Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 36, 9 Kepakemapa 1893 — KA EUEU WIWO OLE O NU IOKA A I OLE O KA Makai Kiu Hale Niwela. [ARTICLE]

KA EUEU WIWO OLE O NU IOKA A I OLE O KA Makai Kiu Hale Niwela.

MOKUNA XIII. I KA wa a i'a i hoopuka ae ai i ka 1 inoa "I-lale Niwela," ua kiola koke ia mai la he malamalama oliuolino e kekahi inea ma ka heiehelena o ka mea i kapa ia o Iluka. Ua manao loa ua poe ia e ike ana la iakou i kokahi hoaiiona ano hikiiele ma ka helehelena o ua kanaka la, aka, ua hoohoka loa ia nae ko lakou mau manao, oiai, aoie loa he ano o a ano hikilele iki ae oka nanaina ano waipahe o ke kanaka malihini. He m i nosrfcrantf !r©neH6inf waie* uo ka mea i pahola ae ma na papalina o ua kanaka la a me kona uiau maka koa e hana pono aku ana iloko oka waha ona pu, ua pane aku la ia ia me ke ano kuoo a hopohopo oie. ♦«Ē hooinanao! Ke paiiaka nei oukou i ko oukou mau noonoo ma kahi huhewa loa, a o ka palua a pakolu ana keia oka oukou mau hana hoouaukiuki wale ana ia'u. Aole no uu he kanaka huhu hikiwawe, aka, ua aneane hiki ole nae ia'u ke uuini iho no ka oukou mau hana ano kamalii, a ina oukou e hoomau hou mai ana i keia mau hana, aiaila, ke hai e nku nei au i olahonua e eha ana kekahi o oukou." ke hoole nei oe aoio io no oe he makai kiu?" wahi a Pa. «Aoie au he kanaka hoomauuauua wale i ko'u manawa ma ke kamailio waiwai oie, aka, eia ka'u noi: K lawe mai ike kauaka uana i haku wale i kena mau olelo epa imu» o kuu alo, a e pale oia no kona ola iho, u pela hoi au. E hakaka maua me ua pahikaua a hiki īka make aua o kekahi o maua. Oia ka uku a'u e pauai aku ai maluna o kekalii lapuwale ino oia ano, no kana mau haua hohe wale, no ka mea, aoie i kupono kekahi kauaka oia ano e ola ma keia ao," walii a Ruka. *<He kiekie uiaoii no oe a ke kanaka makua oie, aka, ke minamina nui au nou, oiai, ua ahuwale oe, a o kou hopena keia." "Ea! oia ka mea nana i kapa wahahee wale ia'u? Elawe iaia ano imua o'u i keia wa, e ku mai oia he alo ahe alo me a*u? A peia e maopopo ai o wai ia ka mea epa!" E Ema Kalene! O kou manawa keia e kamaiiio mai ai nou iho," wahi a I*. Ku ae ia ua wahiue ia, a me ka leo haaiulu, ua pane mai la oia: "O kela kanaka e noho mai la oia no o Haie Niwela, ka makai kiu. Owau no ka mea uana oia i hoowalewale, a mainuli o kona puni ana ia*u, eia oia iloko nei malalo o na hoano e nna iaia iho." Aole paha he kanaka eae e hiki ke hoomalae iho euahope o kona hoike kaokoa ia ana e iike me keia ano, aka, no Hale Niwela nae me kona ike no ua makaukau ka make noua, ua uoho iho la no ia me ala he mau kamailo lealea wale no keia. "Heahakau olelo pale nou ihoe ke kanaka?" wahi a ka ninau. «Eia wale no ka T u olelo, he hoopum kela wahine, aka, he huaolelo ano mako-na kela e kapa aku ai imua o na maka o kekahi wahine," wahi a Ruka (mak&i kiu). "Ua hiki iaa ia T u ke hooiaio i ka'u mau oleio i hoopuka aku nei," wahi & ua wahine ia. «Heoiaio ia kau mau oielo, a nau' hei e hoopahu aku i ka iolo o kona poo," wahi a Pa. <<U* hoanoe keia kanaka iaia lho," wahiaka wahine.

'♦Pehea ke ano o ko'a hoonoe ana ia'u iho?" wahi a ka makai kiu me ke ano hopohopo ole. ♦*He makai keia," wahi a Pa. "Ae! O keia lauoha eleele ma ke poo kela kanaka, aole ia o kona lauoho maoli, lie lauoho ku-i wale no kela, no ka mea, he lauoho ano paia kona," wahi a ka wahinv. «<E na keonimana, he mea maalahi waie no kela. E kauoha ae i kekahi o ko oukou poe e hele mai e huki ae i ua lauoho ku-i la o'u. Oiai, ina he lauoho ku-i io ko-u e like me ka olelo a kela wahine, aoie e nele ka hemo ae," wahi a ka makai km hopo ole. ««Pehea, ina e loaa pono he iauoho ku-i io kou, alaiia pehea oe?" wahi a Pa.

