Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 41, 8 ʻOkakopa 1892 — Haiolelo a Rev. J. Bicknell [ARTICLE]

Haiolelo a Rev. J. Bicknell

XO IvA PILIWAIWAI MA KAUMAKAPILI I >KPATEMAIIA 1S lIOI'.A 7:o0 r. M. E kala mai oukou ia'u, malia paha, ua mahaoi loa au i ka ae ana e hele mai e haiolelo imua 0 oukou i keia po 110 ka mea, e haiolelo ana au no kekahi kumuhana i kamailio nui ia imua 0 oukou a pakua. Ua hopohopo nui no hoi au no ko'u nawaliwali, aka, ina e ae mai ka Haku, e hai aku ana au ia oukou i kekahi inau mea a oukou i lohe ole ai mnmua.

Aia ka'u poolelo ma Oiliana 10:28, «mal hana ino oe ia oo iho;" Aole au e kamailio aku ana la oukou i ka moolelo o ko Paulo ma hoopaaliao ia ana, akn, lie kumuhana okoa ka'u e kamailio aku ai imua oukou, oia hoi, 110 ka piliwaiwai. Ke kue nei au i ka piliwaiwai, no ka mea, he mea hoopilikia ia i ko ke kanaka mau pono uhane a me kona mau pono kino. He elua mau alii kaulana ioa a'u i hoomaopopo ai, hookahi no ke au kahiko, a hookahi no ke au hou iloko no o keia keneturia 19. O Solomona ke alii o ku Iseraela ko ke au kahiko kai olelo mai, "o ka pono ka mea nnna e hookiekie ae 1 ka lahui kanaka." O Kamehameha 111 ke alii o ke au hou kai olelo mal "Ua mau ke ea o ka aina i ka pono." 0 keia mau manao elua ua like iaua kekahi me kekahi, nolaila, ke kue nei au i ka piliwaiwai, no keia mau kumu. 1. O ka piliwaiwai, he mea hoopilikia i na pono uhane. Oke kanaka piliwaiwai, aole ia e manao ana i ka pono o kona uhane, no ka mea, ua hoolapuwale ia kona mau noonoo a hoauwana ia kona mau manao a pau, aole e hiki ia ia ke hele i ka pule, aole e hiki ia ia ke heluhelu i ka olelo a ke Akua, e hoopau ia ana ka maluhia o ke Sabati, a e lilo nui ana ka noonoo o ke kanaka ma ka piliwaiwai ana.

2. He mea kaili i ko ke kanaka | mau pono kino. He um! kanaka o j piliwaiwai ana, maluna o kekahi pakaukau, he $100 a ka mea hooka- j hi ua like ia me na elala 1,000. I! ka hopena o ka lakou hana, hooka-! hi wale no kanaka o lakou i pomaikai a he eiwa i poino a manao iho la lakou e hooiilo aku i ko lakou mau lole aaliu i mea e loaa mai ai ona dala e pono ai lakou. O ke kanaka powa i hele a pepehi i kona hoa kanaka a hao mai i na pono o kona hoa, a pela hoi, aihue aku i na pono o kona hoa, ua kaili oia i na pono kino o kona boa kauaka. Pela no ka poe piliwaiwai, ke hao nei a Ke kaiii nei lakou i ka waiwai o hai ma ke apuka a me ka hana maalea loa, ma ia mea ko lakou kaili ana i na pono kiuo o ke kanaka. Ke olelo nei kekahi poe, ua pomaikai loa ke aupuni a me ka lahui kanaka i ka haawi ana mai o ka poe piliwaiwai i na <lala 500,000 no ka makahiki hookahi. Ke olelo nei aa, aole i pomaikni, no ka men, no loko ae nei no o ka aina ia mau dala, mai na lima mai o ka poe ilihane a me ka poe waiwai, aole mai waho mai aia a he dala mai waho mai, alaila, pomaikai ka aina. Ina e mahi ke kanaka i kona kihapai i na mea kanu a ulu a kuai ; aku i na dal& he $1,000 ua hiki ke | olelo ia, ua loaa kana dala no kana hana i hana ai, pela hol, ina e hele ke kanaka i ka lawaia, a loaa ka ī-a a kuaiaku i na elala he $100, ua hiki ke olelo ia, ua loaa kana dala no kana hana i hana ai. Pela no keia poe piliwaiwai, no ia

