Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 25, 24 June 1893 — Page 2
| This text was transcribed by: | Rose Mae Reeves |
| This work is dedicated to: | My Beloved Mother, Halloween Mikala |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA.
KUAI O KA Hoolimalima O na Aina
Aupuni ma Kipahulu. Hana Maui.
Ma ka Poaha. Iolai 20, 1933, ma ka hora 12 awakea, ma kealo iho o ka Hale o ka Mana Hooko e kuai ia ako ai @oa ke kuda’a akea ka hoolimalima o ke koena o na aina aupuni ma Kipahulu, Hana, Maui, aona ka ili he 155 93-100 mau eka oi aku a emi mai paha.
Manawa: He elima maa makahiki hoolimalima e hooiaka ana mai Novemaba, 1893 aku.
Koho Kiekie: E hoomaka mai ka @163 o ka makahiki, a e hookaa mua ma keia a me keia hapaioa makahiki.
J.A. KING,
Kuhina Kaiaiaioa.
Kaena Kaiaiaioa, Iupe 20, 1898.
2447-3
Ua hookoha ia aku o Mr. ISAAC KAUHOE i keia la i Luna Aupaai no ka Pa Aupuni maluna ae ma kahio J.W. Bush i waiho mai.
J. A. KING,
Kuhina Kaiaiaina.
Kaena Kaiaiaioa, Iune la, 1893. 2448-3
Ua hookohaia aka o D. H. Hitchcock, ESQ., @ Keia ia i Notari no ka Lehulehu no ka Apana Hookolokolo Kaapuni Eha o ko Hawaii Paeaina.
J.A. KING,
Kuhina Kaiaiaina.
Kaena Kaiaiaioa, Iune 9, 1893. 2446.3t
@ POALUA, Iulai 11, 1898, ma ka hora @ awakea, ma kea lo iho o ka Hale o ka Mana Hookoo kuai ia aku ai ma ke kudaia akea na koena Aina Aupuni malalo iho, ma H@. Hawaii:
@—Aleamai, nona ka ili he 79.7 maa eka, ma ka $1.50 hoomaka eku e koho.
J. A. KING.
Kuhina Kaiaiaina.
Kaena Kaiaiaioa, Iune 9, 1893. 2446-3t
@ Hookohuia o Mr. William MCWayne i keia la i Kokua Luna e hopa a ii na holoholoaa hele hewa ma na Alanui Aupuni a pau mai Moanalua a hiki i ka uapo o Haaliliamanu ma alanui Liliha a hiki i alanui Kauka, a ma ua alanui Kuakini a ma Kula a hiki i alanui Nuuanu, mai Hanaiakamalama a hiki i alanui Beritania a ma na Aina Aupuni a pau ma Kalihi, Honolulu, Oahu.
J. A. KING,
Kuhina Kaiaiaina.
Kaena Kaiaiaioa, Iune 10, 1893. 2446-3t
Ua hookohuia o Mr. A. smith i keia la i Luna Pa Aupuni ma Honokaa, Hamakaa, Hawaii, ma kahi o H. S. Overend i waiho mai.
J. A. KING,
Kuhina Kaiaiaina.
Kaena Kaiaiaina, Iune 13, 1893. 2446-3t
I kulike ai me ka Pauku 1 Mokuaa XXXV. o na Kauawai o 1888, ua hoololi ae nei au i keia la i kalu e ku ni ka Pa Aupuni o ka apana o Kawaihau, Kauai, mai Kapunakai @ i Waipouli ma ka aoao makai o ko alanui aupuni.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Kaena Kalaiaina, Iune 13, 1893. 2446-3
Ua hookohuia na mea nona aa inoa malalo iho i keia la i mau Luna Nana Holoholoaa no na awa kumoku o Mahukona, Kawaihae a me Honoipa, mokupuni o Hawaii.
John S. Smithies
E. P. Low
J. Maguire
J. A. KING,
Kuina Kalaiaina.
Keana Kaiaiaina, Iune 8, 1893.
2445-3
KOHO NO KE PAIAI.
KEKNA O KA PAPA OLA, )
HONOLULU, Iune 7, 1893. )
Ua makemake ia na koho no ka hoolawa ana i ke Kahua Ma’i, Kalaupapa me Kalawao, mai ka 500 a hiki i ka 1000 paini o ka pule, e like me ke kauoha a ka Luna Nui, o waiho ia mai ma keia keena mamua ne o ka hora 12 awakea o Iuini 12, 1893.
E lawe ia ke paiai a waiho ma ke awapae ma Kalaupapa. I iwakaluakumamakahi (21) paona o ke paiai i wahi pono ia me ka la-i me ka helu ole i ka wahi o waho, a e hoolawa ia ma ka pule no elua makahiki mai ka la 20 aku o Augaie, 1893.
