Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 4, 28 Ianuali 1893 — Page 3
| This text was transcribed by: | Kealohapau?ole Manaku |
| This work is dedicated to: | Evelyn Ruth Planas Manaku |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NU HOU HAWAII
Ua lilo i mea kamailio nui ia kela heihei waapa e nune ia nei mawaena o na Hui Healani a me Meiaia, keia mua iho.
Ke lono lauahea wale ia nei, e kokohu aku ana ke Kuhina Waiwai ia J. A. McCandles i Luna Kiai o wa no ka Hale Date.
Ke pau nei i ka hoohiki ia na na aupuni a me ka poe e noho @ana nei mahalo a ke aupuni ae kokua a e lilo i kanaka kupaa ma hope o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina:
No ka pakika loa o ka pae ana o a mokuahi Waila i na ale, ua ike @oliuliu ole ia aku ke kololio o kona @ahi e ka mokuahi Auseteralia. @ka ua kapalulu loa aku la @ela, a aia kona mau komisina hau@ maluhia ke kaukoe loa la no @inetona.
Ua lealea ae na na nupepa hapaaole opukeemoa ma ka hakuepa na i ka holo ia e kanaka o ke anaia pule o Kawaiahao e kela Sabati au nei. O ka makou ia e haohao ei i ke kaa o ka hakuepa i ka poe ele pule ole, eia nae, aole e puhili aoiaio i ka pauaka.
Ua lilo i mea hoohenehene na ka ao alakai hewa, ka poe i kakau a ma na palapala noi i ka Peresiena o ke Aupuni makamaka ia akou. Eia nae, me he la oia poe ku la kai hiki mua i kahi o ka po@aikai, a o lakou nei ae ma ka hora @ 55 e hiki aku ai.
Ika la 10 o Ianuari nei, ma ke kulanakauhale o Nu Ioka, ua hoouilaia ma ka mare, o Miss Aileen @, ke kaikaina o Mrs. W. G. @ o keia kulanakauhale, me
Edward M. Robinson, Nui ka poe @oikoi o ia kulanakauhale i hoohanohano aku ia mare ana, a o Hon. a @ Mrs. W. G. Irwin pu kekahi o, Honolulu nei.
Ua mae he opuu rose ma Kawai@, Hilo, Hawaii, oia a Makaaeae, e kaikawahine i hanau ia i Iune @ 1887. Ua piha iaia na makahiki elima, eono malama a me elima @ ma keia ao o ke ola ana a halaku la ma kahi mau o ka honua. @oha ino oia.
O Pahupu, ka mea i hopu la ma Honolulu nei no ka hewa kuai waia (bia momona) me ka laikini ole, i hookolokolo ia i imua o ka Aha @pana o Honolulu nei, a ua hoo@ka ia ka olelo hooholo, e kopi ana @ i $100 a me ke koina $3.30.
Ua hookiekie ia ae o George P. @nison i Luna nui no ka Hui Ala@ a me Aina o Oahu, ma kahi o Mr. W. George Ashley i hookohu ke Aupuni Kuikawa i Ilamuku. e kokua luna nui no oia no kekahi anawa, a i ka lekei ana aenei o kona ua ma ka Ilamuku, ua hoopii koke e mai no ia.
O ka Iapana nona ka inoa Masu@ i hookolokolo ia no ka hewa @pehi kanaka a hoopaiia e make @ ka amana, he elua ae nei paha @anawai i hoopaneeia ai kona make @ ke moi a kona mau hoaloha e @ii hou i kekahi mau ike. O ka pakahi ae nei ka manawa hope i popaneeia mai ai kona li ana, a ina ole he mau apa hou i ke alanui o @ kanawai, alaila o li io ia aua ia haloko o ka pa o ka haiepaahao o kawa, ma ia la.
Ua kono ia mai makou e D. Ala@e hoolaha aku, e malama ia ana ehoike hui o na kula Sabati o Hawaii Komohana ma Hookena, Kona Hema, Hawaii, i ka wa e noho ai @ Ahahui Euanelio Mokupuni o Hawaii i ka pule mua o Maraki. @enei ke kaaua ana o na haawina: @ Milolii ka haawina o Iulai o ka @nakahiki i hala; ia Kaohe ko Au@; ia Pukaana ko Sepatemaba; i @ Papa o no Elele ka haawina hoi@ o Sepatemaba; ia Kepula ko Okatoba; ia Kona-waena ko Novemaba; ia Helani ko Dekemaba; i ka Papa o na Kahu Ekalesia ka hoihope @ Dekemaba; ia Kailua ko Ianuari o na himeni hui, ala ma ka Hoku ao Nani, ma na aoao 128, 88, 197, @8a me 60.
Ua kohoia mai o Mr. Cecil Brown i hoa no ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa ma kahi o Mr. W. G. Ashley i hookohuia aku i Hamuku no ke Aupuni.
Ke puoho mai nei ka “Holomua” no ka emi loa o ka poe e lawe nei i ka Nupepa Kuokoa a me Ko Hawaii Paeaina i huiia, pela kona leo e hooho nei. Kupaiamaha Eia ke pii mahuahua nei kona poe lawe i na wa a pau.
