Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 40, 1 ʻOkakopa 1892 — Page 1
| This text was transcribed by: | Barbara Tampon |
| This work is dedicated to: | Auntie Malia Makuakane |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoolaha Loio
ANTONE ROSA,
(AKONI.)
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
LUNA HOOIAIA PALAPALA.
KEENA Hana ma Alanu Kaahumanu
2370
NELLIE M. LOWREY,
NOTARI no ka LEHULEHU
---A HE-----
LUNA HOOIAIO PALAPALA A ME NA
PALAPALA HOOHIKI.
Keena IIana me W. R. Kakela,L@io, ma ka aoao makai o ka Hale L@ta,Honolulu. 2370
P PUHALAHUA.
LOIO LOIO LOIO
Ua ae ia mai au e lawelawe imua o na Aha Hoomalu a me Apana a pau o kēia Aupuni. He A@ena Hooiaio Palapala no ka Apana o Hana, Mokupuni e Maui. E loaa no au i ka Ua Peepapohaku o Kaupo, a ma Hana I kekahi manawa. 2387 1y@
E. G. HITCHCOCK,
(AIKUE HIKIKOKI.)
Loio a Kokua ma na mea a pau e pili ana ma ke Kanawai.
E OH@A NO NA BILA AIE ME KA AWIWI
Hilo, Hawaii. 2370
J. S. SMITHIES (KAMILA,)
NOTALI no ka LEHULEHI
----A HE---
Agena Haawi Palapala Mare
Mahukona, Kohala Hawaii. 2378-1y
W. R. KAKELA,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
2370
WILLIAM C ACHI,
Loio a he Kokua ma ke Kānāwai imua o na Aha a pau o kēia Aupuni.
He Notari no ka Lehulehu a Boroka no na Waiwai Paa.
Keena, Oihana, Hele 36, Alanui Kalepa, Honolulu, Oahu. 2370
JAMES M. MONSARRAT,
(MAUNKEA,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai,
HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
Ehana ia no na Palapala K@ai Palapala Hoolimalima, a me na Palapala Pili Kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka @oaie ma ka moraki ma na Waiwai Paa. Keena Hana: Hale Pohaku hou ma ka aoao ma Waikiki o ka Halewai, alanui Kalepa. 2370
WILDER & CO., (WAILA MA.)
Mea Kuai Papa a me na Lako kukule hale o na ano a pau, a me na mea a ae a pau e pono ai o ka hale.
Kihi o Alanui Moiwahine me Papu.
2396-q
KO BIHOPA MA,
BANAKO MALAMA DALA
ELAWE NO MAKOU I NA DALA HOOMOE ma ka haoie ana ma ko mākou BANAKO Malama Dala malalo o kēia mau kumu: Ina e hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala Elima Haueri, e uku no mākou i ka uku panee ma ka Elima Hapahaneri o ka makahiki mai ka wa aku o ka lawe ia ana mai o ke dala ke waiho ia ke dala hoomoe i ekolu mahina, a ana waihoia paha ke dala a hala na malama ekolu i ka wa e ho ʻ oponopono ia ai ne helu. Aole uku panee e helu ia maluna o na dala @akina no na la elua paha o ka mahina.
Aole uku panee e uku ia i na dala e lawe ia ana maloko o ekolu mahina mai ka wa aku o ka hoomoe ia ana mai.
He 30 la mamua ae o ka unuhi ana aku o kekahi kanaka i kana mau dala, e hoike e mai i ka BANAKO, a e luwe pu ia mai ka buke dala i ka wa e kikoo ai.
Aole dala e uku ia, aia wale no ma ke kikoo ka mea nana i hoomoe mai i ke dala me ka lawe pu mai i ka buke hoāhu dala.
I ka la mua o Sepatemaba o kela a me kēia makahiki e ho ʻ oponopono ia ai na helu o na mea a pau, a o na uku panee i uku ole ia mahina o na puu dala a pau e waiho ana me ke kikoo ole ia, e helu ia ma ka aoao o ka mea hoomoe dala mai i hala na malama ekolu, a ma ia wa aku e hui ia me ke kumupa ʻ a mua.
O na puu dala haomoe mai maluna o elima haneri dala, e lawe is no mamuli o ka aelike pu ana.