Mamua o ka hoopaa i a nua o ka nelike e waiho ia mai he bona i emi olo mainio o $1000, me na hope i apono ia e ka Papa, no ka hooko pololei ia o ka aelike.
E kakau mawaho o ka wahi “Koho Paisi.”
Aole i hoopaa ka Papa Ola e ne aku i ke koho haahaa loa a koho a ae paha.
Ma ke kauoha a ka Papa Ola.
WILLIAM O. SMITH.
2445-3 Peresidena.
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Elima o ko Hawaii Pae Aina Ma Ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka wai wai o T. T. KALAEONE k. o Lihue, Kauai, i make. Ma ke Keena, Imua o ka Lunakanawai Kaapuni.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o J. W. Loia, Luu@hooponopono o ka waiwai o T. T. Kalaeone, no Lihue, i make, o noi ana e apono ia na hoolilo he $919.42 a o hoike aua o ua mea i loaa mai ia ia he $1,041.00 a e noi ana e uaua a apono ia kela mau mea a e kauoha ia e mahele i ua waiwai e waiho aua ma kona limu in a mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou no ho aua ma ia ano.
Ua kauohaia, o ka Poalua ka la @ o Iulai, M. H. 1896, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo, ma Koloa, oia kahi a me ka Manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a ma laila e hoike mai ai na hoike o ua mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia. A o keia kau oha ma ka olelo Hawaii, e paiia maloko o ke Kuokoa, he nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka Manawa i oie loia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Koloa, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 15 o Iune, M. H. 1893.
JACOB HARDY,
Lunakanawai Kaapuni Apaua Elima.
2@47-3
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Ekahi o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopoo Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o ANRELIO FORTES RAMOS, o Ewa, Mokupuni o Oahu, I make.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a me Ka Papa Hoike o C. L. Brito Lunahooponopono o ka waiwai i oleloia e uoi ana e ae la aku ka huina o na hoolilo he $433.06 u o na mea i loaa mai iaia he $419.95, a e noi ana e nana a aponoia kela mau mea a e kauohaia, e hoihoiia aku na waiwai a pau e waiho ana ma kona lima i ka poe i kuleana malaila, a e hookuu loa ana iaia a me kona mau hope mai kona noho luuahooponopono ana ma ia ano.
Ua kauohaia, o ka POAKOLI, IUNE 28, 1893, ma ka hora 10 a m ma ke Keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia kahi a me ka Manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me ka Papa Hoike i olelola a malaila no hoi e hele mai ai na poe a pau i pili @ hoike ma ii ke kumu, ina he kumu io ka lakou o ae ole ia ai ua noi la, a malaila no hoi e hoike mai ai ka poe a pau i kuleana i ka waiwai i oleloia.
Hauaia ma Honolulu, i keia la 27 o Mei, 1893.
Na ka Aha: HENRY SMITH.
2444-3 Kakapolelo.
HOOLAHA.
O ka poe lawe pepe wale no i hookaa hookah dalai ka hapa makahiki mua o 1893, koe e hookaa mai a ii hookah dala no ke KUOKOA puni ka makahiki 1893, a e loaa ana i kela a me keia pakahi na palapala hookaa no ka huina i hoouna ia mai.
E hoomanao a hoouna ma ii ked ala ano.
NUPEPA KUOKOA
-----o-----
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
No ka Makahiki - - - $2.00
No Eono Mahina --- $1.00
Kuike ka Ruia
NA PUKA@
Ana. 1 2 3 4 5 6
Pule Pule Pule Pule Pule Pule
Iniha.. $1.00 $2.00 $2.50 $3.00 $3.50 $4.00
2 Iniha.. 2.00 2,75 3.50 4.00 4.50 5.00
3 Iniha.. 2.50 3.50 4.50 5.00 5.50 6.00
4 Iniha 3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50
5 Iniha 3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 9.00
6 Iniha 4.00 5.50 7.00 8.00 9.00 10,00
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pa mai me ka auhau, a ina sole, aohe hookomo ia.
HOOPUKALA I KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
h. m. Whitney, Luna Nuh
J. U. Kawainui, Luna Hooponopono.
No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.
POAONO, ---- Iune 24, 1893.
Ahu ka Hoka i Kapakai.