hana mai ka lakou dala, a e like me j ka hao ana, kaili ana, powa, ana aihue ana i ko hai pono, pela no lakou e hao nei, a e kaiii nei i na daia a ka poe ilihune ma ka lakou hana maalea a haawi āku i ke aupuni. Ke oleio nei au, u.i hoi hou ka paakai i Waimea. Ina i loaa na dala he $10 i kekahi kanaka a lawe ia la mau ilala mailoko ae o ka pakeke 0 koim iole wawae a i ka pakeke 0 kona kuka, a oleio mai la kela, puka wau, no ka mea, eia ka'u mau elala iloko o ka pakeke o ke kuka. A ninau aku kona hoa iaia, mai hea mai kau mau ilala i loaa ai? Pane mai la kela, mai ka piliwaiwai mai, ke oielo nei au, ua kuiiihewa keia kanaka, mai ka pakeke ae no o koua lole wawae a i ka pakeke 0 ke kuka ua mau elaia la. Pela no keia hana piliwaiwai, ua loaa keia mau dala i ke aupuni mai na makaainana mai mamuli 0 ua hana maalea a ka poe piiiwaiwai. Ina paha e heie ana kekahi kanaka ma ke alanui me na dala ma kona pakeke, a lawe au ia mau dala me koua ike ole, a oielo aku la au iaia, e ka hoaloha, ua aloha loa au ia oe, no ka mea, he ohana nui kou a he kanaka pilikia 110 hoi oe, 110laiia, ke haawi nei au ia oe i keia mau dala, eia nae 0 na dala 110 ia a'u i lawe malu mai ai mai kona pakeke mai,'ua pomaikai anei ua kanaka la? Ke olelo nei au, aole. Pela no ko kakou aupuni, ka aina a me ka lahui kanaka, aole kakou e pomaikai ana i keia $500,000, uo ka mea, no ka aina nei no ia mau dala, i hao ia a kaili ia *mai na pakeke mai o ka poe ilihune, mamuli 0 ka aluuu, ke apuka a me ka maalea 0 ka poe piliwaiwai.

Ke olelo uei kekahi poe, na ke Akua mai keia elala i mea e pau ai ka pilikia o ka aiua a me ka lahui. Ke olelo nei au, aole na ke Akua mai keia mau (laia, aka, na »Satana mai. Ua olelo ia, ua kipaku ia mai o Satana e ke Akua mai ka lani mai aua noho oia ma ka luapo. A ma kona noonoo ana, koho iho Ia ia i keia honua i kahua liana nona, a ma ko kihapai o Eelena ka hoomaka ana o kana hana, a malaila 1 laha ae ai ka hewa a puni ke ao nei. Pela no keia hana piliwaiwai, ua kipakuia mai keia hana mai Lousiana mai, a ua lielo mai nei maanei me ka manao e loaa ona kahua hftna nona ma līawaii nei, o liana ai i kana mau hana īno, i mea e laha aku ai na pilikia a me na poino ho nui ma na wahi a pau o keia Pae Aina. Ina i loaa mai na dala i ke« ka'ii kanaka ma kona pepehi ana i kona hoa, a mamuii paha o kona hana ana i kekahi hana maalea e lilo mai ai na dala a kanaka iaia, alaila, no ke Akua mai anei ia dala? aole. Ina e aeia keia hana piiiwaiwai, alaiia, e like auanei ko kakou aina me ka puu a me ka aina i pau I ke ahi. 3laraua he mau mea maikal ke ulu ana, aka, mahope oka pau ana i ke ahi lie puu lehu waie no kai ikeia. E pau ana ke kuokoa o ke aupuni, e hehi ia ana ka maluhia o ke Sabati, e pau ana na hana maikai a pau o ka aina, e lilo ana kona nani a me kona hanohano i puu lehu, ke ae aku oukou i keia hana ino he piliwaiwai.

