Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 37, 10 Kepakemapa 1892 — Page 2
This text was transcribed by: | Joyce |
This work is dedicated to: | To my Kumu Luukia Archer |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
ME
Ko Hawaii Paeaina i Huuia
No ka Makahiki $2.00
No Eono Mahina 1.00
Kuike ka Rule
NA PUKA A@A 1 Pule 2 Pule 3 Pule 4 Pule 5 Pule 6 Pule
Iniha $1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $3.50 $4.00
2 Iniha 2.00 2.75 3.50 4.00 4.50 5.00
3 Iniha 2.50 3.50 4.50 5.00 5.50 6.00
4 Iniha 3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50
5 Iniha 3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 9.00
6 Iniha 4.00 6.50 7.00 8.00 9.00 10.00
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mal ana no ka hoolaha maloko o kele Nupepe, e hoonuna pu mal me ka auhau, a ina sole, sone hookomo la.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M. WHITNEY, Luna Nut,
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopopo
Poaono, Sepatemaba 10, 1892
KE KAHUA KUMUKANAWAI.
Mamuli o ke ulolohi o ka wae ia ana o ka Aha Kuhina, nolaila, ua hui ae na noao kalai aupuni like ole iloko o ka Hale Ahaolelo ina kekahi keena loio o keia kulanakauhale, a ua hapila ka noonoo e hookuma i kahua no ka wae ana i na aha kuhina ma keia mua aku. A mahope o ka noonoo akahele ana, ua hooholoia ka olelo hooholo malaloiho, i kakoo pu ia e ko na hoa ahaolelo kakaulnoa pu ana malalo o ia olelo hooholo:
OLELO HOOHOLO.
E hooholoia, oiai ua hooholoia he Olelo Hooholo hillnai ole i ka Aha Kuhiun e ka Ahaolelo ma ka la 80 o Augate i hala, i aponoia e na poe koho he 31 no in 10 hoole; a Oiai, mamuli o ia kumu i hooholoia ai, ua ala mai he ninau no ka awe ana i Aha Kuhina hou; a No ia mea, o makou, o na hoa o ka Ahaolelo, me ka manao he wa kupono kela e kukulu paa ia ai na kahua kumukanawai e hookahua iho ai ke ano o ke ku ana o ke aupuni, ko kukala nei malalo on na kahua nupuni kumukanawai, ho mea pono e kukulu ia ma keia aupuni, o kahea mai ke Alii ka Moiwahine i ka hoa o ka aono alak@i o ka Ahaolelo i koho ma ka aoao o ka hilinai ole i ka Aha Kuhina, a ma ia hana ana e akaka ai ko kahua kumukanawai e lo@ai ku Aha Kuhina ke kokua a me ka hilinai o ka hapnui o ka Ahaolelo, na olelo i kohoia o ka lahui; a hooholoia, ke hoohiki nei makou, e hooponoponoia ko kakou hana o keia mua aku nei ma ko ano he mau hoa no keia Ahaolelo, @ kakoo i keia kahua kumukanawai.
Honolulu, Sept. 5, 1892.
W.C. WILDER,
L.A. THURSTON,
ROBERT R. HIND,
J. MARSDEN,
J.W. BIPIKANE,
ALEX. YOUNG,
J.K. IOSEPA,
C.W. ASHFORD,
R.W. WILCOX
A.S. WILCOX
S.K. AKI,
J.A. AKINA,
JNO. E. BUSH
R.D. WALBRIDGE
J.G. HAOPILI,
JAS ANDERSON,
H.P. BALDWIN
J. KAUHANE,
W.O. SMITH,
G.N. WILCOX,
W.Y. HORNER,
PAUL P. KANOA,
J.H. WAIPUILANI.
Ke apno nei makou i ke kahua i kukuluia aenei, aka, ke makemake @el aole e hoohiki i ka hooko ana me he mea mana loa la ma na mea a pau.
JNO. M. HORNER,
A.P. PETERSON,
A. HORNER.
Ke hooia aku nei makou e ike aku i ke kahua kumukanawai i kukuluia aenei maluna, aka, ke makemake nei aole e hoohiki i ka hooko ana me he mea mana loa la ma na ano a pau.