Mamuli o ka ike pili aupuni piha ia ana mai nei o Mr. L. a. Kakina i Kuhina Noho no ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina ma Wasinetona e Peresidena Cleveland, e pau loa ai na noonoo nonohua o ka poe anee alii no ka hoihoi hou ia ae o ka lakou kumuhinu, no ka mea ua keekeehi iho la kulana o ke Aupuni Kuikawa. Ua olepe ino loa ia aku la na luna aupuni o ke au alii a he mau luna aupuni hou wale no o keia au ke panipani ia aku nei. Nolaila i hea aku la auanei e kau hou aku ai na maka o ka poe anee alii, mahope o ka hoomaopopo ana iho i ka holopono o keia mau hookohu apuni a ke au hou maluna o ka Ripubalika nui nona ka lahui i helu ia ma ke kanaono kumamalima miliona.
Akahele na Olelo a Kaliralana.
Ua kamailio akahele loa mai o Peresidena Kalivalana i ke Kuhina Hawaii Kakina aole i hoike ma ii kekahi manao kue i ka hoohuiaina, aole no hoi i hoopuka i kekahi huaolelo e hoolana nui a ii ka manao no ia mea. Ke waiho nei ka Peresidena i kela kumuhana nui e noonoo akahele ia. Mahope o ka loaa ana o ka Blount mau mea e hoike ai.
He kumu no keia e houoli ai kakou a pau, o na luaolelo aloha i ko Hawaii nei lahui a Kalivalana i hoopuka ai. Me ho la e imi ana oia me ka malama loa in a mea kupono e pipili ai ke aloha mawaena o Amerika a me Hawaii nei. Ma ka nana ana, he makamaka aloha o Kalivalana no ka lahui Hawaii, a e imi ana in a mea e kuonoono ai kakou.
Eia nae kekahi mea i maopopo loa. Aohe o Kalivalana mauao e hoihoi ae i ke aupuni Moi ma Hawaii nei; ua kaawale loa ia manao i kona noonoo ana. Aole lhoi o Blount i ao aku iaia he mea pono kela e hana ai. He hoka loa ana keia o ka poe kokua hoihoi Moiwahine. Aole loa o Kalivalana laua o Blount ma ko lakou aoao.
Ke Kali Nei o Kaliralana i
Na Olelo Hoike a Blouni.
Ua ninauia aku o Blount ma Honolulu nei, a ua hoakaka mai oia aole no oia i hooili aku i kana hoike i Wasinetona. He mau mea uuku wale no kana i hoouna aku ai.
He mea nui keia, no ka mea ua maopopo aole i loaa ia Kalivalana na kumu e hookahua ai kela i kekahi manao hooholo no ka pouo o ka hoohuiaina a me ka pono ole paha. Ken oho kanalua nei ka Peresidena no ia kumuhana no kona nele i ka ike ole a Blount e hoike mai ai iaia. Aole loa i make ka aoao hoohuiaina. Ke kali nei ka hana a hiki aku ka Blount olelo hoike. Alaila, e noonoo akahele ia me ke kuka pu ana o na luna kiekie loea.
Nolaila, he nui ka lana o ko makou manao e holo ana ka hoohuiaina. E ike lea ana o Kalivalana ma i ka nani a me ke kiekie o na pono o Amerika e pono ai ke hoomalu ia Hawaii nei. Na ka Blount olelo hoike e hooia i ka pololei a me ka oiaio o na mea a pau a a Stevens i kukala ai ma kona haiolelo. E lokahi ana ka manao o ka hapanui o na Kuhina o Kalivalana a me ka hapanui o ka Ahaolelo Lahui, e hoohoo i ke kuikahi hoohui. He Ikaika ke ola o ka hoohuiaina, a e ala mai ana no ia mai kona wahi moe mai me ka hanohano, e hele imua a lanakila. E hilahila ana na ememi o keia hana e pomaikai ai o Hawaii nei.
Haalele o J. H. Blount i
Ke Kuahina Noho ma Hawaii.
