Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 13, 1 April 1893 — Page 2

Page PDF (2.09 MB)

This text was transcribed by:  Rosemary Mccune
This work is dedicated to:  Kellen Kapono Rey

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

MA KE KAUOHA

Hoolaha a ka Oihana o ko na Aina E.

     KEENA O KO NA AINA E.

     Honolulu, Maraki 23 1893

   Ua loaa mai k ka Mea Mahaloia ka Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina, he leta i kakou ponoi ia, a o keia malalo ihno ke hope:

BENJAMIM HARRISON,

     Peresidena o Amerika Huipuia.

I KA MEA MAHOLOIA:

     SANFORD B. DOLE,

Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina,

     E ka Makamaka nui a maikai:-Ua loaa mai ia'u kau leta o Ianuari 24, 1893, a maloko olaila ua hoike mai oe ia'u na kukuluia ma ka palanehe ole a me ka maluhia ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina malolo a ke Kuahaua i kukala akea ia aku ma ka puka o ka Hale Aupuni o Honolulu ma ka la 17 o Ianuari, 1893, a o ua Aupuni la ua hoohanohano mai ia oe me ke kulana o ka Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina a i Lunahoomalu no na Aha Hooko a me Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.

     Ua oluolu loa au i ka ike ana iho i na hoiko ana o kou ake nui e hooman a e hooikaika ia ka launa aloha maikai loa ana e like me ia i awaiaula ia ai no na makahiki loihi mawaena o Amerika Huipuia a me ko Hawaii Pae Aina, a i mea e hooia aku ai ia oe e Ka Mea Mahaloia aole loa au e hoalo ae i na hooikaika ana e alakai aku ai e hooko ia ka manao a'u i makemake loa ai.

     E ae mai ke Akua e paa aku ia oe e Ka Mea Mahaloia a me ka Lahuikanaka o ko Hawaii Pae Aina iloko o kona malama naauao ana.

         Kou Hoaloha Maikai,

         BENJAMIN HARRISON,

         Na ka Peresidena:

         WILLIAM F. WHARTON,

         Kokua Kuhina Nui.  

         Wasinetona.  Maraki 1, 1893.

           41  2435-1

           ---

OLELO HOOLAHA.

      Ma ka halawai a ka Buro Mahiai a me Ululaau i malama ia i Maraki 28, 1893, ua hookohu ia aku o Joseph Marsden, Esq., i Komisina no ka Buro Mahiai a me Ululaau, @ i Kakauolelo Hoopaa Moolelo a kakau Palapala o ka Boro.

     J. A. KING.

     Kuhina Kalaiaina.

     Keena Kalaiaina, Mar, 28, 1893.       2135-3

      -------

     Ua hookohu ia aku o W. G. ASHLEY, Esq., i keia la, I Notari no ka Lehulehu no ka Aha Kaapuni M@ao ko Hawaii Pae Aina.

     J. A. KING,

     Kuhina Kalaiaina.

     Keena Kalalaina, Mar. 25, 1893      41 2485-3

-----

     I kulike ai me na hooko ana o ka Mokuna LXXXI.o na Kanawai o 1892, ua hookohu ia aku i keia la na keonimana malalo iho i mau iaia no ka Bora Mahiai a me Ululaau.

     WILLIAM G. IRWIN,

     ALLAN HERBERT,

     JOHN ENA,

     ALBERT JAEGER.

         J. A. KING,

         Kuihina Kalaiaina.

         Keena Kalaiaina, Mar. 28, 1893.   2435-3

         -------

 

KEENA O KA PAPA OLA,

HONOLULU, Maraki 30, 1893.

     Ke hoolaha ia aku nei ma keia ua hoololi ia ka Pauku 20 o ka Kauawai Hoomaemae o ka Papa Ola ma ka pakui ana aku mahope mai o ua pauku la i na huaolelo "a o kona mau Agena paha," a penei o heluhelu ai ua pauku la:

     "Pauku 20.  O na aina ma Kalaupapa, Waikolu a mo Kalawao, ma ka aoao hikina o ka Mokupuni o Molokai, ua wae ia a ma keia ke hookaawale ia nei o ka Papa Ola no ka hookaawale a me ka hoomalu ana i ka poo ma'i lapera; a o na kapena a pau o na moku, ke papa ia nei aole e kipa, a e lawe mai a hoolele a ku paha i ua ohua a ukana paha ma kekaki o na wahi i hoike ia maluna ae koe wale no mamuli i ka palapala ae mai ka Papa Ola aku, a o kona mau Agena paha."

     WILLIAM O. SMITH.

      Peresidena o ka Papa Ola.

       41   2435-3

        ---------

    Keena o ka Papa Ola.

     Ua hookohula ka poe no lakou na inoa malalo ino i mau luna no ka Papa Ola:

     Hon. W. O. Smith, Peresidena.

     Charles Wilcox, Kakauolelo.

     C. B. Reynolds, Luna Hooko.

     David Dayton, Agena no ka Papa Ola.

     L. L. La Pierre, Lunanana o na moka.

     G. W. C. Jones, Lunanana.

       EIA NA KOMITE O KA PAPA:

     No ka Ma'i Lepera-Dr. F. F. Miner,  Jon Ena.

     No ka Hoomalu a me na Mailele, mawaho ae o ka Lepera-Dr. F. R. Day,  J. T. Waterhouse, Jr,

     No ke Ola o ka Lehulehu-Dr. G. P. Andrews,  J. O. Carter.

      CHAS. WILCOX, Kakauolelo o ka Papa Ola. 

      Honolulu, Mar. 16, 1893.

      34-3      2434-3

       ---------

     I keia la, ua hookohu ia aku o E. Lililehua Esq. i Komisina no na pa no ka Mokupuni o Molokai.

