Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 47, 19 Nowemapa 1892 — Page 4
| This text was transcribed by: | Ashlyn Witherwax |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
ME
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
No ka Makahiki $2.00
No Eono Mahina $1.00
Kuike ka Rala
Hoopukaia E Ka Hawaiian Gazette Co.
H.m. WHITNEY, Luna Nui, J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono
Poaono, Novemapa 19, 1892
AHAOLELO O 1892
LA HANA 120, Nov. 10, 1892.
Hoomaka na hana e like me ka mau.
NA HOIKE KOMITE.
Na ke alii Baldwin o ke Komite Waiwai no ka bila 39 e pili ana i na dute maluna o na waina a me na waiona, he bila hou ka lakou e hoomahuahua ana i ke dute. Waihoia a noonoo me ka bila.
Ma ke noi a ke alii Williams ua waihoia ka hoike a ke Komite Wae no ka oihana wai a noonoo pu me ka pauku 1 o ka Bila Haawina.
Kamailio mai o Kamauoha no ka hakahaka o ke Komite Wae no ka bila 75 e pili ana i na Kiaaina. Koho ka noho i ke alii Ena ma kahi i hakahaka o ke Komite.
NA OLELO HOOHOLO
Na ke Kuhina Waiwai, he pane i na ninau a Kapahu mai ka Papa Hoonaauao mai.
Ma ke noi, ua hapai ia.
NA HANA O KA I.A.
O ia ka heluhelu akolu ana i ka bila 197, e hookaawale ai i na lilo o ka aupuni a hiki i Novemaba 30.
Mahope o ka hoopaapaa ana no kekahi manawa, ua hooholo loa ia ka bila.
Heluhelu ekolu ia ma na olelo elua kela a me kela pauku pakahi o ka bila 176, e hooponopono hou ai i ka oihana hookolokokolo. ua hoomau ia ka heluhelu a ka hora 11:55 awakea pau he 18 pauku.
Ma ke noi, ua hoomaka ka Hale a halawai hou i ka hora 1:30 auina la.
HALAWAI AUINA LA.
Akoakoa hou ka Hale i ka hora 1:35.
Hoomau hou ia ka heluhelu i ke koena aku o ka bila 176 a hiki i ka hora 4 ahiahi aole no i pau aku, hooki okoa ia.
Ma ke kapae ia ana o na rula, ua heluhelu mai o Smith he hoopii na kekahi poe kalepa o Honolulu, e ninau ana i ka mea pili i ka uku o ka luaa malama Hale Aila mahu. Waiho oa a noonoo pu me ka Bila Haawina.
Kukala mai ko Kuhina Kalaiaiua, ua oluolu i ke Alii ka Moiwahine ke kakau inoa ana i ka bila e hoomana ai i ka uku ana i na lilo ke aupuni.
Na Iosepa, he hoopii mai Honuaula mai, e kukulu ia i lanai ma ka uapo o Makena. Haawi ia i ke Komite o na Aina Aupuni. Hoike mai o Kaunauoha o ka hapanui o ke Komite Wae no ka bila 75 e pili ana i na Kiaaina, e waiho ma ka papa. Waiho ia a hoea mai ka hoike a ka hapa uuku.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 121, Nov. 11, 1892.
Hoomaka na hana e like ma ka mau.
NA HOIKE KOMITE.
Na Smith o ka hapanui o ke Komite Hookolokolo, e apono ana ana i ka bila 21 A, e hoololi ai i ke kanawai o na haku a me na kauwa. Waiho ia a lawe mai ka hapa uku i hoike.
Na ke alii Baldwin o ka hapa uuku o ke Komite Mokuahi laina Oceanic, i $30,000 uuku kokua, a i $6,000 pakui hou iho i na e ku mua mai ana ma Hilo.
Ma ke noi, ua hapai ia.
NA HaNA PAU OLE.
Hoomau hou ia ka heluhelu o na pauku i koe aku o ka bila hooponopono o ka oihana hookolokolo a hiki i ka hora11:30 pau, a hooholo loa ia ma ka heluhelu ekolu.
Ma ke noi a Kamauoha ua hoomaha ka Hale a halawai hou i ka hora 1:30 auina la.
HALAWAI AUINA LA.
Akoakoa hou ka hale i ka hora 1:40.
Hapai ia ka pauku 2 o ka Bila Haawina.
Hoohoihoi hoopae lima hana $10,000. Holo.
Makeko hou no Honolulu, he $25,000. Holo.
Hale Oihana Kinaiahi Kuwaena, he $30,000. Hoemi ia i $15,000 mahope o ka hoopaapaa ana.
Pakui i ka Hale Leta a me on a pao waiho dala, he $4,000. Hooholo ia me ke kiola ana i na huaolelo "me on a pao waiho daia."
Pao waihona paa Keena Auaaina, he $3,5000. Holo.
Na hale holoi lole hou, he $7,500. Holo.