E hāmama ana ka Banako ma na la a pau o ka hebedoma, koe na la Sabati a me na la Kulaia.
BIHOPA MA.
Honolulu, Ia@ 2396-q
J. T. WATERHOUSE,
(WALAKAHAUKI.)
Halekuai o na Lole Nani Panio!
ILAKOHAO.
Na Lako Hana Mahiko,
A PELA AKU @@ NUI WALE.
Alanui Moiwahine, -- Honolulu.
2396-q
ALLEN & ROBINSON,
NA MEA KUAI PAPA O NA ANO A PAU
E loaa no ma ka UWAPO O PAKAKA, Honolulu, make kumukuai makepono Ioa no ka pomaikai o ka lehulehu e makemake ana e @n @ul hale. E kipa mai a e ike kūmaka.
2396-q
He Moolelo
-NO KA-
Ui Nohea Berela.
Ke Kumehai hoopono—Ke kupaa me ka luli ole—He wahine na ke kāne hookahi—Ke au pōpilikia a me ka huli ana o ka pōmaika ʻ i mahope a ka wahine
______________________________
MOKUNA XXVIII.
LILO I HOOKAHI –KE AKAKU O DANE KONIA – MAULE BERELA.
_________________________________
“He eha a elima ae nei paha mahina o kona make ana,” wahi ana i pane hou aku ai me ka leo mālie. “Aole loa i hoolaha ia ko maua mare ana ma kekahi nūpepa o Enelani nei, oiai ua mare ia māua me Geneva a he hookahi mahina ko māua noho ana ma Oka ma kahi kokoke i ka lokawai Lemana. Aole loa au i kuhea ia e kekahi mea ma kona inoa, aole lao no hoi au i aahu kanikau nona, aole no hoi i hai aku i kekahi mea kino ola ua mare kāne au mawaho ae o ko’u makuakane, ke kaikunāne o ko’u makuhine.”
“Alaila ke manao nei oe ua hikiwawe loa kēia mare hou ana ou?” wahi a Desemona. “He oiaio no ia. Aka, aole he mea i ike mawaho ae o kou makuakāne he wahine kanemake oe, a he mea makehewa no hoi ia oe ke kali ana a hala ka makahiki o ka noho kanikau ana no kekahi kāne ino a lapuwale elike aku la me ia. E paulele mai oe maluna o’u e kuu aloha. Hookuu ia mai na’u ka hana ana maluna o kēia mea.”
Ua ae koke aku la o Berela—ua kaa aku la na ho ʻ oponopono ana a pau ia Desemona. Ka mea e pono ana ia Desmona ua pono iho la ia iaia. Aka, iaia nae i haawi aku ai i kona ae, ua ku mai la imua ona he akakū a he helehelena o kekahi pōpilikia e ānehe iho ana e hekau maluna ona. Aole oia i hoopuka aku i kēia mea ia Desemona, no ka mea, manao iho la oia ua puka mai kēia mamuli o ka onawaliwali o ke kino, a no ke koena aku o kahi o ka lāua huakai e hele nei, ua mumule loa iho la oia.
Ua hiki aku lāua ma kahi hana o Berela a malaila i haalele iho ai o Desemona ia Berela a hele aku la e huli kaa. Loaa aku la ke kaa a huli hoi mai la, aka, ua kali oia mawaho o ka ipuka o ka hale, a ua aneane he hapalua hora mamua o ka puka ana mai o Berela. Ua oili mai la nae oia no ka manawa hope—ua hele a pii ka ula olohelohe ma kona mau papalina a he ano nānaina huhu ke hekau ana maluna o kona mau maka.
Ua lele iho la o Desemona mailuna o ke kaa i kona ike ana aku ia Berela. Kokua aku la iaia a kau iluna o ke kaa a ku aku la ma ka ipuka o ke kaa me ka paa ana o ka pāpale ma kona lima.
“Aole hiki pono ia ‘u ke kaawale mai ko’u haku wahine i ka wa kūpono,” wahi a Berela i pane aku ai ia Desemona me ka minoaka pu ana. “Aole he ae o Raiana wahine e hookuu ia’u. Ua nuku mai oia no ko’u aloha ole a me ka haalele pu iaia. Noke mai nei no hoi i ke kuauhau ia’u maluna o ke kum@hana o ka poe ho ʻ okuli, a ua aua aku nei no i ka’u mau wahi kenikeni. E oluolu e hai aku ik e kalaiwa kaa e kalaiwa aku i ke alanui Oxford. Na’u e hai aku iaia i kahi e ku ai.”
