i kela hana iloko o na lima o kanaka Hawaii, he poe ike ole i kela mau hana nui. O na oihana hooulu waiwai. oia no ka mea e noho lanakila ana maluna o na aupuni nui a pau o ke ao nei i keia wa. Pela no ma Hawaii nei. O na haole Amerika, ia lakou na hapaumi ehiku o na hana a pau ma Hawaii. nolaila ia lakou ka malama i ke aupuni.
O na manao keia o ke "Star" e kukulu mai nei. He pono i kanaka Hawaii e lawe i kela mau manao a e noonoo pono me ke akahele. Me he la i ka nana aku, ua lilo mua na hana huli waiwai a pau maloko o na lima o na haole. nolaila, e lilo a@@ no hoi ke aupuni ia lakou.
Ina he oiaio keia, alaila hookahi wale no mea kupono i kanaka Hawaii. e ae oluolu aku i keia mea, a e hui pu me na haole, e nonoi aku ia Amerika Huipuia e hoopalahalaha mai i kona malu kaulike maluna o kakou a pau. i maluhia like na aoao a pau.
Ka Paikau o na Pualikoa Mokukaua.
I ke kakahiaka o ka Poalua nei, ua lele mai iuka nei na luina a me na koa o na mokukaua elua. ka Piledelepia a me Adamu. me 300 ka huina o lakou a pau. Ua pii paikau ae lakou ma na alanui o ke kulanakauhale, a hoi aku no i na moku. O ka lakou mau alanui i hele paikau ae ʻ i, ma na alanui Papu. Hotele, Rikeke a hiki i Beritania, malaila aku i Alakea, a hoi aku i kai ma na alanui i pii mai ai. Nolaila i ka ike ana o na kanaka i ko na koa hookokoke ana aku i kahi o Liliuokalani ma Wasinetona Hale, au nui ka poe i manao e hoihoi ana lakou iaia maluna o ka nohoalii, a he nui ka pihohoi. Ua hoka hou no lakou, e like no me ko lakou hoka mau ana i na wa a pau.
Ko Pailaka Makinikaea Hoahewa ia Kapena Stott.
O Kapena McIntyre (Makinikaea) kekahi pailakka kahiko i manao nui ia a i kamaaina loa i ke awa o Honolulu nei, oia no kekahi iwaena o na poe he lehulehu e hoahewa loa nei i kela olelo hooholo a ka aha hookolokolo moana ia Kapena Stott no ka hookuu wale ana iaia me ka olelo ua maemae a aohe ona hewa no ka ili ana o Miowera.
Wahi a Makinikaea : "Ina he ike ole o Stott i kona wahi i holo ai, alaila, nona wale no ia hewa, aole no hai. Ma ko ʻ u nana ana, au hoao ka aha e hooili aku i ka hewa o ke kapena no ka ili ana o ka Miowera maluna o ko hai mau hokua, maluna paha o pailaka Lorenzen. Aka, ua ike ka poe kamaaina a pau ua maikai wale no ka Lorenzen hana. O Kapena Stott wale no ka mea i hewa. Pela ka manao o ka poe holo moku kamaaina a pau.
Hoolana ana ia Miowera.
Ua hapai o kapena McDowell me ka hoihoi loa i kana hana e hoolana hou ai i ka mokuahi Miowera. Ke hoomakaukau nei oia i eono pou nunui i kapa ia he pou Samesona, a me elua mau laau nunui e ae. O kela mau pou Samesona, penei ka hookui ana: Eha laau he 12 iniha kuea, he 50 kapuai ka loa, ua hui ia me na apo hao ikaika, a lilo i pou hookahi he 24 iniha kuea. E kukuluia na pou Samesona ma kela aoao keia aoao o ka moku mahope, me ka @@-o iki o na pou ihope.
E hoopaaia ana na kaulahao nunui malalo ae o ka moku a hiki iluna o na pou. Alaila, e huki ia ana na pou imua e na enegini huki o ka moku. A i ke ala ana mai iluna o na pou, me ka hapai pu no i ka moku iluna, alaila na na mokuahi e ae e huki ma ka ihu o ka moku a kano wale aku iaia i kahi hohonu.
Ua hoao ia ka Miowera e hoolana i ka hora 5:20 kakahiakanui onehinei, no ka mea. oia ka wa kai pii nui, eia nae, aole i hiki. I keia la, e pau ai ka manawa aelike i hanaia ai. Ua ku mai ma Honolulu nei i ka Poalima iho la, na haole hoolana a me ka lakou ma lako e hoolana ai.
