Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 31, 5 August 1893 — Page 1
| This text was transcribed by: | Audrey Matsuoka |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
ME KO HAWAII PAEAINA I HUIIA.
BUKE XXXII. HELU 31. HONOLULU, POAONO, AUGATE 5, 1893. NA HELU A PAU. 2453
Hoolaha Loio.
W. R. KAKELA,
Loio a h@ Kokua ma k@ Kanawai.
HE LUNA HOOIAIO-PALAPALA.
2@0
NELLIE M. LOWREY,
NOTARI no ka LEHULEHU
A HE
@ HOOIAIO PALAPALA @
PALAPALA HOOHIKI
Keena Hana me W. R. Kakela, LOIO, ma ka @o makai o ka Hale Leta, Honolulu. 2370
J. S. SMITHIES (KAMILA,)
NOTALI no ka LEHULEHU
A HE
Agena Haawi Palapala Mare
Mahukona, Kohala, Hawaii. 2378-1v
ANTONE ROSA,
(AKONI.)
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
LUNA HOOIAIO PALAPALA.
Keena Hana ma Alanu Kaahumau.
2370
E. G. HITCHCOCK,
(AIKUE HIKIKOKI.)
Loio a Kokua ma na mea a pau @ pili ana ma ke Kanawai.
@OHIIA NO NA BILA AIE ME KA AWIWI
Hilo, Hawaii. 2370
JAMES M. MONSARRAT,
(MAUNAKEA.
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
E hana ia no na Palapala @nai, Palapala Hoolimalima, a me na Palapala Pili Kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka @oaie ma ka moraki ma na Waiwai Paa.
Keena Hana: Hale Pohaku hou ma ka @oao ma Waikiki o ka Halewai, ala@ni Ka@epa. 2370
ALLEN & ROBINSON,
NA MEA KUAI PAPA O NA ANO A PAU
E loaa no ma ka UWAPO O PAKAKA, Honolulu, make kumukuai makepono loa, no ka pomaikai o ka lehulehu e makemake ana e ku @ulu hale. E kipa mai a e ike kumaka.
2396-q
WILDER & CO., (WAILA MA.
Mea Kuai Papa a me na Lako kukulu hale o na ano a pau, a me na mea e ae a pau e pono ai o ka hale.
Kihi o Alanui Moiwahine me Papu.
2396-q
J. T. WATERHOUSE,
(WALAKAHAUKI.)
Haleknai o na Lole Nani Panio!
LAKOHAO,
Na Lako Hana Mahiko,
A PELA AKU HE NUI WALE.
Alanui Moiwahine, Honolulu.
2396-q
KAUKA LEONG KENG TONG,
(L. AKINA.)
EIKEAUANEI NA ANO LAHUI A PAU. E noho ana ma ke Aupuni Hawaii, mai na kane, wahine a mo na keiki; i loaa i na ma'i o kela a me keia ano, e naue mai i ko'u keena hana, a na'u o hoopau aku i na ehaeha aka ma'i maluna o oukou e na makamaka, ke hiki ia'u ke lapaau i na ano ma'i a pau: ma'i iloko o ka epu, hu'i ke kino, aki iloko o ka iwi eha o ke poo, ma'i wahine, a pela aku. Mai hoololohe aku o na hoa, a ho hiki ia'u ko lapaau i ka ma i hookaawale ohana. Hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau loa; he oluolu ka auhau, ko hui mo ia ma na kukai olelo aua; ua makuakau au e pulama mai @ kono ana mai mai na Mokupuni mai, me ka eleu me ka hikiwawo loa, ho makamaka a he hoaloha maikai oukou e na Hawaii oiaio.
DR. L. AKINA.
Helu @0. Huina o na Alanui Kamika a me Hotele Honolulu. 2405-1
KO BIHOPA MA,
BANAKO MALAMA DALA
ELAWE NO MAKOU I NA DALA HOOMOE ma ka hoaie ana ma ko makou BANAKO Malama Dala malal@ o koia mau kumu:
Ina e hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala Elima Haneri, o uku no makou i ka ukupanee ma ka Elima Hapahaneri o ka makahiki, mai ka wa aku o ka lawe ia ana mai o ke dala, @waiho ia ke dala hoomoe i ekolu mahina, a ua waihoia paha ke dala a hala na malama ekolu i ka wa o hooponopono ia ai na helu. Aole uku panee e helu ia maluna o na dala hakina no na la elua paha o ka mahina.