E.C. MACFARLANE,
J.A. CUMMINS,
J. ENA.
No ka hooholoia ana o keia kahua hana hou e lilo aku ai i maa ma kela mus aku, nolaila, ua koho iho ka halawai o no lala Ahaolelo i na Mea Hanohano Alexander Yound, J.N.S. Williams a me J. E. Buki, i ko@ite ekolu lala, e lawe aku i ka manoa o ka haluwai kuka o na hoa ahaolelo imua o ka Moiwahine no kona noonoo ana. No ko hoa. J.E. Buki makmake ole ia e ke Alii, nolaila, ua pani ia kona makiua e ka Hon. W. O. Smith.
Ma ke kakahiaka Poalua, ua komo aku ke Komite e halawai me ka Moiwahine a me ka waiho aku i ka lakou olelo hooholo. Ua apo mai ke Alii a hookipa aku la e noonoo. A ma ke kakahiaka Poakola mai, u@ hoouna mai ia ke Alii he p@ne i ka lunahoomaia o ke Komite e kahea mai ana i@ Hon. A. P. Peterson, oia ka mea nana e wae i ka Aha Kuhina.
Ua ae ka Moiwahine i ka manao i hookumuia e ka elua hapakolu o na hoa o ke Ahaolelo i akoakoa ma ka halawai kuka o ka la 5 o Sepatemaba, a ua hoouna mai i pane ma o Kona P@@ku la, penei:
HALEALII IOLANI,
Honolulu, Sept. 7, 1892.
[ Na MEA HANOHANO ALEXANDER
YOUNG, J.N.S. WILLIAS A ME W.O.SMITH:
E NA KEONIMANA Ma kea no he mau elele nana i hali mai i ka olelo hooholo i aponoai e kekahi mau Hoa o ka Ahaolelo, ua oluolu i ke Alii ka Moiwahine ka pahola ana aku ia oukou i anaina e ike mai ai Ia@a, @ ua hooia e p@ne aku i ka manao o ka olelo hooholo. Ua kauoha ia mai au e pane aku, ua oluolu i ke Alii ka Moiwahine e hoomaopopo i ka makemake ma ka aoao o na keonimana nana oukon i hoouna mai i mau elele, “no ke kukulu paa aua i kahua kumukanawai e hookahua ia iho ai ke ano o ke aupuni, e pono e @oaa i ka Aha Kuhina ke kokua a @e ka @ilinaiia e ka hapanui o ka Ahaolelo, na poe i kohoia o ka lahui.”
Ua hoikeia ka manao “e kahea mai ke Alii ka Moiwahine i na lala alakai o ka Ahaolelo i koho ma ka aoao o ka olelo hooholo hilinai ole e wae i Aha Kuhina hou.”
Me ka manao maikai e halawai ma ka makemake o na elele o Kona mau makaainana, ua oluolu i ke Alii ka Moiwahine e kahea aku ia Hon. A.P. Peterson e kokua mai ma ka wae ana i Aha Kuhina. Ke hilinai nei ke Alii ka Moiwahine, o ka ae ana i ka manao e kahea aku i kekahi hoa o ka hapanui o ka Ahaolelo e wae i Aha Kuhina, e loaa ai ka mea i makemakeia. Ke makemake pu nei ka Moiwahine e hoike aku i Kona mahalo i na kukai oluolu ana i loaa iaia mai na keonimana mai o ke Komite.
Ua loaa ia’u ka hanohano e na Keonimana.
Owau iho no me ka mahalo,
JAMES W. ROBERTSON,
@O Ka MOIWAHINE @uuku.
HOOPU A KA PUALI MAKAI E HOOPAAIKA ILAMUKU.
I KE kakahiaka Poakahi aku nei, mamuli o ka ae mua ia ana mai, ua komo aku o Hon. E.K. Lilikalani a me Kapena Robert Waipa Parker e ike i ka Moiwahine, no ka waiho ana aku imua o ke Alii i ka palapala hoopii i kakauinoaia e ka puali makai e noi ana e hoopaaia ka Ilamuku ma kona wahi, me ka nana ole ina e loli ae ana ka mana hooko o ke aupuni. Ua hoikeike aku na poe hoopii i na kumu e hoopaa ai, oia ka holopono o na hana malalo o ka lawelawe ana a ka Ilauku a me ko na makai hilinai iaia ma ke ano he poo no ka puali.
