Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 3, 21 Ianuali 1893 — Page 4
| This text was transcribed by: | Patricia Ravarra |
| This work is dedicated to: | Kumu Hula O'Brian Eselu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
ME
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
No ka Makahiki, $2.00
No Eono Mahina 1.00
Kuike ka Rula.
HOOPUKALA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M. WHITNEY, Luna Nui,
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.
poano, ianuari 21, 1893.
KULA SABATI.
feberuari 2. Ka hoolaa ana i ka Luakini. Ezera 6:14-22.
A HANA aku la na lunakahiko o na Iudaio, a ua pomaikai lakou ma ka wanana a Hagai ke kaula, a me Zakaria ke keiki a Ido. A hana lakou, a hoopaa hoi, e like me ke kauoha a ke Akua o ka Iseraela, a like hoi me ka kauoha a Kuro, a me Dariu, a me Aretasaseta ke alii o Peresia.
15. A ua hoopaaia keia hale i ke kole o ka la o ka malama Adara, oia ke ono o ka makahiki a Dariu ke alii i noho alii ai.
16. A o na mamo a Iseraela, na kahuna, a me na Levi, a me na mea i koe o ka poe i pio, hoolaa aku la lakou i keia Hale o ke Akua me ka olioli.
17. A kaumaha aku ia no ka hoolaa ana i keia hale o ke Akua, i hookahi haneri bipikane, i elua haneri hipakane, a i eha haneri keikihipa; a i umikumamalua na kaokane i mohaihala no ka Iseraela a pau e like me na ohana o ke Iseraela.
18. A hoonoho iho ia lakou i na kahuna ma ko lakou mau papa, a me na Levi ma ko lakou mau papa, no ka oihana o ke Akua ma Ierusalema; e like me ke kauoha ma ka buke a Mose.
19. A malama aku la ka poe i pio i ka moliaola, i ka la umikumamaha o ka malama mua.
20. No ka mea, ua huikala pu ia na kahuna, a me na Levi, a ua maemae lakou a pau, a kalua aku @a lakou i ka moliaoia, no ka poe i pio a pau, a no ko lakou poe hoahanau na kahuna, a no lakou iho.
21. A ai iho la na mamo a Iseraela, ka poe i hoi mai, mai ke pio ana mai, a me ka poe apau i hookaawale ia lakou iho mai ka mea haumia o na lahuikanaka o ka aina, e imi ia Iehova ke Akua o ka Iseraela;
22. A malama lakou i ka ahaaina berena hu ole i na la ehiku me ka olioli: no ka mea, o Iehova ka i hoohauoli mai ia lakou, a e hoohuli mai i ka naau o ke alii o Asuria ia ia lakou, e hooikaika i ko lakou lima i ka hana ana i ka hale o ke Akua o ka Iseraela.
Manao Nui . E pono ke hoolaa ia kakou iho he mau hale hoano no ke Akua e noho ai.
Pauku Gula . Halelu 122:1. Olioli aku la au ia lakou ia lakou i olelo mai ai ia’u e hele kakou iloko o ka hale o Iehova.
Olelo Hoakaka
Mamuli o na olelo hooikaika a Hagai a me Zakaria, ua eleu loa ka poe Iudaio ma ka hooholo hou ana i ke kukulu ana i ka Luakini ma Ierusalema. Pau makahiki eha mahope o ka wa i oleloia ma ka haawina helu 15, ua hoopaaia ka luakini M. H. 515, ma ka makahiki eono o ko Dario alii ana, he mau makahiki iwakalua mahope o ko lakou hoomakaukau ana i ko kahua.
14. Luna––na alii o na ohana lahui Iudaio. Anatasaseta––aole ka Moi i oleloia, Ezera 4:7; aka na ka Moi i oleloia, Ezera 7:7. 15. Adara––ka mahina umukumamalua o ka makahiki Iudaio, ka mahina hou ma ka malama o Maraki. 17. Umikumamalua––no kela a me keia hana lahui o ka Iseraela; oiai aole i hoi hou mai na kanaka Iudaio a pau loa. Aia kekahi no ka lahui okoa. 18. Papa––i oleloia ma i Oihanalii 24:1. 19. Malama––i ka wa maa mau, Pukaana 12:6. 20. Huikala––mamuli o ke kanawai, i mea e maemae ai lakou ma ka hooko ana i ka lakou oihana. Kalua––no ka poe Levi keia hana, oiai i kinohi ua pili keia oihana i ka makaukau o kela a me keia ohana.