Ua hooko koke aku la o Desemona—hala aku la o Berela he aia okoa a o Desemona he ala okoa.
Ia Berela i haalele ai i ka hale o Makaleka wahine i ke kakahiaka, ua hooholo paa iho oia i kona manao e hele mua i ka hana a pau alaila hele e huli i keena ho ʻ olimalima hou @ona o ke ano emi. Ua hoolilo oia i ka hapanui o kana mau kenikeni i loaa ma o na lako gula i kuai ia, a i kēia wa ua nele loa ola i kahi kenikeni māhuahua ole e hiki ai ke kuai i wahi awelu kamaa a me mīkini lima. Ua ho ʻ okomo iho oia iloko o kona ekeeke i kekahi mau lako gula o kona makuahine a me ke pihi omau daimana, a o kona manao e lawe aku e kuai ma kēia kakahiaka. A i kēia wa ona e holo nei maluna o ke kaa, aole no i loli ae kona manao no ke kuai ana aku i ua mau lako gula nei. O kēia ae la na mea pilikia loa o Berela. Ua nohae kona kamaa mamua pono mai, a aia kekahi o na manamana waewae ke oli la iwaho a i ano ike ole is paha mamuli nae o ka hamo ia ana o ke kākini a eleele i ka inika. Ua nōhaehae pu kona mau mīkini lima a ua humu a humu hou ia aku no na manawa lehulehu, a i kēia wa ua pau ko lāua mau pono a ua hiki ole ke pāhonohono hou. O kahi pāpale ona oloko o ka halekula a he eono mahina o ke komo ia ana a he lehulehu pu na manawa i noke ia ai i ka ho ʻ ololiloli, ua hele a hapa’upa’u i kēia wa a ua pau hoi ka hie. E hoomanao ia, aole loa i lawe pu o Berela me ia i na lako aahu, a pela aku i kuai ia ai e Konia nona—o kona ponoi no kona i lawe pu.
“Makemake au e u’i ko’u nānaina i ka la apopo,” wahi ana. “Ui au imua o na maka o Desemona. Aole loa o’u makemake e lilo i wahine mare nana iloko o kēia mau aahu hap’upa’u i kuai ia me ke dala o ko’u makuakāne. E kuai ana au i lako aahu hou no’u i ole e komo na manao hoowahawaha iloko o Desemona no’u. He mea pono e kuai au i na lako gula o kuu makuahine a o na aahu a’u o kuai ai mamuli o na dala i loaa mai me he la o kana makana ia no ko’u la mare. E koe ana no nae is’u ka lei a-i me ka pōhaku rube.”
Holo aku la kona kaa a ku iho la ma kekahi halekuai lako gula, a lele iho la oia. He elua haneri dala ke kumukuai io o ke pihi omau, aka ua haawi ia mai la he hookahi haneri me iwakālua dala, a hai pu mai la ka mea halekuai aole oia i maa i ke kuai ana i na lako gula kumukuai haahaa, a ua ae oia i kana rula paa ma ke ano kōkua ia Berela.
Ua nui ka waiwai o Berela i kēia wa. Ua kau koke iho oia maluna o ke kaa a holo pololei aku la no kekahi halekuai o na loe wahine i paa mua i ka humu ia, a kuai iho la he mau lole aahu pale oloko; holo hou aku la oia a i kekahi halekuai pāpale a kuai iho la he wahi pāpale ui i kinohi ia me na hulu okalika, alaila, holo loa aku la oia a i kekahi halekuai lole helu ekahi a kuai iho la he aahu mare a he aahu kaahele pu, a i ka pau ana o kona mau wahi hemahema hoi polole aku la oia no ka hale.
I kona wa i hiki aku ai i kauhale ua ike koke aku la kona haku wahine o Makaleka, a hele aku la oia e ike ia Berela. Ua hele pololei aku oia no kona keena moe aloaa aku la o Berela e hookuku ana I kona mau lole aahu, a no kēia mea, ua ho ʻ okāhāhā nui ia kona manao.