     Eia ka Papa i keia wa:

     D. Kaulua,

     J. H. Mahoe,

     E. Lililehua.

     JAMES A. KING,  Kuhina Kalaiana.

     Koena Kalaiaina, Mar. 20, 1893.

     2434-3t

     -----

 

     Ua hookohu ia o F. S. Lyman, Esq., i keia la, i Notari no ka Lehulehu no ka Apana

Hookolokolo Kaapuni Eha o ko Hawaii Pae Aina.

     J. A. KING, Kuhina Kalaiaina.

     Keena Kalaiaina, Mar. 16, 1893.

     2433-3

     -------

 

     Ua hookohu ia o C. C. Kennedy, Esq., i keia la, i hoa no ka Papa Koho i ka waiwai lo o na Aina Aupuni no ko ke Aupuni hapa e liko me ke kanawai, no na Apana O Hilo a me Puna, Mokupuni o Hawaii, ma kahi o Jos. Nawahi i waiho mai.

     Eia ka papa i keia wa:

     F. S. LYMAN,

     A. B LOEBENSTEIN,

     C. C. KENNEDY.

     J. A. KING, Kuhina Kalaiaina.  

     Keena Kalaiaina, Mar. 16, 1893.

     3433-3t

 

 

     Ke hoolaha la aku nei ua hookohu ia o

EDWARD GRIFFIN HITCHCOCK           

I keia ia i Ilamuku no ko Hawaii Pae Aaina ma kahi o Mr. W. G. Ashley, i waiho mai.

 (Kakau inoa ia) William O. Smith.   Lolo Kuhina.

Hale Aupuni, Honolulu Mar. 23, 1893.     36-2ts.        2434-3

-----

 

 Na Rula o na Kaa a me na Auhau Hoolimalima no ka Lawe  Ohua ana ma na Apana

     o Wailuku a me Hilo.

     Malalo o na hooko ana o ke Kanawai i kapaia  "He Kanawai e hooponopono ia i ka lawe ana i na Ohua no ka hoolimalima i na kaa lealea, na kaa lawe ukana a me na kaa e ae ma na Apana o Wailuku a me Hilo"  i aponoia ma ka la 11 o Ianuari, 1893, owau o James A. King, ke Kuhiua Kalaiaina o ke Aupuni Hawaii, ke hana nei i na Rual a me na Hooponopono malalo ino e malama ia e na poe lawe ohua malalo o ua Kanawai la iloko o na Wailuku o me Hilo.

     1. O na kaa a pau i laikini  ia a kaa lawe ukana e ae, e hana ia me na helu, a e kau ia keia helu ma kahi kaawale o ke kaa holo lealea a kaa lawe ukana e ae.

     2. O na kaa lio holo lealea a pau i laikini ia a kaa lawe ukana e ae paha, e holo ana i ka po. e kau ia me na ipukukui elua, hookani ma ke@a a me keia aoao i kahi o ka hookele kaa e noho ai, a e ike pono ia na helu ma ke aniani o na ipukukui, ma na huahulu aole e emi iho malalo o hookahi a me hapalua (1@) mau iniha ke kiekie.

     3.  E hoolohe na hokele o keia mau kaa i laikini ia i na kauoha a na Makai.

     4.   Aole e ae ia ka lio i laikini ia a me ke kaa ukana e ku me ke kahu ole a me ka hoopaa pono ole ia.

     5.  Aohe kaa ukana laikini ia e ae ia e ku kahu ole ma ke alanui a alaloa, a ao ka po.

     6.  O ke@a a me keia hookele kaa i laikini ia, e hoolawa iaia iho me ona pihi kala a medala keokeo paha, me ka huaolelo "Hookele" a me kona helu, e kau moakaka ana maluna iho, e like me ke pihi hoikeike e wahio nei ma ke Keena Oihana o ka Makai nui, a e kau ia ua pihi la i ike moakaka ia ma ka aoao hema o ka umauma.  (I mea e like ai, e loaa no keia mau pihi ma ke Keena Oihana o ka Makai nui no ke kumu lili.)

      7.  O ka hookele kaa e hookele ana i kekahi kaa i laikini ia, ina ua ona a hoopuka paha i kekahi olelo ino a hoohilahila, a ke koi i ka uku a oi aku i ka mea i hoomana ia, i hoole i ka hoike mai k ka papa hoike o na uku ke koi ia aku, ke hoole paha i ka uku oiai oia aole i hoopaa ia a ke kue paha i kekahi o na rula i hoike la maluna ae, alalaila ke hoike ia aku ia mea imua o kekahi makai, e hopu ia no, a ina e ku ka hewa, e kau i ka hoopai i hoakaka ia ma ka Pauku 15 o ke Kanawai i aponoia i Ianuari 11, 1893.

     8.  Aole loa e aeia kekahi hookelo kaa e haalele i kona kaa ma kekahi wahi akoakoa lehulehu ia e kanaka, wahi ahaaina a hoolaulea paha, wahi lealea a i ole ma kekahi halekuai waiona paha.

     9.  O na kaa a pau i laikini ia, lio a me na ilihuki kaa, ke loaa aku ua kupono ole no ka hana i maa o ka lawe ohua a ukana paha, alaila, ua ku i ka pono e hopuia a hoopii ia ka ona kaa, a i ole ka hookele kaa a i ole o laua no a elua.

 

NA AUHAU O KA HALIHALI ANA NO WAILUKU.

 

     No na wahi maloko mai o na palena o ke kulanakauhale, e hoakaka ia penei:  Uwapo o Kalua ma ke alanui o Waikapu, wahi noho o Toogood ma Waiale, ma na puuone a hiki i ka Pa Aupuni, alaila i kahi noho o Mahi Lonoaea a komo pu kahi noho o Mr. Young Hee ma Puuohala, alaila, ma ke alanui o ke awawa o Iao ahiki i Kiahale.

