Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 17, 29 April 1893 — KA PALAPALA A HON. L. A. KAKINA. Palapala Piha mai mua a Hope Ka Mea a na Enemi i Hoololi ano o ai E Manao ana Paha o Nalowalo iho ana. [ARTICLE]

KA PALAPALA A HON. L. A. KAKINA.

Palapala Piha mai mua a Hope

Ka Mea a na Enemi i Hoololi ano o ai E Manao ana Paha o Nalowalo iho ana.

"Hoku Hnwaii*' uiai.) O ka palapahi mai ka Hon. L. A. Kukina mai ia John F. Colobana lie ano pokole, a, aole r.o hoi he mau manao ano nui loa. Aole o Mr. Kakina i wehewehe mai i kona mau inanao kalaiaupuni aialoko oia leta, aka, ua kuhikuhi mal nae ia Mr. Colobana e ike oia ia mau meu ma kekahi palapala i kakau ia mai ia Akoni Bosii, a nona hoi ke kope malalo iho nei, a e ike iho anu hoi na makamaka heluhelu o ka nupepa aole loa he wahi lihi like iki kekahi me ka mea i hookalakapuhi ia ae e ka poe alakai o ka aoao anee alii: Wasinetoua, D. C. Mar. 16, 1593. Hon. Antone Ilosa, Ilonolulu, Hawaii. E ka hoaloha Ilosa:—Ua loaa pouo mai kau o ka la 1 o Maraki. Ua hookaumaha ia ko'u naau i ka iawe ana ae o na keiki o ka Puali Puhi Ohe Hawaii ma ke alahele a iakou i ukali aku la. He mea akaka lea, aole e loaa ana ia lakou ka hana ma Honolulu iho e lawa ai ko lakou noho aua mai na loaa mai mawaho mai ma ke ano he buna

kuokoa, oiai, aohe i lawa na kanaka ma ia wahi e hiki ai ke hoolawa aku i kekahi bana oia huina e loaa ai hoi ke ola i na keiki. No ka mea e pili ana i ka inalama »na ia lakou ma Kikako, ke pahola aku nei an i na hoomaikai ana ia oe no kou hoouuiopopo ana ma kola rnea, a nae ko lukou paulele ana inai hoi maiuna o'u, aka 110 kekahi mau kumu e ae, ua aneane niki 010 paha ia'u ke auamo i kela me». O ka mua, he nui hewahewa na liio o ka malaina ana i kekahi heluna kanaka iehuiehu e like me ko lakou nui a me na hooponopono naauao wale no e hiki ai ke holopono na lilo o ke kaahele ana mai. I mea hoi e pono ai kela mea, e hapai mua ia na hana hoolaulea me ka hooponopono maoli ia mo na hoikeike keaka, fea, a peia aku. He mea hiki ole loa la'u ke haawi aku ia lakou i keia manawa, oiai e lilo ana ka hapanui o ka manawa ma ka'u hana ponoi uia Kikako nei. O ka lua. Aole o'u manao he mea kupouo no'u ka hookele ana i kekahi puali nui elike Ia me ka Puali Puhi Ohe Hawaii ke ole he alukai kekahi i lehia pono i na mea kani e iike ia me Berger. Ke manao nei au he kuhihewa nui loa kela o iakou ina iakou e manao ana e hele i laiia malalo o ke alakai ana a kekahi kanaka Manila e iike me kau i hoike mai nei, a i ole, o i kekahi paha o ko lakou heluna poi noi iho. Aole o ka iko puhi wale ! no ma ke kuau o ka ohe ka mea i makemake wale ia no ke alakai ana i keia mea he bana. Ua ike no oe i ka emi hikiwawe loa o ke kulana o ka bana i na manawa a pau a Berger e hele ai no kahi e. ile mea oiaio no paha. he nui loa aku no ua kanaka ma keia ao i like ka maKaukau me ko Berger, aka he poe keiki ano c loa no nae kela, a aole au i ikei iki I kekahi mea hookahi i hiki ke alakai i keia kamalii a puka mal ka makaukau meie mai ia lakou mai e like ia me ia. He kanalua loa ko'u i ka pono o ko lakou heieana iiaila, keole e loaaoia ia lakou ma ke ano he alakai. He ake nui ioa an e hana ia ae kekahi mea e pau ai ko iakou kae me Iserger a hiki hoi i ke aupuni ke hooponopono i kekahi mea e hiki a) ia lakou ke holo mui no Kikako, oiai he manao ko'u o ko iukou hoea; ana ae maiaila he kumu hoopomaikai nui loa keia ia Ilawaii. Ua hiki no hol 1* oe ke hoike aku I keia poo keooimana au 1 hai raai nei ke hooliio nei i ko iakou manawa I ka paa ana i ka bana mai ia*u aku, mai aoho lakou a hookaumaha hou waie i ko iakou manao ma ia mea. Ina e hoea io mai ana Ka baua ma Kikako, ua hauoli au e kokua aku īa iakou ma na mea m pau i hiki ia'u me ka hooholomua 1