Ma ka huakai hope aku nei a ka Alameda i Samoa a me na Panalaau o ka Hema, ua lawe pu aku oia i na kauoha a ke aupuni Aeto i ka mokukaua Alliance i hoonohoia ma Samoa, e hoi no Kapalakiko. Ina pela, he ku mai koe i Honolulu nei mamua o ka hoi ana no Kapalakiko.
Ua hiki mai na lono hoolaua manao no ka hooholo io ia mai o ka mokuahi mua o ka laina mawaena o Honolulu nei a me Tacoma, ma o ka palapala ana mai nei o Mr. W. E. Simpson, ka Agena i holo mai ai ianei no ke kuka ana me ko Honolulu nei poe waiwai a me ke aupuni e kukulu i iaina mokuahi mawaena o na awa ae la maluna, e hoouna ia mai ana ka mokuali mua i keia malama ae.
Eia ke kope mai nei na kanaka hana alanui i ke alo wai o kakou, mamuli o ke kauoha a ke Kuhina Kalaiaina i ka Luna Alanui a me ka hoolako ia ana aku o ka papa me ka dala. O kabi i hoomaka mua ai ke kope, aia ma kahi o na uapo kokoke i Alanui Papu. O na wahi pohopoho loa a hoolana mau ia e ka wai ma na wa ua, oia no ma Ainahou, a akali paha auanei a hana ia e ke Aupuni Kuikawa.
No ke Kula Kindergarten
E hoomaka ana ia Kula i ka la mua o ka mahina o Feberuari, oia no ka Paokola, hona 2 auina la, ma Emma Hale ma ke keena malalo. No na keiki Hawaii ponoi wale no, mai ke ekolu a hiki i ke eono makahiki, o na keiki i hiki pono ole i na makua ke hoolako ke hoouna mai ia lakou i ke Kula. Mary Green
Na Manao Heluhelu Kuwaho
Eia na apuni nui ekolu o Europa i komo iloko o ke Kuikahi Kahikolu, oia o Geremania, Auseturia a me Italia, ke liuliu nei i ko lakou wikani kaua aina, no ka ulia mai o ka hookahuli aupuni ma Farani e hopohopo ia nei.
Ke pau nei i ka hookuu ia e na aha hookolokolo o Victoria, Beretania Columebia, na poe aihue sila o Canada i hopuhopu ia ma ke Kai Beherina, oiai hoi na aha hookolokolo Amerika e noho ana ma Sitka, e kukupau ana i na Amerika aihue sila i paa i ka hopu ia. He hihia keia e hoohalahala ikaika ia aku ana. Ua ae o Beritania Nui e komo like e hakilo i ka poe aihue sila o ke Kai Beherina, a eia nae o Canada ke hoole nei no ka pomaikai o kono mau makaainana kue kanawai.
Ke kue nei ke Aupuni o Italia i ko ke Aupuni o Amerika Huipuia hoohaki i ke komo ana mai o na limahana, no ka mea, he lehulehu wale na Italia i holo aku i Amerika Huipuia e imi dala ai a nui, hoi i Italia e hoopukapuka a uhauha ai no ka pomaikai o ia aina. Malia paha ua maikai ia i ko Italia manao, aka heaka ko Amerika puka no ia mea.
Ua pau i ke pai ia na pooleta hoomanao i ka loaa ana o Amerika ia Kolona, a e loaa no ma na hale leta o Amerika Huipuia. Ua hoolala ia no kumukuai o ke poolela, a ua hiki no e loaa mai ka hookahi keueta a hiki i ka elima dala o ke poo. Un hoomakaukau ia keia i mau mea hoomanao no keia makahiki e hookelakela ia nei na mea a pau no ka hoikeike nui ma Kikako.
O ka nui o ko ke aupuni Emepire o Geremania mau mokukaua i keia manawa, he kanawalu-kuma-maono, eia paha lakou ke lana nei i ke kai, a i ole ua makaukau no ke kaua. O ka nui o ko lakou mau tona, he 219,063.
O ka uku makahiki o ka Moi Bebe e Sapania i keia wa e malama ia nei no kona hanohano a me kona ola, ala ma kahi o ka $750,000 a ke aupuni e uku ai.
O Denemaka ke aupuni e alakai nei mamua o na aupuni e ae ma ka oihana hana waiu bata. I ka waiu haia wale no o Denemaka e lilo ai na makana helu ekahi ma ka hapanui o na hoikeike nui o ke ao nei.
O kela milliona dala a Peresidena Balamaceda o Kile i hoouna ai mainna o ka mokukaua Beritania mai Kile aku, aia no ke waiho la iloko o ka Banako o Enelani, a me he mea la aole e hoihoi ia ana kela dala nui i ke aupuni o Kile.
Ma ka helu kanaka hope loa o ke kulanakauhale o Piladelapia i malama ia, ua hoomaopopo ia, ua hiki aku ka nui o na kanaka e noho ana maloko o kona @ i ka 1,142,653.
Ua hooholo mai nei ka Ahaolelo Senate mokuaina o Carolina Hema ma ka heluhelu ekolu, i ka bila e hoolilo ana na ke aupuni mokuaina iho no e kuai ka @, aole na ka poe e ae.
Ua haalele aku ia Kiel, kekahi mokukaua Tureke lako i na topido, i ka ia 18 o Novemaba o ka makahiki i haia, eia nae aole wahi Iohe iki ia haia. Nolaila, ua manao ia ua poho i ka moana Atelanika.