He mau Niele.
Ka Luakini i hoopaaia , 14, 15. Heaha ka hana a na luna Iudaio? Owai na mea i hooikaika ai? No wai mai na kauoha i kukulu ai? I ka wa hea ua paa ka luakini? Ehia makahiki o ke kukulu ana i keia Luakini? Ehia makahiki mahope o ka hoopau ana i ke ahi i ko Solomona luakini? Heaha na hana kokua a na Moi i oleloia? Ua like anei ka nui o na luakini elua? [1 Nalil 6:3, 17, 20. Ezera 6:3, 4.] Ua pono anei ko lilo na ‘lii i mau mea aiakai ma na hana a ka Haku? Ua pono anei ke hooholo loa na kahunapula i ka hana a ka Haku?
Ka Luakini i hoolaaia , 16–18. Owai ka poe nana i hoolaa i ka luakini o Zerubabela? Heaha na hana ma keia hoolaa ana? Heaha ke kumu o ko lakou hauoli ana? Heaha na mohai i kaumahaia aku? Heaha ke ano o keia huaolelo “hoolaa?” Ua nui anei na mohai i ka wa o Solomona, 2 Oihanalii 7:5? Ua oluolu anei o Iehova i ka helu uukuiho? Heaha ka rula no ka mohai kupono, 2 Korineto 8:12? Pehea i hanaia aku ai keia mau holoholona lehulehu, Pukaana 12:8, Nehemia 8:10–12? Heaha na kumu no ka wa loihi ma ka hooholo ana i ke aupuni o ke Haku?
Ka ahaaina moliaola i malamaia , 19–22. Heaha ka ahaaina maa mau a na Iudaio? Heaha ka hana a na Kahuna a me na Levi? Owai na mea e ae na lakou i malama keia ahaaina? Heaha ka mea haumia o ka lahui? Heaha ke kumu no ka hauoli nui ana? Ua hoomanaia anei keia mau oihana laa ia wa? Heaha ke ano o ko kakou mau hale hoana i keia mau la hou? E pono ke kukulu i mau halepule a nui ka uku hana? Heaha na hana maa mau ma ko kakou mau halepule? Heaha ke ano like o ka mea manaoio me ka luakini, 1 Korineto 3:16, 17? Owai ke kahua, 1 Korineto 3:11? Heaha na mea okoa i hanaia aku, 1 Korineto 3:12–15? He hana loihi anei ke kukulu ana i ke kulana pono? Ina kupono paha ke kukulu, heaha ke ano o ka mea i hanaia, Epeso 3:16–19? Heaha ke ano like o ka Ekalesia me ka Luakini, Epeso 2:20–22; 2 Korineto 6:16? Pehea ke waiwai o na ahaaina nui? Pehea e lilo ai kakou i na mea hoomana maemae, 1 Ione 1:7–0? No keaha la, Nataio 5:8?
Na Manao Pili.
1. Ua hoolaa anei oe ia oe iho he wahi noho hoano no Iesu?
2. Ua lawelawe anei oe i ka hana a ka Haku me ka hoihoi?
3. Ua kaawale loa anei oe mai ka hewa aku?
4. Ua malama anei oe i na kanawai o Iesu e pili ana i na oihana ekalesia?
5. Heaha kou manao ma ke komo ana i ka ekalesia?
NA LETA
Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.
Huakai ike i ka Makua Rev. E Bond.
Mahope o ka pau ana o na hana hoike Kula Sabati o na Kula o Kohala maloko o ka luakini o Kalahikiola, ma ka la 2 o Ianuari nei, malalo o ka noho Kahukuia Sabati ana o W. A. Mio, ua pii aku he huakai nui mailoko aku o ka luakini e ike i ka makua.