“E kala mai ia’u e Miss Star,” wahi a Makaleka wahine i kama ʻ ilio aku ai me ke ano mihi. No ka mea hoi, he mea maa mau ole ia oe ka hoi kauhale ana mai i ke ao okoa, ua manao mai nei au ua ma’i kūkonukonu ia oe, a oia ko’u kumu i hele mai nei. Ua komohewa mai nei au iloko o kou mau paia kapu, a huikala mao oe ia’u.
“Aole loa oe i komohewa mai nei,” wahi a Berela i pane mai ai me ka oluolu. “E noho iho ilalo. Aole au i ma’i, aka, e hoao wale ae ana no au i ko’u mau wahi aahu hou.”
Alaila, hoakaka aku la o Berela i na mea a pau, a no ka hopena ua pānai aku la ola ma ka olelo ana aku pene@:
“Ua kama ʻ ilio mai o Desemona ia’u e hoohala māua he hookahi paha pule ma ke taona o Brighton. Aole i loaa he manawa ia māua e ho ʻ onohonoho pono ai i ka māua papa hana no kēia mua aku i kēia wa.”
[Aole I pau.]
NANEA KAMAHAO
0 K@
KEIKIALII
ROMEALA;
---KA—
Ui Kila Mageneti
O PARAMERI
______
Ka Nani e hāule ai ka Honua;
Ka Mahina Meli o Salaredina;
Ka La Alohi o Mulisedera:
Na Kulu Koko Kamahao Ekolu.
_________________
Na Ui Hookelakela
O KE AO HOLOOKOA
______________
NA NANI
Pu@wai Uahoa o ka Honua nei
---A O KE ---
Kila Mageneti o ke Aloha – “O pa rameri no ia”
Ia Romeala i ho ʻ opuka ae ai i kela mau olelo, ua pālulu ae la ka Mahina Meli i kona mau maka me na minoaka hooha’i ana me he la e hoike mai ana, ua loaa pono aku la oia i ka pahuna olelo kaīī koni a ka loea. No kekahi mau sekona aia ua Mahina Meli nei, ua pil aku la iluna o ke kiekiena o –
“Wehe ke kini olalo,
Molale ka laau,
Ke hihihina la,
I Mo@awakea.”
Oiai ua ui la maluna o kela kiekiena kaulana loa a ko ke ao e hiaai nui nei, ani peahi mai la oia i ke keikialii Romeala –Ina kaua i ko makemake--Ka huelani i ka puuwai--I waiwai nui na’u ko aloha- I makana i makana na ka nui kino. E like me ka maalo ana ae o kekahi ao nui eleele imua o ka Mahina no ka huna ana aku i kona nani mai ka ilihonua aku, pela no ua mau ui la o ke kūkala kaua i nalo aku ai mai ka makapeni aku a ka mea kākau, a na ka leo nākolokolo o ka pukiniahi o kela kaua kūloko a me ka leo hooho o ke auhee na ia mea i hoike ae, ua wehe mua loa ia ke kaua mawaena o ka Loea o ke Ao, a me ka Mahina Meli o Salaredina no ka hopena o ke aupuni o Homelana.
No kekahi mau minute loihi o kela hākōkō weliweli loa o ka make a me ke ola, a mahope iho o ka mao ana ae o ka uwahi pauda, aia hoi ike ia aku la ua mau ui la me ko lāua mau kulana like ole e kue ana kahi i kekahi oia hoi he pee i ka wai o Niulii ko ka Mahina Meli, a he kalaihi hoi ko ka Loea.
E puili paa ana ka Mahina Meli ma ka ai o ka loea me kona mau helehelena e hoike mai ana, aole i kae mai ua mea he nui o kona aloha no ke keikialii Romeala a maluna ae o na mea a pau me he la, o ka heke no ia o na pua ono a ua Mahina Meli nei i hoau ai e weluwelu liilii kona puuwai. Ua hālāwai, a hookui hope ae ko lāua mau ihu me na lehelehe me ka honi hoomau a ke aloha, alaila, huli hoi aku la lāua no kahi a ka La Alohi e kali mai ana me uihā nui no ka loihi launa ole o kēia hele ana.
