Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 35, 2 Kepakemapa 1893 — Page 4
This text was transcribed by: | Laura Yamamoto |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ko Hawaii Paeanina i Huiia
No ka Makahiki 32 00
No Eono Makina. 1 00
Kuike ka Rula
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO
H.M. WHITNEY, Luna Nui.
J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.
No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.
POAONO, SEPATEMABA 2, 1893.
KULA SABATI.
III. 10. Sepatemba 3. O Paul@ a hooihia Oihana 27-30-44.
Aimi na loina e mahuka aku, mai ka moku ako, ua kuu iho la i ka waapa ilalo i ke kai, me he mea la e lawe aku ana i mau heleuma, ma ka ihu;
31 Olelo ae la o Paulo i ka lunahaneri a me ka poe koa, ina aole lakou nei e noho i ka moku, aole loa e hiki ia oukou ke hoola ia.
32 Alaila, oki ae la ka poe koa i na kaula o ka waapa, a kuu iaia a haule iho la.
33 A kokoke ae la i ke a@, koi ae la o Paulo ia lakou a pau, @ ai i ka ai, i ao la. Eia ka ia umi-kumumaha o ko oukou hookeai ana, ua noho oukou mo ka lalo ole i ka ai.
34 No ia mea, ke nonoi aku nei na ia oukou, e laiau i ka ai, no ka mea, o ko oukou mea oia ia. No ka mea, aole e haule kekahi lauoha o ko oukou mau poo.
35 A i ole ana pela, lalau iho la ia i ka berena, hoomaikai aku ia i ke Akua imua o lakou a pau; a wawahi ne la ia iho la.
36 Alaila, olioli iho la lakou a pau, a o lakou kekahi i lalau i ka ai.
37 A o na uhane a pau maluna o ka moku, elua o makou haneri a me kanahiku-kumamaono kanaka.
38 A maona ae ia lakou i ha ai, hoomawa iho la lakou i ka moku, a hoolei iho la i ka hua palaoa iloko o ke kai.
39 A ao ae ia, aole lakou i ike ia aina: kanana nae lakou i kekahi kaikuono me ke kahakai. Manao iho la lakou, ina e hiki e hookomo i ka moku ilaila.
40 Ooki iho la lakou i na heleuma, a waiho iho la i ke kai, a wehe iho la i na kaula o ka hoeuli, a huki i ka pea nui i ka makaui, a holo iuka.
41 Ika ia iho ia lakou ilalo i kahi wiliau, ili iho la ka moku, paa iho la ka ihu, aole loa i heino, hahaha iho la ka hopo i ka ikaika o na ale.
42 Manao iho la ka poe koa e pepehi i ka poe paahao, o au aku kekahi o lakou a @akele.
43 Makemake iho la ka inuahaneri e hoola ia Paulo, hoole aku la i ko lakou manao; kena aku la i ka poe hiki ke au, o lakou ke lele mua a hiki iuka.
44 A o ke koena, ma na papa kahi, a ma na mea o ka moku kahi; a pela lakou a pau i pakele ai a hiki i ka aina.
Manao Nui. E pono ke makaala a akahele ma ka imi ana i ka palekana.
Pauku Gula. Halelu 46:1. O ke Akua ka puuhonua a me ka ikaika o kakou, ho kokua kokoke loa i ka popilikia ana.
OLELO HOAKAKA.
Ua lawe ia aku o Paulo a me na paahao e ae mai Kaisarea aku ma kekahi moku kalepa. O Iulio ka luna haneri ka mea nana i hoomalu ai ia lakou. Ua nui na pilikia o ka poe oemoku i olelo ia ma keia mokuna. Ua hooili ia ka moku, Novemaba 1, M.H. 60, ma ka moku puni o Melita. He mokupuni uuku keia, he mau mile 6 ma ka hema o ka mokupuni nui o Sikilia.
30. Kuu- Ua kau ia ka waapa ma ka oneki, p. 16.31. Ina-Oiai ua wanana o Paulo e hoola ia ana lakou a pau loa, p. 22, aole e hiki ke hoola ia ke ole ko lakou hooholo pu ana i na hana kupono. 33. Hookeai- No ka wa popilikia e mau loa ana. 38. Hoomama- I mea e holo koke ai ma na papau o ke kai. 39. Kahakai-One paha. 40. Waiho- Poho maoli. 44. Kahi-I kapa ia ke kaikuono o Sana Paulo i keia wa. 42. Pepehi-No ka mea o ka make o ke koa oia ne kona uku hoopai, ina paha ua pee aku kekahi paahao. 44. Lakou- 276 ka huina pau p. 37.