Hale hoahu Pauda hou, he $6,000. Holo.
Uwapo hou ma Kaunakakai, he $1,5000. Holo.
Mau uwapo hou me Palekai ma Honolulu, he $63,000. Holo.
Hale no ka mea kiai luawai o Makiki, he $675. Kiola ia.
Oihana Wai o Hilo, he $7,700. Hoemi ia i $3,5000.
Hoopauee ka hale.
LA HANA 122, Nov. 12, 1892.
Hoomaka na hana e like me ka mau.
Ma ke noi a Smith, ua hapai hou ia ka noonoo no ka haawina Hale Oihana Kinaiahi Kuwaena, $15,000 a ua haawi ia i ke Komite Wae elima lala, no lakou na inoa Young, Dreir, Smith, Wilder a me Kuhina Kalaiaina.
NA HOIKE KOMITE.
Na Kanealii o ke Komite o na hoopii huikau no na noi (1) e hoakoakoa ia na kula i kahi hookahi i ka wa hoike makahiki kumukula ke ike ole i ka himeni; (3) e hookaawale ia i haawina no na lilo o ka Iubile i keia makahiki ae; (4) e hooholo ia ka bila piliwaiwai ma ka papa i na noi mua elua, a o na noi hope e waiho a noonoo hou ia. Apono ia.
NA OLELO HOOHOLO
Na Kamauoha he ninau i ka Aha Kuhina peni: 1. Ke manao nei anei peni: 1. Kuhina e hana i Kuikahi Panailike hou me Amerika Huipuia ? 2. He hoolala anei kekahi i manao ia no ka haawi aku a i ole hoolimalima paha ia Puuloa ? 3. Ekauoha ia e waiho mai i ka Hale i kekahi kope o ke Kuikahi hou. 4. Ke manao ia nei anei e hoouna aku e Elele Kuhina e kokua i ke kukakuka ana i Wasinetona?
Ma ke noi, ua hapai ia.
NA HANA O KA LA.
Heluhelu ekolu ia ka bila e hoopau loa ai i ke kanawai e hoomahua hua ai i ke dute maiuna o na pepa hauhau. Hoopanee loa ia.
Heluhelu ekolu ia ka bila e ae ana i ka Papa Ola e haawi aku i na palapala ae i ka poe e lapaau ana i na maʻi lepera. Hooholo ia.
Heluhelu ekolu ia ka bila 97, e pili ana i ka hookolokolo ia e na kiure.
Mahope o ka hoopaapaa ana, ua hoopanee ia a hoi mai ka mea nana ka bila.
Hoopanee ka hale.
Hopu ia na Makai palapala huli Ole.
Ua hookolokolo ia iho nei imua o J. W. Lota, Lunakanawai o ka Apana o Kawaihau, mokupuni o Kauai, o Jas, W. Bush a me F. Moa, he mau makai no ke aupuni. Ua hele laua e huli iloko o ka hale noho o Ahung pake me ka palapala huli ole. O ka olelo hooholo, ua hoopanee ia a ka la mua o keia malama ae.
Mamua aku nei, ua hpe keia mau makai ia Ahung no ka hoopae opiuma me ka mana ole ma ke kanawai. Ua hookolokolo ia ka pake a hoopai ia he $250. O ka hapalua o keia uku hoopai, ua lilo i na makai a o kekahi hapa, ua lilo i na makai, a o kekahi hapa, no ke aupuni.
Pau koke no paha kela mau dala he $125, komo hou laua iloko o ka hale e hulii ai me ka palapala huli ole. Ke olelo nei nae na makai, ua haule ka palapala huli.
Aole e haalele i ke One Oiwi.
Ua ninaninau ia mai nei o Peresidena Conrad o ka Hui Lilu Luisiana no na mea e pili ana i ka haalele o ka hui lulu ia Luisiana a hookahua ma Hawaii nei, a ua pane oia penei: "He mau laweʻna olelo wale no ia; aohe he oiaio; he mau olelo hoonuinui wale iho no, a maluna ae o na mea a pau, he mau olelo ia e hooulu ana i ka manao inaina iloko o ke kanaka Amerika no ka hui a me na lawelawe hana. Ina e hoololi, ia ana ke kahua e ku ai o keia hui, oia hoi mai Amerika aku nei a i Hawaii, alaila, aole auanei e hiki ana i ka poe i puka ke koi aku i ka lakou mau dala puka i ka hui, no ka mea, he hui keia e ku nei malamo o ke kanawai hoohui o ka mokuaina."
Ninau: "A heaha na lawelawe hana a ka hui o keia mua aku? Ua hiki no anei ke lawelawe ia kekahi hana me kou ike mua ole?"