     No ka ohua hookahi no ka holo ana aku he 25 keneta.

     No ka hoi ana mai, he hapalua o ka uku.

     No ka pahu lole e ae, 25 keneta.

     Mai Wailuku a Waihee, no hookahi ohua $1.00.

     No ka hoi ana mai, he hapalua o ka uku.

     Mai Wailuku a Waikapu, no hookahi ohua $1.00.

     No ka hoi ana mai, he hapalua o ka uku.

     Mai Wailuku a Kahului, no hookahi ohua $1.00.

     No ka hoi ana mai, he hapalua o ka uku.

     Mai Wailuku a hiki i Waihee, Waikapu a i ole i Kahului, no hookahi pahu lole a pahu e ae, he 50 keneta.

     Mai Kahului a hiki i Waikapu a i ole i Waihee, no hookahi ohua 1.50

     No ka pahu lole a pahu e ae .50

     Mai Maalaea a i kekahi wahi e ae maloko mai o na palena o ke kulanakauhale, no hookahi ohua 2.00.

     No ka pahu lole a pahu e ae 1.00.

     Aole aku kaulele e hoouku ia maluna o ka ohua no kahi puolo paa ima.

     Ina ma ke telepone o kauoha ia mai ai, mai kekahi wahi mai mawaho aku o na palena o ke kulanakauhale, he hapalua o ka uku mau no ka hele ana aku e pane i ke kahea.

     E haawi ia i manawa kupono e kali ai i na ohua e hoi mai ana.

     No na kamalii ekolu makahiki a i ole malalo iho aohe uku; maluna aku o ekolu makahiki aole hoi e oi mamua o ka umi, he hapalua o ka uku.

     No ke kaa hookahi e komo ana i ka hoolewa, he 3.00.

     Mawaena o na hora 9 p. m. a me 5 a. m. ekau papalua ia ka uku.

     E lilo kela mau rula i mea mana a oiaio mai a mahope aku o Aperila 1, 1893.

     J. A. KING,  Kuhina Kalaiaina.

     Keena Kalaiaina.  Mar. 16, 1893.

      2434-3

 

NA AUHAU O KA HALI ANA NO HILO.

 

     No kekahi wahi maloko mai o na palena o ke kulanakaohale, e hoakuka i penai:  Mai ka uwapo o Hilo a hiki i ke alahaka o Pukihae, a hiki i kahi noho o D. H. Hitchcock, a i kahi noho o H. C. Austin; ma ke alanui ka lua o Pele a ka Halepule o Kalepoiepo; alaila i Waiolama a ka "Hale noho o ke Kiaaloa Wahine," a hoi hou i ka Uapo o Hilo.  No ka ohua hookahi he 25.

     No ka hoi ana mai, he hapalua o ka uku.

     No na wahi mawaho aku o keia mau palena, a ia oi ole aku i ka elua mile mai kuhi i hoomaka ai, a ma na Alanui Aupuni.  No ka ohua hookahi, he .50.

     No ka hoi hou mai, he hapalua o ka uku.

     Ina ma na aia mawaho ae o na Alanui Aupuni, aia ma ka uku e hooholo ia ana e na aoao elua.

     A hiki i Paukaa (Hale o Moir).  No hookahi ohua 1.00.

     No ka hoi ana mai he hapalua o ka uku.

     Aole e hookekena ia ka hookele kaa e3 hali i ka ohua hookahi, aia wale no ma ka uku i hooholo ia e na aoao elua.

     A hiki i Papaikou (ka hale noho o Goodale.   No ka ohua hookahi, he 2.00.

     No elua ohua, $3.50.

     No ekolu ohua, $4.50.

     Aole e hookekena ia ka hookele kaa e hali i ka ohua hookahi aia no ma ka uku i hooholoia e na aoao elua.

     Mawaho aku o elua mile ma ke alanui Ka Lua o Pele, he uku kuikawa.

     No ka holo ana i ka halekuai a kipa ike makamaka paha, oiai, e pau ana ka hapalua o ka manawa ma keku ana:

     No hookahi ohua, no ka hora, $1.00.

     No elua ohua, am ka hora, 1.50.

     No ekolu ohua, ma ka hora, $2.00.

     No elua ohua, ma ka hora, $2.50.

     No keia a me keia hora pakui, he 50 keneta no ka ohua hookahi ina i oi aku mamua o hookahi ohua.

     No ka holokaa mau ma ka hora, no hookahi ohua, ma ka hora, $1.50.

     No elua ohua, ma ka hora $2.00.

     No ekolu ohua, ma ka hora $2.50.

     No eha ohua, ma ka hora $3.00.

     Aole uku e ae e kau ia maluna o ka ohua no kahi aiki paa lima.

     No ka pahu lole a pahu e ae, maloko mai o na mile elua, ina ma ka alanui aupuni, 25 keneta.

     No ka pahu lole a pahu e ae, ma waho aku o elua mile, me ka uku e hoohole like ia ana.

     Ina i kauohaia mai ke kaa ma ke telepone mai kekahi wahi mai mawaho aku o na palena o ke kulanakauhala, he hapalua o ka auhau mau ka uku no ka holo aua aku e pane.

     E haawiia i manawa kupono e kali ai no na ohua e hoi mai ana.

     O na kamalii he ekolu makahiki a malalo mai, aoke uku; maluna aku o ekolu makahiki a aole hoi e oi aku i ka umi makahiki, he hapalua o ka uku.

     No ke kaa hookahi e hele ana i ka hoolewa, he $3.00.

     Mawaena o ma hora 9 p.m. a me 5 a.m. he uku papalua.

     E lilo a maua keia mau rula mai a mahope aku o Aperila 1, 1893.