Aole uku panee e uku ia i na dala e lawe ia aua maloko o ekolu mahina mai ka waaku o ka hoomoe ia ana mai.
He 30 ia mamua ae o ka unuhi ana aku o ke@ahi kanaka i kana mau dala, e hoike e mai i @a BANAKO, a e luwe pu ia mai ka buke dala i ka wa o kikoo ai.
Aole dala e uku ia, aia wale no ma ke kikoo ka mea nanai hoomoe mai i ke dala me ka @awe pu mai i ka buke hoahu dala.
I ka la mua o Sepatemaba o kela a me keia makahiki e hooponopono ia ai na helu o na mea a pau, a o na uku panee i uku oie ia ma@una o na puu dala a pau e waiho ana me ke kikoo ole ia, e helu ia ma ka aoao o ka mea noomoe dala mai i hala na malama ekolu, a ma ia wa aku e hui ia me ke kumupaa mua
O na puu dala haomoe mai maluna, elima haneri dala, e lawe ia no mamuli o o aelike ana.
E hamama ana ka Banako ma na la a pau o @a hebedoma, koe na la Sabati a me na la Kulaia.
BIHOPA MA.
Honolulu, Ian. 2396-q
J. HOPP & CO.,
Na Poe Hana ma na Lako
Hale o na ano a pau !
Hana Moe, Na Uluna Pulu, Etc.
Noho no ka Hoolimalima ana, ua Lako Hale me ke kumuhuai emi.
Honolulu. 2396-q
MA KE KAUOHA.
KANAWAI 28.
HE KANAWAI E HOOLOLI AI I KA PAUKU 78 O NA KANAWAI O 1892, E PILI ANAINA AUHAU KULOKO.
E Hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina.
PAUKU 1. O ka Pauku 78 o ka Mokuna LXI o na Kanawai o 1892, e pili ana @ na Aubau Kuloko, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ia ai:
PAUKU 78:
Mokuna XLIII. o na Kanawai o ke Kau o 1882,
Mokuna XXXII. o na Kanawai o ke Kau o 1886,
Mokuna XXXVII. o na Kanawai o ke Kau o 1886,
Mokuna XVII. o na Kanawai o ke Kau o 1887,
Mokuna XXXVI. o na Kanawai o ke Kau o 1888,
Mokuna LXIII. o na Kanawai o ke Kau o 1888,
Mokuna LXVIII. o na Kanawai o ke Kau o 1888,
Mokuna L. o na Kanawai o ke Kau o 1888,
A me na kanawai a me na hapa kanawai a pau ma na wahi o lakou i kue ai, a ma ia mau wahi wale no i kue ai a i kulike ole ai paha me na hoakaka ana o keia Kanawai, ma keia ua hoopau loa ia.
PAUKU 2. E mana keia Kanawai mai kona la aku e hoolaha ia ai.
Aponoia i keia la 20 o Aperila, M. H. 1893.
(Kakauinoaia)
SANFORD B. DOLE, Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina.
(Kakauinoaia)
J. A. KING, 107-2453-1 Kuhina Kalaiaina.
KANAWAI 29.
HE KANAWAI E PILI ANA I KA OIHANA AO PALAPALA O KA LEHULEHU.
E Hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina.
PAUKU 1. Ina o kekahi keiki mawaena o ka eono a me ka umikumamalima o kona mau makahiki e hoopaakiki i ka noho mai ke kula aku, na kekahi Lunakanawai Apana ma ka hoopii kupono ana o ke kumukula, ka luna kula, a i ole ia e kekahi mea i hoomana pono ia e ka luna kula ma ka palapala i kakau ia, a i ole ia ke Kahukula Nui, e kauoha aku e hopu ia ka makuakane a i ole ia ka makuahine, a i ole ia ke kahu, a i ole ia ka makua hanai paha o ke keiki a me ke keiki pu. A ina ua hooiaio pono ia aole i hana a lawelawe ka mea iaia ka malama o ia keiki i na mea e hele mau ai ia keiki i ke kula, e hoopai ia ua mea la nana e malama i ua keiki la e ka Lunakanawai ma kekahi huina dala aole i oi ao mamua o elima dala a ina e hookaa ole ia ua hoopai la, e hoopaahaoia ma ka hana oolea no kekahi manawa aole e oi aku mamua o umikumamaha la. Ina ua ike ia o ke keiki ka mea i hewa ua hiki no i ka Lunakanawai e hoihoi iaia iloko o kekahi Kula Hoopololei a Hanalima no kekahi manawa aole i emi malalo o eono mahina aole hoi e oi aku mamua o elua makahiki, a i ole ia e hoopai iaia e uku i kekahi hoopai aole i oi ae mamua o elua dala, a i ole ia e hoopaahao iaia ma ka hana oolea no kekahi manawa aole e oi e mamua o umi la. Eia no nae hoi aole e pili na hoakaka ana o keia Kanawai i kekahi keiki i oi ae kona mau makahiki i ka umikumamakolu i hookuu ia mai ka hele ana i ke kula malalo o na hoakaka ana a ka mokuna LXXXI o na Kanawai o 1890.