"Aole loa he hana i lawelawe ia e ka hui i nele koʻu ike ana, no ka mea, o na hana hou a pau a ka hui e manao ana e lawelawe e lohe mua ana na lala a pau mamua o ka hooko ia ana. Eia ma na wahi a pau o ka honua ka hapanui o na lala o keia hui kahi i kaahele ai no ko lakou pono pilikino iho, a nolaila, a hiki mai i keia wa aole loa he halawai o na lala o ka hui i kuheaia. Ke olelo hou nei au aole loa he oiaio o kela mau laweʻna olelo. Maanei np e noho ai ka hui lulu Luisiana a hiki i ka wa e pau ai ka manawa i haawi ia e ka kanawai, oia hoi he elua makahiki i koe, a mahope aku oia nanawa e kaukai aku no ka hui no ka ioaa hou ua manawa e hoohana ai malalo o na manao ohohia ia e ka lehulehu."
NA LETA
ʻAole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na
bala no na manao i hoopaka ia malao o keia poo e ko makou poe mea kaka@
No ka Hoohui Aina
Mr. Lunahooponopono:
Ke hoike nei au i koʻu manao no ka mea e kaulana nei iwaena o na kanaka, oia ka hoohui aina. Ua kaulana keia mau olelo ma ka waha o na kanaka a ma na nupepa no hoi. O ka ninau nui wale no, Owai ia ka poe makemake i ka hoohui aina me Amerika? Ua hoolaha ae ka Hawaii Holomua i keia mau olelo, "Eka Ua Lanihaahaa, e Kaiaiki--e! He kuai aina anei ka makemake?"
E Mr. Lunahooponopono, oiai, he mau keiki hanau kaua no ua aina ua kaulana ia o kaua, Noʻu iho, aole oʻu makemake e hoohui aina me Amerika, a me kekai aupuni okoa aku. I na la i kahea mai ai ka hapanui o na hoaʻloha a me na makamaka io kuu aina kaulana i ka Uakea e ae aku e lilo i moho no lakou, ua haawi aku au i kuu ae e hele aku e paio no ka pono o koʻu aina, koʻu lahui a me koʻu Moiwahine, a e nana hoi i ka pono kaulike mawaena o na lahui e ae i komo mai iloko o ko kakaou aina. Mamua o koʻu holo balota ana, a mahope iho o koʻu puka ana, ua hoike aku au imua o koʻu mau haku makaainana, e hele ana au e nana i ko kakou pono. Aole oʻu makemake e hoohui aiua a eia no au maluna oia kahua a hiki mai i keia la.
E Mr. Lunahooponopono, he kupapau kahiko koa keia i kanu ia iloko o na makahiki loihi i hala ae nei. Aia a hiki mai na la koho balota, alaila, kii aku ia kekahi poe a hue mai la i ua kupapau nei i hele a polopolona, hoohonihoni aku la imua o ka ihu o na makaainana a hoikeike aku he poe ino keia, he poe hoohui aina e imi ai i na kumu hoopunipuni i mea e komo ai i ka Ahaolelo, aia a komo, pau ae la o ka hopena nae, aohe ko iki oia mau houpuupu ana. Ua poho wale ka manaolana.
Ua ike nui ia keia ma na kau koho balota i hala a hiki mai no i keia manawa, o ka mea e ike ia nei aole ha hoohui aina. Pela no me ke kau koho balota iho nei i pani no Paulo Numana ma, ua ikeia kekahi mau hoa e haiolelo ana no keia kumuhana. He oiao no paha he poai kekahi e manao nei no ka hoohui aina, a ke manao kukihewa nei kekahi poe o koʻu mikanele ana a komo pu iloko o ia poai oia iho la ka mea i manao ia ai he hoohui aina au. ua komo au iloko o ka lakou mau kuka ana, aole nae i hai ia mai iaʻu no ia kumuhana.
Ua pane pololei mai na alii o a Mokupuni o Maui, aole loa o lakou makemake i ka hoohui aina, oiai i Hawaii nei lakou kahi i hanau ai a ua nui hewahewa ko lakou mau pono maanei i oi aku mamua o ka poe e kala hea nei he aloha lakou i ka aina, he neo nae ka mea ikeia. O keia poe aohe kahua e akaka ai ke aloha aina, o ka uhane o ka aina ka lakou e kakani nei ma o a maanei e like me ka manu Elepaio. Me he mea la o ka @ o ka aina aia i na haole a o ka @ i na kanaka. Iwaena o koʻu poai aole au i hoopapa ia no ka hoohui aina, aole no ia mea iloko o koʻu puuwai. Inu au e lohe ana i kela manao e hoike koke no au i ka Moiwahine me ka huna ole iho. O na kanaka noonoo pono a pau e kaana i keia ninau. Elilo io anei ko kakou aina ia Amerika? Ke i nei au, Aole. A e hoakaka au penei:
1-- Aia a makemake ka lahui mai o a o e hoohui me Amerika a me kahi aupuni akoa e ae paha, alaila, he mea hiki ke noonoo ua ua mea.