     J. A. KING,  Kuhina Kalaiaina.

     Keena Kalaiaina, Mar. 16, 1893.

     37-3          2434-3t

     -----

 

NO KA HANA O KA PACIFIC IRON WORKS COMPANY.

-----

     Oiai, o ka Pacific Iron Works Company, ho hui i kukulu ia malalo o na kauawai o ko Hawaii Pae Aiua.  a i kulike ai me ke kanawai o hookaawale ana no ia ano, ua waiho ia aku ma ke Keena Kalaiaina he palapala noi e hoopau ana i ua hoi la i hoohui ia malalo o ke kanawai, me ka palapala hoakaka ihoopili pu ia, el like me ke kuhikuhi a ke kauawai; no ia mea

     Ke hoolaha ia aku nei ka loe i keia a me keia a me ka poe no a pau i kuleana mamua a e nboho kuleana nei ma ua ano a pau iloko a no Aui ale kue ana  i ka ne aua aku i ka makemake o ua Palapala noi la, e waiho mai ma ke Keena o ka mea nona ka nioa malalo iho ma a mamua ae o ka la 26 o Aperila, 1893, a o keia a me keia mea a mau mea paha e makemake ana e loheia ko lakou manao no ia mea, he pono ia lakou he hiki ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho ma Aliiolani Hale, Honolulu, i ka hora 10 a.m. o ia la e hoike mai i ke kumu e ae ole ia ai ua Palapala Noi la.

     JAMES A. KING, Kuhina Kalaiaina

     Keena Kalaaiaina, Feb. 15, 1893.   2429-9

     -----

 

KO BIHOPA MA,

BANAKO MALAMA DALA

 

    ELAWE NO MAKOU I NA DALA HOOMOE ma ka hoa@e ana ma ko makou BANAKO Malama Dala malalo o keia mau kumu:

     Ina e hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala Elima Haneri e uku no makou i ka uku panee ma ka Elima Hapahaneri o ka makahiki, mai ka wa aku o ka lawe ia ana mai o ke dala, ke waiho la ke dala hoomoei ekola mahina, a ua waihoia paha ke dala a hala na malama ekolu i ka wa e hooponopono ia ai na helu.  Aole uku panee a helu ia maluna o na  dala hakina no na la elua paha o ka mahina.

     Aole uku panee e uku ia ia na dala e lawe ia ana maloko o ekolu mahina mai ka waake o ka hoomoe ia ana mai.

     He 30 la mamua ae o ka unuhi ana aku o kekahi kanaka @ kana mau dala, e hoike e mai i na BANAKO, a e lawe pu ia mai ka buke dala @ ka wa e kikoo ai.

     Aole dala e uku ia, aia wale ae ma ke kikoo ka mea nana i hoomoe mai i ke dala me ka  iawe pu mai i ka buke hoahu dala.

     I ka la @ua o Sepa@emaba o keia a me keia makahiki @ hooponopono ia ai na helu o na mea a pau, a o na uku panee i uku ole ia ma@aa o na pau dala a pau e wai@o ana me ke kikoo ole ia, e helu ia ma ka aoao oka mea hoomoe dalamai ihala na malama ekolu, a @a ia wa aku e hui ia me ke kumu paa mua

     O na paa dala hoomoe mai maluna, elima ha@eri dala, elawe ia no mamuli o o aelike ana.

     E hamama ana ka Banako ma na ia a pau o ae @e@e@oma, koe na ia Sabati a me na la Ku@aia.

     BIHOPA MA.

     O@@lulu, @a@.      23@@-@

 

 

KA

NUPEPE KUOKOA

-ME-

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

---

No Ka Makahiki, - - - $2 00

No Eono Mahina. - - - 1 00

Kuike ka Rula.

---

NA PUKA      1               2                3                 4                  5                  6

      ANA       Pule          Pule           Pule             Pule            Pule              Pule

   Iniha..         $ 1.50        $ 2.00        $ 2.50          $ 3.00        $ 3.50           $ 4.00

2 Iniha..            2.00           2.75           3.50             4.00           4.50              5.00

3 Iniha..            2.50           3.50           4.50             5.00           5.50              6.00

4 Iniha..            3.00           4.00           5.00             6.00           6.75              7.50

5 Iniha..            3.50           4.75           6.00             7.00           8.00              9.00

6 Iniha...           4.00           5.50           7.00             8.00           9.00             10.00

---

     -->O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia ma ana no ka hoolaha maloko o keia Nupepe, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina hole, aohe hookoino ia.

-----

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H. M. WHITNEY,  Luna Nui,

J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono

----

POAONO, - - APERILA 1 1893

----

----

 

Ke Kumukanawai o Amerika Huipuia.

-

     Mamuli o ka makemake o kekahi poe lehulehu o na Hawaii maoli, nolaila, ke manao nei makou e wehewehe aku i ke ano o ke Kumukanawai o Amerika Huipuia.

     O keia Kumukanawai, na noho mana oia no ka haneri mau makahiki a oi mai Iulai 1788 mai.

     No ehiku mau makahiki mamua aku o kela manawaa, he noho "aupuni kuikahi" wale no mawaena o na mokuaina e ku ana ia wa.  aka, he awaiaulu nawaliwali a lawakupono ole o ka noho ana hui, ma ka Peresidena ole ma kona poo, aole hoi e

Aha Hookolokolo Keikie a ano man e ae nana e hookekena ikela a me keia mokuaina e hooko i na olelo hooholo a ke Ahaolelo.  He aelike wale no kela mawaena o na mokuaina, oiai hoi ke kumukauawai e ku nei he hoohui ana no na makaainana a lilo i lahui me ka Peresidena nana e noho mana maluna o ka puali koa a me ke aumoku kana.  ka waihona lahui, me ka aha kiekie maluna ae o na aha hookolokolo mokuaina.