I ka huakai i hiki aku ai ma ke alo o ka hale, e noho mai ana o Rev. E. Bond ma ka rumi aina me kona kino palupalu, ua kunou aku na mea a pau iaia, me ka hoomau ana no o ka huakai i ka maki ana, a hiki i ka pohai pono ana ae o ka huakai ma ke alo o ka hale me ka helelei o na waimaka o ke anaina holookoa mai o a o, i ka maha iki ana ae o ke anaina mai ke aloha makua ae, ua mele ia ae ke mele a ke makua L. Laiana i haku ai, oia keia: E Hawaii e kuu one hanau e, a pela aku. Aole e hiki i ke anaina ke mele pono mai o a o, oiai ua uhi iho na ao poluluhi o ke aloha makua. A na na keiki liilii i hoomau aku i ke mele ana mamua pono o kona alo, i kokua pu ia aku me na mea kani o Makapala, a ua ike ia aku kona mau waimaka e hoohanini mai ana mai kona mau lihilihi mai, no kona aloha i kana mau keiki. A mahope o keia, ua mele hou ae ia na pokii o Makapala i kekahi mele ma ka olelo Beritania, mahope o keia ua kahea mai la ke kahu Kula Sabati nui W. A. Mio e haawi aku i ke aloha hoomaikai i ka makua Rev. E. Bond ma ka wehe ana i na papale e like me ka rula o ke aloha ana o na kane, a o na wahine hoi e ani ae i ko lakou mau hainaka, e hoike ae ana i ko lakou aloha makua. Ua hooko ia kela leo kauoha, i ke anaina e hoomau ana i ka haka pono ana maluna o ka helehelena o ko lakou makua aloha, a e haloiloi ana hoi ko lakou mau waimaka ma ko lakou mau lihilihi, ia manawa i lohe ia aku ai ka pa-e ana mai o ka leo nawaliwali o ka makua me ka nahenahe, “Aloha oukou,” a he wa hou ia a ke anaina i hooi loa aku ai i ka hoohanini ana i ko lakou mau waimaka aloha makua, no ko lakou lohe pono ana aku i kona leo, a o ka lua o kana olelo i pane mai ai, e mele hou ia ke mele a ka makua L. Laiana, E Hawaii e kuu one hanau e, a pela aku.
Mahope o ka pau o k@ mele ana o ke anaina i kela mele, ua mele hou ae ke anaina i ke mele Lahui “Hawaii Ponoi.” A i ka pau ana o kela mele Lahui, ua haawi ae ke kahu Ekalesia Rev. S. W. Kokuewa i kekahi pule no ka hookuu ana i ke anaina, me ka piha i ke aloha makua, ka mea nana i hanai mai i ka ai i ko makou uhane iloko o keia apana i na makahiki i kaahope ae nei. I na he mau keiki kekahi a ka makua Rev. E. Bond i ao ai e noho mai nei ma na paemoku o Howaii [ as printed ] nei, e ike ana oukou, eia no oia ke ola nei. Ua nui ke aloha o ke Akua iaia a loaa hou keia makahiki 1893.
H. M. Kulua
Kakauolelo o ke Kula Sabati.
Na Mea Hou o Lihue.
Ma na hora hope o ka makahiki 1892, ua hoohanini iho la ua omaka wai o Kulanihakoi, a ma ka la Makahiki Hou, he malie maikai ia la; ua hoomanao ae na kamaaina ia la ma ke kalua puaa ana.
Ma ka Poakahi ae, ua makana aku la na keiki lalawai o Hanamaulu i ko laua mau paahana me na bipi nunui momona a me na palule huluhulu. Mahalo piha i keia mau keiki puuwai hamama.
Ma ka po o ka la Sabati iho nei, ma Kahalehaka, ua hou ia iho la i ka pahi o Keaalii (k) a ku ma ka aoao o ka opu. Ma ka Poakahi ae, ua kii ia ke kauka ua nana oia a olelo aole e ole, ma ia hope iho ua make loa oia. He Pake ka mea nana i hou i ka pahi, a ke paa nei oia ma ka halepaahao no ke kali ana i ke kau kiure. Ua lilo i ka apana o Lihue ka pepehi kanaka mua loa i keia makahiki.
Ma Kapaia, ua hanau mai la na ka wahine a Mr. Paiaina, ma ka po o ka Poalua, Ianuari 10, he kaikamahine nui mohaha maikai.