2-- Aia a ui ia ka Ahaolelo no ia mea he hooui, alaila, e kuka ka Ahaolelo no ia mea. 3-- Aia he haunalele kuloko iloko o ko kakou nei aina a hiki ole ia kakou ka koomalu a lele mai paha na mana nui o ke ao nei a kaili ku ae i ko kakou nei aina, alaila, e hiki ana anei ia manao ana pela?
Noʻu iho, aole e hiki mai ia wa ino maluna o ko kakou nei aina. Aole, eia ae no he mana nui e ae e nana mai nei i ko kakou mau pono a me ke kuokoa o ko kakou aina. 4-- Aia a ae ko kakou Moiwahine mamuli o ka makemake o kona iahui a me ka Ahaolelo. 5-- Aia a ae mai kekahi o na aupuni mana nui o ke ao nei i haawi mai i ke kuokoa o ko kakou nei aina. A mauli oia manao he mea maopopo loa aole e ae lakou a o kekahi aupuni okoa.
Nolaila, iloko o kea mahele aʻu e hoike aku nei imua o ke akea, i ike mai ai ka lahui ia ko kakou nei aupuni me Amerika a aupuni e ae malalo iho o ka la. Mai makau a puni aku e kuu lahui i ka mali leo a kekahi poe e pelo mai ana, he poe hoohui aiana lakou nei ae, lakou nei iho, a pela aku.
E hoomanao e kuu lahui aloha i na hoakaka malua ae, he mau kahua ia e lilo ole ai ko kakou aina, a ke ku nei au malua o ia kahua. Aole no e hiki i kekai kuhina a mau kuhina paha ke hoohui i ko kakou aina me ke kuka ole me ka Moiwahine. Aole no e ae ana ke Alii ia manao lapuwale, a iana Oia e ae ana, alaila, aia au ma ka aoao e kue aku ana i Kona makemake, e like me Daniela, MEkaha, Saderaka me Abedeneko i kue ai i ka makemake o ka Moi o Baulona. Aole no e hana ana ka Moiwahine pela, no ka mea, aia iloko o Kona umauma ke aloha aina, ka lahui, a me ka nohoalii o Kona Aupuni. Eia oia ke hookele hoomanawanui nei i ke aupuni iloko o na kuia he nui, ke hele nei kekahi poe imua On a e pekapeka au a me ka makilo oihana; a ua lilo maoli ka hoopunipuni i rula no kekahi poe, a kapae ae ia i ka oiaia. Nolaila, e na haku makaainana oʻu, na kupa aloalo Uakea o Hana, o ka Ua kupuni kapa o Lanakila, o ka Ua onini puaiea i ka moana e haaheo ae la i ka ili o ke kai; mai ka iʻa holo i ka wai o Oopuola e liei mai la ma ke kua aku o ka wai Kau o Keanae i na pali hauliluli o Koolau, a i ka makani Moae o Kahikinui i na aa haoeoe oukou i na hoolaha e kukala lea nui nei, o ko oukou lunamakaainana kekahi ma ke aloha ole i ko kakou Moiwahine, a owau kekahi e kumakaia i ka aina a me ka lahui, aole loa. O ka poe no i haiolelo hoino i ke kanaka o ke Alii a uhi aku i ka pelo maluna on a o lakou no ia e pikokoi aku nei i ka makaha o Ukoʻa, me ka lawe mai i na olelo hooholo e kipaku ana i ka Hamuku. Noʻu iho ua malama au i koʻu waha iloko o ka Hale Ahaolelo, ua malama pu hoi i ka hanohano o ka apana o kakou.
He oiaio ma na la i hala iho nei, ua ku au ma ka aoao kipaku i ka Aha Kuhina, no ka mea, ua ake nui au e loaa on a mau kuhina i hiki ka hilinai ia e na poe koikoi o ka aina, a i hemo mai na pani hao o ka lakou mau pahu hao a kokua i ka wa pilikia o ka aina.
J.K. Iosepa,
Lunamakaainana o Hana.
O ka Lokahi oia ka Lanakila
MR. LUNAHOOPONOPONO: Aloha oe. E oʻu mau hoa o ka ili hookahi e maliu mai kakou a hoomakaukau no ka wa wi o ka aina a kakou e ike maka nei i keia wa, mamuli o ko kakou hemahema a noonoo ole oia ka pipili mau o ka ilihune maluna o kakou na kanaka Hawaii nona ka Aina. Ke ole au e kuhihewa, eia no kela olelo kaulana a ke Alii Kamehameha I i olelo aku ai i mua o kona pualikoa penei: I mua e oʻu mau Pokii a inu i ka wai awaawa. Pehea ko oukou manao ua pio anei o Kamehameha? Ehai aku wau me ka oiaio ua loaa ia Kamehameha ka lanakila, Nolaila, ua makemake ia kakou me keia kukulu manao e hopu a paa a lawe a kaupaona iho me kou noonoo maikai a wae me ke akahele.