Ua pano mai ke Alii ka Moiwahine ma ka olelo Hawaii, penei:
“E na Keonimana o ke Komite o ka Puali Makai o Honolulu:
“Ua heluheluu akahele iho nei au i ka hoopii a ka puali makai holookoa e noi mai ana e hoopaa no ia Hon. C. B. Wilson i Ilamuku no ke Aupuni, a ua hoomaopopo no hoi i ka oukou mau kumu no ia hoopaa ana. Ma ka nana ana i na hana pili aupuni a ka Ilamuku i na malama i hala, ma Ko’u manao ua lawelawe oia i kana hana me ka maikai, ma ka hoopau ana i ka haunaele me ke kahe ole o ke koko, a ua ike no hoi Au i kona makee nui i ka Nohoalii o Hawaii a me ka lahui. No ia mea, e hoike aku olua i ka puali makai i Ko’u manao e hoopaa ia hon. Charles B. Wilson i Ilamuku no ke Aupuni e like me ke noi.”
Ke manao nei makou, ua alakai hewa ia ke Alii ma o ke kukakuka ana me keia Komie i ka hoopii pili i ka Aha Kuhina wale no ka mana e nana i na olhana malalo iho o ka Mana Hooko. Ma ke Kumukanawai, ua hookaawale loa ia ka Moiwahine mai ka lawelawe ana i na hana o ke Aupuni, aia wale no maluna o ka Aha Kuhina ka hewa o na hana o ke aupuni.
Ke manao nei makou, ua kuleana ole loa kela hoopii e hele kaooa i ka Moiwahine me ke kall ole a loaa ka Aha Kuhina, a o ua palapala hoopil ia a ka puali makai he mea pono e haaiia na ku Loio Kuhioa e pane ma ke ano ola ke poo o ka oihana makai.
Eia kekahi, ua kipakuia ka Aha Kuhina me kekahi kumu i pili aku i ka Ilamuku. Alaila, ke manao nei anel na makai e hakaka aku me ka Ahaolelo no ka hoopaa ana i ka Ilamuku.
Ka Nupepa Hou.
Ua hoea mai ma ke ahiahi o ka Poakolu nei, he nupepa hapa haole nona ka inoa Liberale, i noho hooponopono a luna nui ia e D. L. Huntsman ma ka olelo Enelani, a e Hon. R.W. Wilcox
hoi ma ka olelo Hawaii. He nupepa keia he elua puka ana o ka hebedoma, oia ma ka Poakolu a me ke Sabati. O ke kahua o keia nupepa i kukulu ia ai, aia aku mahope e maopopo ai. Malia paha aole makou e kuikahi ana me keia nupepa hou ma kekahi mau kumuhana, aka ke apo aloha aku nei makou laia e komo mai iloko o ka poai o ka hoolaha nupepa, me ka manao o ka nui a lehulehu o na nupepa iloko o kekahi aupuni, he mean ia e hoomahuahua ai i ka na@uao o ka lahui.
Ahaaina Nui ma Hana.
He ahaaina nui ohuohu i na ono a ka Hawaii kai haawi ia ma Kaluaniho, Hana, Maui Hikina, e ka Lunakanawai Hoomalu, ka Hope Makai nui a me kekahi poe e ae, ma ka la hanau o ke Alii ka Moiwahine iho nei, a ua nui na poe i hiki ae e luakaha pu ma keia papaaina, i haupa iho hoi i no ono a me na kuiuia ahiki wale i ka hookuu ia ana me ka maikai a me ka maluhia. Mamua o ka hookua ia ana o na mea a pau, ua pai ia lho la ke kii o ka papaaina a me ke anaina. A mamua pono o ke pakaukau, kekahi ipuhaole nui he 65 paona i hoolaa ia no ka la hanau o ka Moiwahine. A o ua ipuhaole la, ua hoouna loa ia mai i Honolulu nei ma ka Wail@ o Ka la Sabati aku nei, a ua hali loa ia kela ipu nui no ke Alii nona ka la hanau i kulaia a puni ka paeaina.
Pau i ke Alii ka Hale Holoi Lole o ke Aupuni.
Ua holapu ae ke ahi i ka hora 2 a mahope iho o ka wanaao Poalua aku nei i ka hale holoi lole loihi o ke aupuni e ku nei ma ka aoao ma Ewa o ka muliwai o Makaaho, me ka maopopo ole o ke kumu, aka ma olelo a kekahi poe he ahi na ka pake puhi opiuma. Ua hoomaka ka a o ke ahi mai ke keena eha mai ma ka aoao mauka mai o ka hale, a ua ha mu iho ke ahi ana ole ia ekolu mau keena me na lole i hoahu ia ma ia mau keena e holoi ai. Mamuli o ka @@@@ o na kaa kinai ahi a me ke oaniani makani ole, ua pio ke ahi i ke kiuai ia me ka palahalaha ole aku mao a maanei o na keena kokoke i kahi o ke ahi.