HE MAU NIELE
1. Ka Paulo olelo ao, 30-38. Heaha ka manao huna o na luina? Heaha ka Paulo olelo hoike i na koa? Pehea i pau ai ka mahuka ana o na luina? Heaha ka Paulo olelo paipai i ke kakahiaka? Ehia mau lako lakou hookeai ana? Heaha ka Paulo olelo paa? Heaha kana hana ma ke ano he kumu hoohalike? Mamua o ka ai ana, heaha ka Paulo hana? Heaha ka hua maikai a ka Paulo eleu me ka wiwoole? Ehia ka huina pau o na mea e hoola ia ai? Ke pau ka paiua, heaha ka lakou hana? Ua makemake anei o Paulo e hele aku i Roma, Oihana 23:11. Roma 1”16. Ma ke ano he paahao? Ua like anei ka popilikia i ka makani ino? Heaha ke kumu no ko ke Akua ae ana aku i na popilikia o kana poe i manaolo? Ua ike ponoanei na luina ua kokoke ka moku i ka aina? No ke aha la i hiki ole ai i na koa ke hoola ia lakou iho, ina paha ua kaawale na luina? Ua makaala, eleu, noho pono anei o Paulo? Ua kupono anei ko kakou hoomaikai ana aku i ke Akua mamua o ka kakou ai ana? Heaha ke kumu no ko Paulo noho malie ana me ka oluolu i kona wa popilikia?
11. Ka moku i hooili la, 39-41. Ma ke kakahiaka ae heaha ka lakou mea i ike maka ai? Heaha ko lakou manao e pili ana i ka hookele ana i ka moku? Ua lanakila anei lakou? Ua like anei keia moolelo o Paulo me ko Iona? Heaha na ano like ole? Ua like anei ka hapa nui o na kanaka me na luina a manao ana e hoola ia lakou iho wale no? Liki anei ia kakou ke paulele i naolelo a ka poe ake akamai e pili ana i ka pomaikai lani? Ua like anei ka oki ana i na kaula o ka waapa
NA LETA.
Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o pa hala no na manao i hoopeka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.
He Ka’i Lele ka Lepera.
E. MR. LUNAHOOPONOPONO:
ke kala mai ia’u ina ua lilo ko’u kalaimanao ana o ka la 3 o Augate nei, e pili ana no ka ma’i lepera, i mea e hoehaeha ai i ka manao o ko’u lahui e noho mai la iloko o ka luuluu a me ka pilihua no na hana hoomaewaewa a nei ma’i lokoino he lerpa. Aole iloko o ko’u puuwai na manao e hoehaeha wale aku ai i na poe e noho u ae kaumaha mau ana. Aole me a’u ia uhane lokoino. Eia ke hu mauu nei ko’u aloha no lakou.
O ka’u i hoaiai mua aku ai imua o kuu lahui e noho ola maikai nei; (aole hoi imua o ka poe i loohia i ka ma’i), ina he mea ia e hiki ai ke hoopakele ae i hookahi kino uhane ola maikai mai ke komo kino ana aku i na maiuu o ka ma’i lepera, he mea ia e hauoli ai ko’u naau. No na poe i loaa i keia ma’i, ke waiho aku nei au la lakou ma ka poho lima o na kauka; aole waiwai i koe o na ao a na makamaka imua o lakou, aka, no na tausani Hawaii i koe e ola maikai nei, ina lakou e hooko pono i ka’u mau kuhikuhi, aole e kahe-a-wai loa (pela ko’u manaolo ana) ka hiolo ana o ka lahui no kela makaha o na lepera ma Molokai (Kalawao a me kalaupapa).
Ua hiki kino au no elua manawa ma ke kahua o na ma’i lepera ma Molokai; ua ike ia lakou, kekahi o lakou he poe hoakula no’u mamua.
Ua ulu mai ia’u ka manao e kakau i kela manao mua, mamuli o ko’u hoomaopopo ana iho i ka pono ole o ka noho ana o na Hawaii ma ko lakou mau home?
Ua ikemaka au i ka noho huikau o na kanaka, huikau na poe ola me na poe i loaa i ka ma’i lepera. He mea ole ka ma’i lepera i na kanaka i ka wa e ola maikai ana o ke kino. Ua aa lakou e miki pu i ka umeke hookahi me ka poe i ma’i, a ua aa no hoi e ai i na mea ai i hoomakaukau ia e ka mea ma’i. He hoahewa loa ko’u noonoo no kela hanhupo, aole au i manau he hana kua pono kela.