He elua no mahele nui ma keia manao, oia hoi ka lokahi o ka manao, ka iini o ke aloha a me ka hui pu mai me ke Alii e noho ana ma ke Kalaunu, ke poe naauao, na Hawaii i loaa ke kuonoonoo a me ka poe ilihune ma ka noho ana, a penei i makemake ia ai. E lulu kela me keia o kakou pakahi i ka hapalua ($50cts.) i kela me keia mahina, a e like me ka nui o na kanaka Hawaii oiaio i manao i ka pno io a me ke kuonoonoo a hala he mau makahiki ma keia hana maikai, alaila, ua hiki ia kakou ke uilani ae ma ka malama i ke ola o na poe a pau i kuleana iloko o ka hui. Ua ulu mai keia manao iloko o koʻu noonoo mamuli o ka ike ana i na Lahui o na Aina e a kakou o noho pu nei, ua hana ia e lakou na mea aʻu i hoakaaka ae nei maluna mamuli o na hana i hana ia e lakou, ua loaa he mau pono no ka malama a me ke kuonoonoo maluna o ko kakou aina aloha, a o kakou hoi ka poe nona ka olelo ana he mau keiki papa no ka aina, aole i ike ia he mau hana hooholomuaiwaena o ka hapanui o na kanaka Hawaii.
A no ka mea hoi, i kulike ai me ka poo manao "lokahi oia ka lanakila," nolaila a i manao kakou e loaa ia kaulana maluna o kakou e hui kakou mai Hawaii a hala loa aku i Niihau, na kane, na wahine, a me na kamalii, e like me ka manao pono oiai eia ka Hui Kalaiaina ke noonoo nei e hana a ua hooholo lakou e kukulu a hana i Kumukanawai me na rula a me na hooponopono hou ana, alaila koho i mau luna nui, a pau ia e lulu kela a me keia e kakauinoa ana malalo o ke kumukanawai i hapalua no ka mahina o ka mea hookahi, a pela e hoomau ai a hala na makahiki he umi a oi aku. A e hoounaia ana no he mau komite e kukulu i mau hui a puni ka paeaina. Ina e lokahi kakou ma keia hope aku e lilo no na hooponopono ana o ko kakou waa aupuni ia kakou, ua loaa he mana ia kakou ma ke dala a oia ko kakou ikaika ma keia mua aku, e like me ka ikaika i loaa i kela kanaka waiwai nui o Rokekaila nona ka waiwai he $3,000,000,000. Ua hiki ke loaa kela heluna in a e lokahi like ana kakou na Hawaii.
O ka mahele elua ma keia kalai manao, oia no kela mau olelo a ko kakou Naʻi Aupuni Kamehameha ka Nui a i kapaia ka Napoliona o ka Moana Pakipika, e i ana, "Imua e oʻu mau pokii." Ua kapaia kakou he mau pokii ma ke ano olelo hoolana i ka manao o na alii a me na kanaka a lokahi lakou mahope on a. I ka wa i lohe ai na mea a pau i kela mau olelo ua piha lakou me ka hauoli me ka mahalo, a pela paha i paanaau ai kela mau olelo, --O ke alii wale no kaʻu makemake o ka luhi o makou me lakou nei a-- o ka makou lealea no ia.
Me ka lana o koʻu manao e hapai kokela ana keia hana maikai ma keia mua koke iho.
MOSE PALAU.
Waikahalulu, Nov. 14, 1892.
Kau ka Weli
Ke ike ia nei i keia mau ia, ua kaʻu ka li o ka poe puhi lama o Kaiawao nei. Oia ka pono o ka pio o keia ahi e a nei ma Kalawao. Ua lohelohe wale ia mai, ke hoonohonoho wale ia mai, ke hoonohonoho mai nei o Kanewaalii i kana apana hana e malu ai, oia hoi ua koho ia na makai no Kalawao nei. Mahalo ia oe e Kanewaalii i kou liuliu ana e imi i na mea e maluhia ai, koe wale no keia, mai koho oe i ka mea inu i makai, o maluhia ole no auanei. E nana a ma mea inu ole, a hoopono, alailo, maluhia ka aina.
Eia kekahi, mai kii i ka mea e noho ana me ka wahine manuahi, a manao aku e maluhia ka aina, ia lana, aole o laua ka mea kupono e hiki ke paa i ka hana. Nana ia a ka mea kupono koho aku. Oi aku ka pono a me ka maikai e lilo no na hoomana like ole e ku nei ma ma ka panalaau o Kalawao, i mau kokua ma ke kinai ana i keia mau hana ino, e pono oe e ka makua e komo iloko o na hale pule, e hooikaika i na luna a me na hoahanau, e kinai i keia ahi e a nei. He mana kou maluna o na kokua aole e hiki ia lakou e ae mai e hoopio i keia ahu, no ka mea o na kokua o lakou kekahi poe e kakoo nei i keia ahu e a nei. He poe haihai kanawai a kue i na rula o ka Papa Ola. Noi aku na kokua a ka poe hoomahui a hoolapa no hoi a he poe aloha ole i ke kanawai a me ka aina, he poe moekolohe a on a i ka la Sabati. Aole lakou manao i ka maluhia, kinai ai i pio.