Nolaila, ua hoomaka ke poo o ke Kumukanawai me keia mau huaolelo:

     " O makou, o na makaaainana o Amerika Huipuia, i mea e ku ai a maikai ka hui ana, ke kukulu ana i ke kaulike, ka hoopaa ana i ke maluhia o ka aina, ka hookaawale ana i ka pono o ke pale aku, ka hoomahuahua ana aku i ka pono laula, a i loaa ai na pomaikai o ka nohona lanakila no makou iho a me ka makou mau mamo, ke hoolaa a kukulu nei makou i keia Kumukanawai no Amerika Huipuia."

     I ka mamawa i maua ai keia Kumukanawai, he umikumamakolu wale no mau mokuaina ia manawa me ekolu mau miliona  (3,000,000) kanaka ka nui o ka lahui.

     Iloko o ka hookahi haneri mau makahiki, ua ulu ae ka lahui a mahuahua a hiki i ke apo ia ana o na mokuaina he 44 me na kanaka he 63 miliona ka nui.  Eia nae, ua oia mau no ke ku ana o kela Kumukanawai iloko o na hoopilikia ia mai, a ua oi aku ka onipaa i keia wa mamua o na wa e ae.

     He umikumamalima mau pauku hou i pakui ia mai no ka hoopaa i na pono kino kanaka.  O na pauku hope ekolu oia ka hua o kela kaua nui kuloko a i ake nui ia ai e hoopau loa i ka hookauwa kuapaa no ka manawa mau loa a e haawi i na pono kaulike i na kamaaina o kela a me keia lahui a waihooluu like ole.

-

   He ano papalua ke aupuni o Amerika Huipuia, e like me ka ike o ko makou poe heluhelu, oia hoi ke Aupuni Lahui maluna o ka aina holookoa me kona kulauakauhale poo aupuni ma Wasinetona, a me kanaha kumamaha mau aupuni mokuaina malalo iho ona.

   O ke Aupuni Lahui, o ka lawelawe wale no kaua i na mana i haawi ia mai iaia e ke kumukanawai.  O na mana e ae i koe iho, no na mokuaina lehulehu aku ia.

     He mana koke Aupuni Lahui maluna o na hana kuwaho a pau, e hana i na kuikahi, e kukala aku e kaua, e kukulu a malama i ka puali koa a me ke aumoku kaua, a pela aku, ka mea hiki ole i na mokuaina ke hana.   O ke Aupuni Lahui wale no ka mea mana e hana i  ke dala a hana i na mea e ae mawaho aku o ke gula a me ke kala i dala aupuni no ka hookaa ana i na aie.  He mana koke Aupuni Lahui maluna o na waiwai kalepa, e e kau ai i na dute a e kaana ai i ka auhau like maluna o Amerika Huipuia.  Aka aole nae e hiki ke kau i ka auhau a dute paha maluna o na waiwai puka aku iwaho.  Nolaila, o na hale dute a pau, ua hale kukui a pela aku, aia lakou malalo o ka mana o ke Aupuni Lahui.  Na ke Aupuni Lahui no hoi e hoopai i na poe hoopae malu, na powa ma ka moana a me na karaima i hana ia ma ke kai.  Na ke Aupuni Lahui eana i na awa kumolu, na kapakai, na muliwai, a pela aku.  O na hale leta a pau a me na eke leta, aia no malalo o ke Aupuni Lahui.  Nana no ka mana e hoopuka i na palapala sila i na poe nana i imi me ke akamai i kekahi hana hou a loaa a me na palapala hookuleana i na poe haku manao no na buke.  Nana no e kau i na kanawai like no ka hookupa ana a puni ka aina o Amerika Huipuia.  Hemana kona e kau i na kanawai like no ka aie kaa ole, aka aole nae oua lawelawe i keia manawa.  Na na Aha Hookolokolo o Amerika Huipuia e hookolokolo i na poe hakihaki i na kanawai a ka Ahaolelo Lahui i hooholo ai, na hihia moana, na hihia mawaena o na mokuaina, mawaena o na mokuanina a me na kamaaina o kekahi mokuaina e aku, a ma na hihia pili i na aupuni e a mau kakamaaina paha.

   Ma kekahi aoao hoi, he mana ko na aupuni mokuaina maluna o na hinhia kuloko a pau, ina paha e like me ke kanawai o ka mare, no lakou ia aole no ke Aupuni Lahui.  O ka hapanui o ke kanawai karaima, no na aupuni mokuaina no ia,  koe wale no na hihia i hoike ia mamua.  Na kela a ma keia mokuaina e ohi i kona mau auhau ino, e hana i ko lakou mau alanui a kapili i na alahaka, e malama i ko lakou mau kula hoonaauao iho a he mau aha hookkolokolo a me na lunakanaawai ko lakou no lakou iho.  He mau sila ponoi no ko lakou a he mau hoailona kulana aupuni no hoi no lakou ino.  Aole mau p;uali koa kumau o na aupuni mokuaina, aka ho mau koa pualu no ko lakou, ka puali hoi e kahea ia aku ai e puka mai e hoomalu ina he mau hanuaele a ohumu kipi kekahi e ulu mai ana.

     O ke Aupuni Lanui, ua like ia me ka @a, a o na Aupuni Mokuaina,ua like lakou me na hokuhele e poai ana a puni hului pu aku me ia.

-----

 

Hilinai ia ke Kuhina Amerika Stevens.

-

     Mamua iho o ke Kau Koho Peresidena o Amerika Huipuia i hala, ua h@@na e aku o Hon. John L. Stevens i ka waiho i kona kulana Kuhina Kuikawa me ka mana piha ma Hawaii nei, a e hooko ia ma ka malama o Mei ae nei.  Aka, ma ka lono hope loa, ua noi mai ko Peresidena Cleeland Kuhina Nui ia Mr. Stevens e noho hou aku oia ma kona kulana a pau na mea e pili ana i keia ninau no ka hoohui aina.  Nolaila, he hoike ana kela no ka piha hilinai ia o kana mau hana, a oia ke kumu i hooloihi hou ia mai la e noho ma ka oihana.

