Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 37, 10 September 1892 — No ke Kumukanawai. [ARTICLE]

No ke Kumukanawai.

E Mr, Lunahooponopono: He j mau puie aenei i hala, iloko o keia | apana kekahi hapauea kahi i kuekaa | ai me kekahi palapala e hoopau i ■ keia Kumukanawai, a e kahea i ke j Kumukanawai o Kamehameha V., i hoi hou na mana o ka Moi i kaili \ ia e keia kumukanawai a \v.\ haole I i hana ai. ! Nolaila, e kamailiio iki ana au j maanei: Ina kakou e huli aku a j nana i na Kau Ahaolelo o 1881 rae I 1886, oia hoi na kau hope loa i ma-! lamaia malalo o'ia kumukanawai, e j loaa auanei ia kakou he mau kumu j hoohalike. Manao au ina he mana i ia e pomaikai ai ka lahui Hawaii, j ina la ua ai kamano ka aha kuhina { 0 Kipikona no ka hoolilo hewa ana ; 1 kekalii huina dala nui o ko kakou | waihona. Ua pau i ka hoolilo ia na | itamu o ka bila haawina, aolo nae i ikeia ka hana. Nolaila, ua iaweia l mal he olelo hooholo hilinai ole i na kuhina, aka nae, ua haule wale ia olelo hooholo mamali o ka nui hewahewa o na poe e kokua ana ia lakou. No • ia ike ana o ka aha kuhina i ko lakou palekana, ua hoopli ae la lakou i ka aie lahui a hiki I ka hookahi miliona; a oiai he 80,000 wale no kakou, ua like ia me $12 a oi o ka mea hookahi, pau pu na wahine me na keiki. Na ia kumukanawai no i hoopii ae ko kakou auhau mai ke 75 pa-keneta a i ka 100 pa-keneta. Ua hookaawale ia ko ka Mol mana a me na Kuhina po, ela nae ua komo pu mal !a no lakou ma ka hooikalka balota ana me na makaainana. Nawal i hoohuikau na mana nui ekolu o ke aupunl, ka Mana Kaukanawai,

ka Mana Hookolokolo a me ka Mana Hooko ? Na keia pono aka hapauea e kolo hele nei me ka leo hamau. He ekolu manawa i loli ai ka aha kuhina o Kipikona i 1886, ka mea hoi a ka lanui e akenui ana e pau ekolu no kona hoomau ia ana ma ke poo oka aha kuhina. He 117 bila kanawai i waihoia ae imua o ka Ilale, 80 i hooholoia, 69 i kakauinoa ia ka Moi, ahe 11 i hooleia. Nawai I i hoole? Nau e pane ae. I Inu hoi kakou e huli aku a nana i ka moolelo o ka Moiwahine o Enelani, he hookahi wale no ana kanawai i kakauinoa ole ai mai kona noho ana ma ke kalaunu ahiki i ka piha ana o ka hapa keneturia iaia. Oka mana i loaa i ko kakou Moiwahine ma keia Kumukanawai oia no ka mana i loaa i ka Moiwahine o Enelani i keia manawa. Aka, i ke Kumukanawai o Kamehameha V. ua pau loa ka mana i ka Moi, a ua ko ole ko kakou makemake ma o ke kumukanawai la. Mamuli o kona komo kino ana mai iwaena o kakou, ua haule o G. W. Pilipo o Kona t kekahi ona waha- | olelo ikaika ma ko kakou, a ko aku la ka aoao aupuni ia 18 poe o lima, a haule ka aoao kuokoa me 10 o iima wale no. Auhea na dala oka opiuma a Aki (pake) ? Nawal 1 liaawi ka alna i eha ai ka ill o ko , kakou mau kupuna i ka Ona Mili-! | ona o ke Kula o Kamaomao no 50 niakahiki? Owai o kakpu e ike | ana ika hoi hou ana mai o keia | | aina i ka poli ou e Hawali aloha ? Nawai i hoopaa ka mokuahi 4,Made- | rasa" a ili mai ai na koikoi maluna o kakou ? Auhea ka $10,000 oka huii iwi ? Auhea ka ai loaa wale a me ka i'a loaa wale a ka poe palaualelo ? Ua pau i ke kaili ia e keia kumukanawai, a ke trttenei lakou e like me na moa keiki makua ole, ke lawelawe nei hol me ko lakou mau lima ponoi. Oia anei kaa e nihi hele aenei i ka pill o ke ; aumoe e ka hapauea ? i Kukaiau. i Augate3l, 1892.