k Wskou miu poniaikai, a o nui no hoi su e hooUuwNni» Jtk» ia lakoa i keliahi o ko hikou nunawa e hookani mele ma ka H.ile Luapele a inawHho ae o keia, aok* o*u ake, a m»nao |>ahti e hana i kekahi inea e pi>» ana i?i Ukou a übkai paha ia lakou. Aka iwe. ke luanao (R'i au be uiea |M>hihtiH in t ka noonoo o kekabi jn>e ho-iluha uhnne hUA-piueki o kaua, ka poe hoi i hiki ule ke manao aku a hooaiao* popo aku he mea hlki olw i kekahi ke hana i kekahi mea ke oie no ka pom&ikai pilikiiio waie ibo no. He hauoii nui loa ko % u i k«i ike anai ua holopono k?u hana ma ka hooponopooo ana i kela hihia a Aylett me ka waiwai o Bihopa. E kakau ieta aku ana au ia W, O. Smith e lawelawe mai ma ko'u kalana ma kela mea, no k » mea, he mea pohihihi ioa ko*u hoi aku ma* oiua o ka wehe ia sna o ka Hoike* ike nui, a mahope »ku no hoi oia manawa aole no he uiaopopo loa ia'u.

iJa oielo mai nei oe, he manaoiana kou e hana ana makou mi na mea pololei a pau maanei uo oukou. Pehea Uoe i umopopo ole ai i keia manawa oiai oia waie no ka uianao e nkenui loa ia nei, aoho he mea e akn. K»* manao nei a:i, e lUws, ua j u.» l«; > i t <*• ka wa kii;v>Uf) loa i kei.\ wa e l.iwe ao ai 1 ko kulana aole waie 110 kou |x>maikai lwK>kahi waie iho no, aku oia kekalii haawina kiekie loa o ka pom:tikai «> kou ptio hoa makaainana. lio makemake au e kamailio aku ia oe i kekahi mau mamala olelo k ikaikahi ma kela mea, mamuli hoi o ko'u maopo(K> i kou kulana naauao kiekie a me ke ano o kou launa ana, ua hiki loa ia oe ke hoomaoi>o|K) i na kuka loea ana o keia mau mea } a me na mea e hoea mai ana o kela mua aku, oia hoi, he kakaikahi loi ka poe mawaho ae o ka poe e kaukai mai ana me ka nana mai la oe ma ke ano he alakai. O ka mea e hoea ae ana iloko o keia mahina 1 hookahi a elua ae e allna aku aua ia maluna o ko Ilawaii nolio una aku no na makahiki ho lehulehu. He lehuiehu wale o na kanaka maoli e kau mai ana ko lakou mau maka maluna ou a me Colobaua, a he kakaikahi hoi 0 na poo e aku no ko lakou mau manao ponoi a me na manao ao ia aku, a ina oe e lawe ana ma ko ano moowini a i ole ma ka aoao akea pahao keia kumuhana he liio ana ia ou ho mea hoohnna mai ke kumu mai ma ka houponopono ana i keia ninau nui e ku nei. He mau mea kekahi ua pau i ka hana ia, a ua manao paa ia, a ina kakou a pau e hoomaopopo aku aua iu lakou a hana aku hoi maluna oia mau kahua, he mea oiaio e ano 0 K;:i mai ana ko lakou hopena mai na mea oiaio maoli ae. O kekahi o keia mau mea i hoomaopopo lea ia, ua make loa Ke aupuni Moi ma Hawaii. Malia paha aole 0 hiki ika Moiwahine a me kana mau punahelo ke makemake i keia, a malia no paha e hoomau aku ana no lakou i ka hoohana ana malalo 0 na hoopoluuluhi ana 0 ke ake nui e hoihoi hou ia ao ma ka noho aiii.