O na loea oi o ka Hale Leta nui o Parisa I a ka makahiki i hala, ua hiki aku no ia i ka umi miliona dala, aka, ua lilo nae ia i mae e hoonune ai i ke noonoo o na kakauolelo o ua hale leta la, pehea la auanei e hoopii ia ai ko kakou uku hana.
Ke lono ia mai nei, aia ma Waco, mokuaina o Tesaka, Amerika Huipuia, ka luawai aniani nui ma Amerika. He 1,850 na kapuai ka hohonu, me ke anawaena he umi mau iniha, a ke hoolaola nei oia ma ka 1,500,000 mau galani wai o ke la, ha wai maikai maoli, aka, he wela nae.
Aia no ke hoomau ia la ka hoomaau ia o na Iudaio e ke Duke nui Sergins, ke kaikaina o ka Emepera o Rusia, a o ka nui keia o na Iudaio ma Mosecao, kahi a Sergins e noho Kiaaina la, ua emi iho mai ke 80,000 a i ke 30,000 i keia manawa.
Na Loio uku Pono ia
Ua lohe ia, o ka uku lolo nui Iauna ole mai i loaa i kekahi loio no ka hana hookahi, oia ka puu dala i uku ia aku ia loio John E. Paratons o Nu Ioka, no ka hoolala ana e kukulu i ka Hui Alunu Kopaa (i hoopau ia mai nei e na aha hookolokolo). O ka manao lauhaha mawaena o ka poe loio, o ka uku i makana ia mai, ia hiki aku ia i ka $250,000. O ko Mr. Parsons loaa makahiki mau, aia mawaena o ke $80,000 a me $100,000. Mawaena o na loio e loaa nei na uku makahiki i oi aku mamua o ke $50,000, oia keia poe loea kanawai; Jas. C. Carter, Bourke Cockran, Joseph H. Choate, Benjamin F. Fred, R.Condert, Robt. G. Ingersoll, Elihu Root, Artemas H. Homes, Horace Russell, S. T. C. Todd a me George Hoadly.
Ka Mahiko o ke Kuloakamaomao.
Ma ka la 17 o Ianuari, na halawai ae kekahi poe i kuleana Hoko o ka Hui Mahiko o ke Kulaokamaomao ma Kapalakiko, a ua kona ia mai na poe e paa ana i na mahele e uku i ka auhau hou he $5 pakihi o ka mahele a ka papa alakai i hooholo ai. Ma keia auhau hou i kau ia mai, ua hoole ka poe e paa ana i na mahele i ka uku ana ia auhau, oiai ina he $1, ka auhau hou o ka mahele ina la ua ae lakou. Ua aie ka Hui i keia wa e noho nei, he $900,000, a ua moraki ia ka aina a me na pono a pau no la huina dala. Ua hoike ia mai, o ke kumu o keia pilikia e ka Hui, no ka maloo i ka wai ole e lawa ai ke hookahekahe i na aina ko i paa i ke kanu ia i ka pulapula ko i na makahiki i hala, a no ka holo ana hoi o kela kanawai a Makinele.
Mamuli o kela auhau hou $5 i hookekena ia mai maluna o ka poe e paa ana i na mahele a me ke ano palaleha, ua hoole kekahi poe e paa ana i na mahele aole e uku, a ua haalele aku i na mea a pau me ke poho nui. Ke lawe nei ka ona miliona i ka hookele maoli ana i ka mahiko, nona ka waiwai i koho ia he $3,000,000 mamua. O ka aie o ka mahiko i keia wa, he $900,000, he $700,000 o ia huina i ka ona miliona no i aie ai. Nolaila, ua haalele aku keia poe aole e moni ka auhau hou me ke poho, a ua kana ka lakou mau olelo ma ia la halawai.
Mai kai hora 11 aku o ka po a hiki i ka hora 4 wanaao, oia ka manawa kapu o ke kulanakauhale nei malalo o ke kanawai koa
He ku mai koe o ka mokuahi hoohikihiki limahana “Iamasiro Maru” ma Honolulu, nei.
O ka nui o na kopaa o Hawaii nei i komo aku iloko o Kapalakiko i ka makahiki i hala, he 255,939,973 mau paona.
He leta kai loaa mai ia makou na kekahi o na wahine Hawaii ponoi e noho mai la i ka Aina Pua, a e hoike ana i kona poina ole i na mea ai o ka aina hanau, a ke nohoalii la ke anu i keia mau mahina. Ua paa ko laua home nami me kana alii kane, a ua oluolu ka noho ana, a koe wale no ke aloha i ka ohana. He kupa oia no ka ua Poolipilipi, nona ka inoa o Mrs. Keawe Aiona.
Ke Kanaka Lawaia
A me
Kana Ipo Aloha
Aia ma kekahi manawa e noho ana kekahi kanaka Lawaia me kana wahine maloko o kekahi aina ma ka lae kahakai, a, ma kela a me keia la e hele mao ana ua kanaka lawaia la me kana makoi no ka paeaea i-a ana, a e kailewa mau ana oia i kana makoi i keia a me keia wa.
Ma kekahi la hoi oiai oia e noho ana me ka nana ana maluna o ka wai aliali, ua nanea loa ia oia, a ua hoomau hoi i kona noho ana pela.