Kapaia.
Lihue, Kauai, Ian. 10, 1893.
Ke Awa o Puuloa.
[Hoomau ia.]
He nui loa ka poe loea a nui no hoi ka poe naauao i olelo, o ka ae ana aku i keia kuikahi, he keehina mua ia a Amerika ia Hawaii nei, aka, ua pau kela kuikahi, pehea ua lilo anei o Hawaii ia Amerika? Kupanaha maoli no hoi oe e Hawaii ponoi, ua hoike akea ae o G. W. Pilipo, ka liona o ka Pakipika, e lilo ana o Hawaii nei ia Amerika ke ae ia kela kuikahi, pehea ia kela mau wanana ana a kuu kaikuaana. Eia ka mea i ike ia ma ia wanana ana, ua hoka wale aole i like ko’u manao, me ko’u kaikuaana, nolaila, he nui kuu minamina i ka pokole o ka manawa o ka hana ia ana o kela kuikahi; ma ia kuikahi i hanaia ai ua pii ae na kanaka Hawaii ma ke kulana me ko na haole waiwai, a pela no keia kuikahi e hana ia nei mawaena o Hawaii a me Amerika Huipuia. E pono ia oe e hana i na mea e ulu hou ai na pomaikai ou e Hawaii ponoi, ke olelo hou mai nei hoi kekahi poe, he nui io no ka pomaikai e loaa ana, aka no na haole wale no ia pomaikai; no ka mea, o ka uku hana, he kupihipihi omilumilu uuku loa wahi a ka haole ka uku hana o na kanaka, aia no a he haole ea, alaila nui ae la ka uku hana. Nolaila, ua ike no o Hawaii ponoi he mau pomaikai no ke loaa ana, aka ma ka uku hana he uuku; nolaila ea aole e haawi aku ia Puuloa ia Amerika, ke olelo nei au ia oe, e hoihoi aku oe ia manao ia oe iho. Ua heluhelu au i kekahi mau manao o kuu makamaka o Davies, e hoike ana, aole pono e ae aku i kela kuikahi e haawi ai ia Puuloa, aole ka e loaa ana he pomaikai ia oe ma ia hana, a ma keia mau olelo keakea wale ana a Davies ia oe e Hawaii, he mea maopopo wale no ia ke nana aku kakou.
O Mr. Davies kekahi mea halekuai nui e ku nei iloko o Honolulu, eia ka noonoo iloko ona, aole ona makemake e kukulu hou i kekahi haua ano nui iloko o Puuloa, mamuli kukulu ia na halekuai nui ma ke awa o Puuloa, a hele aku kekahi poekalepa waiwai malaila e kuai ai a haalele ia kona hale e kekahi poe mea dala, aole e kuai ia, oia hoi kekahi mau pomaikai nui e loaa ana ia oe e Hawaii ina e wehe ia ana ia awa, e kukulu ana i mau halekuai nui hou malaila, a e loaa ana ia kakou na lole oi loa aku o ke emi mamua o ko Honolulu nei. Nolaila e ae aku kakou ia mau manao ana, aka ina e manao o Amerika e lilo loa iaia ia wahi ma ke ano he panalaau no Amerika, a na Amerika e hoomalu ia wahi me kona mau kanawai, ke hoole aku nei keia peni aole loa pela; ina no e like me ke ano o na kuikahi e waiho nei, e holo aku a holo mai na oihana kalepa, ke manao nei au he mea pono e wehe ia ka puka, a i komo mai na pomaikai iloko ou @ Hawaii.
O ko’u manao, e haawi aku kakou i na hoao ana mamua o ka hoole loa ana. Eia hoi keia, ina paha e ola hou ana he umi mau makahiki hou aku, ke manao nei au e ike ana no au i na pomaikai o ke alawai oki o Panama e eli ia mai nei; oia kekahi alanui kokoke loa ia oe e Hawaii, a e hiki mai no na hana lehulehu iloko nei o ka aina, a e hookuonoono mai no iloko nei o ka aina i na poe mikiala hana. Nolaila me keia mau manao wehewehe, e hoopau ai i ke kanalua ana no keia ninau ano nui, o ko kakou hoala hou ana i ko kakou mau noonoo ana no ka pomaikai o keia lahui, he hana naauao loa ia, a ke noi ae nei au, e hoopoau loa i ko kakou hopohopo no keia mea.