Eia innei o T. H. Davies i keia manawa, e imi ai i mea o lioonolio la uku ai o Kaiulani, aka, aole ioa he alahole o hiki hi ke hoonoho ia aku mamua o ka hiki ana kc hoiiioi hou ia ae o Dom Pedro i kipaku ia ma ka noho alii ana no Barnzilu. He inea hoopau manawa wale 110 i ka ikaika o kekahi mea ka hoao hou ana e hoonoho hou ae i kekahi mea i haulehin ioa mamuli o kona punihei wale ana. Ua hoomaopopo lea o Numana i kela mea maanei, a ma keia wa, ua hoohaiki mai oia i kaua hana, a ke hooikaika nei oia e paio aku i ioaa mai iaia na ilala a puu e loaa mai ana no ka Moiwahine mailoko mai oin kumu. O ka uinau no'u a me kekalii poe e aku e noonoo ai, ka poe hoi e manao ana e hoomuu aku i ko iakou luakaha ana ma Hawan, oia keia: heaha la ka mea hou aku e hoeā mai ana? Ina e hoopupu ana ka poe alakai o na Hawaii i hope me ke ano awahua mai na niho h me na maiuu me ke kue i ka hoohui•aina, he oiaio paha e iilo ana no ia i kumu e hoohoio koke ole ia ai o ke kuikahi hoohuiaiua i keia wn. He kumu waie no nae īa e hookaulua ia ai, aka nae, aole no ia he kumu e keakea ai i ka holo anao ka hoohuiaina mahope aku. He kumu no iioi ia e uiu mai ai o na mauao ino me na manao kuee ma ke ano o na lahui, a oia hoi kekahi mea kupono ioa a kakou e kinai ioa ni inuiioko mai o na mea e aku a pau. Oiai, e iike hoi me ka'u i olelo ae nei, o ka hua wnie no o ioaa mai ana mai ke kue ana aku i ka hoohuiaina oīa no ka hoololoiahili. Oia liol ka olelo ana ae, iio hoomau loa ana aku ia o ke aupuni kuikawa iioko o ka noho mana una. Ua hooeuaopopo aku o Amerika Huipuia iaia ma ke ano he aupuni, a e hooenau ako an.i i ka nana ana iaia ma ia ano a hiki I ka manawa e loau ai o kekahi mau kumu akaka lea e aku oiamuii o kekahi aelike oluolu. lua, mauiuli o ke kue a na kanaka Hawaii e hauie ai ka hoohuiaina, alaila, iie mana hoomalu ka hopena e loīia mai atifiu E like hoi me ka r u i olelo ! mua ai, aole keia he hoomalu o ke I aupuni Hawaii malaio o ka mana Moi, aka, he hoomau ana aku ia o ke aupuni e ku nei malalo o ka malama ana mai a Amerika Huipuia. lioko o kekahi o keia mau mea, o ka hookaulua ana, a 1 ole, o ka mana hoomalu paha, he hooloihi waie aku no ia i ka hopena e loaa ma! ana no keia mana aupuni o ka poe waiwai o ku oei i keia wa, he mea hoi au a me ka poe me a'u o ku oei a me ke aupuni kuikuwa i makemake ole loa ni. O ke ano oia ho aupuni mamuli o ka ikaika, me na hana ohamu kipi mau e koe aoa iaia me ke kulanalana mau o kona maa oihaoa kalepa waiwai, me ka hoemi ana i kona waiwai io, ka mea hoi nana e akeukea i na oihana mikiala mai ka holopouo ana, a he kumu hoopolno hoi ia kakou a pau, a aohe hoi he hopena o ko kakou