Ke olelo nei ka nupepa “chronicle” o Kapalakiko, James H. Blount, ka mea i hoouna ia i Hawaii e Peresidena Cleveland i komosina no ka mana hooko, a mahope koho ia i Kuhina Amerika, me he mea la ua’manaka maoli oia i ka ka mana hooko kahua alakai hana lolelole, a no ia mea ua h oihoi mai oia i kona hookohu i Wasinetona, a i ka wa e haalele ai kekahi Democarata luna aupuni, alaila me he la ua inoino loa maoli aku la na mea hana. Ua maopopo ole loa maoli i ka Peresidena a me kona aha kuhina ka mea e hana aku ai no Hawaii. He mea palaueka wale no ka ulupa ana i ka hale i kukulu ia e ke au o Harrison, oiai ina i paa pono ina la ua ko ka hoohui aina, aka aole e hiki i ka ike hookele aupuni o ka aoao Democarata ke kukulu ae i kekahi wahi mea ma kona wahi. O kahi hoolala wale no e houpuupu ia mai nei o ke kukulu i aupuni hoomalu—kela hana aohe mea nana e makemake. Ua hoike mai ke Aupuni Kuikawa o Hawaii i kona naauao e malama i ke kanawai a me ka maluhia, a aole no hoi he mau hoao ana a kekahi mau aupuni kuwaho e lawe in a mokupuni, a e hookahuli i na mea e ku nei. Alaila heaha aku ana, e hoomalu ia aku ana anei e Amerika? O ka hana pono a ke aupuni o ka hooholo i ka lakou mea e hana ai no keia ninau. Ina kakou e makemake e lawe i keia haawi ia ana mai nei o Hawaii a e hoolilo i mahele no ko Amerika aina, he pono ke hapai ia me ka hoapaapa ole. Ina e hole ia ana, he mea maikai no ko Hawaii pono e hoike koke ia aku me ka hookaulua ole ia hole ana, i hiki a ii ke apuni o Hawaii ke hoolala hon aku in a hana uo keia mua aku. Me he mea la he hana hookele aupuni naauao no paha ko Cleveland unuhi ana ma ii ke kuikahi hoohui ia Hawaii mailoko mai o ka Ahaolelo Senate, aka eia ka hewa, aohe mea a ka aha kuhina i hoolala ai no ka lawelawe aku e hooko ia ai. He hoapaapa paha keia na ka Peresidena no ka hakilo e ike e ia ka manao o ka lehulehu o ka aina mamua, a i ole ia malia paha ua komikomi ia oia e kekahi o kona mau hoa kuka a kakaolelo mawaho ae ma Wasinetona, aole mea hiki e kamailio. O ka mea maopopo nae, aohe mea i hana ia, a nolaila aohe wahi mea a nee iki aku imua o ke kumuhana o ka hoohui i Hawaii.
Lele Iuka na koa Amerika ma Nicaragua.
Mamua iho o ka la 10 o Iune ua hoolele ia iuka o ka aina na koa manuwa a me na luina o ka mokukaua Atlanta ma ka nuku hikina o ke Alawai oki ma Niearagua.
Ua hoomoana lakou ma kahi pili kokoke i ke alawai oki me na pukuniahi Hotchkiss a me na lako kaua apau.
O ke kumu o keia hana, oia no ka hoomalu ana i ka waiwai a me na ola o ka poe Hui o Amerika e eli ne ii ka auwai nui ma kela wahi. Ke noho pilikia nei kela poe no ke kaua kuloko ma Nicaragua i hookahuli ia ai ke Aupuni o kela aina. He mokuahana a me ka haunaele ka noho ana o kela aina i keia wa. Nolaila ua manao ia he pono na na puali koa Amerika e komo iho a hoomalu i Pakele na pono Amerika ma ia wahi.
He nui ka pihoihoi a me ka huhu o ka lehulehu o na kanaka ma ia wahi , no ka manao e kii ana o Amerika e lawe loa i ko lakou aina. Aole nae pela ka manao.
He hoomalu wale no keia iloko o keia wa haunaele. Ua maopopo nae i ka eli ia ana o kela muliwai, me ka nui o na pualikoa Amerika a me na mokukaua e pono ai, no ka mea aole maluhia o keia aina a he Lahui kanaka naaupo. Mahope no paha e lilo loa ana kela aina o Nicaragua malalo o ka malu o Amerika Huipuia. O kela ke alanui e holo nui ai na moku Amerika mai kela pea a i keia pea o kona Aupuni palahalaha.
He loina mau no ko ua mokukaua Amerika e hoolele iuka i ko lakou mau pualikoa e hoomalu in a ola a me na waiwai Amerika ma kekahi aina e, ke ike ia ua nawaliwali ko laila Aupuni i ka wa haunaele a mokuahana. Pela no i hana ia ai ma Honolulu ne ii ka 16 o Ianuari.
Ina e Make Ka Hoohuiaina, Heaha Aku?
Me he la i ka nana aku, e hakalia ana paha ka hooholo ia ana o ke kuikahi hoohui aina. Me ke akahele e hooholo ai o Amerika i kona manao no ia hana nui. Oiai e kali ana, e pale ana o Amerika i ole ai e hokai mai kekahi pupuni e ae ma Hawaii nei. Nolaila, ua hoala ia keia ninau, oiai, e kali ana no ka Amerika olelo hooholo hope i ke kumuhana, pehea ana ka hooponopono aupuni ma Hawaii nei?