PAUKU 2. E mana keia Kanawai mai ka la aku o kona hoolaha ia ana.
Aponoia i keia la 20 o Aperila, M. H. 1893.
(Kakauinoaia)
SANFORD B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
(Kakauinoaia)
J. A. KING, 107-2453-1 Kuhina Kalaiaina.
KANAWAI 30.
HE KANAWAI E PALE AKU AI I NA MOKU MAHU HALIHALI OHUA I OI AE KA NUI MAMUA O ELUA HANERI ME KANALIMA TONA MAI KA HALIHALI ANA I NA MA'I LEPERA A ME NA MEA E AE I LOAA I NA MAI LELE A MA'I PILI PAHA.
E Hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kui kawa o ko Hawaii Paeaina.
PAUKU 1. Aole kekahi mokumahu holo pili aina i loaa ka laikini e hali na ohua a e lawelawe mau ana ia hana, e like me na papa manawa holo i hoolaha ia, a nona hoi ka heluna tona i oi ae mamua o elua haneri me kanalima e koi ia a kauoha ia paha a ae ia paha oiai e lawelawe ana ma ia hana, e halihali aku a hali mai paha mai kekahi awa a wahi paha maloko o ko Hawaii Paeaina i kekahi mea ma'i lepera a i ole ia kekahi mea a poe paha i loohia i kekahi ma'i lele a ma'i pili paha.
PAUKU 2. O ke kapena a i ole ia ona paha o kekahi moku oia ano e uhai ana me ka ike no i kana mea i hana ai, i na mea i hoakaka ia ma keia Kanawai, ua pili iaia ka hewa mikamina, a ina e ku ka hewa iaia no ia mea imua o kekahi Lunakanawai Apana e hoopai ia e uku i kekahi huina i oi ole ae mamua o elua haneri dala.
PAUKU 3. E mana keia Kanawai mai kona la aku e hoolahaia ai.
Aponoia i keia la 20 o Aperila M. H. 1893.
(Kakauinoaia)
SANFORD B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina.
(Kakauinoaia)
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina. 107-2453-1t
KANAWAI 31.
HE KANAWAI E HOOPAU LOA AI I KA MOKUNA XIX O NA KANAWAI O KE KAU O 1892, E PILI ANA I KA PEPA UHAU LEALEA.
E Hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina.
PAUKU 1. O ke Kanawai i kapa ia "He Kanawai e hookau ai i kekahi Auhau Kuloko maluna o na Pepa Uhau Lealea" i aponoia ma ka la 4 o Augate M. H. 1892, ma keia ua hoopau loa ia.
PAUKU 2. E mana keia kanawai mai kona la aku e hoolahaia ai.
Aponoia i keia la 24 o Aperila, M. H. 1893.
[Kakauinoaia]
SANDFORD B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
[Kakauinoaia]
J. A. KING, 108-2453-1 Kuhina Kalaiaina.
KANAWAI 32.
HE KANAWAI E HOOMANA AI I KA HOOKAAIA ANA O KEKAHI MAU LILO I LOAA ILOKO O NA KOHO BALOTA KUIKAWA MAILOKO AE O KA HAAWINA NO NA LILO KOHO BALOTA.
Oiai o ka itamu "Na Lilo Koho Balota Kuikawa 1892, $5,000," maloko o ka Bila Haawina i aponoia ma ka la 3 o Ianuari, M. H. 1893, ua lawa ole no ka hookaa ana i na lilo o ia mau Koho Balota Kuikawa ana, a ke koe nei no me ka hookaa ole ia ka huina o umikumamakolu haneri me iwakalua-kumamalua dala me kanalima keneta ($1322.50) no na lilo i loaa iloko o na Koho Balota Kuikawa o 1892;
A oiai he koena nui ke waiho nei ma ka helu o ka haawina no "Na Lilo Koho Balota" maloko o ua Bila Haawina la i oleloia;
E Hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
PAUKU 1. Ma keia ua haawiia ka mana i ke Kuhina Waiwai e uku aku mailoko ae o ka Waihona o ka Lehulehu i na dala he umikumamakolu haneri me iwakaluakumamalua dala me kanalima keneta ($1322.50) i mea e hookaaia ai na huina dala i aieia a i kaa ole hoi i keia wa no na lilo o na Koho Balota Kuikawa o 1892, a, e kakau aku ia mea ma ka haawina i oleloia no "Na Lilo Koho Balota."