me §<> m poal like 01-.> k-i* ?»i nie ka puka 111,1 u ~ lu £ kuee. Ina e hoopiakiki na alakai o ke aupuni kuik luna o kekiihi rula, a i < | t , kahi ioina poino p;»h », nuole ae i kekahi mra e akii kreV % no ui-t a kaa mahh» o lak» •; li&e h.>i me ka Peter*on a n> t » jvk» httaloha pakaha euu !r« n ;a „ * alaila, aohe a kakou meaeak* ake aku ai maniua ae «> k* hoomaiu i haau » ia m:u. n ho ana hoi ia ia kakou e kole j7 aupuni n>e ko kakou mau h e malama i ka m j puali koa o Amerika. Aine . makemake 1 kela ano, ak i r,ae. e,'. hoi me ka hoole ana i 111 aps S i haawi ia aku e keia aupuni nei e nana aku nei i kekahi au~. u , | maleua ola kahua, eia nae, he loa ia kakou ke loaa he kuikahi Gif ! ano me ka maalahi I-xi, o;ai, 0 £ i manao kue ma Amenka IIui; H ka hos,hui.iitui he ae iaelue■ l.ik •<;,* hana ia kekahi kuikahi m:t k? hoakaka i.i ae In uwhi'ia. K | hoi mo ka'u i ho&kaka ae nei j «a, oiai, aohe o kakou ;«Kvnui ltīJ | paipai ia kekahi mana aupuni kela ano, a i ole, e loaa mai p^» ! kekahi mau kanawai, ioina a na |»aha mai kekahi k«s e nno eai ka noho ana on» n ainanama Hawaii mamuli pii t : ka ili a i ole, o ke ano o ka I •:;; 1 Aole loa o makou manao e nni a i ole, e tawe mai paha i k< mau luK)pono(>oiH» kanawai ole e loaa he kuleana kaulis. ■; J kanaka maoli a me na hao'.e pu. ma kahi o ka mana hnonuUa & kona mau hopena hewa, he make wale no makou i hoohniti* ; ' hulvH)koa, a he hookahi n maopv>pi) e loaa like aua i w \ k im J uiaoli u me na kanaka ili kivktv<? kuokoa kaulike me ka « t; t : ma ke ano he poe kupa a • A?ihr Huipuia mamua o ka mi Un lakou ma ke ano he p»M» il t { mamuli hol 0 ka mea e pin -1 :);i .*? kulana o ko lakou ioina w.iiw.o a.:,* loa e hlki ke hoohalike 11-e mau kuluna eiua. Me k;i ainu e hoea mai ana ia W.\w.v,\ kulana holomua loa o 11.1 I tw, kalepa ana e hiki ai kf k.ipio aku na luina hoiomua o Inī*'», ko na makahiki ma ia liopo ui;\i ko kuuno (K>uliuii. Aole na kvkah , poe kakaikahi wale iho n.» «»ia hv iua lehulehu e ohi mai i na p.iinkal. Malia paha o olelo ia nn i aoho he lawa pono na kuinu i nuu* la ui ma ko kuikahi a makou i he* lala ai, e like me keia: ka hoop»iloa aua i na auhau dute, ka ana 1 ke komo ana mai a na pooaeil wale, ka loaa nim o ke kupa AineiM ka i ua kupa Hawaii a 111 e kekat mau kumu e ae oia ano liko. Ms ka pane ana aku, ke i aku ru»i uu, 3 ka wa o lilo ai i teritori Amerikii aole loa he kuuiu iki e mannn e haua ia mai ana ma kekahi aku mawaho ae o ka niea 0 limaa l i kekahi maheleo Auien'ka Iluipui; 0 na kumumanao a pau i kamai! ia, ho hana ia na ka mana kaub< nawai a e