Aka, ke hoole ia mai nei aole ka he ma’i lele ka ma’i lepera, a o keia olohe nana e hoao mai nei e ao hewa i ka lahui, he mea oia i loohia i ka ma’i lepera. Aole i pololei kana kumu pale ekahi. he ao ana mai ia ia kakou e hoomau ma na ala o ka pouliuli e iho mau ana i ka po. O ke keneturia iwakalua keia, a o na kuhikuhi a pau o na keneturia mua loa o ke ao nei, aole pili no keia au. Eia ke holomua mau nei na lahou o ke ao nei. Aole au i olelo o na poe ilihune a pau loa, e loaa lakou i ka ma’i lepera. He oiaio, ua loohia na moi a me na poo aupuni, na poe kuonoono o ka aina, i ka ma’i lepera. Heaha ke kumu? No ko lakou noho huikau ole anei? No ko lakou malama pono anei i na rula kupono o ke ola kino? Aole! E pane mai ana na poe i kamaaina i ko lakou nohoua, ina aole mai na makua mai, mai ka lehulehu mai o ka lakou mau hana lealea kupono ole i ke kino, a i ole, mai kekahi mau kumu ekaeka e ae.
He ilihune io no ke kulana o ka lahui Hawaii mamua aku o ka M.H. 1820, ka wa laha nui oie o ka ma’i lepera.
He ilihune lole ko lakou, aka, ma na mea ai, he lako a waiwai lakou. he maikai a maemae ka lakou mau mea e ai ai, nolaila maikai mau ko lakou ola kino, a hiki hoi ia lakou ke hana i na hana hookelakela hooikaika kino. A pehea i keia mau la? Ai anei ka lahui i na mea ai kupono? he uele no na kuaaina, he maemae no nae ka lakou mau mea e ai ai; eia ka ole o na poe o ke kaona nei. he wahi pola ki a ka pake ko kakahiaka nui, a heaha aku la ko ke awakea. Aia i ke ahe-a-kamakani ke ola o ko Honolulu nei poe. he wi ka aina i keia wa. he nui na kauhale o keia ano. he lawa kupono na mai o Molokai mamua o ka hapanui o ko Honolulu nei poe. He oiaio loa keia.
Ma ka nupepa “Ka Leo” o aug. 23 nei, e loaa no keia mau olelo: “**he maluhia na hapa miliona (?) kaikamahine (I ke au o Kamehameha II); a hiki i ka 20 a oi aku na makahiki ike aku i ke kane, a mai ia lakou mai no keiki ola maikai, ikaika, a loihi na la, e ai ana i na ai kupono me na aahu kupono, a me na home i punia i ka ea oluolu waianuhea. ”
Pela auanei na hanauna o keia wa? Aole ! E ukulii moo ana no, ua lilo aku la ke kino i ka ulaia. he kumu make keia no ka lahui, he kumu hoopii mai no hei.
O ka hapanui o na ma’i lepera i lawe ia i Molokai, mai ka kulanakauhale aku nei o Honolulu, pela ka hoike a ke Kakauolelo o ka Papa Ola.
No ka ilihune mai ke kumu, ai i na mea kupono ole, noho i na hale polopolona; no ka ilihune, minamina i na wahi kenikeni uuku e loaa mai ana, aole hoomaemae i na mea ino pelapela e waiho mokaki mai ana ma ka pa. he mau kumu keia e hoopii nui mai ana i ka ma’i. O ka noho maemae mau me ka mikiala wale no ke kalahala. E nana aku i ka noho ana o na haole waiwai. he maemae na mea ai, he maemae kahi noho a he maemae na aahu komo. Loaa nui anei lakou i ka ma’i?
E pili ana no Mr. Way, he oiaio, ua lele aku ka ma’i lepera iaia, aole i puka wale ae He ohana mai ole paha kona. He haole kamana oia, a malia paha ua hana pu oia me kekahi poe kanaka mai. Aole kakou i ike aku i ka maemae o kona noho ohana ana. he lehulehu wale o na makamaka haole i loaa mamuli oia kumu.
E pili ana no Kauka Oliva o ka Panalaau, ua ike no oia kana mea e hana ai. Lawelawe oia i na mai