     Ma keia e ike ia ai, malia o hoi e nali hou na nupepa kue a hailiili i ka ke Kuhina Stevens mau lawelawe hana, aka, ua hoka loa maoli lakou i keia mauawa, ma keia hoopaa hou ia ana mai nei e noho Kuhina hou aku, a aia ma kona manao iho ka waiho i ka hana.  Lanakila ke Kuhna maluna o na enemi.

-

 

Ka "Hoku Hawaii"

-

     Ua puka mai ka nupepe puka ahiahi hou loa nona ka inoa maluna ae i ka Poalua nei, me ke kunou haahaa ana imua o ka lahui e like me ke ano o na malihini kipa e hoolauna ia ana, me kona mau manao alakai i haku noeau ia ma ka ninau a@o nui nana e hoonakulu uei i ka noonoo o ka lahui, e wehewehe ana i na pomaikai nui ke hoohuiia, a ua puka mai hoi keia mau manao i ka wa kupono loa.  Nui na manao waiwai e ae i komo iloko o ka hoau mua ana o keia nupepa.  A ke manao nei makou, e like me ka maikai o ka maunu a ka lawaia i mali ai i ka makau a hookuu aku iloko o ke kai, ka hoi nele ole mai me ka i'a ole i lou, pela auanei keia nupepa e apo ohohia ia mai ai e ka lahulehu.  Ke apo aku nei makou i keia makamaka hou e hookipa mai iloko o ka poai o ka oihana hoonaauao akea o ka papapa'i.

 

 

Ike ke Komisina Blount i ka Peresidena Dole.

-

     Ua holo mai nei ke Komisina Blount me ke kuhikuhi ia e ike mua aku i ke Aupuni Kuikawa.  Nolaila, ma ka auina la Poaha nei.  Maraki 30, na kipa aku ke Komisina e ike ma ke ano pili aupuni ia Peresidena Dole, i ukali ia e ke Kunhina Amerika, a ua noho ma ka hale aupuni no ka hapalua hora paha.

-----

Hoonele io ia Paha Auanei.

-

     He nui na noonoo e uluaoa mai nei e koi ana i ke Aupuni Kuikawa me ka ikaika loa e hoopau a e oki loa ia aku ka uku ana i ka haawina o ka Moiwahine i pau e uka wale ia ne, no ka mea me kela mau dala a ke aupuni e uku nei iaia ke la nei oia ma ka hanai ana i na nupepa hailiili ino loa a me ka hoouna i na poe holo lealea malalo o kona mau lilo.  A me he mea la e hoohuli ia aku ana ke aupuni o keia wa e hooko aku i na kuka ana o keia ano.  Oiai uo hoopau ia aku ko ka Puuku kulana a me ka haawina. pehea na poe e ae i komo loike ma ia haawina.

-----

 

Na Wahine Iloko o ke Kai Kupikipikio.

-

     Ua awiwi ae ka holo aua o ka lohe i ka Poalua nei.  o ka halawai a na wahine i malama ai ma ka Hale Ariona i ka Poakahi aku nei, he halawai apuka ia i hoolala mua ia a pau i ka hoonohonoho e na alakai o ka Hui Kalaiaina aloha aina a na kane.  me ka manao e huki pu i na wahine iloko a ka hooponopono aupuni.  Eia nae, o ka lohe i hai mua ia aku i kekahi poe lede he halawai no ka hoolala ana e hookelakela a hoohanohano i ka hookipa ana mai i na Komisina Amerika.  a nolaila i pau nui mai ai kakahi poe wahine i ka hele.  Aka, mahope mai, ua hoomaopopo ia, he kukulu i hui Lala no ka Hui Kalaiaina Aloha Aina, i hookumu ia e na kane.  Nolaila, ua haalele mai kekahi poe wahine i ko lakou noho ana i lala no kekahi mau wahi iloko o ka noho ana luna a mau lala no ke komite, no ka mea, aole o lakou makemake e komo iloko o na hana kalai aupuni.  Kolohe io no ina pela ke apuka ia ana.

-----

 

Ka Aha Kuhina hou o Cleveland.

-

     O Lunakanawai Walter L. Gresham, ko Peresidena Cleveland Kuhina Nui, ua piha iaia ke 59 makahiki ma ka la 17 aku nei o Maraki, aka he opiopio iho nae kona mau nanaina mai ko ke kii ae.  O kona wahi i hanau ai aia ma kahi mahi uaai e kokoke la i Corydon, Indiana.  O ia kekahi o ka elima o na keiki o ka ohana hookahi, a ua haalele makuakane ole ia iho oia i elua wale no o kona mau makahiki; aka o kona wa opiopio, ua hoohala ia iloko o na hakoko ikaika ana.  He makuakane