PAUKU 2. E mana keia Kanawai mai kona la aku e hoolahala ai.
Aponoia i keia la 4 o Mei, M. H. 1893
[Kakauinoaia]
SANFORD B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina.
[Kakauinoaia]
J. A. KING, 108-2453-1 Kuhina Kalaiaina.
KANAWAI 40.
HE KANAWAI E HOOMAHUAHUA AI I NA KOKUA ANA I KA POEHOAHU A E HOOMAOPOPO ANA NO NA HOAHU ANA NO KA MANAWA MALOKO O KA BANEKO HUNAHUNA HALE LETA HAWAII.
E Hooholo ia e ka Aha Hooko a me @a Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina.
PAUKU 1. Ua hiki no i ka Luna Leta nui ma ke ano luna nui o ka Baneko Hunahuna Hale Leta Hawaii me ka ae a apono ana o ke Kuhina Waiwai, e hoopuka aku i kekahi mea i na Palapalpa Hoike Hoahu no ka Manawa ma ka inoa o ka Baneko Hunahuna Hale Leta Hawaii no na hoahu ana i emi ole malalo o elima haneri dala aole hoi i oi aku mamua o elima tausani dala.
PAUKU 2. E kau ia no maluna na huina i hoahuia pela ka ukupanee i oi ole ae maluna o eono pakeneta i ka makahiki e helu ia e like me ke kanawai e hooponopono ana i ka Baneko. Aole e oi aku ka huina o ia mau hoahu ana i ka manawa hookahi mamua o $1@0,000.
PAUKU 3. O ka manawa e lawe ia mai ai kekahi hoahu ana malalo o keia Kanawai, aole no e oi aku mamua o umi-kumamalua mahina.
PAUKU 4. O ke ano o ka palapala hoike i olelo ia, e like no ia me keia mahope iho nei a e hookomoia no na kumu i hoakakaia mahope iho nei.
PALAPALA HOIKE O KA BANEKO
HUNAHUNA HALE LETA
HAWAII.
$ Helu Honolulu, , 189 Ua loaa mai ia ma ke dala na dala he ma ke ano hoahu, e hookaa ia aku ma ke dala i ka manawa e hoike mai ai keia Palapala Hoike i kakau kua ponoia. Ua hana ia keia hoahu ana no na mahina he , a e kau ia ana i ka uku panee mai 189 , ma ka pa keneta i ka makahiki, a i kulike hoi me na kumu i pai ia maluna o keia nei.
Uku panee
Aponoia:
Kuhina Waiwai.
NA KUMU.
E hoike aku i keia Palapala Hoike ma ka Baneko Hunahuna Hale Leta i ka manawa e pau ai ka manawa i hoakakaia maloko nei. E pau ana ka ukupanee ma ia la.
Ua hiki no i ka poe e paa ana i na Palapala Hoike e noho ana ma kahi loihi e kakauinoa ma ke kua o keia palapala hoike a hoouna mai ma ka leta ma na eke leta i ka Baneko Hunahuna Hale Leta, a e hookaaia no.
Ua hiki no e hooliloia aku keia Palapala Hoike ma ke kakau kua ana, a e hookaaia no ke kumupaa me ka ukupanee i ka mea e paa ana i keia nei.
PAUKU 5. E mana keia Kanawai mai kona la aku e hoolahaia ai.
Aponoia i keia la 15 o Iune, M. H. 1893.
[Kakauinoaia]
SANDFORD B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
[Kakauinoaia]
J. A. KING, 108-2453-1 Kuhina Kalaiaina.
KE KAUA MA SAMOA.
Poaono, Iulai 8, ua hele imua na koa aupuni o Malietoa ma Vaitele kahi i halawai ai me ka poe enemi, a hui ke kaua. He eha wahine mawaena o ka poe make, elua mau wahine me na pu ma na lima a he umikumamakolu mau poo kanaka i laweia a waiho ma ka puka pa o ka hale o ke alii.
