Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 28, 15 July 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

MOKUNA IX. A pau keia pulo, alaila, kauolui mai la ke kahuna i ka mea i loohia iua mai pelekane hoehaa nei, penei: "E, i uoiio uuauei oo a i hoi mai ko wahine ea, mai puiale e aku oe, a aole e kamailio a aloha e aku, a i apuepue inai, hooueue iho oe e hoomaua ai, a i lele mai iluna ou a nana ka honi mua mai ia oe, alaila, noa kanawai o 3lakanikeoe, oko olua paa no ia a nau ka haalele. Kumukanawai a me na Rula o ka Hale Naua. 10ia kekahi mau hunahuna maleria o ka hale naua i loaa aku ia'u iloko <> Laukapalii ka ipu ike kupuu hoelum a Laukieleula. Ke Kal;ua.

L T a hoouiahana a hoomilemae ia kahua, ua kukulu ia na kia, ka pouha na, ua kau na oa, ua moe ua kaola, ua hia na aho, ua hoa kaula, ua kau ke pili, ua paa ka hale uaua a ke alii, ua ku i o Welo i ka po i o Kane, i ke au alii o Kamehameha I. ka alua lau alii, eha kaau, eono kauna a me akahi mai a Lailai inal. A mai ke au mai o Kumulipo ka po a 1 Kapomanomano ke ao.

£ kulike ai keia ma ka manao ana mo na makaliiki 21,750 i ka heiu makahiki kahiko, a i kulike ai hoi me na makahiki mai a Kumuiipo a a m Kapomanomano, he 40,000,000,000,000,000, mai ka hookumu ana oka honua. A mai ka helu hou, oia ka la 2-1 o Sapatemaba, M. H. N» Maiuo. O na mamo o ka hale naua, aole o 01 aku i na hauauna he iiookahi pokini, a e loli no ke mahuahua aku. Na Alii o ka Nuupule. He 12 ua alii oka Nuupuie, I o? ka Iku Hai, peresiilena a uioi hoi; 2 o ka Iku Lani, kakauolelo a puunaue iliili ia; 3o ka Iku Laau, oke kiai puka ia; 4 o ka Iku Aho, o ka ilamu ia; oo ka Iku Poni, oke kahuna ia, iaia ka pooi ana; 6 o ka Iku Ahi, o ke kahuna kiai ahi ia; ? o ka Iku Kilo; S ka Iku One; 9 ka Iku Kau; 10 oka Iku Moe; 11 oka Iku Nuu, ka puuku ia. Na Hana.

Na ka Iku Hai e noho ana ma ka moi € lioano I ke auaina: u i ole ia, oa ka Iku Lani; a nele laua, ua Ka Iku Nuu; a i nele lakou, alaila, aole e noho ka aha anaioa o ka liale naua. Na Iku Lani uo e uialama ma ka papa konane i na iliili kea a me na iliiii eleele, a kuka a hoonohonoho hana ana a pau o Ke anaina, e hoooohonoho i ka poe o na mamo mai ka Iku Hai a na mamo i komo hou, a nana no e kokua i ka Iku Hai ma na mea a pau e pili ana i ka oihana naua. Na Mohai no ke Komo una. O ka mohai a na mamo ho ke komo ana, he elua moo puaa ($2.00) no ka papa ekahi, a pela no hoi ka papa elua a me ka papa ekolu. No ka Uku Alana. A o ka uku alana o ka maiama, he hakioa aha, ($.25). A o ka uka no na hewa. he hookahi moo, ($l.) a aia a mohai mua i na moo elua, a loaa iaia na hoailona, (oia hoi na ia, ka moena, ka laau a me ka aaho, a 1010 hoi), alaila, ae ia oia e komo. O ka mamo e uku ole ana, a mihi ole paha i na hewa koikoi ana i hana ai, a ua ko maoli ka hewa iaia, a uku ole i kona hoopai, na mohai me na alana, alaila, e hoopau