                                               [sketch] 

makai nui kona no ka okana aina kahi o lakou e noho ana, a ua pepehi ia a make i ka wa ona e hoao ana e hopu i na poe hana karaima ino loa.  Ua hana ka mea nona keia moolelo ahiki i ka 18 o na makahiki ma ka aina mahiai, me ka huli pu i ka ike ma ke kula apana i ka wa hooilo, a ua maamaalea oia i na hana ikaika mamua o kona hele ana aku i ke akea e imi i kona pomaikai.  Mahope o ka haalele ana i ka hana mahiai, ua hoolimalima ia oia i kokua Kakauolelo ma ka uku he $8 o ka malama me ka ai uku ole, a mailoko ae o keia wahi uku, ua hoahu oia a ku ka puu dala e lawa ai kona mau lilo e noho ai i ke kula kiekie no hookahi makahiki.  I ka pau ana o keia manawa, pau pu me kana mau wahi dala, ua hoi hou oia i ke Keena Kakauolelo o ka okana o Corydon no ka uku he hookahi dala o ka la, me ka hana ikaika a me ka heluhelu kanawai pu i kahi wa kaawale e loaa ana laia.  I ka wa ona e ao kanawai ana, a i ka wa mua o kona hoao ana aku i ka lawelawe i ka oihana loio, ua kiola ia aku la oia mawaena o ka poe hoopau loa i ka hookauwa kuapaa, a o ka loio akahi no a hoomaka aku ma ka 23 makahikika opiopio, ua komo kino oia iloko o ka paio ana o ka aoao Ripubalika i ka 1856, e hooikaika ana no Fremont a me ke kue hookauwa kuapaa.  O kahi kulana aupuni ma ke koho balota i loaa iaia, kona koho ia ana i ka Ahaolelo mokuaina o Inidiana i ka 1860 me ka ikaika a puk@ mamua o ko ka aoao Demo@@@ hapanui.  Ma ia Ahaolelo i hak@@ oia a hooholo ia ai ke kanawai Legiona o Inidiana.  I ka wai p@@@ ae ai ke kaua kuloko maw@@ @a o @.  Akau a me ka Hema, ua k@@@@ ma ka aoao o ka Akau m@@@@@ lana he kapena no kekahi @ @@@@ kea paalu.  Ua awiwi k@@@ @@@@ ahiki i kona o@u ana  i ke @@@ ka barigadia- generala.  Ua @ @@@ oia i ke kaua me Generala  K@@@ mana i Kenetuke a me Generala @ S. Kalani ma na kahua kau@  S@@ Korineto a me Vikebug@  @@@  oia a eha ma ke kaua e  kanaw@ Laau Peach i ka @@@@.  I ke @@@ ua hoomaka hou eia i k@@@ @@ ka oihana loio me Generala J@ M. Butler ma Alabani.  I ka @@ ua wae ia i moho e holo kue aku @ Kerr ka Lunahoomalu o ka Hale Lunamakaainana Lahui, eia @@@ puka aku o Kerr a lilo iaia ka palapala hookohu lunamakaainana.  @@ 1868, ua wae hou ia eia i mah@ @ ka Hale Lunamakaainana @@ ka 1868 a haule hou no ika @ paenioni Democarata. I ka @@ @@ hookohu aku o Peresidena K@@ iaia i lunakanawai apana.  Ua @@ oia ma ka noho lunakanawai @ umikumamalua mau makahiki @@ ka hanohano, a mailail@, i apo ia @ ai e Peresidena Arthur e lilo i K@ hina nona.  Ua nuho ia he @@@ Leta nui a he Kuhina Waiwai @  kau o Arthur, a mahope iho  @ hookohu ia aku i lunakaawai aupuni.  Ua kii mai nei o Cleveland iaia mai ia kulana aku i kaik@ @  la iaia ma ke p@@@@   Oihana  K@ hina nui.  He Ripubalika ke@@ @@ kalaiaina, aka i ka holo baleta Peresidena i@o nei o 1892, ua h@@@ aia ke ake@@ kona kekui i @ Cleveland kahua hana pili i @@@ @@@@ @@@.

-----

 

O Aperila eepa keia

-

     Ua ku ae ma Sana Diego, Kaleponi, i ka la 15 o Maraki ka mokukaua Beritania N@@phe mai Acapulco ae, Mekiko.  Ua lele koke aku ke kape@@ inka e kii ae i kana mau leta  laulaha e ae ha mau ka@@@ kana e kali ana e holo polel@ no Honolulu.  Eia nae, o ko@ awa i kena mua ia ai e holo.  Esekimo, a e hiki ilaila ika 1 o Aperila.

--------------

Hoolaha Hou.

-

     A HA HOOKOLOKOLO  KAAPUNI APANA Ekahi o Ko Hawaii Pae Aina S@@@GENNS kue ia  ARTHUR GEMS.

     LILIUOKALANI:  Ma ka lokomaika: @ Akua Moi o ko Hawaii Pae Aina:

    I ka Ilamuku o ke Aupuni a i kona @@paha, Aloha:  Ke kauoha ia nei oe e ku aka Arthur Gems, ka mea pale, ina oia e waih@@ ana i pane ma ke kakau maloko mai @ @ala iwakalua mahope iho o ka hooko ia @@@ hele mai imua o ua Aha Hookolokolo Kaa@ la ma ke Kau o Feberuari e malamaa @@@ Honolulu, Mokupuni o Oahu, i ka POAKA la 6 o Feberuari aenei, ma ka hora @@@ @@@ hoike mai i kumu no keaha la e @@@@@ koi a Stella Gems, ka mea hoop@@ @@@@ ke @oi maloko o ka palapala noi e @@@@@ nei.  A malaila e hele ae ai oe e @@@@ i kau hana i hooko ai.

      Ikea e HON.  W. A. WHI@@@,

      Lunakanawai mua o ka Aha H. @@@@  Kaapuni Ekahi.

      Hanaia ma Honolulu i keia @a @@@@@ 1893.

      GEORGE LUCAS

      Hope Ka@a

-----

 

      Ke hooia aku nei au o ka mea m@@@@@ ke kope oiaio o na palapala ku @a ua @@ a na ka@oha au A@a Hookolokolo ia @@@ia, a e hoomau @@ ua hoopii la a ke k@@@  keia Aha.