Na kekahi mau minute loihi, o na ho ʻ olalau a hoapaapa ana a ka Mahina Meli, hoea aku la lāua imua o ka La Alohi a o ia ka ua La Alohi nei Mulisedera i nīnau mai ai. E kuu pokii, ua ike aku nei anei oe i na kihi eha o ka honua a me kona mau luhiehu nani.
Ae e kuu kaikuaana, ua ike au i na kihi eha o ka honua a me kona mau luhiehu. Ua ana ia e au ka loa a me ka laula, aka o ka hiki aua aku nae i ka palena pau o ko’u ho ʻ ohihi aole ia i pau, a ke mana ʻ olana nei au aia no he wa a e haulani hou aku no au e ike i ka nani pau ole a ko’u ho ʻ ohihi, no ka hoolawa ana i ko’u makemake a pau pono,” wahi a ka Mahaina Meli.
Me kēia mau olelo a ka Mahina Meli, e hoomanao iho kaua e ka mea heluhelu, aole oia e pakele i na kuini pa-ka-na a ka loea @ ke ao-
“Hula llilii ma ke kihi
Hoolalao ma ka aoao
Wili ma ke hoa
Hele imua holo i hope.”
Nolaila, i ka wa a ua Mahina Meli la i pane aku ai i kela mau olelo ho ʻ onaue puuwai, pane mai la ka La Alohi me ka hanu kaumaha ana iho. Ka! makemake wale ka la o ka lealea, o ka ike wale aku paha ia nani la he ma-u ia-
“Ike lihi wale aku
Ina maka o ke aloha
Kiheahea a ke anu
Hiona a ka noe.”
“E kuu kuaana aloha,” wahi a ka Mahina Meli. E ike aku ana oe a lawa ka makemake malalo o na rula, ooe ke pailaka hookele i na wahi pohihihi o ko kaua aupuni e like ma ka’u hookele ana aku nei. Nolaila, e mākaukau oe nou iho no na minute o ka huakai makaikai i na kihi eha o ka honua a me ko lākou mau luhiehu o ka nani.
[Aole i pau.]
_______________________
AHAOLELO O 1892
LA HANA 89, Sept. 15, 1891.
Hoomaka na hana e like me ka mau.
Ku mai Akepoka no kekahi mea pili ponoi iaia. Aia he paukū maloko o ke kumukānāwai e hookuu ana i na hoa o ka Ahalolelo mai na mea mai ana i olelo ai iloko o ka Hale. Nolaila, ke hoonalahala nei au i ka hoino ia ana o ia pono he umikumamalima minute i hala aku nei. Ia’u e ku ana ma ka puka aniani o ka Hui Hawaii Mea Hou@ ua hookokokoke mai la ka Ilamuku C.B. Wilson la’u, a nīnau mai la pehea la ka loihi o kona hoino ia ana iloko o ka Ahaolelo? Ua ike no ia [Wilson], ua keakea ia oia ma ka hana ana mai ma o kona ano luna aupuni ala, a ina aole ia, ina ua holoi ia ke alanui me ia. Ua wiliwili mai ka Ilamuku i mua o kona alo, a ma kekahi mau mea e aku ana i oluolu ole ai. Aole i hana ia kēia me ka mālie a me ka manao oluolu. He mea pono i ka Hale ke malama i kona mau hoa mai na hana ino ia mai, a o ka oi loa aku mai ka poe mai e noho ana maluna o na oihana keikie o ke aupuni. Ke nana aku, he ho ʻ omākaukau kela iaia no kana hana iloko o ka Hale, he papa a he pani i kona waha. Ke makemake nei oia e lohe mai ka Loio Kuhina mai no kēia hana a kona mau luna malalo iho ona.
Kamailio mai o Waipuilani, ina ua hana ka Ilamuku e like me ka mea i hoike ia iho nei, he mea pono ke ahewa loa ia oia. E lawe ia mai ona olelo hooholo, i hiki ai ke lawe ia mai ka Ilamuku iloko o kēia Hale e ho ʻ okolokolo ai.
Na ke alii Kakina he olelo hooholo, penei: Oiai, ua hoopii ia mai ka Ilamuku o ke Aupuni ma o kona hoao ana e hoohakaka a e hoomakau’ka’u i kekahi hoa o kēia Hale, me ke kue i na hooko ana o ke Kumukanawai; nolaila, ke kauoha ia nei ke Komite Hookolokolo e huli aku ia hoopii a hoike mai i keia Hale i na kumu a me ka lākou hana, i na he mea pono e lawelawe ia ka mea pili ia hana.