Sabati, Iulai 9, ua lohe ia ka haalele nui ana o na enemi i kela aina a pau mai Vaitele a hiki aku i Malie. O ka hahai ikaika aku no ia o ka poe Vaimauga i Malie, me ka puhi i ke ahi i na hale kahi o ka poe enemi i noho ai. Hiki aku i Malie, e a ana na hale, ua haalele e iho o Mataafa i kauhale.
Iulai 12. - Holo aku o Mataafa ma i Savaii. Hoole ko Savaii alii, aole e kipa malaila, a o kona hoi hou mai no ia i Manono. Ua makau loa kona poe kanaka.
Ua papa na Kanikela ekolu i na haole a pau aole e kokua iki aku i kekahi aoao o ka poe kaua.
Ua lohe ia mahope iho ua hele o Mataafa maluna o ka mokukaua Beretania Katoomba. O kona poe alii ua hele maluna o ka mokukaua Geremania Sperber. E kali ana lakou a hiki mai ka mokukaua Orlanada mai Aucklanad mai, a kauoha ia ka hana no ka poe pio. He poe alii kipi koe ma Savaii. E kauoha ana o Mataafa ia lakou e ike mai ia Malietoa. Ua hamau loa na mea a pau ma Apia, aohe kaua i koe.
He ia hana nui no ke Keena Ohi Auhau o Honolulu nei, ka la 31 o Iulai, no ka mea, ua oi aku mamua o ka 100 ka palapala hookaa auhau i hoopuka ia i ka poe hele mai e hookaa, a i ka hora 10 oia po i hoopau ai ka Lunabelu nui a me ka Hope i ke kiko ana i na mea i hookaa ia mai ma ia la. Ua lohe ia na olelo a ka poe i kamaaina i keia keena ohi auhau e i ana, he makahiki holomua keia o ka ohi ana i na dala auhau.
KA EUEU WIWO OLE O
NU IOKA
A I OLE. O KA
Makai Kiu Hale
Niwela.
MOKUNA X.
A PEHEA, ua loaa no iaia na hooiaio ana no ia mea?
"Ae, ua loaa no iaia na hooiaio ana a ka naau e kuhihewa ole ai iloko no nae o na hana huna a kona luaui makuakane, ua hooko pono ia ka iini a ka lede aoo."
"Pehea la i manao ai kela lede aoo i kinohi he pili kela kaikamahine iaia?"
"No ka like loa o ka helehelena o ua kaikamahine la me kana kaikamahine."
"Heaha hou aku na mea i koe no keia moolelo?"
"Aohe mau mea ano nui i koe, aka, he eha mau la mamua ae o ka hana ia ana o kela karaima, ua hahai la o Mrs. Balauwina i keia moolelo ia'u, a ua kauoha mai la ia'u e hana i kona palapala hoilina, e haawi ana i kona mau waiwai a pau loa i ua moopuna wahine la ana, me kona hai pu ana mai mo nae ia'u he ano kanalua iki ia i ka hoike koke ana aku i kona pili i ua kaikamahine la."
"Ke manao nei au, ma oia i hahai mua i kela moolelo i kana moopuna ina paha aole oia e make, aka nae, he mea maopopo ole no nae ia, oiai, aia no kela mea huna ano e ma o kela kaikamahine."
"Heaha hoi ia mea huna?"
"He mea huna no aia iloko o ka umauma o kela lede opio."
"Ua ike no nae oe i kekahi mea e pili ana i kela kaikamahine?"
"He mea ano hiki ole ia'u ke hoakaka lea aku ia mea i keia wa, aka, aia wale no a hiki i ka wa e maopopo lea ai."
"Ua hoolaha ia he elima tausani dala he makana i ka mea e loaa ai o ua lede opio la, a ina e loaa ana oia ia oe, alaila, nau keia mau dala me ka loloiahili ole," wahi a ua loio la me ke ano pihoihoi.
"Ke manao nei au, ua hiki loa ia'u ke kau koke aku i ko'u mau lima maluna ona, aka, he ano kanalua iki nae au no ia mea."
"Heaha hoi kou kumu i kanalua ai?"
"Malia paha, ua paakiki loa kona naau i na hana kolohe."
"He mea ole ia."
"Malia paha oia no ka mea nana i pepehi o Mrs. Balauwina?"
"Ua hiki no, aka o ka mea mua nae, e hoonoho mua ia oia maluna o kona mau waiwai, alaila, na ke kanawai e hooponopono aku mahope oia mea, aka, e loaa mua nae oia e pono ai," wahi a ka loio.