Halawai a na Wahine ma Kaumakapili
Ma ka halawai i malamaia e na wahiine Hawaii, ma ka luakini o Kaumakapili, i ka hora 10 kakahiaka o ka la 4 o keia mahina, no ka hoike ana i ko lakou mau manao makee i ke kulana maikai o ka inoa o ke Aupuni, a e hoike ana i ko lakou manao kue ikaika no ka Bila kanawai Piliwaiwai Loteri, ua hooholoia keia olelo hooholo:
Oial, ua manao kekahi poe e kukulu i kanawai hou no ka laikini ana i kekahi Hui Lulu Piliwaiwai maloko o kela Aupuni, no kekahi mau haawina kipe mai ua huii Lulu Piliwaiwai la i hoikeia aenei; nolaila e
Hooholoia O makou o na wahine Hawaii i akoakoa mai ma keia halawai, ke hoike aku nei imua o ke aken i ko makou manao kue ikaika i keia kanawai hewa, a ke manaoio nei makou o keia oihana piliwaiwai he hana ino loa ia ma ka hoemi ana i ka mana o ka pono a me ka hookauwa ana i ka lehulehu malalo o na hewa e hookaumaha nui ai i ka lahui. A ke manao paa nei makou ua hoeueu keia kanawai piliwaiwai i na manaoino a me na hana pono ole o na ano a pau e poino ai na ohana a pilikia na makua a me na keiki, a e hoopau ia ka nohona maluhia a me ka pomaikai o ka home.
Hooholoia Ke noi aku nei makou i na poe i hooholo i ko lakou manao no keia hana ino, e hoopau ae i ko lakou mau manao kuhihewa a e hoopau loa aku i keia hana hoohilahila e poino mau ai ko kakou mau hoa lahui a pau.
Ua Koho ia e ka Papa Kahu Waiwai o ka Halemai Moiwahine, ma ka halawai i malama ia i ka la 7 iho nei o Sepatemaba, o Dr. G.P. Andrews i kauka no ka manawa a hiki i ka halawai makahiki iloko o Iune o keia makahiki aku, a o Dr. C.B. Wood, i kauka okioki, no ia manawa hookahi e like me ko ka mua.
NUHOU KUWAHO.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi “Australia i ka ho@a 9 kakahiaka o ka Poakolu aku nei i hala, mai kapalakiko mai, ua loaa mai ia makou keia mau mea hou malalo iho:
O ka haunaele a na poe hoopiipii aka hana o na mokuaina o Tene@i a me NU Ioka, ua hoopau ia me ka lima ikaika o na puali koa mokuaina.
Ka Hoolaa a@@ i ka H@lkeike N@l.
Kikako, Aug. 30 Ua hoolala ia iko nei a na holopono na hana hoolaa i ka hoikeike nui o Kikako, penei:
Okatoba 20, he huakai hookahakaha nui ma na kahua o ka hoikeike nui. Mahope aku olaila, he mau haiolelo, he mau peikau koa aina, a pela aku, a pela aku.
J.G. Blaine no Kaleponi.
Nu Ioka, Aug. 30. Ke hoike mai nei ka mea kakau o ka nuppa Commercial Advertser o keia kulanakauhale e noho ana ma ke kulanakauhale poo aupuai o Wasinetona, eia o Hon. James G. Blaine ke kukakuka nei e kuai hale nona ma Los Angeles, Kaleponi, a aole oia e hoi ana i Wasinetona. Ua lohe ia mai, ua loaa iaia keia manao paa mahope iho o ka make ana o kana keikikane Emmons. o keia hoololiloli ana no ka maikaai o ke ola a me ka oluolu o ka ea.
Hooweliweli ka Hali Leta Pakipika.
Nu Ioka, Aug. 29. O ka aelike mawaena o ka Ahahui Hooholo Mokuahi o ka Pakipika a me ka Hui Alahao o Panama no ka halihali @eta, e pau ana i ka la @ o Feberuari aenei, a ke hooweliweli mai nei ka Hui Alahao o Panama, ina @ole e kakauinoa ia ona aelike ma ka la @ o Sepatemaba, alaila e hooholo laina mokuahi ana no ka Hui Alahao mawaena o Nu Ioka a me Kapalakiko. He pono kaokoa kai loaa i ka Ahahui Hooholo Mokuahi o ka Pakipika maluna o ke Alahao o Panama no umikumamalima makahiki, me ke uku i ka Hui Alahao o Panama he $55,000 o ka malama no ka halihali ana i ka ka Ahahui Mokuahi o ka Pakipika mau hana.