Ua hooholo ia me ka hoololi e haawi i ke Komite Wae.
Na ke alii Kakina, he olelo hooholo, e kauoha ana i ke Komite Hookolokolo e huli aku ia ka mea oiaio o ka hoomahukaia ana o Hon. P.P. Kanoa ma ka po o ka la 14 o Sepatemaba a huna ia iloko o ka Halealii. Hooholo ia.
Noi ia e koho ka Hale no ka olelo hooholo hilina ʻ i ole i ka Aha Kuhina. Kue ia, no ka mea, ua makemake na Kuhina Macfarlane a me Neumann e kamailo.
Kamailo mai ke Kuhina Macfarlane e hoole ana i na mea pili i ka ho ʻ omahuka ia ana o Kanoa, aole i ike na Kuhina a lohe.
Hoomaha ka Hale i ke awakea, a hālāwai hou i ka hora 1:30p.m.
HALAWAI AUINA LA.
Akoakoa hou ka hale i ka hora 1:30.
Olelo ke alii Maesden, oiai ua olelo ke Kuhina Waiwai, ua ho ʻ omahuka ia e kekahi luna aupuni i ka ponei he elua mau hoa ahaolelo, nolaila, e noi ana oia e haawi aku ia hoopii i ke Komite hookahi me ko Kanoa. Halahu mawaho o ka rula.
Kamailio loihi mai ke Kuhina no ka moolelo o ka wae ana i ka Aha Kukina mai ko Mr. Peterson wa’i kāhea ia mai ai a hiki i kona wae ana i kēia Aha Kuhina, a i ka onou hele ia ana i o a ia nei.
Kamailio loihi mai ka Loio Kihina no ka aoao o na Kuhina.
Pane ke alii Kakina i na olelo a ke Kuhina Waiwai a me ka Loio Kuhina.
Noi o R. W. Wilcox, e nīnau ano a hooholo ia.
Ninau ia na ae a me na hoole i ka hooholo i ka olelo hooholo a penei:
Na ea—Ena, Cummins, Kauhane, Horner, Marsden, Young, Baldwin, Horner, Walbridge, Anderson, Thurston, Wilcox, Kanoa, Wilder, Bipikane, Ashford, Kauhi, R.W.Wilcox, Bush, A. Horner, Kaluna, Iosepa, Smith a me A.S. Wilcox.—Huina—24.
Na hoole—Berger, Pua, Peterson, Williams, Hind, Hoapili, Cornwell, Dreier, Aki, S.K. Pua, Nawahi, Nahinu, Koahou, Kaunamano, Kamauoha, Waipuilani, Kapahu, White, Kanealii, Akina a me Edmons. Huina – 21.
Olelo mai ka Peresidena, ma kona hoomapopo i ka pauka 41 o ke Kumukanawai, a me ke ao a kekahi poe loio, aia he 25 oia ka hapanui, nolaila, e rula ana oia he 25 oia ka hapanui.
Ia manawa, ua noi koke mai ke Alii Peterson, e hoopauee ka hale. Ua nīnau koke la Peresidena I ka poe ae, a me ke kue aku o ke Alii Kakina, aua kūkala ia mai la ua holo; aka, ua kānalua ia. Ma ke koho kui luna, ua kue o Ashford i ke koho ana o na Kuhina. Ua kūkala mai la ka Peresidena ua hoopanee ia ka Hale, me ka nīnau ole ia o ka poe hoole. Ua pae mai la na leo kue mai kela a me kēia wahi mai o ka Hale. Ua ulupuni ka pioloke, puka na huaole-lo ino i na Kuhina no ka hana keonimana a hilahila ole, a iloko o na olelo kūpono ole o ka hale, ua pau aku la na Kuhina i ka puka, mahope nae o ka aa ana mai o ke Kuhina o ko na aina e e hakakalua me R. W. Wilcox. I ka wa uluaoa o ka Hale, ua haalele mai ka Peresidena i ka noho.
Hoopanee ka hale iloko o ka uluaoa.
______________________________
LA HANA 90 Sept. 16, 1892.
Hoomaka na hana e like me ka mau.