He mau la ae nei ka hooki ana o ka pauma wai hou ma Makiki i kana hana. O ke kumu, au pauma ia kekahi apana pohaku mai lalo loa mai, a komo iloko o ka ohe nui o kekahi o na pauma ekolu, a poino ke au maloko a me na pani e ka pauma. Ma ka hoohaalulu ino ia ana hoi o ka pauma e ia mea, ua he@e@e@e a poino kekahi o na uinihepa maiaio loa o ka lua. Ua kapili hou ia ka pauma, a au paa hou na mea a pau. E hoopanee iki ana nae ka Luna nui i ka pauma ana, i hele ai ka puna a maloo paakiki loa.
He Leta Makamaka mai Amerika Hui mai.
NA J. K. WAIAMAU
NA HOOKIPA WAIPAHE!
KA WAILELE O NIAGARA.
OSWEGO, N. Y. , Sept. 27.
Dear Walter:--- Eia wau i Oswego nei i keia manawa, iloko o ka mokuaina o Nu Ioka. Hui mo Sam Keliinoi a me Charlie King. I ka Poalua o kela pule i hala ko ʻ u hoea ana mai. Ike au i ka wailele o Niagara, he kamahao maoli no keia wai.
Hiki au i Detroit i ka po, a ao ae ike ia Buffalo. He mau kulanakauhale nunui wale no a elua.
I ka ho@a 7 kakahiaka hoea au i Syracuse. Mai laila aku, kau hou ma kekahi kaka ahi a holo loa mai i Oswego nei.
He wahi kulanakauhale maikai keia, ua like no me Honolulu koe wale no ua uuku iho ke@a ia Honolulu. Aka he uaui nae ke nana aku.
Ua hele au me na wahi keiki i kahi o Pea@e, he mea pili ia Rev. S. E. Bishop, he 4 mau mile ka loihi mai ko makou wahi aku o noho nei. A ilaila au i uhai mua ai i ka hua apala mai ke kumu mai. Oluolu oia ia makou. Koi mai e noho makou ilaila a kahi la ae alaila hoi. Aohe hoi e hiki, no ka mea ua kono ia mai au e ke kumu poe o ke kulanui o Oswego e holo aku i kona wahi i ka auina la. Aohe no he kiekie o ke kumu apala, aka ua hele a lul@@ i ka hua o na ano waihooluu a pau@. He mea ono a pala wale no a hiki i ke kumu, aohe e hiki ke ai no ka mea he nui loa. He nana wale aku no a o ke kena iho la no ia. Nui ka huaai o keia wahi. Ma na wahi a pau loa a makou e hele ai, he loaa wale mai no ka huaai o kela a me keia ano, ka apala, pea, piku, piki, waina pala, a pela wale aku. Nui na hoaloha. Oluolu maoli no koonei poe la ʻ u na haumana a me na kumu.
O ka nui o na haumana o keia kula he 400; a mailoko mai o keia heluna he 26 wale no keikikane. He hauoli loa keia poe in a e lohe e hoea mai ana kekahi mea mai Honolulu mai. I ko ʻ u manawa i hoea mai ai lanei, nui ka poe i hele mai e ike ia ʻ u. Na hoaloha o na kumu o uka o Kamehameha kekahi a me na hoaloha o Samuel ma me ka ike ole mamua. Oluolu lakou ma na mea a pau, e kono mau ia mai ana au i na manawa a pau, aka no ke anuanu o keia wahi i ke ahiahi aele e hiki ke hele i na wahi a pau e manao ai e hele. He wahi anuanu keia mamua o Kikako, ao ka mea ke hele aku nei i ka manawa anu.
I na ahiahi a pau loa mahope iho o ka aina ahiahi, hoi nui mai nei makou a pau iloke o ke keena hookipa imua o kekahi ahi nui e hoomehana ai a hiki i ka hora 10 o ka po, oia ka manawa moe.
Oluolu ka haku wahine nona keia hale ia ʻ u. Makemake oia ia ʻ u e noho maanei no elua makahiki.