J.K. KAWALUNA.
Kalawao, Molokai, Nove. 10, 1892.
Koho Balota Piha.
O keia koho balota ana mai nei ma Enelani Nui ua hoike mai na papa inoa o na mahele koho like ole ua aneane no e pau loa ka poe kupono i ke koho balota i ke koho. O ka huina nui o ka poe i hele aku ma na wahi koho balota like ole, ua hiki aku ia i ka huina nui o 4,100,000. Aole no keia he huina nui in a e hoohalike ia aku me ka huina o 4,400,000 i ka makahiki 1885. Mailoko mai o kahuina nui o 6,161, 456 poe koho i keia kau, ua hiki aku kela huina o 4,100,000 ma na wahi koho like ole.
I ka la 6 o kiea Novemaba, ua kii mai la na lima menemene ole o ka make ia Mrs. Keano Eldredge a kaili aku ia mai ko laua wahi aku ma Waiakoa, Kula, Maui Hikina, mahope o ka hoomailo ana a la mai iaia. Ma ke ahiahi o ka la 9 mai, ua manele ia aku oia no ka halelua o keia kino lepo ma Kula no, a e kuu i ka luhi o ka alo ana. Ua piha iaia ke kanalima o na makahiki a make aku la, Ua waiho iho oia mahope nei he kaikamahine, he keikikane, he kokoolua he kane a he puali o na hoaʻloha a me na makamaka.
Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ka Kuai.
I KULIKE AI ME NA HOOKO ANA O KEkahi moraki hana e E. P. HOOKANO a me LUIKA HOOKANO, kana wahine, o Kahaluu, Koolaupoko, Oahu, ia Frank A. Homser o Honolulu, Oahu, ma ka la 3 o Novemaba, 1891, kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni, Buke 131, aoao 371; nolaila ke hoolaha ia aku nei ka lohe i na mea a pau, ke makemake nei ka mea e paa nei i ka moraki e hooko aku no ke kumu ka uhakiia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ka ukupanee i ka wa e hookaa ai.
Ke hoolaha hou ia aku nei ka lohe i na mea a a pau, e kuai ia aku ana ka aina i paa ma ua moraki la, ma ke kudaka akea a ka hale kudala o James F. Morgan ma Honolulu, ma ka POAKOLU, Novemaba 30, 1892, hora 12 awakea.
O ua aina la penei ke kuhikuhi ana:
O kela apana aina e waho la ma Alanui Nuuanu, Honolulu, a i kuhikuhi penei: E hoomaka ana ma ke kihi akua o keia e pili ana ia Kauhola, a holo aku hema 48 deg. 00 min hik. 30 pauku, a hema 46 deg. 50 min. kom. 115 pauku me hema 39 deg. 10 min. hik 125 pauku ma ka mahele "A" no Kealoha, a i ke Alanui Nuuanu, a hema 48 deg. 30 min. kom. 26 pauku i ko Ah Swau, a akau 40 deg. 10 min. kom. 148 pauku a akau 40 deg. 00 min, hik. 117 pauku i ka hoomaka anam nona ka ili he .0725 o ka eka, a oia kekahi hapa o ka aina i kuhikuhi ia iloko o ka Palapala Sila Nui 650, Kuleana Hoona Aina 150 ia Hikiau, a me na pono a pau, ke kuleana ame na pomaikai o na E.P. Hookano la iloko o ka nina i kuhikuhiia ma ua Palapala Sila nui ia.
O keia aina, ua paa i ka hoolimalimaia ma ka $300 o ka makahiki.
FRANK A. HOSMER.
Mea e paa nei i ka moraki.
THURSTON & FREAR< na Loio no ka mea e paa nei i ka moraki.
Honolulu, Okatoba 31, 1892. 2414@
OLELO HOOLAHA.
E IKE AWANEI NA KANAKA A PAU, O ka mea nona ka inoa malalo iho, ua hoonoho ia mai i Lunahooponopono no ka waiwai o Makapuu (k) o Kanapali, Maui, i make. Nolaila, o ka poe a ka mea make i aie ai, a me ka poe i aie iaia, e hoike mai i ka lakou mau koi iloko o na malama eono, o hoole mau ia.
M. MAUI,
Lunahooponopono o ka waiwai o Makapuu.
2-115-4@
Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ka Kuai.
I KULIKE AI ME NA HOOKO ANA O KEkahi mau moraki i hanaia e ABIGAIL HOPKINS a me CHARLES L. HOPKINS kana kane, i na Kahu Waiwai o W. C. Lunalilo i make, i kakauia ma Sepatemaba 18, 1886, a me Iulai 27, 1887, kope ia ma ke Keena Kakau Kope ma Honolulu. Buke 98 a ma na aoao 400 a me 401, a ma ka Buke 108 ma na aoao 199, 200 a me 201.