      Honolulu, K.H. P. A. Feb 13, 18@@

      E. WUNDENBEE.         2433-@

-----

 

     A HA HOOKOLOKOLO KAAPUN@ @@  Ekahi o k@ Hawaii Paeaina.  M@@ Hooponopono Waiwai. Ma ke waiwai @@@  AMINA (k) o Honolulu i make k@@@ @@@.

     Ma ka heluhelu a me ka waiho @@@@@@@ palapala noi a kamoku (w) o Honolulu @@@ ana  o Beniamina o Honolulu, na @@@  @@@ ole ma Honolulu i ka la I o Maraki A@@@ a e noi @@a e hoopukaia na palapala ia @ ponopono is C. W. Ashford o Honolulu.

      Ke ka@oha@a nei o ka POAKOLU, @@ Aperila, A.D. 1893, oia ka manawa i k@@@ ka hoolohe ana i ua palapala noi ia ma Keena Hookolokolo o keia Aha ma H@@@@ ma ia manawa a ma ia wahi e hele @@@ mea a pau a e hoike ina paha he kumu @@ e ae ole ia ai ua noi @a.

      Hana@a ma Honolulu, ko Hawaii @@@ Maraki 15, A.D. 1893.

      E. WUNDENBEE @

      Hope Kakauolelo Aha K@@@@

-----

 

Kaui o na Mahele i Hoopaa:

    MAMMULI O KA MANA KUAI @@@@  @a mai ia makou ma ka hooh@@@  @@@@ hele he 120 o ka FASHIONABLE @@@@ COMPANY, i kaupalenaia, he Hul@ @@@@ malalo o ke kanawai, e Henry R. Ma@@@@ e lawelawe haua nei malalo o ka @@@ @@lane & Co. o Honolulu,i mea @ @@@@@ kana mau noia ale  kahi no ka elua la makou @ @@@@@  kahi no ka $10,000 ma ka la 7 o Dekemapa @@ a hookahi no ka $5, 083 33 ma ka la @@ @@@ @@@   Ku makemake nei makou @@@ @@@ ke@a mau mahele ma ke kudala @@ @@@ kumu ka uhaki ia o ka aelike, ol@ka @@@ ole @a o ua mau nota aie la i ka wa@@@@.

     E malama ia ana ua kuai la ma ka @@@@ dala o J. F. Morgan ma Honolulu, @@@@@ KAHI, la 24 Aperila. A.D. 1893 h@a @@@ kea o ia la.  O ua mau mahele la, @ @@@ paa malalo o na palapala helu 3 a @@@@@.

     Kuike ke dala.  Ma ke dala Gula A@@@@ hookaa ai.

     (Kakau inoa ia)       BISHOP@

     Maraki 29, 1893.

------

Hoolaha Hooko o ka Moraki.

     I KULIKE AI ME KA MANA KU@@@@ komo ia iloko o kekahi moraki @ @@@ ke KAWAILOA RANCH COMPANY @@ @@ hoohui ia malalo o ke kanawai, ia @@@ @@@ a me Hawaiian Investment Co., i k@@ @@@ he Hui no malalo o ke kanawai, @@ @@@@ 18@@ kope ia ma ke Keena Kope o @@@ buke 9@ a ma na aoao 213-215, i haa@@@ hookaa ia $20,000 e like me ke an@@  @@@ eha ma ka $5,000 pakahi o ka nota @@@@@@@ la hookahi me ua moraki @a, i @@@ @@@ aoao la nana i moraki aku, a o uku @@@@ kanoha a ka aoao e paa nei i ka moraki @@@ ukupanee pu ma ka ewalu a me hapa @ @@ keneta ka ukupanee o ka makahiki.  Ke makemake nei ka mea nona ka inoa m@@@ hooko aku i ua moraki la no ka uhaki @@ @@@ ka aelike.  no ke kumu ka hookaa @@@@@@@ noia aie i ka wa e hookaa ai.  A e k@@@@@ a@a na waiwai a pau i kuhikuhi ia mai @@@@ moraki la, a o ka nui paha o lakou @@@@@ ana, ma ka hale kudala o J. P Morgan ma Honolulu, ma ka POAKAHI, @a 1 o Mei @@@@ 12 awakea o ia la.

     O na waiwai i paa maloko o ua @@@ @@@@ ka aina hanai holoholona o Kawa@ @@@@ paa ia nei malalo o na hoolimai@@@@  @@@@ mai ka Kahu o ka waiwai o Bernice P. @@@@ oia no ka mamawa he 25 mau maka@ @@@@@ 1883 mai, a me na holoholona oia a me na @@ hana maluna o ka aina, oia he @@@ @@@ pipi ke hui ia me na pipi keiki a me @@@@@  a me na hoki e like @a me ka hoohulu @@@@@ ia iho nei, a me ka heluna nui o na pipi @@@ kuahiwi i koho ia aku @@a ma ka @@@ @@@ na lako hale, na hale a me na pa. 13 @@@@@ lau puaa, he hale moa, na lako @wi @@@ @@@ huki ukana, i kaa me ka uhi oluna, i kaa hale.  I kaa lio huila lua, i kaa i kaa pipi @@-lua.  I kaa hali pipi a me na lako @@hia @@ kaa, na noho lio a pela aku.

     Kuike ke dala ma ke gula o Amerika Huipuia.

     Na uku hana palapala aia i ka @@@@@

     The Western & Hawaiian Investment Co.

     W. W. HALL, Luna N@@

      Maraki 29, 1893.

-----

 

Hoolaha Hookapu Aina.

     KE PAPA A HOOKAPU LOA IA AKU @@ ka holo ana o na holoholona o ka poe ea maluna o na aina hanai holoholona o u ma P@@ Hawaii, a ke kauoha ia aku nei e hoonee ak@ ua holoholona me ka hookaulua ole, a @ole hoopii ia no e like me ke kanawai.

     J. T. BAKER

     Hilo, Hawaii.   Mar. 31, 1892.