Aia nae a liuliu wale ka manawa, aia hoi, ua hoholo aku la ke aho a ua kanaka la, a kuia ana ilalo o ka papaku, a i kona kaili ana mai i kana makoi aia hoi, ua hei ae la kekahi i-a nui ma kana makau. Ia wa hoi, ua pane mai la ua i-a la i ke kanaka lawaia:
“E hoolohe mai ia’u e ke kanaka lawaia; a, e hookuu hoi ia’u; no ka mea, aole au he i-a maoli aka, he keiki alii au i hoanoe ia. Heaha auanei kou pomaikai ina oe e kiola ana ia’u i kula? Aole no hoi he ono o ko’u io; nolaila, ua oi aku ka pono e hookuu hou ia’u iloko o ka wai a na’u hoi ia e au aku i kahi e.”
“He mea makehewa wale no ia oe ka hoonui wale ana i ka mau olelo, oiai mamuli o ka hiki ana ia oe ke kamailio, ua oi loa ko’u iini e hookuu hou aku ia oe,” wahi a ke kanaka lawaia.
Ia wa, no hookuu hou oia i ka i-a iloko o ka wai, a piholo malie iho la ua i-a la ilalo o ka hohonu me ke koiawaewe ana o ke koko ma kona meheu. I kela manawa hoi, ua ku ae la ua kanaka lawaia la a hoi aku la i ko laua home aina me kana wahine.
“Pehea kau huakai e ke kane, aohe no au i-a i loaa mai nei i keia la?” Wahi a ka wahine i ninau mai ai.
“Aohe, eia nae, ma keia la ua hei mai nei he i-a nui ia’u, aka, ua olelo mai nei nae oia ia’u he keiki alii ka oia i hoanoe ia, nolaila, ua hooku hou ia aku nei e a’u.” wahi a ka pane a ke kane.
“Alaila, aole ka pahe oe i ake ae no kekahi mea? I ninau mai ai ka wahine.
“Aole. Heaha no auanei ia mea a’u e ake ae ai? wahi a ke kane.
“Auwe! he keu no hoi a ka lapuwale o ka noho mau ana iloko o keia aina polopolona: heaha no hoi ina oe e upu ae ana i wahi hale maikai. E hele hou oe a kahea hou aku aia, a hai aku hoi he makemake loa kaua i wahi hale maikai, manao au aole e nele kona haawi mai; nolaila, e hele oe i keia wa me ka hookaulua ole.” wahi a ka wahine i olelo hou mai ai.
I kona manawa i hoea hou aku ai, ua kahuli ae la ke kai a omaomao me ka melemele, aole hoi he aliali moakaka elike me mamua. Nolaila, ku iho ia oia, a pane aku la: “E ke kanaka, E ke kanaka! ina io hoi oe he kanaka.
“A i ole, ina oe he i-a, e ka i-a iloko o ke kai.
He keu ka’u a ka wahine hoouluhua. Oiai, ke makemake nei oia i ka mea a’u i ake ole ai.”
Ia wa, ua au hele mai la ua i-a ‘la a pane mai la: “E hai mai, heaha ka makemake a ko wahine?”
“Ea! ua olelo mai nei kuu wahine ia’u, ina ka i ko manawai i paa ai iau mai maikai loa ka ia’u e upu ae i kekahi mea. Ua pau kona makemake e noho hou iloko o ka aina, a ke ake nei oia e noho iloko o ka hale.” wahi a ke kanaka.
“E hoi oe, ua loaa aku la iaia kana mea i makemake ai,” wahi a ka i-a.
I ka hoi ana o ua kanaka la, e ku mai ana he wahi hale maikai ma kahi o kahi aina; a e noho mai ana hoi kana wahine maluna o kekahi noho ma kahi kokoke i ka ipuka o ua wahi hale ‘la.
Lalau mai la ua wahine ‘la i ka lima o kana kane, a kamailio mai la i keia mau hoaolelo:
“E komo mai maloko nei, a e nana iho ina aole keia he maikai i oi pakela ae i ko ka wa i hala.”
Ia wa, ua komo aku la laua, a ike iho la he keena moe nani, me ke keena kuke i makaukau, a e ku ana keia a me keia mau mea hoolako hale me ka maemae; a maloko hoi o ka pa, e holo aua na moa, na manu, a e ulu ana hoi na mea ai he nui. He lako maopopo e lawa ai ka noho ana me ka oluolu.
“Ea, aole anei keia he maikai?” wahi a ka wahine.
“Ae, ina e mau loa ana keia mau mea, alaila, aohe a kaua mea e upu hou aku ai,” wahi a ke kane i pane mai ai.
“Na ke au ia o ka manawa e hai mai ia kaua.” i pane mai ai ka wahine. Mahope iho o ko hua paina ana i ko laua paina ahiahi. ua hoi aku la laue e hiamoe.
Ua maikai wale no keia noho ana o laua a hala na pole elua, a ia wa i kamailio hou mai ai ua wahine la:
“E kuu kane, aole anei he ano paapa loa, a ano haiki loa kahihale, a o ka pa hoi, he uuka hoe; ke manao nei au he mea pono e haawi mai ka i-a i hale nui ae no kaua; oiai, he oi loa ko’u makemake e noho iloko o kehahi hale kakela pohaku nui, nolaila, he mea pono e hele oe i ko i-a a nana no ia e hoouna mai i kakela no kaua.”