Eia no ka haina maopopo. E hoomau ia ana ka mana aupuni e ku nei, me na hooponopono e kakoo a ii kona Ikaika, a e onipaa ai. Ua kukuluia keia aupuni kuikawa e ka lehulehu o ka poe hooulu waiwai ma Hawaii nei, oia no ka poe nana e hookaa i ka hapanui loa o na auhau. Na ia poe no e kokua nei a e kakoo ne ii keia aupuni e ku nei. E malama ana lakou i mau ai kona hoomalu ana e maluhia ai ka aina, a e pono ai ka lehulehu.
O keia poe nona ka hapanui o ka waiwai ma Hawaii nei, aole hiki ia lakou ke haalele i ko lakou aupuni kuikawa a lakou i kukulu ai, o poino ka maluhia o ka aina. Ina e hiki mai ka mea maopopo e hole ana o Amerika i ke Kuikahi Hoohui Aina, alaila, e hoolilo ana keia poe i ke aupuni kuikawa i aupuni kumau me na hooponopono e mau ai ka Ikaika. Na ke au o ka Manawa e hoike mai.
Ua manao lapuwale nei kekahi poe, ina haule ka hoohui aina, alaila, e hoihoi ia mai ke aupuni moi. Ke hai aku nei makou me ke kanalua ole, he manao kamalii loa keia. Ua hala loa i hope ka wa o ke aupuni moi ma Hawaii. He kohu ole loa kela ano aupuni ke hookuku ae i ke kiekie o ka naauao a me ka waiwai ma keia paemoku. Ua mahuahua na hulu o ka manu, aole e hoi hou ana iloko o ka iwi o ka huamoa. Aole loa e ae ana keia lehulehu o ka poe naauao, akamai, eleu i ka hooulu waiwai a me ka Hooponopono hana, e noho hou malalo o ka mana naaupo o na aliiaimoku. Ua kiko ka manu, ua helelei na iwi o ka huamoa.
Aohe Oiaio ua Make ka Hoohuiaina.
O ka hana ia a na nupepa lehelehe eueu e hoolaha mau nei ua make ka hoohuiaina. O ka makou ia e haohao nei, na ka ahaolelo hea la i hooholo mai nei, o ka hoohuiaina ua make.
He mea kupanaha keia i keia poe e hoolaha hewa nei.
Elike no me kea no mau o na nupepa kue i ka hoohuiaina, mai ka la i kahuli ai ka nohoalii a hiki mai no i keia la, o kana no ia e walaau mai nei. Hui pu iho la hoi me na anee alii, ua like me na kakalaioa e paapaaina ana malalo o ka ipuhao, pela iho la no na waha e kakani ai; ua make ka hoohuiaina, e mea pule i koe alaila hoihoi ia ae ka Moiwahine maluna o ka nohoalii. E wanana na nupepa kue i ka hoohuiaina, aole loa he wa e hooko ia mai ai oia mau kuko ana a lakou.
O na kahuna o Baala e paa ana ko lakou mau leo, e uwau ana lakou ia lakou iho a poholehole, no ka hooko ole ia mai o ko lakou mau iini. A no ka mea, na ke Akua keia mau hooponopono ana, aia iloko o ka poho o Kona lima na hooponopono aupuni o kea o nei. Nolaila, aole loa e hiki i ke kanaka ke ku a pale i Kana mau hooponopono ana. Oia nae ka kekahi poe i kappa iho ia lakou he poe haipule, e hole ana ia makou aole he haipule, he poe hookamani a he poe pakaha.
Aole makou e paki aku i ka lepo o ka hoino maluna o la kou, aka, ua waiho makou i na ehaeha a pau imua i ke aio o ke Akua, a Nana e kaupaona, a o ka aoao e kanakila ana ma ka hoihoi aua ae i ka Moiwahine ma ka nohoalii, alaila, e ike ana no makou na ke Akua ia mau alakai. Aka, ma ko makou ike i oi ae mamua o na kahuna e moehewa mai nei, ua hala ke au o ka Moi mahope.
A o ka hoohuiaina, e kakali kakou i ka hopena o ia hana, a na ke au o ka Manawa e hoike mai.
Ka Mamua o ka Lunakanawai Cooley.
He nui ka akena o ka poe kue i ka hoohui aina, no ke kakau ana o kekahi elemakule palupalu i k@na manao kue i like me ko lakou. He kanaka kaulana no keia mamua a he inoa hanohano kona. Aka, ua hele oia a palupalu loa. Ua hala ke kanawalu makahiki iaia. Ua pau ka Ikaika o kona noonoo.
Ma ko makou heluhelu ana i kela manao loihi, na maopopo ua kakau ia me ke akahele. Aole nae i hoomaopopo keia lunakanawai in a aoao a pau o ke kumuhana. Ua hemahema loa kona ike ma kekahi mau mea, nolaila ua lalau kona hooholo ana.