Hoakaka mai ka Peresidena no kaua rula ana i ka olele hooholo hilina ʻ i ole, aia he 25 na poe koho, alaila, oia i ka hapanui, no k ame ua haawi oia i ka pōmaika ʻ i o ke kānalua i ka poe pale.
Ma ke kāpae ia ana o na rula, ua waiho mai ke alii Baldwin he olelo hooholo, e noi ia aku i ko ka Aha Kiekie manao kānāwai no ka olelo hooholo hilina ʻ i ole i ka Aha Kuhina i na o ka 24 poe koho ola ka hapanui o ke 46 mau hoa i koho ia o ka hale a ua holo paha ua olelo hooholo la, aole paha.
Mahope o ka hoopaapaa loihi ana, ua ho ʻ omaha ka Hale i ka hora 12:50 auina la a noho hou i ka hora 2 auina la.
HALAWI AUINA LA.
Akoakoa hou ka hale i ka hora 2:08.
Lawe mai ka Loio Kuhina he pānai i ka olelo hooholo: Oiai he 46 wale no mau hoa i koho ia o ka Ahaolelo, mamuli o ka haalele, ana mai o elua mau hoa koho ia a pau o ka paukū 41 o ke Kumukanawai?
Kokua mai o L.M. Smith i ka hoololi.
Noi o R.W. Wilcox e nīnau ano a kōkua ia mai.
Oiai ua kōkua ia ka nīnau, ua ku mai la o Nawahi e kama ʻ ilio loihi. Ua rula aku ka Hope Peresidena la Nawahi, ua halahū oia mawaho o na rula. Ua hoopii mai o Nawahi i ka rula a ka noho, aka, ua hoole ia. Eia nae, ua hoopaakiki mai no o Nawahi i ke kama ʻ ilio. A i ka noho i olelo aku ai, ina aole oe ho ʻ olohe i ka rula, alaila e kāhea ia aku ana ka Makai o ka Hale e ho ʻ onoho ia oe ilalo. Alaila, ua hul aku ka Luna o Hilo i hope i ka poe makaikai a noi e kōkua iaia. Mahope iho, ua noho iho la oia i lalo.
Hooholo ia ka olelo hooholo me ka pānai.
_______________________
LA HANA 91 Sept. 19, 1892.
Hoomaka na hana e like me ka mau.
NA PAIAPALA HOOPII.
Na Smith, [1] mai Lihue Kauai mai, me 109 inoa, aole e hooholo i ka bila lulu piliwaiwai; [2] mai Lihue mai no, e hoole loa i ka bila lulu; [3] mai Lihue mai no, me 65 mau inoa, e kiola i ka bila lulu; [4] mai Koloa mai, me 48 mau inoa, e kipaku i ka bila lulu; [5] mai ka Home Lunalilo mai, kue loa i ka bila lulu.
Na Iosepa, he 2 hoopii mai Hana mai, l mai Hilo mai a he l mai Lahaina mai me 279 mai inoa, e kue ana a pau i ka bila lulu.
Na Smith, mai Kohala mai, e kue ana i ka bila loteri.
Na A. S. Wilcox, mai Hanalei mai, me 59 mau inoa, e kue ana i ka bila loteri.
Na Akina, he l mai Niihau mai a he 2 mai Waimea mai, e papa ana aole e ae i ka bila loteri.
Na S. K. Aki, mai Lahaina mai, e hooholo aku i ka bila loteri.
Waiho ia na hoopii maluna ae a noonoo pu me ka bila.
Na Akina, mai na ma’i lepera mai o Kalalau, e ae ia aku na ma’i lepera e noho no malaila. Waiho ia a noonoo pu me ka hoike a ke Komite Malama Ola.
Na A.S. Wilcox, mai Kalalau mai, aole e ae ia na lepera e noho ma Kalalau. Waiho ia a noonoo pu me ka hoike a ke Komite Malama Ola.
Na White, mai Honolulu mai na 600 a oi inoa, e noi ana i Kumukanawai hou. Mai Koolauloa mai, no ia mea hookahi no. Mai Koolaupoko mai, no ia mea hookahi no. A mai ka Apana 5 mai o Honolulu, no ia mea hookahi no. Aia i ke Komite Kumukanawai.
NA HOIKE KOMITE.
Na ke Komite Pai, ua pau i ke pai ia na bila 126 A a me 185.