“Auwe e kuu wahine, aole anei i lawa ka maikai o keia hale no kaua e noho ai?”
“E hoolohe mai oe i ka’u e olelo aku nei, a e hele aku hoi oe, no ka mea, aole e nele ka haawi mai o ka i-a i ka kaua mea e nonoi aku ai.”
“E ka wahine, aole anei i lokemaikai wale mai ka i-a ia kaua me keia hale maikai, a nolaila, he mea hiki ole loa ia’u ka hele hou aoa aku e nonoi hou aku i kona lokomaikai.”
“E hele koke oe, a mai hookaulua, no ka mea, aole ka ia e hoonele mai ana i keia noi.” wahi a ka wahine me ke ano hoohuhu.
Mamuli o keia hookonokono a ka wahine, ua ane luuluu a kaumaha ka manao o ua kanaka lawaia ‘la; a, ia wa, ua nalu iho la kona noonoo me ka hoopuka ana ae i keia mau huaolelo:
“Aole loa he pololei o keia mau hana,” aka, ua hele aku la no oia e hooko i ke kauoha a kana wahine.
I kona wa i hoea aku ai ma kae o kahawai, ua hoomaopopo aku la ia he uliuli ano akala ka waohooluu o ke kai, me ke ano paakuku aole hoi e like me ke ano mua ana i ike ai ke omaomao me ka melemele. Nolaila, ua ku aku la ia, a kaukau hou aku la:
“E ke kanaka, E ke kanaka! ina io hoi oe he kanana, a i ole, e ka i-a, e ka i-a nui o ke kai. He kou ka’u a ka wahine hoouluhua. Oiai, ke makemake nei oia i ka mea a’u i ake ole ai.”
“Heaha hou keia makemake ona?” wahi a ka i-a.
“Auwe! E kala mai ia’u, ke makemake nei oia e noho iloko o kekahi hale kakela pohaku nui.” wahi a ua kanaka ‘la me ka ano haalulu o kona leo i ka ua mea he maka’u.
“E hoi, aia oia ke ku la mamoa o ke ipuka o ke kakela ana i akenui ai,” wahi a ka i-a i olelo mai ai i ua kanaka ‘la.
“Huli hoi aku la ua kanaka la me ke ano kanaloa o kona manao, aka, i kona hoea aoa aku, aia hoi, e ku mai ana me ke kilakila ma kahi o kahi hale mua he hale kakela pohaku nui nani, a ma kona ipuka nui ma ke alo, e ku aoa hoi kana wahine, a i kona hoea ana aku, ua lalau mai la kana wahine i kona lima, a i mai la: “E komo kaua.”
Me ia nno, ua komo like aku la laua, a i ko laua hiki ana aku ma ke keena nui loihi o waenakonu o ka hale, ua hoomaopopo iho la ua kanaka la, he pohaku mabala onionio ka papahele, a he lehulehu wale hoi na kauwa e hi-o ana mao a maanei i hoaahu ia me na aahu nani loa a kona maka i ike mua ole ai, a na kekahi oia poe kauwa i lawe hoomakaikai ia laua. He nani a hiwahiwa na mea a pau o loko o ua kakela ‘la. E hulali ana na mea dala a me na mea gula, a o ka moena hoi e haiii ana ma ka papahele o na keena moe, he welewaka i kinohinohi ia me na maawe gula. Ua lako pono ua kakela la me na lako a pau o kela a me keia ano a ma kona wahi waiho mea inu, ua lako me na waiona maikai loa, i kupono no na alii, a me na waina ula ohelooelo a ke kanaka e moni e ai o ka haae. Aia hoi ma ke kua o ua kakela la, he hale lio a hale kaa maikai loa, a maloko hoi o laila, e mili mili mau ia ana e na kanaka kauwa na lio oi loa o ka nani, a pela hoi me na kaa-lio o kela a me kela ano maikai loa. A e hoopuni ana he kihapai pua aala nona hoi na pua a laua i ike mua ole ai a honi mua ole hoi i ke onaona elike me ia; a, e ulu ana hoi na iaau hua ai, o kela a me keia ano i hele wale a luluu me na hua memele ohaha maikai.
Aia hoi maloko o kekahi kihapai nui laula mahope aku o ka hale lio, e momoe ana, a e hele ana hoi ma a o maanei, he heluna nui o na pipi a hipa momona a ka naau e aki hou ole aku ai. Peia iho.
Ua haalele aku ka mokuahi Ausatralia, ia Kapalakiko i ka hora 2 auina la Poakolu, Ianuari 18, a ua holo mai me 35 ohua kapena a me 7 ohua oneki a me 39 mau eke leta a ku ma Honolulu nei i ka hora 9 kakahiaka o ka la 25 o Ianuari nei. Maikai wale no ka moana ma kela huakai mai ia a ku wale no i ka aina.
Mutual 75 – NA TELEPONE – BELL 179
H. H. WILLIAMA & CO.,
KA POE HOOKOMO MAI, KUAI AU A ME
HANA PAKA O NA HOONANI HALE
MAIKAI O NA ANO A PAU ME KA MAKAPONO
ME NA E LOAA NO
Piano i Hanaia Na He Kupapae
@ @
@ @
Aole Mu e komo. Makemake Lawe.