Eia hoi keia, ina e hooholo ia keia manao, alaila na ko kakou Makuahine no e hele a hana pu i keia kuikahi kalepa ano nui mawaena o Hawaii a me Amerika, a ma ina hana ana, ke manao nei au e holopono ana no ia mau hooponopono aupuni ana, aole pono na kekahi haole e hana ua hana ia, mamuli auanei pono ole, aole no hoi e ae ia mai ana, aia no a ike mai o Amerika ia Hawaii ponoi, emoole loa ua loaa koke no, a e lilo auanei ia loaa ana i mea e haaheo ai oe e ke kanaka, he olelo oiaio no keia.
Eia hoi kekahi, mai haohao oe e Hawaii i ka Amerika mau hana maikai, a hoomanao ia oe iloko o na makahiki he kanahiku-kumamaha i hala iho la, heaha la ka Amerika mau hana pakaha aina ma Hawaii nei, iloko o na manawa i olelo ia ae ne maluna ? Aole loa, nau no e Hawaii i uhauha i kou pomaikai a Amerika i haawi mai ai ia oe.
Eia hoi keia, ina e loaa ia Hawaii na pomaikai malalo o keia kuikahi, mai manao kakou e lele mai ana ia pomaikai iloko o ko kakou mau hale pakahi, aole pela, nau no e kii aku, oia hoi e hele aku ana kakou e hana me na haole Amerika, a e loaa ia oe ka uku pii e like no me ko ke kanaka ikaika a mikiala hana, a ma ia hana ana a ua mau kanaka la ilaila, e palua auanei na pomaikai e loaa ana ia oe e ke kanaka Hawaii, aole oia wale, he mau tausani dala e loaa ia oe ilaila, e hookomo ia ana iloko o kou waihona lahui Hawaii, pehea, aole anei i pomaikai ka aina? Aole au i ike i kekahi kumu e hiki ole ai ke ae ia o Puuloa e lilo ia Amerika, aole loa akahi. O kahi kumu wale no paha e manao ia nei, o lilo auanei o Hawaii ia Amerika. O ko’u manao, e kapae loa aku kakou ia mau noonoo ana, aole kakou he poe kamalii e uwe wale ai, ua kanaka makua oe e Hawaii, e pono no e noonoo nui i keia mau pono e loaa ana ia oe; pela no, ina ae wale kakou i na olelo keakea wale a kekahi poe haole e like me Davida, aia a hoao a ike alaila, maopopo no ka mea a na kuhina mua i olelo ia oe e Hawaii mamuli o kela kuikahi panailike iloko o na makahiki ehiku i hala aku nei, ua hoomiia ke kumukuai o na lole, no ka mea, mamua o ke kalakoa muumuu o na wahine, aia a hookahi dala alaila ua lawa, aka mahope mai a hiki mai i keia manawa, elua muumuu wahine i ke dala hookahi, pela no mamua, he elua dala me hapalua no ka holoku kalakoa o na wahine, a pehea i keia wa, ina e hele aku oe iloko o ka halekuai o Fishel, e loaa no ia oe he eha holoku kalakoa maikai loa no ia mau dala elua me ka hapalua; peia no na pai kalo, mamua he 40 paona pakahi he hapaha wale no ke kumukuai, a i keia wa, he hookahi dala. Ina e heluia aku na pomaikai o keia mea he kuikahi auwe no ka hoi, aole anei hauole ?
Nolaila mai hoohuikau wale kakou i ko kakou noonoo me ka nana pono ole i kona mau kihi a pau, oia hoi, e haawi ae kakou i ko kakou mau noonoo ma ke kaapuni ana i kona mau aoao a pau me ke akahele loa, a ma hoi e like me ka keia peni e holokake nei ka manao o keia ninau e pono no ke ae koke aku, a ina hoi aole pela, he okoa no ka olelo a he okoa no ka hana ana, alaila e hoole aku no. Me ke aloha i ka lahui.
J. Haole .
Anoai o ka Ualoku.