"Alaila, e li ia ana kela kaikamahine mahope iho o kona ike ana ae o kona kupunawahine no kela ana i pepehi malu ai."
"He manaoio no nae oe nana io no i lawe i ke ola o Mrs. Balauwina?"
Aole, e hoomanao kaua i ka olelo ike a ke kanaka i hoike ai iloko o ka aha koronelo i noho ai. Ua olelo oia, he kane ka mea nana i hana kela karaima, oiai, ua ikaika loa ka pahu ia ana o kela pahi, he mea hiki ole hoi i kekahi wahine o kona ano. Nolaila, e hookuu mai oe ia'u no keia wa, a mahope aku kaua e hui hou ai, a e hele ae au e huli i kahi e ioaa ai o ua kaikamahine la."
Ma kekahi la ae, e like me ka mea i hooholo mua la, ua halawai aku la o Hale Niwela me ka wahine kupaianaha Emma Kelene. Hoike mai la hoi ua wahine la iaia nei, e halawai ana ua poe puuwai eleele la ma ko lakou wahi halawai ma ia po iho."
"Pehea, ua hoolaia mua anei oe i kekahi mau mea o'u e hiki ai ke komo pu iwaena o na poe la?" wahi a ka makai kiu i ninau aku ai.
"Ae," wahi a ua wahine la me ka hoakaka pu ana mai i kana mau mea ana i hoomakaukau ai me ka maalea nui.
Ae mea oiaio, ua komo pinepine o Hale Niwela iloko o na kupilikii he lehulehu wale, aka, i kona lohe ana nae i keia mau mea a ua wahine la i hoakaka mai ai, ua maopopo koke iho la iaia, o keia ka oi o na hana weliweli loa. Mahope iho hoi o ka moakaka pono ana o na mea a pau ia Hale, ua hookaawale ae la ua mau kiu la no ka hoi ana o ka makai kiu e hoomakaukau iaia iho no keia hana hou, ka hana hoi ana i ike lea ai e haawi okoa aua oia i kona ola iloko o na lima o ua poe lima koko la.
MOKUNA XI.
I na manawa a pau a ka makai kiu e ike ai ia Mele Balauwina ka lede opio ma ke alanui; ua kamaaina kona mau maka i ka hoomaopopo ana he ano e loa ke ano o kona aahu, olai i kekahi wa, he aahu kona o ka lede o ke kulana kiekie, a i kekahi hoi, he aahu o kekahi o na kaikamahine o ke kulana haahaa.
I ka makai kiu hoi e naue malie ana ma ke alahele o ke kulanakauhale mahope koke iho o kona halawai ana me Emma Kelene, ua hoohikilele ia kona naau mamuli o kona ike ana aku i kekahi lede e hele ana ma ke alanui me kekahi papale ooma ma kona poo ana hoi i hoomaopopo mua ai, a i kamaaina mau hoi, ua like loa me ko Mele Balauwina ka lede opio nana oia e hoopunini mau nei.
Aole loa ona makemake e hopu aku i kela lede opio, a kai huluhulu iaia imua o na maka o ka lehulehu, no ka mea, wahi ana iloko ona, he ui a he kulana lede olaio loa oia i kupono ole no na maka nema o ka lehulehu.
Ua hiipoi mau oia i ka manao iloko iho ona me ke ake nui ana e loaa iaia kekahi mau kumu moakaka loa e hiki ai ke hooiaio ia ae aole i paumaele na lima o kela lede opio mai ke koko o kela karaima ino eleele.
He nui kona noonoo ana no keia mea, aka, iloko o kona hooikaika ana ma na ano a pau, ua pahua mau kona manao a e kuhi mau ana na hoolala ana ua hewa kela lede opio, aka, aole no nae ia he mea nona e hoopau ae ai i kona manao ana no ka maemae o keia lede. Ua paa loa kona manao he hala ole oia.
I ka ike ana o ka makai kiu i kela wahine me ka papale ooma, ua hoomaopopo pono aku la ia me kona manao o Mele Balauwina no ia, aka ua ike iho la ia he lede e no kela aka me kona ike ana no aole ia o Mele Balauwina, ua hoomau aku la no nae oia i ka hahai ana mahope o ka meheu o ua wahine malihini la.
He nui kona hoao ana o ike lihi aku i na helehelena o ua lede la, aka, ua hoonele mau ia nae kona manao, oiai, ua paa na maka o ua lede la me kekahi uhi maka manoanoa.