hoolawa ia mamu\l hooponopono kauawai ana i a|*j&i liko ia e ua hale a elua o na n lahui, a aole hoi i hoolawa ia 0 kuikahi ma ia kumu, oiai he kuuii ia e hoololoiahiii al, ku meu liuii makou i akenui ai 0 alo ae. NoSi s mea hoi 0 pili ana i ka haawi u • na oihaim i na malihini, anle I<?afcJ mau kumu o manao ia aku :ii e mai ana ia mau pohihihi oi.ii ualil 4 1 keia wa he kanawai i kakau «iloi; iloko o ka mea i pili I na leril«>r;« hoopiha ia na oiliaua mai na K;tnu aina ponoi walo ao 110, a ua har/ ia na rula a ua hooko pon<> J i kela wa a me na makahiki leh&' lohu i hala mo na wahi paewa to-' kaikahi wale no. Ina oae mai aD oe a uio kekahi mau poe e ae lawelawe oiaio mai i keia kum: hana mo makou mo ka hoakae' pololei aua aku i na kanaka i ke laua mo kou hooikaika pu aku hoi 1 hoopololel ao i na manao kuhihe*£ i hoopunihei ia aku l na kanaka 1 ka poo kakaolelo maalea, alaila, fc manaoluna nei au e loaa like amu kakou a pau na haawlua holonin»! iloko 0 na makahiki kakaikahi 0» keia manawa aku, mo ka lana rnal: ! oluolu maikaio na mauaoo kaleh: lehu a mo na manao ohumu kipi 0* mamua hoi 0 ke kulaua o na k»w ka e iko ia nei ma Wasluetona ne aka, ina nae e mau una no na h«» hoouluulu kue i ka hoohuiain 1 ka hoomau pu ia o na manao h<iiLi ala kue ona kanaka i na h«»k alaila, he hopena ino maop"p>k, loaa mai ana i na j>ono oihaua imt al«, ke ole pu hoi e hopohopo i»k--kulana maluhia. Ke inanaoluna o? au e hoikeikeaku anaoe i keia ine ia GUobaiia, Willkokl a me kokii poe e oe he iehulehu wale au i nu nao ul e ike, u e iawe aku h >i * me ka manao maikai i kulike i hoi me ka mea i hana ia ai—oi.i k' bo ka hooholomua ana aku i & pono 0 ko kaua aina kulaiwi a m ko kaua poe hoa makaiilnAūJ. "Aohe a*u koilipie manaonei e kala; aohe no hoi o'u makemake, } aoie no «u e lawe Iki ana i kek*k oihana aupuni," aole hoi au i I konokono la mai e kekahi inanao* koe walo Iho no i loaa ni ku hJ* | wina holomua onipaa no Hawai! loaa hoi i koua poe makaainana > loina aupuni oi ae o ke kuokoa ke kulana oi ae o ka kona mau lawelawe kalepa aiw, ! mea hoi i loaa mua ole i na kaa hala. O kv? kumu oko'u oe, no ka raea, he like ole k > k^ J mau aoao kalai aupuni, aka, he ni* naoio no nae au he hiki ia oe ke 1» ia ioko o ka "pohaku hookah" ' 5 wa e loaa ai he <«puka" iloko o ua pohaku hi, a oia hoi, oe e ike ana aia ka pomaikai 0 & kanaka Uawaii iloko o ke alalu-le ka hoohuiaina, alaila e hoohana <*■ kou ikaika ma ia alahele, lua ° ,j nae aoie ia 0 ka aoao ohoiiia nui kinohl o ka hoomaka ana. Me ke aioha nui ia oe a iue ** i; one hanau o kaua. M Owauno, i Ii» A» 1