Ke hoolaha ia aku nei ka lohe i na mea a pau ke makemake nei na mea e paa nei i na moraki e hooko no ka uhaki ia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee.
Ke hoolaha hou ia aku nei ka lohe, mahope aku o ka pau ana o na hebedoma ekolu mai ka la aku o keia hoolaha ana, alaila e kuai ia aku no ma ke kudala akea ma ka hale kudala o Jas. F. Morgan ma Honolulum na waiwai i paa maloko o ua mau moraki ia, ke hiki aku i ka PAKAHI, Dekemaba 12, 1292, ma ka hora: 12 awakea.
Kuike ke dala. I ka mea e lilo ai na uku hana palapala.
No na mea i koe e ninau ia William O. Smith.
WILLIAM O. SMITH,
MARY S. PARKER,
HENRY WATERHOUSE
Na Kahu Waiwai ma ka Palapala Kauoha o W.O Lunalilo i make.
Honolulu, Novemaba 1, 1892.
O na aina e kuai ia ana:
Oia kela apana aina e waiho la ma ke alanui Waikiki, ma o aku o Marsfield nona ka ili he 40,000 kapuai kuea, oia no ka aina i lilo mai i ua Abigail Hopkins ia mai a B. F. Dillingham mai ma ke kuai i hana ia i ka la 25 o Maraki, 1886, kope ia i ke Keena Kakau Kope Buke 93 a ma na aoao 421, 422.
A me kela mau apana aina e waiho ia ma Kohala Akau, mokupuni o Hawaii, i kuhikuhi ia maloko o kekahi palapala hoolilo i hanaia e E. K. Aiwohi ia Abigail Hopkins, ma ka la 4 o Feberuari, 1884, a kope ia ma ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni Buke 86 a ma na aoao 273 a me 274.
2414-5
Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.
OIAI, ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono no ka waiwai o CHONG FOOK a inoa e ae CHONG YUN POOK o Honolulu, Oahu, i make, nolaila ke hoolaha ia aku nei ka poe a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai o ua Chong Fook ia, e waiho koke mai me na hooioio kupono i ka mea nona ka inoa malalo iho, iloko o eono malama mai keia la aku, a i ole ia e hoole mau loa ia aku no. A o ka poe a pau i aie i ka mea i make, e hookaa koke mai ma kuu keena hana ma ka Halekuai o Goo Kim & Co., Alanui Nuuanu, Honolulu.
GOO KIM,
Lunahooponopono Waiwai o Chong Fook a inoa e ae Chong Yun Fook.
2412-51.
Hoolaha Lunahooponopono Waiwai
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU. O KA poe aapu, he mau koi ana ka lakou i ka waiwai o Wong Foon (ch) o Makawao, Maui, i make kauoha ole, e haawi mai lakou i ka lakou mau bila kupono a oiaio iloko o eono mahina mai keia la aku, i ka mea nona ka inoa malalo nei, a i ole pela, e hoole mau loa ia aku. A o ka poe i aie i ka waiwai i olelo ia, e hookaa koke mai lakou i ka mea nona ka inoa malalo nei.
AWANA.
Lunahooponopono o ka waiwai o Wong Foon.
2409-3
Hoolaha Kumau.
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU OWAU O ka mea aona ka inoa malalo iho, ke papa a ke hookapu loa aku nei au i kuu apaua aina e waiho la ma ke ahupuaa o Pahoehoe, Kona Akau, Hawaii, aole hookuu wale na mea holoholona: in a e loaa i kuʻu luna i hookahu ia e aʻu oia o A. P. Nahulu e uka ia e like me ke kanawai.
H. W. HALULU
Honolulu, Nov, 10, 1922 2415-3m
Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.
O NA POE A PAU HE MAU KOINA KA LAkou i ka waiwai o KEKAHA i make o Waiehu, Wailuku, Maui. Ko Hawaii Pae Aina, e hoouna koke mai me na hoola kupono i hoohiki ia imua o ka No@i o ka Lehuiehu. i ka mea nona ka inoa malalo iho ka mea i hookohu ia i Lunahooponopono Waiwai no ka wai@ o ka mea i make, maloko mai o na malama @ a i ole ia e hoole mai ioa ia aku no. O ka poe a pau i ale i ka waiwai o ka mea i make. e hookaa koke mai ma ka manawa a mamua ae o ka pau ana o ka eono malama.
W. H. DANIELS,
Lunahooponopono Waiwai o Kekaha i make Wailuku, Maui, Oct. 25, 18@
Hoolaha Hookapu Aina
KE PAPA A HOOKAPU LOA IA AKU NEI ka holo ana o na holoholona o ka poe e ae maluna o na aina hanai holoholona oʻu ma @honua a me ka hapa mauke o Humuula, Hilo, Hawaii, a ke kauoha ia aku nei e hoonee aku i na holoholona me ka hookaulua ole, a i ole, e hoopii ia no e like me ke kanawai.