Mr. Lunahooponopono:
Mai mua mai a hiki i keia mau la e nee nei, aole i ikeia kekahi mau hana e hoohaahaa ana i ka inoa o ka lahui e like me kekahi hana pono ole i hanaia e kekahi mau kanaka o keia apana. Oiai, o ke ahupuaa o Wainiha nona na eka i aneane e 10,000, ua lilo loa i kekahi Hui o na kanaka Hawaii nona na laia he 71. Ua hoonoho aku ka hui i kekahi o kona mau lala i luna nui. I ka makahiki 1892, na loaa ma ka lima o na luna nui nei na dala he $130 oi aku a emi mai paha, no ka auhau me kekahi mau hoolilo e ae o ka hui. Hiki mai ka ia 5 o Ianuari, aole i kaa ka auhau a hiki wale i ke komo ana o ka hoopii a ka Luna Helu. I ka hoomaopopoia ana, ua pau na dala i ka inu rama ia e ka luna nui, a o ka hopena ua kuai hoemi loa aku ua luna nui nei i kona mahele i wahi e ike ole ai i na paia anoano o ka halepaahao. O ka Puuku kekahi i komo iloko o keia hana aloha ole.
Eia hou no kekahi mea i ano like me ia: O ka Aina Leialii o Hanalei ua lilo i kekahi @ui no o na kanaka Hawaii nona na lala he 74. Ua hoonoho aku no keia hui i kekahi o kona mau lala i luna nui. I ka noho ana o ka Hui e halawai ma ka la 7 o Ianuari nei, aole i hiki ae ua luna nui nei. He hoike ana mai ia me ka maopopo loa, ua hanaia kekahi hana popopo. No ka mea, he nui ke dala e loaa mau ana i keia luna nui mai na hoolimalima o ka hui, a pela ak@. E noho hou ana ka halawai o ka hui ma ka la 18 o Feberuari aenei, ia wa e ikeia ai na hana aloha ole.
He eha keia mau Hui Aina nui o ka apana o Halelea nei, no lakou na inoa kapakapa, Kauapunohuopueo, Kaualoku, Kauahahawi a me Kapolilauaeomakana. Ke kilohi ae i ko lakou mau kulana, o J. K. Apolo no me Mr. Makuiki na oi, o laua na luna nui o ka hui mua me ka hui hope.
Ua hoomaka iho nei ka wili o ke ko o ka Princeville Plantation, i noho ona ia Mr. Ng Fawn. Ke n@ mua nei na hana.
Manao kou mea kakau, aole loa i ikeia na kanaka o keia wahi e mahi nui ana i ke kalo e like me keia mau la e nee nei, a ua pii ae ke kumukuai o ka huli a i ka umi dala o ke tausani.
He ekolu hui mahi kope e hoolala ia nei, hookahi hui kanu maia, a he elua hui mahi laiki. Iloko no o ke ano emi hope o na nanaina o ka oihana kalepa o ka aina, aole no he ano kanalua iho o keia poe. Imua e na keonimana.
Ma ke kaawale ana o J. Kanoho mai keia kihapai aku a hiki i keia la, he oi aku ka pii mahuahua o na hana pono ole. Mamua iki iho o ka makahiki hou, he iwakalua paha a oi imu ki i kaluaia i mea inu me ka uniki pu ana iho o elua a ekolu paha pa-hula.
Hanalei.
He Hoopunipuni Nui.
Ua ike au ma ka Hawaii Holomua o Dekemaba 31, 1892, e olelo ana i ka puhi akea o na mai i ka rama, i ka wa e noho nei o Kanoealii, aole ka pela mai mua mai i ka wa e noho ana o Evans a me Tell i keia Panalaau ma ke ano he makua no keia lahuikanaka i loaa i na palapu a ka mai lepera.