He hookahi no nae mea i maopopo iaia, he lede oia ni kela kulana i oi loa ae maluna o ke kulana o kona aahu e aahu ana, oiai, ua hoike mai kana hele ana a me kona oiwi, he lede oia i ao pono ia mai ka wa kamalii mai i ke ano o ka hele ana a ka poe lede.
Ua hoomau aku la ua makai kiu la i ka hahai ana mahope o ua lede la a hiki wale i ke komo ana ae o ua lede la ma kekahi alahele ololi i kuluma mau i ka hele mau ia e ka poe o ke kulana haahaa a inoa ino.
Huli ae la ua lede opio la, a komo aku la iloko o kekahi hale hoolimalima i kuluma i ka noho ia e ka poe haahaa loa o ke kulanakauhale me ka ukali no nae o ua makai kiu la mahope o kona meheu.
Ua hoomau aku la no ka makai kiu i kona hahai ana mahope o ua lede ia a hiki wale i ka pii ana aku o ua lede la ma ke alapii no ka papahele maluna ae o ua hale la.
Ua ano ahiahia loa i kela wa, a oiai hoi ke kau o Nu Ioka i kuluma i ka ike ia he hikiwawe loa ka pahola ana mai o na eheu o ka pouli.
E a ana he ipukukui iloko o ke keena nona ka ipuka a ka makai kiu e ku nei, a ua hiki hoi ke ike ia aku ka uwiuwiki mai o ka malamalama mailoko mai o ka puka ki o ua pani puka la. Ku iho la o Hale, a kikeke aku la mawaho o ua pani puka la.
Aole he pane ia mai, nolaila, ua kikeke hou aku la ia no ka manawa elua, aka aole no nae he pane ia mai, a no ia mea, me ka leo nui, ua kahea aku la ia.
"Heaha ka mea e wehe ole ia mai nei o ka puka?"
Aole no he pane ia mai o keia mau olelo a ka makai kiu.
"Ina aole e wehe ia mai ana keia puka, alaila e wawahi koke aku ana au ano!" wahi hou a ka makaki kiu me ka leo nui.
"Hana mai hoi paha pela ina he makemake oe i poka ma kou poo!" wahi a kekahi leo kane ano kuoo i pane mai ai mailoko mai.
"Ina aole e wehe koke ia mai e wahi koke ia aku ana e a'u."
"Hana ia mai hoi paha!" wahi hou a ua leo la.
Wehe mua ae la ka makai kiu i kana pupanapana mailoko ae o kona pakeke, a paa ae la ma kona lima i makaukau e ai oia no na hana poi pu a ko loko mai poe. Ia wa, me ka hikiwawe loa, ua peku aku la oia i ke pani puka me kona kapuai wawae, a lele ana ke pani-puka i kahi e, aka i kela wa pu no hoi, ua olinolino koke ae la@a maka o ka makai kiu mamuli o ka hoolele koke ia ana mai o ka malamalama o kekahi ipukukui hoolele malamaama, a iloko no hoi oia wa, ua kani koke mai la ka p@a mamua pono o ke alo o ka makai kiu.
Oiai, aia i ka manawa a ka maki kiu i kahea aku ai mawaho o ua puka la, ua ku makaukau koke mai la ua kanaka la. maloko mai, oiai, ua hoomaopopo mua no oia e wahi ia mai ana ke p@ani puka, nolaila, ua bana e oia i ke@la mau mea me kona manao e ki ak@u a make ka mea mawaho.
Aole i pua.
NA LETA
@Aole o makou makemake e lawe i ke koikei o ua hala no ua manao i hoopuka la malalo o kela poo e ko makou poe mea kakau
He Mau Maka no, Aole Nae he Ike,
a he Mau Pepeiao no, Aole nae
he Lohe; he Poo no, Aohe
Nae he Noonoo i Koe
Mr. Lunahooponopono:
Ina e hoohalike ia kela mau mamala olelo maluna ae me ko ka holoholona ano, alaia, ua pono no, aka hoi, ina i kapaia aku ia mau hoohalike ana maluna o ke kanaka uhane, he keu a ka haahaa, a me ka hoohilahila nui wale.