<«He hookahi wale no hana, keua ae oe i ka poe kanaka e hele mai a haehae ae la*u a liilii." Mamuli o keia mau oielo koa a ka makai kiu, ua meha iho ia ke anaina holookoa. Ua kuihe iho la ua uianao o keia poe he umi a oi imua o keia kanaka hookahi ka uiea hoi nona ka umauma i lalapa mau ia e ke ahi o ka hopo ole. "E Ruka, ke hoihoi hou mai nei au i ka'u mau oielo. Ua maopopo, aole oe he inea e, aka, o Ruka io no uo, ko makou hanau mua ma keia oihana ihiihi. Aoie Icki he kanaka hewa e hiki ke kupaa e iike mo oe, nolaila, aoie io no oe he mea e aku," wahi a Pa me ka leo oluolu. <<Ua pau ae la nae kooukou Kuhihewa? Eia uae ka mea maikai, he mea pono e hele mai kela wahine nana i olelo mai uei he lauoho ku-i ko'u, e huki ae i kuu iauoho i pau ni kona kuhihewa."

"Ea! Aole loa he kauaka e iike me oe e Ruka, he lohe olelo wale no a akahi hoi a ike maka. Aoie keia he wahine maoli, aka, i hanu makou i kela mea i kuhihewa ai oe o Emma Kaleue kela. 7 ' Mahope iho o ia wa, ua hoohaia ilio la iakou ma ke kamailio ana, a lluiiu, ua hookuu ia aku ia ka nui o na kanaka e hele a koe wale iho ia no o Iluka me Pa. I kahalaaua aku o na poo a pau, -laloua *u> kekahi wa loihi, a ua kukakuka iaua uo kekahi mau hana karaima weliweii a ma ka hookuu ana, ua hooholo iho •la laua e halawai hou laua ma kekahi po ae. Ua aneane e welie niai ko aiaula 0 ke kakahiaka akaiu uo a oiii hou ae ua Haie Niwela la mailalo ae o kela iua meki, kahi hoi oua i aneane ai e haaleie mai i na kukuna pumehana o ka la. Aka, ua ike ku-maka aku ia nae ia i ka punana o ka poe haua karaima o Nu loka. I ka hiki ana i ka wa i hooholo ia ai, ua heie aku la o Hale e haiawai me ke kanaka i kapa ia o Pa. Aole hoi i liuliu, aia hoi iaua a 1 elua e haele ana no kahi a lakou i halawai ai i ka po mamua iho. I ko iaua hoea ana aku i ka halo, ua aiakai aku la uo o Pa a hiki iaua ku ana mawaho oke pani puka. Ia wa, ua kikeke aku la ua Pa la ma ke pani puka ma kekahi ano i maa i ua poe powa la. Aole i hala he mau sekoua lehulehu, aia hoi, ua nakeke mai la maloko kekahi māu kauiahao me na kua hao, a hamama ana ka puka. Hoomaopopo hou iho ia ua Haie la eia oia iioko o kahi ana I alo ai i ka po mamua iho. 0 ke kanaka hoi nana i wehe mai ka puka uā hoomaopo aku la o Hale he kanaka u-i opio, a ina kona hiohiona ke naua aku, aole loa e hoohuoi ia he mea lawelawe karaima oia. "Owai ka poe i hiki iuaiV i ninau aku ai o Pa i ke kanaka opio. "O na poe no a pau." Wahi aka pane. (( Ua loilii ioa paha ko iakou kali ana no'u?" <«Ae, ua kakali iakou ia ot a me kou hoaloha nui." "Ua ike uo nae lakou n*> kuu iioaloha? ae." "Nawai lakou i hai aku e heie pu mai ana au me hoaloha?"* "Na Eleua?" '•Pehea hoi oia i ike ai?" «Ua ike no oe i ke ano o keia kaikainahine, aolo mea nalo iaia.,, Ano pupuku ae'ia na kue makao Pa, aka, aole nae i liuiia, ua hoi hou mai la no kona ano maika). Aiakai aku ta ke kanaka opi» ia Pa me kona hoa a komo aka ia iaua iloko o ke keena a Hale i hoohoka ai i ua poe la i ka po mamau iho. 1 ko iaua noho pono aua iho, ua hoolauna koke aku la o Pa i kaua uialihini i na hoa e ae oioko, ma ke ano o keia ke kanaka powa i»ookela o Amenka i lohe nui ia uia ka inoa o Ruka. Aua hoea mai oia inai ke kulaoakaahale mai o Bana Lui. Ona kamaiiio i kukai ia i kela wa, ua like me na oielo i ina» mau iwaena o na poe kalepa maikai o ke kulanakauhale. Oiai, ua kukakaka iakou no na mea piil i aa hui alahao Uke ole, no ka ol o kekahi i kekahi. Oial iakou e kamailioana, ua k)he aku ia na pepeiao ioiohe o Hale i ka nehe ana ae maloko o kekahl keena okoa aku, o ka hn*a o ka lole sillka, me he la he wahine.

I kela vra y+ ua puiwa hikilele ano e wale ae ia no ka naau o ka makai kiu. Hoomanao wale ae'la no oia, e hoea io mai ana no kekahi mau hana uahoa no ka naau. (Aole ipau.)