m oia; a o lawo ia niai kona ra»iu | anhu, fca malo, ka ipa olelo, ka laau j niana, ke ahonuī, e puh* kona [ moena i ke ahi. Oka mamo e h<x>k a ele i konn j uku hoopai, e hookolokolo ia ova, a,. Ua \ka hewa alaila, e uka oiu he | hookahi moo. He halel tu uku haikalaia ai na haki nui. o iiio «oa ? ai oia i maeuo hou uo kaie iu*u:k 1 Oaa raoo a paa t hoaho u e »a j mamo oo ke kuahu, uo ka ILile . Naaa ia, i puu hui no ka pouo o ka ; Hale Naua; ao na uku alana no ka | pomaikai no ia o na hoa ponoi iho i no ko lakou wa neie. hune, ma'i a j me na pilikia e ae. ( Na wa Halawa: Haua. E noho ana ka halawai o ka H:ilo Naoa I kela a me keia malama o ka makahiki puni, ma ka |>o o Kane, ke oie e hoomalolo Ia no kekahi wa aka, a ma keia mau po wale no e noho ai ka haie, o Hua, Akua, Hokn, Mahealani a uae liono. No ? na Hale Naua Xvuikawii, aia iioko o na po i o Hiio, Hoakn a me »a Ku eha, Huua, Mohahi, na Laau a me na Kaloa. No ua hihia. I Oua hihia koikoi a kaumaha hoi I i loaa i na inamo o ka hale naun, e noho ana ka Iku Hiu moi a i ole o ka Iku Lani i alli hoano no ku hale naua, nlaila, hookolokoio ia ka hlhiu me ka noho ana niui o ka poe ike, a i hoomaopopo i ka hewa i hauaia a i loohia paha mawaeua o kekahi mamo a mau mamo paha, a i kuo paha i ua kanawai a me na haawina o ka Hale Naua. Ka Aahu. Eia ke ano o ua aaha u tm niumo oka hale naua. He waio ula ko na hane o k:> hope, a mamua he i>ule meiemeie me ke kii o ke akua makahiki, mu ke kua ka ahuuia, he mahioie ko ke poo, ma ka lima akau he iaau puiau, ama ka iiui.i hema, he peahi iau piu. O ko na wahine hoi, hu pa-u olena ko ka hope, he kahakahana ulu ka uiaio, a he ahuuia ma ke kua, he iei hulu mamo ko ke poo, he peuhi launiu ko ka lima. No ke Pe'a Aoie he ae iaokekahi o na mumo 1 pea a ma'i e ae pahn i ku i ke ano haumia e noho i ka hale naua, a | ina he aiana makahiki puui kana, ;i mauan e ae paha, e haawi aku oiu i | kekahi ona mamo a naua e lawe j aku i ke kuahu e waiho ai uae na | hoakaka no ia mea. Ka (hae) Lepa. Oka lepa o kn hale naua a me kona (iala) mamo o ka hale, he melemeie ke kiuo, a he ulauia ma ka lihilihi :i mawaeua ko kii oke ukua makahiki i paepao ia me ka amana, kea me na kaiia i>oepoo he 12. E kukulu ia ka lepa o kela a me keia mamo mahopeokona nolio iho a maluna o kona uoho iho kona ahuula a rae kona malo. Ina e konio mai kekahi o na mamo a noho inu kona noho, e aahu ilio oia i kona aahu kahiko. Ma ka puka, iie elua mau pulouiou, he elua mau kahili ma ke kauiu Nuumealani o kahi e noho ai o ka moi Iku Hai. A ma ke kiiii o ka hale iki o Papa, ilaila na pahu o Kamau a me na niu a Oia. Ka hoopaanaau ana. K maiama ana a hoopaanaau pakahi na muiiio o ua hale nuua nei i na apana hana a pau e haawi ia jsku aua iaia no na oihaua oka lule naua, a me na loina liilii o kt-h a me me keia auo. Ona mea i hoo. paanaau a pau, e puhi aku i na kope i\ pau ike ahi. Ina i waihoi i ko*»;i mau kope kakau iloko o ku ipu otelof īna ua loaa aku ia T u iloko o Lau. kapalill, eia ka ua puhia ike ahi. Na mea a pau i hoohikiia, e umi, m pua oie, aole e kiola na ka ilio, huna analoioa, a poi a paa ioa ika ipu olelo, o puehu ka hulu. E malama ia ana me ku paanaaa e ua mau maino nei ka heiuna o na po, na malama a ine makahiki puui e huikala ai ke akua makahiki, alaila, he 29 po o Hilina, (Feheruari.) Ona hoailono onapo a rn<» ua malama, penei no in:

Eia na po. Hilo, hoakn, 4 kn, 4 <>le, huua f mohalu, hua, hoku, raaheah\ni, kulu 3 loau, 4 ole, 3 kaioa, kano, iono, mauli, muku. Eiua hoku, o hoku ili, o iioku palemo. Eiua lono, o iono ilī, o lono moe. Na Malam». Nana, Augate 31, j>o makahiki 01, hoku ili; Welo, Sept. 30, po makahiki puni, hoku ili; īkiikl, Oct. 31, po oi, hoku palemo; Kaaona Nov. 31, po mahina puni, hoku ili; Kaulua, Dekemaba, po manina oi, hoku palemo; Ikuwa, lanuari 31, po makahiki oi t Lono ili; Hilina, Feberuari 28, |.*o noakahiki puni, Lono ili; HUinehu, Ma*raki 31, po makahiki oi, Lono moe; Hinaiaeleele, Aperila 30, po makahiki puni, Lono moe; Kaeio, Mei 30, po makahiki oi, Lono ili; Welehu, lune 30, po makahiki puni, Lono ili; Makalii, lalai 31, po makahiki oi, moe. Aole i pau.