Ua maopopo kea no palupalu o keia elemakule ma ka nawaliwali o kana mau hopuna olelo. He hana luhi loa ka lehuhelu ana i keia olelo loihi loa. Aohe momona, aka he mananalo. I ko makou manao he kakaikahi loa ka poe e helehelu okoa ana mai ka mua a i ka hope. E pauaho e ana lakou. A pau ka heluhelu ana, o ka mea i koe maloko o ko lakou noonoo he apala wale iho no.
Ua Hoi aku o Noadofa Hilahila ole.
O kekahi o na eemoku maluna o ka mokuahi Australia o ka Poakolu i hoi aku nei, oia no o Kale Noadofa, ka mea i loaa ka inoa kaulana no ka haku in a olelo wahahee @ hoino aua in a inoa maikai o ko Hawaii nei. O kana mau palapala i hoolaha ia ma ka nupepa Herald o Nu Ioka, ua pai hou ia kekahi ma Honolulu nei, i mea e hoohenehene ia ai ko lakou wahahee lapuwale loa. Ua lawe ia no hoi a hoike lea ia ka wahahee o ia mau olelo me ke akahele.
He nui na hailiili wale ana mai a ka Holomua a me ka Bulletin, a me ka lakou mau olelo Mahalo ia noadofa no kaua mau olelo wahahee. Aole nae i aa kekahi o kela aoao e kuhikuhi ma i ka oiaio o kana mau olelo, no ka mea he hiki ole loa. Ua maopopo lea ko lakou oiaio ole.
Ke hoomanao nei kakou a pau i kela paio nui ma Augate a me Sepatemaba i hala, i kue Ikaika ia ai ka Bila Loteri, a lilo ka hapanui o na haole ma Honolulu ne ii ke kue i kela hana ino, a no ia kumu ua hiamoe kela mea haumia me he la ua make loa.
Eia nae, ua palapala aku ua Noadofa wahahee nei, o ke kumu o ko ka Moiwahine kakauinoa aua i kela Bila Loteri, no ke koi Ikaika ana o na palapala hoopii o na haole iaia e hana pela. Ke ike nei kakou a pau, ua kue ino loa ka hapanui o na haole. He olelo hoino loa keia i ka inoa maikai o na haole ma Honolulu.
Ke hoi aku nei kela noadofa poohina me ka inoa ino o ke diabolo wahahee i kuniia ma kona mau papalina, no kona hoino wale i ka inoa maikai o ka poe e noho ana ma Honolulu nei, e kapa ana ia lakou he kokua i ka lewa hilahila loa, oiai lakou e kue ana me ko lakou Ikaika a pau. Hilahila ole o Noadofa!
Ka Hookelakela Kuhihewa.
Ua lohe mai makou, ua kauoha pupuahulu ia mai nei kela hapauea Noadofa, ka mea kakau o ka nupepa “Herald” o Nu loka e ola nei malalo o ka uku hoomau ia e kela nupepa, e hoi koke aku me ka hookaulua ole iho ma Hawaii nei, mamuli o kona hoouna aku in a mea hou alapahi oiaio ole mai Honolulu aku nei, i oi aku ke alu ia a me ka nema ino loa ia o kana mau mea i kakau ai no Hawaii nei a hoolaha ia ma kekahi mau nupepa nui e ae o Amerida, main a @peni lehulehu e ae mai Hawaii ponoi aku nei, a i hooiaioia ko ua Noadofa la wahah@ mamuli o kana mau palapala mihi maloko o na nupepa o Honolulu nei a me @ pane oolea a ko Honolulu nei mau nupepa luloko i kana mau palapala i ka “Herald.” Nolaila, ua lulu mai ua Noadofa la i ka lepo o kona mau wawae i ka aoao anee alii, a ua hoi aku ma ka Australia o ka Poakolu iho nei e nuku ia mai.
Eia nae ka mea Akaka i ka makou hoomaopopo aku, ua hoohanohano aku me ke kuhihewa ka poe e kappa nei ia lakou iho ma ka waha he aloha aina i ua haole la, me na hoike manao hoomaikai a me ke kookoo kauila me he la he haole ia nana e hoihoi ae i ke alii ma ke kalaunu a he luna aupuni kiekie la no kekahi aupuni e like me Adimarala Tamaki.
Ka Mokuahi “China.”