MAANEI E LOAA @
NA LAKO KANU KUPAPAU, KAA
A me na Pono Ia-loa i ke kino o ka mea aloha
HELE 105, ALANUI PAPU – HONOLLU
Ka Halekuai Laau Lanaau Hou
HUINA O NA ALANUI PAPU ME MOI
Ke hooloko mau ia nei me na laau lapaau oi loa o ki maikai ma Honolulu nei a ke kuai ia nei me ka emi loa.
Ka Laau Kunu maikai,
Ka Laau Hoomaemae Koko Saseparila.
Na Hua-ale maikai,
Na Hua-ale ma’i fiva maikai,
Na Paakai pipii maikai,
Na Paakai hoonaha maikai,
Na Sopa a me na Waiala maikai,
Na Aila Niu hamo lauoho makai.
E hoomanao i ka inoa a me kahi o
HOBRON a me NEWMAN
Huina o na Alanui Papu me Moi
Hoolaha i ka Poe Aie
Olai ua koho ia mai ka mea nona ka moa malalo iho i Lunahooponopono. Aie no Chan Sing oia o @ Chan o Kahului no laika ke hoolaha ia aku nei ka lohe i ka poe a pau i aie i ua Chan Sing la e hookaa koko mai @ a o ka poe a pau he mau kome ka lakou e kue ana iaia, e hoike koke mai ia’u. Kakau ia ma Honolulu, Ianuari 9, @. 214-2 Chan See
Olelo Hoolaha
E NOHO ANA KA HALAWAI KUIKAWA O na Ona Hui o Moloaa a me Kaapuna, ma ka Luakini o Anahola, Ianuari @ 18@. hora 10 a.m., no la hoolohe ana i ke kanawai o ka Hui E hele mai a @. J. K. Apolo, 242@ Luna Nui
Hoolaha a na Lunahooponopono
Waiwai
MAMULI O KA HOOKOHU PONO IA ANA mai o na mea nona na iona malalo iho e ka Hon. F. S. Lyman, Lunakanawai Kaapuni Apana Hookolokolo Ekolu, i mau Lunahooponopono no na waiwai o KALUAI (k) no Kahinano, Hilo, Hawaii, i make. Nolaila, ke hoolahaia aku nei na poe a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai o ka mea i make, e waiho koke mai me na hooia kupono i na mea nona na inoa malalo iho, maloko mai hoi o na malama eono mai keia la aku, a o ka poe a pau i aie mai i ka mea i make, e hookaa koke mai me ka hookaulua ole.
S. Kawelo
S. Kaluna
Na lunahooponopono o ka waiwai o Kaluai (k) I make.
Kahainano, Hilo, Hawaii, Dek. 17, 1892, 2423-3
Hoolaha a ka Lunahooko
Kauoha
Oiai ua hookohuia mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooko Kauoha no ka palapala kauoha a ELIZABETH SINCLAIR i make o Makaweli, Kauai, nolaila o ka poe a pau he mau kolua ka lakou i ka waiwai o ka mea i make, ina paha ua paa ma ka moraki a ano e ae paha, e waiho mai lakou me na hoolaio kupono, i ka mea nona ka inoa malalo iho ma kona wahi noho ma Makaweli, Kauai, maloko mai o na malama eono mai keia la aku, a i ole ia e hoole mau loa ia aku no. O ka poe i aie i ka mea i make, e hookaa koke mai.
FRANCIS GAY
Lunahooko Kauoha o ka Palapala
Kauoha a Mrs. Elizabeth Sinclair,
o Makaweli, Kauai
Ianuari 6, 1893 2424-4
Olelo Hoolaha.
Ke hoolaha aku nei ka mea nona ka inoa malalo iho, oia no ka ona o ke kai lawaia o Kaliawa, e pili aku la i Moanalua, a nolaila ke papa ia aku nei na mea a pau aole e komohewa ma ua kai lawaia la, aole hoi e lawe i ka anae a amaama e ulu ae ana o na ano a pau.
S M DAMON
Honolulu, Ianuari 10, 1893 2424-2
Hoolaha Hooko e ka Moraki a me ke Kuai
Ke Hoolaha ia aku nei ka lohe, i kulike ai me na hooko ana o kekahi moraki i hanaia e J S KALANA o Hilo, Hawaii, ia E G Hitchcock o Hilo, Hawaii, i ka la 6 o Ianuari 1888, kopeia ma ke Koeua Kakau Buke 108, a me na aoao 473 a me 474, ke makemake nei ka mea e paa nei i ua moraki ia e hooko aku no ke kumu ka ukahi ia o ke aelike, oia ka hookaa ole ia o ka ukupanee a me ke kumupaa i ka wa e hookaa ai.
Ke hoolaha hou ia aku nei o ka waiwai i paa maloko o ua moraki ia, e kuaila aku ana ma ke kudala akea ma ka Hale Hookolokolo o Hilo ma Hilo, ke hiki aku i ka POAONO, la i o Maraki, 1803, hora 23 awakea o ia ia.
O ua waiwai la i moraki ia oia no ka hale laau nui e ku nei malopa o ka aina i ona ia e ka wahine a ua J S Kalana la, ma Hilo kaona, mokupuni o Hawaii.