Mai ka hookumu ia ana o keia ao kamahao a hoea wale mai i keia keneturia umikumamaiwa, ua hoomaopopo mau ia, aia ka pomaikai a me ka holomua o ka mea nawaliwali a hoopili pu ia, a kakooia hoi e ka mea ikaika. Ua ike mau ia no hoi, ina e mare kekahi kanaka opio naau ho@epe a hopohopo wale me kekahi wahine naau koa, a hopohopo ole, he mea oiaio, na ka mana o kela wahine e hapai i ua kane la, a naua no hoi e hooholomua iaia ma kana mau hana o ko keia noho ana. Pela no hoi i kekahi mau hoahui kalepa, ina i nawaliwali like a hopepe like ko laua mau manao, alaila, he mea oiaio loa, e poho ana ka laua mau lawelawe kalepa ana.
Pela no i na mea a pau, o ka mea ikaika ka mea e lanakila mau ana, a me na mea a pau. O ka ikaika o ka lunaikehala o ke kanaka kona mea e holomua ai, a o ka malama hoi ka mea e waiwai ai. O keia ka mea i loaa ole i ka lahui Hawaii, nolaila, ua mau kona noho ana hopepe i na wa a pau, a e mau hoi ka hune iaia. Eia o Hawaii i keia wa ma kona kapuai wawae hope loa; nolaila, pehea la kakou e hana ai, a e lapaau ai hoi i mea nona e pakele ai mai kela poino nui loa mai?
Eia wale no ke alanui e hiki ai: E hoohui aku ia Hawaii me kekahi mana aupuni i oi pakela loa ae o ka ikaika a me ka waiwai, i hiki ai ke hapai ia ae ua Hawaii la mai kona kulana nawaliwali a ke kulana ikaika a waiwai pu hoi.
Eia nae ka mea kupaianaha loa, oiai e hooikaika ia ana keia hana maikai a hoopomaikai nui wale no Hawaii nei, e kekahi poe naauao maoli, eia hoi ka hapanui o ka lahui oiwi ke hoopupu mai nei, a ke nana kee mai nei me he la o keia kekahi o na hana puuwai eleole loa.
Ina ua hiki ole i na kanaka Hawaii ke hoike mai o ka hoohui ana ia Hawaii nei me Amerika Huipuia ko lakou alanui hookahi wale no e loaa hou ai ia lakou ka noho ana kuonoono, a me ka pomaikai, alaila, ua like ka paha ia poe me kela mau mamala olelo e kau ae la maluna. Aka, he mea ehaeha loa nae ka hoohalike ana ae i kekahi mea kino uhane me kela ae la i hoike ia maluna. Nolaila, ina aia ka uwiuwiki o ka malamalama iloko o ka umauma o kekahi mea, a mau mea paha alaila, ke kau leo aku nei keia mau olelo ia oukou e na makamaka e lokahi mai kakou ma ka manao hookahi o ka hoohui aina. E hoike ia oe iho e ke kanaka Hawaii eia oe he lahui malamalama, i ike i ka like ole o ka maikai mai ke ino ao. Mai ae hoi ia oe e kau-o ia ma ka pou o kou ihu e kekahi poe kakaikahi puni loaa no lakou wale iho no, ka poe anee hoi ma ka ipuka hale o na alii hoonui lilo. Ua ike kakou a ua aikena hoi i na hana a ka poe anee alii, nolaila, e ku ae kela a me keia oiwi Hawaii iluna ma ko lakou mau kapuai wawae, a lulu iho @ ka lepo o ko oukou mau wawae maluna o ia mau hana; a e holoi loa ia hoi ia mau hana uhaai waiwai ole mai na papalina nohea ae o ko kakou one kulaiwi.
E lokahi kakou Hawaii a pau ioa ka hoonee ana i ko kakou aina makuahine imua, a e kulike hoi o Hawaii ma ke anuu like me ko na aupuni nui pookela e ae a pau ma keia poepoe honua. E nana mai hoi ko ke ao holookoa ia Hawaii ma ke ano oia kekahi o na lahui pookela loa ma ke ao nei, a nona hoi ka inoa a ko ke ao e honi mai ai me ke onaona. E hookanaka makua kakou a pau mai keia la aku.
Me ka iini no ko Hawaii Holomua mau loa.
HAWAII OIWI.
Honolulu, Iulai 24, 1893.
I ka hora 5 kakahiaka nui Poaono i hala, Iulai 29, ua ku mai ka moku ahi "Mariposa" ma Honolulu nei, mahope o ka haalele ana aku ia Kapalakiko i ka hora 4 ahiahi o ka la 22 o Iulai. Ua lawe mai oia no keia awa, he 31 mau ohua kapena a me 21 ohua oneki, me na eke leta a me na ukana. Mahope iho o ka hora 6 o ia ahiahi no, ua ninau loa aku oia no na Panalaau o ka Hema.