I ke kakahiaka nui poeleele Poakahi nei, ua kalewa mai ka mokuahi China ma ka nuku o Mamala, mai Honokaona a me Iupana mai, ma kona ala e huli hoi ana no Kapalakiko. A mawaena o ka hora 6 a me 7, na komo loa mai oia a pili ma ka uapo loihi o Ainahou. Iaia e e hookomo mai ana iloko nei o ke awa, ua haawi ae ka batari o Kakaako, he mau kani kipu hauoli no ke komo ana mai o keia mokuahi nui, a e kukala aku ana i kea o holookoa, ua hiki i ke awa o Kou ke ale in a mokuahi nui ahiu o ka moana.
Ua kapili ia ka mokuahi China ma Glasgow, Sekotia, i ka 1889, e ka Hui Kapili Moku Fairfield, no ka Hui Mokuahi o ka Pakipika e holoholo ai mawaena o Asia a me Kaleponi. He 456 kapuai kona loa, he 48 kapuai 1 iniha ke akea, he 33 kapuai ka hohonu. O kona nui, he 5,250 mau tona, a o ka Ikaika o koua enegini mahu, ua like me ka na lio he 8,000. O ka hohonu o kona kila ilalo o ke kai i ka wa i komo mai ai iloko o ke awa, he 24 kapuai. O ka nui o na kanaka o ka moku ponoi iho, he 163 me 4 mau luna kiai ia lakou. Ua oi aku ka loihi o keia mokuahi imua o ko ke City of Peking.Loihi ka Manawa o na au mo ii nana maka aku a ii keia mokuahi nui e pokakaa ae ana mawaho o ka nuku o Mamala, a i ek au o ke Aupuni Kuikawa, akahi no a kahea ie aku e komo, a ua ae mai la i ka le poloai a komo kehakeha mai ana@ pili i ka uapo.
NUHOU KUWAHO
IKE AUPUNI IA MAI O KUH@A KAKINA E CLEVELAND.
Hooia ia Mai ko Amerida Noho Hoaloha no Hawaii
Ma ke ku ana mai o @a moku kiapa “Hilo” i ke awakea Poalua nei, iloko o eiwamau la a me 21 mau hora ho@ mai Kapalakiko mai, ua @aa mai ia makou keia mau m@a hou malalo iho:
KUHINA HAWAII KAKINA A ME
PERESIDENA CLEVELAND—
NA KUKAI OL@LO MAWAENA OLAUA.
No ka pomaikai o ka lehulehu a me ka hoohilahila ia o na nupepa Hawaii lehelehe eueu Holom@a a me ka Leo e Hoole nei aohe i ike ia mai o Kakina e Cleveland, ke unuhi nei kakou @ keia moolelo piha o ka ike ia ana mai o Kakina:
Wasinetona, Iune 9—I keia auina la, ua hoikeike aku ke Kuina Nui Gresham imua o ka Peresidena, ia Lorrin A. Kakina, ke Kuhina noho hou o Hawaii. Mawaena o na olelo kanaenae a Mr. Kakina imua oka Peresidena, ua hoopuka aku oia penei:
“Oiai he loli hou ana mai nei ko kea no o ke aupuni Hawaii, ke noi nei nae au me ka hooiaaku ia oe, o ka loli wale no iloko o ke koko ana hoaloha i hookipaia mamua e ke aupuni a me ka lahui o Hawaii no ke aupuni a me ka lahui o Amerika Huipuia, oia ke kokolo ana aku nei a palahalaha a me ke komo ana a kuhohonu a me ka hoomolio ia a maloeloe me ka anoi ikaika i hukia mai ai a pili kokoke loan a louna aloha i hikii ia mamua mawaena o na aina elua, me ka manaoio kupaa oia launa loa ana ka mea nana i kui na pomaikai kalaiaina, kahua kala a me na launa ohana ana o na aina elua, a e hooholo mua ia ai o ka nohona malamalama a me ka lanakila ponokino, nona o Amerika Huipuia, ma ke kuhikuhi a me ka haawina, no na makahiki lehulehu i lilo a ii kumu hoike i hoka alakai o na hana lehulehu e ae e hoonee ana imua.”
Ua pane mai ka Peresidena i ka haiolelo a ke Kuhina Kakina penei:
“O na hauoli e ulu aenei ma a kau hooia ana mai nei, o na manao oluolu wale no ke lolii ia la e ke Aupuni a me ka lahui o Hawaii no ke Aupuni a me ka lhui o Amerika Huipuia, aole ia he mea e hoonawaliwali iho ai. Aka, e komo hohonu loa iho i ma ka hoopili kokoke loa ana, i hoomahuahua no ka hoomanao o ka noho ana hoaloha loa i pulama ia mawaena o ka lahui o na aina elua. Ke noi nei au me ka hooia aku ia oe, o ko makou lahui a me ke aupuni ma na wa a pau, ke makemake nei lakou a ke ake nei e hooikaika a e hoonui in a awaiaulu ana o ka noho ana makamaka a me hoaloha nana e nakii nei ia makou me ka lahui o Hawaii. No Keia hopena, aohe hoohana ana ma ko makou aoao e hoopalaleha ia i luli ae mai ko makou kumuhana lahui mai a i kue ole i ko makou make in a pono o ka lehulehu e lolii nei malalo o kela a me keia kahua o ke aupuni kuokoa.”