E G HITCHCOCK,
Mea e paa nei i ka Moraki
Hilo, Ianuari 7, 1893 2424-3
Hooiaha Hooko o ka Moraki a me ke Kuai
I kulike ai me na hooko ana o ke kahi moraki i hanala e JOHN COSTA o Kainaliu, Kona Akau, mokupuni o Hawaii, ia Henry Weeks o Kainaliu no ma ka Ia 27 o Novemaba A.D. @ kopeia i ke Keena Kakau Kope, Buke 99, a ma na aoao i me @ ke hoolaha ia aku nei ka lohe ke manao nei ua Henry Weeks ia e hooko aku i ua moraki la no ke kumu. Ka uhai ia o ka aelike, ola ka hookaa ole ia o ke kumupa a me ka ukupanee i ka wa e bookaa ai.
Ke hooiaha hou ia aku nei, o ua aina ia i paa maloko o ua moraki ia, e kuai ia aku no ma ke kuaaia akea ma ka hale kudala o Jas. F. Morgan ma Honolulu, mokupuni o Oahu, ma ka POAKAHI, ia 2 o Ianuari, A.D. 1893, hora 12 awakea.
O ka waiwai i paa iloko o ua moraki ia, oia keia.
O keia apana aina a pau e waiho la ma Honuaino, Kona Akau, a me keia hapa a pau o ka aina i haawia ai ia John Cavanah mea ka Palapala Sila Nui Hela @, e waiho la ma ka aoao mauka o ke alanui e holo ana mai Kealakekua a hiki i Kiholo, a oia na aina i ilio al ia John Costa mai a Henry Weeks aku ma ke kuai hanaia ma ka ia 20 Maraki @ kope ia iloko o ka @ a ma na aoao @. a o na @ palapala hookilo la no na mea e kuhikuhi pololei i ua mau aina ia.
HENRY WEEKS
Mea a paa nei i ka moraki.
No na mea i koe, e nanau ia J. M. Monsarrat
Kakauia me Honolulu, Dec. 6, @
Ua hoopanee ia ke kuai @ ahiki i ka POAHA, la o Feberuari, A.D. @ ma ka hope 12 aukea o ia la.
Hooiaha aka Lunahooponopono Waiwai.
O na poe a pau he mau Koina Ka Lakou i ka waiwai o KEKAHA i make o Waiehu, Wailuku, Maui, Ko Hawaii Pae Aina, e hoomana koke mai me na hooia kupono i hoohiki ia imua o ka no@ o ka Lehulehu, i ka mea nona ka inoa malalo iho ka mea i hookoo a ia i Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai o ka mea i make, maloko mai o na malama @ a i ole la e @ mau loa ia aku no. O ka poe a pau i aie i ka waiwai o ka mea i make, e hookaa koke mai ma ka manae a mamua ae o ka pau ana o ka aoao malama.
W. H. DANIELS
Lunahooponopono, Wawai o Kekaha i make
Wailuku, Maui,Oct. 25, 1892 @
OLELO HOOLAHA.
KE HOOLAUE AHA @ MEA NONA ka inoa maia@ MOKI MOA, KEEHI @ KUOEO, @ palena o ke ahupuaa o Moanalua, @ kuhikuhi a ka Palapala @ Nui @ ko papaia @ lawe i ka aoao a @ ua ano a pau, aole hai @ a pau ma ua mau kai @.
O na hoaaina o Moanalua @ lawaia malalo o T. Heu, o lakou @ ke kuleana o lawaia ma ua @
Eia ka olelo ma ka @ Kalai nima o Ianuari 1 @.
“O na palena o ke ahupuaa a Moanalua @ hooponopono a pau ma @ me ka kai lawaia @.
S M. DAMON
Honolulu, Ian. 10, 18@ @
OLELO HOOLAHA
Eike awanei na mea a pau ow@ ka mea noua ka inoa malalo iho, ke papa a ke hoopaku loa aku nei au i @ apana aina o waiho la ma ke ahupuaa o Pahoehoe, Kona Akau, Hawaii, aole hookaa @ na mea holoholooa: Ina o loaa I kou @ a’u oia o A. P. Nahula e @ liko me ko kanawai.
H. W. H@
Honolulu, Nov. 10, 1802 @
Hoolaha Hooko o ka moraki a me ke Kuai.
Ke H@ aku nei ka loho, i @ ka mana kuai o kekahi moraki i hanaia ma ka la 15 o Ianuari, A.D. 18@. @ KANAMU a me KANAMU. Kana kane, o Honolulu, mokupuni o Oahu is Alexander J. Cartright, o Honolulu kahu o ka waiwai o R. W. Holt a make i keia @, i kopeia ma ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni, Buke @ a ma na aoao @, ke makemake nei o @ Cartwright, o Honolulu, kahu o ka waiwai o R. W. Holt, i make, e hooko aku i na moraki @ @haki ia o ka aelike, oia ka @ kumu paa a me ka ukupanee i ka @.
Ke hoolaha hou ia aku nei ka lohe, o keia mau aina a pau, na pono hoaaina a me na pono pilikani iloko o na moraki la o kuai ia aku ana ma ke @ akea ma ku hale kulala o James F. Morgan, ma Alanui N@wahine, Honolulu, ke hiki aku i ka POAKAHI, la o IanuariA.D. 1893, ma ka hora 12 awakea o la ia.