E koi mau ana no hoi keia kamalii wahine ia makou e himeni i na ahiahi a pau. E piha mau ana no hoi ko makou hale i na hoaloha kula i kono ia. Oia himeni aku aku a pono ole, ha mai la ka leo, hooikaika aku la a oki @oa, oi loa aku nae o Sam. A hiki ole ia makou ke himeni, alaila hoomaka aku @a makou e koi ia lakou e himeni. Ka himeni iho la no ia a ike makou ua ano ha ka leo, alaila hooki ka himeni ana. Iloko no hoi o ia himeni mau, aohe no e luhi iki ana. Oili mai la no i kekahi ahiahi mai, ke noi aku ia lakou e himeni, o ka himeni mai @a no ia. E hauoli mau ana makou i na manawa a pau.
I ka Poaono i hala aku la, au kono ia mai na haumana a pau loa o ke kula e ke kumu poo e hele aku i kona hale i ka auina la no ka hoonanea a hooluana ana me na mea ai mama i hoomakaukau ia e ia.
I ke kakahiaka, hoea mai ana ke kumu poo e ke la ʻ u ianei, no ka mea o kona hale, me he la he hookahi mile ka mamao mai a makou aku. Koi mai kela e hele aku au ilaila a ua ae uku au.
Ia makou i hele ai, iho like no makou a pau loa, na kamalii wahine me na kamalii kane, ke nana aku oe i ke alanui me he la he la ano nui oe i ke alanui me he la he la ano nui ia no Oswego, ka hele o na alanui a piha i kamalii. He himeni wale iho no a me ka walaau ka hana nui a hiki wale i kahi o ke kumu.
Hui me ke kumu poo a me kaua wahine, hauoli loa kaua wahine i ka ike ana mai la ʻ u. Ua lohe oia e hoea aku ana au lanei mamua o kuu haalele ana ia Hawaii. He keu ka oluolu o keia wahine @a ʻ u, hookipa @a ʻ u me he keiki la nana. Olelo mai o Sam Keliinoi ma, he makemake loa oia e ike i na keiki Hawaii.
Iho aku nei au, o Charles a me Sam a me ekolu mau kumukula kane i ka lokowai o Ontario. He nui keia lokowai, aohe o ʻ u ike aku i ka aina ma kekahi aoao. Hiki aku makou he elua mau waapa e waiho mai ana i kahaone no kamalii wahine mai ke@a aoao mai o ka muliwai. Kii aku nei makou i na waapa, owau, o Charlie a me kekahi kumu, ke keiki a Dr. Sheldon kumu poo, ma ko makou waapa. O Sam me kakahi mau kumu ma ko lakou waapa. Hoomaka aku nei makou e heihei a make makou ia Sam ma. I ka hoi ana mai a kahaone, hoomaka aku nei o Sam e lele, ia lele ana aku no, o ka pakika aku la no i@ haole ana iloko o ka wai. Nui k@ akaka ia o na mea a pau, a@ Charlie kekahi i akaka me ka h@ henehene aku ia Sam. Iaia na@ lele aku ai iluna o ka pahoehoe, p@ kika aku la ua wahi keiki nei, ho@ maka mai nei hoi o Sam e akaak@. Oki loa ia o hope o kona lole H@@ mai makou a hiki i ka hale o @@ kumu, noho ma ka papaaina i ho@ makaukau ia.
Ua hele wawae ia e a ʻ u he ewa@ mau mile e ike i kekahi hoaloha noho ilaila no hookahi po. Ke noho ianei. @ohe e hiki ke noho wale @@ e anuanu mau ana i ka, po a me k@ ao.
Poaono, Sepatemaba 30. K@@@@ mai au i ke ahiahi nei e hele u ke anaina hooluana i ka No@@@ Hale. Piha ka hale i na haumana. Nui ka poe i hoolauna ia mai, aka aohe e hiki ke hoomaopopo @wa@@ keia, owai la kela. Oluolu maoli au keia kamalii, aohe hookae. Ka mea akaaka nui o lakou, o ka @@@ puka pono ana i ko ʻ u inoa. E @@@ paanaau mau ana i ko ʻ u inoa me @@ Keliinoi. O Waimaiu kahi inoa o ʻ u, o Waiaumu kahi, Mauwai kahi. Mr. Maukahi, a he nai wale aku @@ E noke aku no hoi oe i ka akaaka @@ mamae ka iwiaoao. Huli oe ma@ a maanei e hoolohe ai e noke mau mai ana no hoi i ka hoopaanaau Ekolu wale no poe hiki ke hoopuka pono. Hoomaka ke anaina e akoa @ akoa mai ka hora 5 a ka hora @@@ ke ahiahi, he mea maa mau @a ianei.