KE PII NEI KA MAKEMAKE IA O KA HOOHUIAINA.
Kapalakiko, Iune 9—O Frank P. Hastings, no ka manwa loihi he Kakauolelo na ke Kuhina o ko na Aina e o Hawaii, ua ku mai ianei inehinei maluna mai o ka Alameda. Eia oia ma ke alahele e hiki a ii Wasinetona no ka lawe ana i ke kulana kakauolelo malalo o ke Kuhina Kakina. Ua kamailio loihi o kakauolelo Hastings i ka ponei no ke kulana ma Hawaii. O kea no nui, ke pii mahuahua nei ka hele imua o ka hoohuiaina ma Hawaii i keia wa imua o ko na wa e ae. A ke kali aku nei makou o ka ike heha la ka Amerika Huipuia e hana ai. O ko makou mau pomaikai a pau, ke moe nei me na kapakai o ka Pakipika a me Amerika, a o ko laku ko makou no ia. He mea hauoli no makou ka ike ana i ke au kahi o ka noonoo ma na kapakai o ka Pakipika e kakoo ana i ka hoohuiaina. E like me ka’u i olelo ae nei mamua ke kali nei makou e ike i ka Amerika Huipuia mea e hana ai. Ina aole e lawe ana o Amerika Huipuia ia makou, alaila, e hana aku ana makou i kekahi mea e ae; aka, aohe a makou mea e hana a e noonoo nei a pane ia mai. E hoomaopopo ia, aohe i loli ka manao ma Hawaii no ka hoohuiaina. O ka hoahuiaina wale no ko makou makemake, a oia hookah wle no.
No ke Komisina Amerika i pau Blount, a i loli ae nei i Kuhina i keia wa, ua manao o Hastings ma kana mea i hoomaopopo ai, ua manaka o Blount no ke kaawale loa mai Amerika Huipuia aku. O ke kumu, no ke kakaikahi loa o na eke leta ma na paeaina, he mehameha ka noho ana a na makemake e hoi mai.
Ma ka la 10 o Iune e haalele iho ai o Hastings ia Kapalakiko a kikihi loa aku no Wasinetona.
AOLE I EKEMU O BLOUNT.
Wasinetona, Iune 7—aohe i loaa aku i ke Kuhina Nui Gresham he mau lono mai a Kuhina Blount aku no ka hiki aku i ka hopena e makaukau ai oia e hooia aku no na mea a pau i hanaia ma Hawaii, a aole no hoi kela i hoike mai ke hio Ikaika nei oia i ka hoomaikeike aku i ke kukulu ana i aupuni na Amerika Huipuia e hoomalu aku maluna o Hawaii.
Aia no hoi ken oho hemahema la ke Kuhina Nui aohe ona mau lohe no ko Claus Spreckels komo e keakea no ka hoihoi hou ae i ke aupuni alii a me kana mau koi hookikina i ke Aupuni Kuikawa e uku ia main a dalai hoaie ia aku i ke au o ke aupuni alii.
Ua loaa mai no i ke Kuhina kekahi mau lono mai ke Kuhina Blount, aka aole nae oia i manao he mea pono iaia ke hoolaha, eia nae, aohe ona manao pupuahulu e hole i ka pololei o na olelo maluna ae.
I keia po, ua kamailio mai o Kuhina Kakina i ka mea kakau o ka nupepa Chronicle, penei: “Aole i loaa mai ia’u na olelo hoonaauao mai ko’u aupuni mai, a nolaila, aole he mau mea hou i pili in a launa ana mawaena o Hawaii a me Amerika Huipuia a’u i ike ai. O ke Kulana ma Hawaii o na malama i hala, aia no ke hoomauia la. Eia nae, o ko makou ake nui o ka ike pehea la ka Amerika Huipuia mea e hana mai ana no makou. He mea maopopo, e loaa mai ana ia u he mau hoonaauao ana mai ko’u aupuni mai no ko’u alanui e hana ai maanei ma kea no he elele, aka nae, ke kali aku nei au o ka loaa mai.”
He hoike ko na Kula Sabati o Kawaiahao i ka hora 10 kakahiaka o ka la apopo.