O ka waiwai i paa maloko o ua moraki la, @ nei i kuhikuhi la ai.
O kela aina a pau e waiho la ma ku aoao komohana akau o Alanui Liliha, Honolulu, nona ke ili he 211 mau auana kuea, oia ka Apana i o ke Kuleana Hoona Aila Helu 78 F. I. @ hoopukaia ia G. D. Kulaia. a i loaa mai i ua Luluhipoiani la ma ka pilikaua i kona makuahine hanauna Malaehaakoa a ma kona makuakane hanauna Mahi, a ma ke kuai hoi a Eila Makanuli hanaia i ka ia 21 o Feberuari, 1878, kepeia ma ke Keena Kakau Kope, Buke @, a ma ua aoao, @ 109.
Bruce Cartwright
Kahu o ka waiwai o R. W. Holt, i make, mea e paa nei i ka moraki.
Kuike Ke Dala. Na uku hana palapala i ka mea e lilo ai.
No na mea i koe, e ninau ia J. M. Monsarrat, Loio no na Hooko Kanoha e @ Kahu.
Hanaia ma Honolulu Ianuari 7, @. @
HOOLAHA HOOKO O KA MORAKI A ME KE KUAI
Ke Hoolahaia aku nei ka lohe, i kuike ao me ka mana kuai Hoko o kekahi moraki i hana ia ma ka la22 Septemaba, A.D. @ GEORGE KAOMEA, o Kaauhuhu, Kohala mokupuni o Hawaii, ia Thomas Rain Walker, o Honolulu, mokupuni o Oahu, kopeia ma ko Kaena Kakau Kope o ke Aupuni, Buke 13@, a ma na aoao @ a me 37, ke makemake nei ka mea e paa nei i ka moraki, e hooko aku i ua moraki la, no ka uhaki la o ka aeike, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa e hookaa ai.
Ke hooiaha hou ia aku nei ka lohe, o keia mau aina a pau, na pono hoaaloa a me na pono pilikane iloko o ua moraki la, e kuai la aku no ma ke ku, iaia akea ma ke hale kulala o James F. Morgan, ma Alanui Moiwahe, Honolulu, ke hiki aki i ka POAKAHI, la 30 o Ianuari, A.D. @, ma ka hoa 12 awakea o la ia.
O ka waiwai i paa maloko o ua moraki ia, pa nei ke kuhikuhi ana:
O kela aina o waiho la me Awalua L. Kohala, mokupuni o Hawaii, ola ka aina i haawila ai ma ka inoa o Kalawaiakohala, Palapala, @ Noi Helu @ (Kuleana Hoona Aina Helu @), a o ua Kaiawalakohala ia ua make kauoha ole, a o ia aina hookahi no ka hoo@ aku ia George Kaomea e Kanoho (w), ke kaika@ a hoolina ma ke kanawai o Kalawaiakohala a me J. Kamaipelekane (k), kana kane, ma o ka paia pala kuai la i hanala ma ka la 30 o Decemba @, a o ka nui o ka aina i hooliloa aku la George Kaomea ua hoikeia malokoo ua paia pala la he 15 mao eka, 7 mau kaulahao a me @ mau kapaai kuea.
THOMAS RAIN WALKER
Mea a paa nei i ka moraki
Kuikee ke Dela. Na uku hana palapala, aia I ka mea e lilo ai.
No na mea i koe, e ninau la J. M. Monsarrat, Loio no ka mea e paa nei i ka @.
Kakaula me Honolulu, Ianuari @.
HOOLAHA HOOKO O KA MORAKI A ME KE KUAI
Ke Hoolahaia aku nei ka lohe, i kulike ai me ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hana ia ma ka la 5 o Novemaha, A.D. 1890, e Papala (w) o Kalihi, mokupuni o Oahu, L. Henri G. McGrew, o Honolulu, mokupuni o Oahu, kopela ma ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni, Buke @, a mea na aoao @ ke makemake nei ka mea a paa nei i ka moraki, e hooko i ua moraki la no ku uhaki ia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ka akupanee i ka wa e hookaa ai.
Ke hoolana hou la aku nei ka lohe, o keia mau aina e pau, no pono hoaaina a me na pono pilikane iloko o na moraki la, e kuai ia aku no ma ke @aia akea ma ka hale kudala a James F. Morgan, na Alanui Moiwahine, Honolulu, he hiki aku i ka POAKAUI, ia 30 o Ianuari, A.D. @, me ka hore @ Awakea o ia la.
O ka waiwai i paa maloko o ua moraki ia, penei i kuhikuhi la ai.
O kela mau apana aina elua e waiho la ma Kaluaopalena, Kona, Oahu, ola na pa @ me o, nona a ka ili a pau he @oia no ka aina i kuhikuhi ia Hoko o ka Palapala Sila Nei Heia @ la Palapala (w).
HENRI G. McGREW
Mea e paa nei i ka moraki
Kuikee ke Dala, Na uku @ palapala ai i ka @.
No na mea i koe, e @ J. M. Monsarrat, Loio no ke moraki.
Kakauia moe Honolulu, Ianuai 1, @