Pau ka paina ana i ka Adelphi Hale, hoi nui aku nei makou iloke o Hale Nui a hale halawai no ka ike ana i na mea lealea. Ma ka Papa hoonoho@oho hana o na mea lealea owau kekahi i komo pu. Owau ke solo me ko Sam a me Charlie kokua pu mai. Nui ka paipai ia, o Eleile ka himeni. Puka hou aku makou, o "Alohe oe" ka himeni. Oi nanea aku a hiki wale i ka hora 12 o ka po. A ma ke ano rula keonimana, ua hoihoi kela a me keia kane i kona hoa hooluana. Ia hoi ana mai, hoomaka mai la na wawae a me na lima ke anuanu a hoe i ka hale i ka hora i wanaao, a e akoakoa mai ana no hoi ko makou poe a pau. Mahope o ka hoomehana ana i ke ahi, hoi e moe i ka hora 2 kakahiaka.
He nui na mea o hai aku ai, aohe nae manawa.
Hauoli loa au i ka ike ana ia Samuel Keliinoi a me Charles King i ka hooikaika i ka naauao. Kahaha ka poe oonei i ka ike i na keiki Hawaii e hele ana imua loa o na haumana a pau loa o keia kula. Oluolu no makou a pau loa, aohe mai koe wale no ke anuanu.
Hui au me Mr. C. R. Bishop i Kapalakiko.
Nui ka poe o Hawaii i Kikako. He kulanakauhale kamahao maoli no o Kikako. Me ke aloha,
JOHN K. WAIAMAU.
Ke ku ana mai o Miike Maru me na limahana Iapana.
I ka hora 5 kakahiaka Poakahi aku nei, ua hoea mai ka mokuahi Miike Maru, a ma ka hora 7 ua kuu kona heleuma maloko nei o ke awa. He 14 la o kona holo ana mai nei mai lapana mai.
He maikai ke ola o na ohua a pau. a i ka Poalima ae nei e hoopiliia ai ka moku i ka uapo, no ka mea oia ka pau ana o na la hoomalu. O kona poe eemoku he 4 ohua kapena, he 22 ohua oneki a me 1642 mau limahana, oia he 1311 kane a me 331 wahine, he poe kino maikai hoi i wae akahele ia e ka poe i hoolimalima.
Ua loaa kekahi hemahema nui ma ka hoopii ana ae i ka uku o ka poe nana i hoolimalima ia lakou ma Iapana, he mau dala pakahi ka oi maluna o ka palena i ae ia maanei e ka hui mahiko. Ua halawai pu ka poe mahiko me ka Aha Hooko, a ua hooponopono ia kela hihia. I ka hora 7 kakahiaka Poalua nei i hoopaeia ae ai na Iapana ma kahi hoomalu o Koholaloa.
Ko ka Holomua Hoina ia Adimarala Skerrett.
Ma ka Poakahi aku nei, ua hoopuka ka "Holomua" i na olelo no ko Adimarala Skerett kahea ia ana mai e hoi i Kapalakiko, a o ke kumu o kona hoihoi ia no ka hoahewa o Kalivalana iaia no kona hoohanohano ana i ka Peresidena Dole me na kipu hoomaikai. Ua hewa no hoi, no kona hookuu i na aliimoku e hele i kela ahaaina ma ka Hale Mana Hooko.
I ka Poalua nei, ua ao aku ka nupepa Bulletin i kona hoa anee alii, a nuku ikaika iaia no kona hewa i ka hoino aku i ka Elele Kiekie o Amerika Huipuia oiai aole i hiki mai ka Elele Kuhina Willis.
Ua pololei no ka wehewehe ana o ka nupepa "Hoku," o ke kumu o ko Adimarala Skerett hoihoi ia i Kapalakiko, oia no ke kiko waena o kana hana aole hoi he pilikia nui ma Honolulu i koe e pono ai iaia ke noho loihi wale ma kahi kaawale loa mai kona kahua hana mai.
Aole i loaa iki ka pake pepehi kanaka o Hoaeae a hiki i keia wa. E ia i hea ko Ewa, Waianae a me Waialua mau kaiko e moe mai nei.