i Ma Lousiana i hana ia ai keia! I hana. Ua olelo ia ua pau loa ka i mana hooponopono aupuni iloko o , ko lakou mau iima, no ka mea, ua 1 kipe ia ke Kiarina a me na luna au- | puni e ae a hiki i na makai, a me na laia o ka Ahaolelo. Mamuil o ka nui o ka lakou dala, ua lilo lakou i mea mana. Ina ua hiki ia lakou ke hana pela i kela Aupuni ikaika i oi aku mamua o kakou, a no keaha ka hiki oie ia lakou ke hana pela maa- | nei. Ke olelo nei au he hiki no ia lakou ke hana pela maanei, he hiki no ia lakou ke kipe i ka Ahaolelo a e kau ia i kauawai e hoemi ai i kā uku makahiki a lakou e haawi mai nei mai ka $500,000 o ka makahiki a i ka $10,000. Mamua aku nei, ua liele kekahi kanaka i ko'u hale a hai mai ia'u i kona pilikia a he pena kana hana ike. I aku la au iaia, owau kekahi kanaka pilikia, no ka mea, he ohana nui ko'u. I mai la kela e aho paha oe mamua o'u. Pano aku la au iaia, he kanaka opio no oe a heaha kou mea e hele ole nei i ka hana. Mahope iho hele hou mai kekahi mau kanaka e ae, o kekahi e moraki i kana uwati, a o kekahi e moraki i kona aina, ua pau ko laua dala i ke sifa ia. Ua hai aku au ia laua, owau kekahi kanaka piiikia, ua ike nae au i kekahi o lakou ua lewa ka auwae. Ea, ina ua lewa ka auwae o ke kanaka i ke sifa, kela piliwaiwai liihi, e lewa loa auanei ka auwae o ke kanaka i keia piliwaiwai nui. Nolaila, ina he mau lunamakaainana kekahi maloko nei, e hoole oakou i ka hooholo ana i ka piliwaiwai maluna o ko kakou aina. Mai kumakaia oukou i ko oukou aina a me ko oukou lahui kanaka, e Uke me luda Isekariota i kumakaia ai i kona Haku a me kona Hoola. Ma na wahi a pau i

lioike ia ai konA inoa, o lioiko pu ia akn ana no kana niau hana kumakaia i kona Ilaku. Ua ike au i kokahi wahine ma Tahiti, ua knkau ia kana hewa i hana ai uia kona ■ mau papalina, ua paa loa me ka mea eleele, ma kekahi papalina ua kakau ia M. U. R. a ma kekahi ae ua kakauia D. E. R. E. R., oia hoi keia. "Ka mea pepehi kanaka." Ma na wahi a pau ana e hele ai, e ike ia ana no kana hewa i hana ai. Pela no, oka Lunama'kaainnna e kokua ana i keta hana pillwaiwai, ma na wahi a pau ana e hele ai, e ike ia ana no kana mau hana kumakaia i koua aina, Nrolaila, e mihi koke oia i kona hewa i hana ai i keia po no. 0 kekahi kanaka 110 \'iena ma Auseturia, he kanaka akamai i ka hoolakalaka i na holoholona hihiu, he nahesi\ kekahi ana i hoolakalaka ai; ma Ladana, ua komo oia iloko o ka hale hoikeike me kana nahe&i, e hana I kana mau hana akamai. I kona ku ana ma ke kahua hana, kahea aku la la i kana nahesa e hele mai o hoopuni i kona kino. Ua hele mai no ka nahesa ma kona wahi e ku ana, a hoomaka e poai ma na wawae, a mnlaila ae iluna o ke kino. 1 keia manawa a ka nahe>ae hoopuni nei i ko kiuo o koua kahu, ua hooho mai la ke anaina me ka 100 hauoli. la wa no loho ia aku la ka uuina ana mai o koua mau iwi, o like me na lala Inau i haihai ia, uwe ae la ia mo ka leo nui, no ka mea, ua pulikl ao la ka uuhe.sa i kona kino me ka ikaika loa. No ia mea, holo mai ia kekahi kanaka me ke bola waiu, oiai, oka meamakemake iloa ia a ka Nahesa, a waiho aku la ma kahi e, haalele iho la ka nahesa i ua kanaka la, ua pau na iwi i ka haihai a iie kino aluahi waie no ke waiho ana. Pela no, ina o hoohnio ia ana ka piliwaiwai ma Hawaii nei, alaiia, o lilo ana ka maluhia, ka pomaikai a me ka hanohano a me ka inoa maikai oka aina i alualu walo no. A pela hoi na pono kino a me na pono uhaue o ke kanaka, e lilo aua la mau pono 1 nlualu walo no. Nolaila, e na kahunapule, na luua ekalesia a me na hoahanau e hoi aku oukou ma ko oukou mau hale, a mamua ae o ko oukou 11100 aua i keia po e pelu na kull, e pule aku i ke Akua e hoopnu 1 keia h .na piliwaiwai.