Na Smith o ke Komite Malama Ola, no na bila kānāwai a me na hoopii lehulehu pili i na ma’i lepera no ke kāpili hala ana ma Kalaupapa o na m.’i, no ka uku o na kokua ma’i, no ka ai a na ma’i i kauka aupuni pakui no Wailuku, e hoopii ai i ka uku kauka aupuni o Kau, e ae ai ia S. Kane e lapaau mai ke Panalaau, e hookauwale ai ia Kalalai i kahua ma’i lepera, e ae ai i na kahuna Hawaii e lapaau, e kūkulu ai i Papa Ola, Hawaii, e hoolilo i ke Kuhina Kalaiaina i Peresidena no ka Papa Ola, e waiho ma ka papa a noonoo me na bila.
Na ke alii Kakina o ke Komite o na Hana hou, e hooholo aku i ka bila 126, pili i na alanui aupuni, me ka holili.
Na ke alii J.M. Horner o ke Komite Bila Haawina, no ka haawina o na hope Luna Helu, e waiho a noonoo me ka Bila Haawina.
NA OLELO HOOLOLO.
Na ke Kakauolelo i heluhelu mai he palapala na ka Papa Kalepa, a me ke kope o ka olelo hooholo a ia papa, e kue ikaika loa ana i ka bila lulu piliwaiwai. Waiho ia a noonoo pu me ka bila.
Na ke alii Marsden, he olelo hooholo, o kauoha ia ke Komite Hookolokolo e huli aku i ka oiai @ o ka olelo ana a ke Kuhina Waiwai, ua ho ʻ omahuka ia e kekahi luna aupuni Kiekie ma ke ahiahi o ka la 15 o Sepatemaba, he elua mau hoa ahaolelo i mea e holo ole ai ka olelo hooholo hilina ʻ i ole. Waiho ia ma ka papa.
Heluhelu mai ke Kakauolelo i ka manao o ka Aha Kiekie no ka nīnau i waiho ia aku ia lākou, no ka hapanui o na hoa i koho ia e like me na olelo o ka paukū 41 o ke Kumukanawai, ua hai mai lākou, aia he 25 hoa alaila hapanui.
Na ke alii Kakina i heluhelu mua mai ma ke poo o ka bila e pili ana i na kuni.
Ma ke noi a ke Alii Horner, ua hāpai ia ka
HANA O KA LA.
Noonoo is ke koena aku o ka bila oihana ho ʻ okolokolo.
Hooholo ia na paukū 65, 66 me ka hoololi 67, 80.
Hoomaha ka Hale a akoakoa hou i ka hora 1:30 auina ia.
HALAWAI AUINA LA.
Akoakoa hou ka Hale I ka hora 1:45.
Hooholo i ka paukū 81 me ka hooloii.
Ma ke noi a ka Loio Kuhina, ua lawe ia mai he paukū hou, a i helu ia 82, oia no ka unuhi ana o na kiure ma na kaapuni i ka wa e mana ai ke kānāwai. Hooholo ia ka paukū.
Heluhelu ia ke poo me na olelo mua a hooholo ia, kauoha ia e o kākau poepoe a e heluhelu ekolu i ka Poaono.
Heluhelu elua ia ka bila 169, pili i na hui panihakahaka o ko na aina e ma ka noonoo pākahi ana i na paukū a hooholo loa ia me na hoololi li@ii. Kauoha la e kākau poepoe a e heluhelu ekolu ma ka Poalua.
Ma ke kapae ia ana o na rula, ua waiho o Smith i ka bila 157 a i waiho ia mai e ke Komite hui o na Paahana.
Heluhelu alua ia ka bila 151 A, pili i ke kulana o na awapae o ke aupuni a me ko ka lehulehu pono. Hooholo ia, kauoha ia e kākau poepoe a e heluhelu akolu is ka Poalua.
Heluhelu alua ia ka bila 167, pili i na pailata. Ua noonoo pākahi ia na paukū a hooholo loa ia. Kauoha ia e kākau poepoe a e heluhelu ekolu ma ka Poalua, Sepatemaba 27.
Noi o Kamauoha e hoopanee ka Hale no elua hebedoma.
Hoololi mai ke alii Kakina e hoopanee ka Hale. Holo.