J. T. BAKER
Hilo. Hawaii. Mar 31, 1892
KAUKA LEONG KENG TONG,
(L. AKINA.)
E IKE AUANEI NA ANO LAHUI A PAU, E noho ana ma ke Aupuni Hawaii, mai ua kane, wahine a me na keiki; i loaa i na maʻi o kela a me keia ano, e nana mai i koʻu keena hana, a naʻu e hoopau aku i na ehaehaa ka maʻi maluna o oukou e na makamaka. he hiki ia a ke lapaau i na ano maʻi a pau: maʻi iloko o ka pou, huʻi ke kino, aki iloko o ka iwi, eha o ke poo. maʻi whine, a pela aku. Mai hoololoke aku e na hoa, a he hiki iaʻu ke lapaau i ka maʻi hookaawale ohana. Hele mai hookahi, heie mai elua, hele mai no a pau loa: he oluolu ka auhau, ke hui me ia ma na kukai olelo ana @a makuakau au e pulama mai i na kono ana mai mai na Mokupuni mai, me ka eleu me ka hikiwawae loa, he makamaka a he hoaloha maikai no oukou e na Hawaii oiaio.
DR. L. AKINA,
Helu 40, Huina o ua Alanui Kamika a me Hotele Honolulu.
Hale Hana Kopa o Honolulu
Ua paa aenei ka Hale Haua Sopa Mahu Hon o ka poe no lakou na inoa malalo iho a ua makaukau lakou e hoolawa aku i ka poe piepiele i ua
Kopa Maikai Loa Maoli
I hookomo ia iloko o na Pahu 100 paona mai ke 42 a 56 auka Kopa pakahi.
Ke hooia nei majou i ka oi o ka MAIKAI o ka makou KOPA mamua o na Kopa o waho mai.
Ua kuni ia mawaho o ko makou mau Paha me ka hoailona "HONOLULU SOAP CO.," a e
Kuai ia e na Hale kaui Liilii a Pau.
HUI HANA KOPA O HONOLULU
M.W. McChesney & Sons,
Na Egona.
2396
PAPA! PAPA!
AIA MA KAHI O
Lewers & Cooke
(LUI MA),
Ma ke kahua hema i Alanui Papa me Moi.
E LOAA NO NA
PAPA NOUAIKI
O kola a me keia ano,
Na Pani Puka, na Puna Aniani, na Olepelepe, na Pou, na Oʻa, na Papa Hele, na Papu Ku, me na Papa Moe he nui loa.
NA PILI HALE O NA ANO A PAU
A me na
WAI HOOHINUHINU NANI
O na ano a pau loa.
Na Balaki o na Ano he Nui Wale
Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka
Uku Haahaa Loa,
E like me ka mea e holo ana mawaei o Laua a me ka Mea Kuai.
Hele Mai e Wae no Oukou iho.
2396-q
Koolaha Kumau.
KAKELA ME KUKE
KA - HALEKUAI - NUI
WAIWAI LIKE OLE
NA LAKO
HANA KAMANA APAU
Na Pahi,
Na Upa,
Na Pulupulu,
Na Peua, a me na
KAA - PALALA
NA IPUKUKUI ME KA AILA
PALAU!
A me na mai Mahiai.
NA PAKEKE POI
Na Ipuhao,
Na Iliwai,
Na Makau, a me na
Aho hawaia.
Mikini Humuhumu
MIKINI A WILCOX ME GIBBS
Na Mikini a Remington.
Kakela me Kuke
KA AYER SADEPARILA
Oia ka LAAU oi loa o ka maika no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai, Ua oi loa ae hoi, no ka mea, o kona kahua i hookumuia ai o ka
Honodorusa Saseparila Oiaio.
No ka mea, o ka LAU NAHELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ua ka waiwai io ma ka lapaau ana i na MAʻI o ke KOKO -- ua oi ka
Ayer Saseparila
ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka maʻi a me ka eha.
Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopau ia ka maʻi o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ia ke Ake a me ka Puu Hoowali ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIHEHE, na HUEHUE a me na maʻi ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hooia mai nei na Kauka alakai i ka maikai o keia laau.
Ke hula nei ia hai, a e hoola no hoi ia oe.
No ke KUNU a me ke ANU o ka
Ayer Cherry Pectoral
ka laau lapaeu alakai o na ohana.
No ka NALULU, ka LUPOĪʻAA ka LENA a me kehahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka
AYER HUAALE CATHARTIC
E makemake nui ia nei e ko ke ao puni.
Hoomakaukauia e Kauka J. C. AYER & Co., Lowell, Masekuseta.
HOLLISTER & CO.
Na Auena ma ka Paeaina Hawaii.
2396-q