Eia ka ninau ia oe a M. L. Enoka ka mea e hoike nei imua o ka lehulehu ma ke ano epa a hoopunipuni: He kamaaina anei oe, a i ole, he malihini paha ? A ina oe he kamaaina, alaila ke hoao nei oe e huna i ka hana a ua mai mamau aku o ko Kanoealii noho ana mai i Luna no ke kahua mai nei. E pau ana no ka uahai o ka lemuhao ia manawa, ma ke ano malu a hiki wale i kona manawa i lilo ai i makua no keia ohana nui. Ua hoomalu ia e like me ka ikaika hiki iaia ke hana, a @a loaa no ka maluhia ia manawa, a e pau ana na pahu bia i ka ninini ia ke loaa aku iaia. I ka makahiki 1889, ua hopu hou ia no e ia ke puhi rama, a ia manawa i ala mai ai he haunaele nui i keia Panalauu, ua kena o Kanoealii i na makai e hopu i ka poe puhi rama, me ka manao e paa ana, aole nae he makai i aa aku e hopu; ua kauohaia na kokua a pau e hopu i keia poe puhi rama, aole no he hookahi kokua i aa aku e kii e hopu, oiai ka poe hana rama e uu mai ana me na pahi, ke ko’i a me ke kookoo kauila, kekahi e holoholo ana ma kahi e pohai ia ana e na kanaka, a no ka ike o Kanoealii i keia mau hana hooweliweli a keia poe, ua kauoha oia i na mea a pau e hoi a e waiho malie no ia lakou peia a i mea okoa ka mea nana e kii mai e hopu, a ua ko io e like me ia, ua pau i ka paa ka poe puhi rama i ka Halepaahao o Uwehone, a malaila lakou i noho ai a pii ke kuna, ka mai kaulana o ua aina nei. He maluhia mai no ia manawa a hiki i kona wa i pau ai, a noho mai o Evans, a ua like no kana hana hoomalu me ka kona mua, ua pau no na pahu bia a me ke ki i ka ninini ia.
I ko Tell manawa mai hoi i noho ai, ua hopu oia i ke puhi rama, a ua hoopai ia kekahi poe, a o kekahi mau puhi rama hoi, aole i lawe ia imua o ka aha, o na omole rama, ua pau no iaia i ka inu ia; a mahope mai o laila, ua pau kona hele ana e huli i ka rama e like me mamua aku ka hele uluulu. Ia manawa i ike ia aku ai ua Tell nei e hi-ka hele mai ana me kona mau hoa, ua kaumaha o luna me ke Lii o ka Po. Aole pela na luna mua, aole i ike ia aku ka hiona o ka rama iluna.
Mai laila mai ka hoomaka ana o na mai e inu like i ka rama me ke kiai kino ikaika i ka rama, a mai ia manawa mai no hoi ka hoomaka ana e pii mahuahua mai ke puhi ana o na mai i ka rama. A hiki i ka wa i pau ai ko Tell noho ana ma nei aina, ua ulu nae ka anoano ana i kanu ai a ua laupai kana mea i luai ma keia aina.
A i keia manawa, ke hoao nei no ke kiai e hoomalu, ke pau nei no i ka ninini ia na pahu ki, a ke kiai nei no oia e like me ka hiki iaia ke hana. Aole hoi e like me kau e M. L. Eno@ e paikano nei, no ka nawaliwali ka o ke kiai, oia ka mea i hoomahui mai ai na hano ino.
Eia ka’u ia oe e ka makamaka, he kiai kino ikaika iho nei hoi o W. Tell, he oi aku no nae hoi ka ulu o na hana inu ona iwaena o na mai a me ia pu.
A no ka makemake loa o kekahi hapa o na mai ia Tell i ka inu like i ka rama a me ka huli ole i na hale i na pahu bia, ua kakau inoa nui nei a noi i ka Hale Ahaolelo, e hoi hou mai ka hoa inu rama o lakou a hookahi ka wala like ana i na kiaha o lakou.
A ina he malihini oe, pehea oe i aa ai e hoike hoopunipuni imua o ka lehulehu, me ko ike ole i na hana a na mai mamua aku o ka wa o Kanoealii i noho ai i Luna no keia Panalaau a hiki i keia manawa ? E ak@ nae paha oe a pau ae ke kiai nawaliwali wahi a@ @ ? Eia ka’a ia oe e ka makamaka: mai hoao oe e imihala i kou hoa kanaka, “Mai nana oe i ka pula iki iloko o kou hoahanau, aole ka@ Ike he kaola ko kou maka iho.” Ke hoike aku nei au me ka oiaio @ ole ma keia a e aloha @ ua h@a nei.