Hoahaaina ia ke Kuhina Egan
Nu Ioka, Aug. 30 Ua hiki mai ianei i keia kakahiaka na lono mai Valaparaiso mai, Kili, Amerika Hema e hoike ana, ua haawi ia e na haole Amerika ma Valaparaiso he ahaaina hanohano i ke Kuhina noho Amerika Egan e noho ana ma Kili, ma ke ano he hoohanohano iaia mamua o kona holo hoomaha ana aku i Amerika huipuia. E haalele ana oia ma ka la 30 o Augate, a holo mai no ka home.
Ko Cleveland makemae ia @ Europa.
Parisa, Aug. 25. Ke makaau aku nei koonei mau maka i ke kiai i ke koho balota Peresidena ma Amerika Huipuia me ka hialaai nui, me he mea la no nae no na kumuhana aipakiko i komo iloko o na kaua hana. Ua hoohali ninau aku kekahi mea kakau o ka Hui Nupepa i na lunahooponopono o na nupepa puka la o Parisa, no ka lakou moho Peresidena i anoi ai, aka, me he mea la o na nupepa a pau ke upu aku nei lakou no ke Cleveland Koho ia.
Na kahua hoaku Lanahu
Nu Ioka, Aug. 30. I ka wa a ka mokukaua Amerika Kearsarge e liuliu ana e holo mai keia awa aku, ua haawi ia ae la ka lono i na kanaka, e holo ana ua mokukaua luaui palu palu nei i Honodurasa. Aka ma kahi o ka holo ana ilaila, ua kipa ae la oia i Port-au-Prince. Eia nae, ke olelo mai nei kekahi lono mai Wasinetona mai, ua kauoha ia ka mokukaua e holo mai Port-au-Prince aku a i Sana Dominigo, a mailaila aku i Laguayra, Venezuela. Ma ka olelo a ka Ohihana Mokukaua ua hoouna ia ka mokukaua no ka lawe hele aku i ke Kuhina Durham ma kona wa mau e hele makaikai ai i Sana Dominigo. Ua lohe lauahea ia ae nae, i holo aku la ke Kuhina Durham e hoopaa i ka aelike no ke kuai i ke kaikuono o Samana i wahi hoahu lanahu. E hoomanao ia, ais i ka Peresidena he $25,000 ke nui no ka imi ana e loaa i mau kahua hoahu lanhu, a me he mea la e hoolilo ia ana he hapa o keia puu @ala no ke Kaikuono o Samana, a o ke koena aku no ke awa o Puuloa
Ke Alawai Old Panama
Parisa, Aug. 25. Ke olelo nei kekahi nupepa o Parisa, ua hooholo iho ka poe kuleana iloko o ka Hui Alawai Oki o Panama i aelike me Hieland, ka Hope Peresidena o ka Papa Kalepa o Parisa, e hookaawale ana e kukulu i Hui hou me ke Kumuwaiwai he $30,000,000 e hoomaka ai i ka hana o ke Alawai Oki o Panama. E hoomaka Koke ia ka hana, i mea e keakea aku ai i ka pau ana o ka manawa i ae ia mai ai i ka Hui mua e ke Aupuni o Colomobia. E hoakoakoa ia na wahi e hana ai ma na wahi he elua, ma Culebara a me Rio Changres. Ina kokoke e pau loa na dala i ka hoohana ia, alaila e wehe ia no na wahi i pau pono o ke Alawai Oki i ka hana ia. Na ka papa kiekie o na kalepa e hoolalo mai i keia aelike i ka Poalima.
Na Kalai Aupuni @@ E@@l@@@
Ladana, Aug. 25. Ua pau aku i ka hele i keia la i Osborne Hale, o Professor Huxley, Jesse Cullins a me na lala o ka Aba Kuhina hou a me na hoa hou o ka Ahakuka Malo, no ka @oni ana i na na lima o ka Moiwahine, e like me ka maa i ka wa i hookohu ia mai ai ma na oibana a mamua hoi o ka lawehawe ana.
Landana, Aug. 24. Ua koho hoa ia mai nei o Pohakuhanoli i lunamakaainana mai kona apana mau mai no e puka nei o Midlothian, oiai oia ua waiho aku i kona wa i lawe ai i ka oihana kuhina. Aohe moho paonioni i holo kue mai iaia.