B. K. Ma@wa@wa.
Kalaupapa, Molokai, Ian. 14, 1893.
Hoolaha Humau.
Hale Hana Kopa o Honolulu.
Ua paa aenei ka Hale H@ Sopa Mahu Hou o ka poe no lakou na inoa malalo iho @ na makaukau lakou o hoolawa aka i ka poe piepiele i na
Kopa Maikai Loa Maoli,
I hookomo ia iloko o na Pahu 100 paona mai ke 42 a 56 auka Kopa pakahi.
Ke hooia nei makou i ka oi o la MAIKAI o ka makou KOPA mamua o na Kopa o waho mai.
Ua kani ia mawaho o ko makou mau Paha me ka hoailona “HONOLULU SOAP CO.” a e
Kuai ia e na Halekaui Liilii a Pau.
HUI HANA KOPA O HONOLULU
M. W. McChesney & Sons,
Na Egona.
@
PAPA ! PAPA !
aia ma kahi o
Lewers & Cooke
(lui ma) ,
Ma ke kahua hema o Alanui Papu me Moi.
e loaa no na
PAPA NOUAIKI
O kela a me keia ano,
Na Pani Puka, na Puka Aniani,
na Olepelepe, na Pou, na O’a,
na Papa Hele, na Papu Ku,
me na Papa Moe he nui loa.
NA PILI HALE O NA ANO O PAU
A me na
WAI HOOHINUHINU NANI
O na ano a pau loa.
Na Balaki o na Ano he Nui Wale
Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka
Uku Haahaa Loa,
E like me ka mea o holo ana mawaena o laua a me ka Mea Kuai.
Hele Mai e Wae no OUkou iho.
2896-q
Hoolaha Humau.
KAKELA ME KUKE
KA – HALEKUAI – NUI
–––– o na ––––
WAIWAI LIKE OLE
NA MEA HANA KAMANA A PAU
PALAU LIO
Na @ kukulu hale
N@pa
Na @
Na @
Na P@
Na Upa
Na @
Na P@
Na mea @
Na @
Na @
Na @
Na @
Na @
Na @
Na @
Na @
Na @
Makau me Aho Lawaia
Na @
Na @
Na @
Na @
Na @
Na @
Na @
Na @
Na p@k@k@ @,
Na @ hao,
Na pauda,
Na kuk@,
Na @
Na @
Mikini Humuhumu Kaulana
A Wilcox & Gibbs, Hookahi Lopi0
Ka Remington, Elua Lopi.
A me na @kaua he nui loa, @ hel@ @ me keia ana.
Kakela me Kuke
KA AYER SASEPARILA
Oia ka LAAU oi loa o ka maikai no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai. Ua oi loa ao hoi @ ka mea, o kona kahua i hooku@ ai o ka
Honodorusa Saseparila Oiaio.
No ka mea, o ka LAU NAHELEHELE a me na me@ pau i maa i ka hoohuihui @ oia na laau oi loa o ka maikai, @ ka mea hoi au ike ia ka waiwai @ ma ka lapaau ana i na MA’I o ke KOKO––ua oi ka
Ayer Saseparila
ma na mea a pau e hooikaika a kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia o ka ma’i a me ka eha.
Ua hoonoonoo ia ka ai, ua hoopauia ka ma’i o ka waihona hoowali ai ua hooikaika ia ke Ake a me ka Pua Hoowa@ ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino. Ua @kuke ia mai ke kino ae, ka @make o ka ALAALA, ua hooia ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIHEHE, na HUEHUE ame na ma’i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hooia mai nei na Kauka alakai @ ka maikai o keia laau.
Ke hoola nei ia hai, a e hoola @ hoi ia oe.
No ke KUNU a me ke ANU o ka
Ayer Cherry Pectoral
ka laau lapaau alakai o na ohana.
No ka NALULU, ka LEPOPAA ka LENA a me kekahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka
AYER HUAALE CATHARTIC
E makemakenui ia nei e ko ke ao puni.
Hoomakaukauia e Kauka J. C. Ayer & Co ., Lowell, Masekuseta.
HOLLISTER & CO.
Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.
2895-q