Landana, Aug. 25. E ia ke malama ia nei i keia la, ke koho balota o New Castle, e hoopiha i ka hakahaka o ka Hale Makaainana mamuli o ko John Morley ae ana e @@@o i Kakauolelo nui no Irelani iloko o ka Aba Kuhina hou. E ia he mau paonioni kuloko, a ke kiai ia aku nei ka hopena me ke ake nui ia e ka aina. O Morley, ka mea mua i waiho a e holo hou nei e koho ia mai, ke paonioni ia mai la ia e Pandeli Raili, he moho na ka aoao Libarala Unions. he koho ana b@lota nui o ka poe hele e koho. Ua puka mai o Morley.
Ke Aupuni Kuloko o Irelani
Landana, Aug. 25. Ua hoolaha ae ka nupepa “Chronicel” i keia mau mea malalo iho no ke kumuhana o ke aupuni kuloko ma Irelani, ma ke ano i manaloio ia ua aelike ia mawaena o Pohakuhauoli, McCarthy a me Dillion: Akahi Aole e hoonioniia na kau kanawai aina no elima makahiki. Alua O na kaiko a me na lunakanawai, e komo lakou malalo o ka Ahaolelo ma Dubelina. Akolu O ke koena o ka waihona o ka Ekalesia Irelani, e waiho ia lakou malalo o ke kaana ana a ka Ahaolelo o Irelani. Aha O ka Malama waiwai nui o Enelani malalo o ke Kanawai o 1886, e hoopau ia. Alima He hookahi wale no Oihana Dute a aole he mana i ka Ahaolelo Ailiki e kau ai i mau dute kaawale e like me ko lakou manao iho. Aono O ka mana hoole kakauinoa (vito) aia wale no he vito alii, a e hoohana ia e like me ke ao ana a ka Aha Kuhina o Enelani. Ahiku E hoonoho ia i kanakolu mau lunamakaainana Ailiki iloko o ka Ahaolelo ma Enelani. Ke hoolaha nei ka nupepa “Chronicle,” me he mea la e waiho mai ana o Pohakuhauoli i ka noho ana kuhina poo i keia kupulau ae, a e pani ia ana paha e Haku Harcourt, Earl Rosebery a e Earl Spencer paha.
Ka mai Korela Hapuku.
Eia keia mai makamaka ole ke luku wale no, ke kai hele ae la ma Europa a puni, a lele aku la i Enelani, a me he mea ua kolo loa ae la no a ua hiki i Amerika Hema paha. Ke uluaoa a pihoihoi nei na mana aupuni o Amerika Huipuia a me Candada no keia mai, a ke liuliu nei no na mea e pa@e aku ai i ka wa e @@ mai a@ ua moku, mai na awa mai i laulaha ia e ka mai korela.
NA LETA
[Aoie o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou @oe mea kakau.]
Malihini Kipa.
Oia keia, ma ka la 30 o Aukake, Poalua, i ike ia ai ka nehu, ma ka la 31 ae i hoopuni ia ai, a i ka hoopuni ia ana, ua nui ka nehu i loaa. Ke hoopuniia nei keia nehu me na upena makika a me na upena pooliilii, o ka nehu e holoholo ana i kaheka a me na moae pohaku e loaa ana ia i ka upena pooliilii. Ke ku nei keia nehu, mai Puahi a hiki i ke awa pae ma Kalaupapa, aole no o ka nehu wale no ka ia, aka he opelu a me ke a-ku kekahi mau ia e ike ia nei. E ai a-ku ana paha makou aole paha, ke ai nei, a ke hoonuu nei, ke kuai nei, a ua lawa pono ka makemake. Ma keia ia 31 o Aukake, i ike ia ai keia nehu, a me ke kawakawa, a-ku a me ka opelu. Ma Waikolu, ke kawakawa ua loaa i ka paeaea ia mauka o na makalae a me na kaepali, ke kuai ia nei, ekolu kawakawa he hookahi dala. O keia kekahi mea hou ano nui i ike ia ma keia panalaau. E hoonani ia ka lokomaikai o ka mea nana i hana na mea a pau. S HALAI. Kawaluna, Kalawao Molokai.
Ka Ipukukui pio Ole i ka Makani
E na makua mea keiki mai Hawali a hiki loa aku i Kauai, ke kono ia aku nei ko oukou oluolu e hoouna mai i ka oukou mau keiki ma ke kula nui o Lahainaluna. Ina kakou e hoomanao i ka wa i kukulu ia ai keia kula ua ku keia kula i ka makhiki 1830 a mai ia makahiki mai a hiki i keia makahiki 1892, ua hiki aku ka nui o na makahiki i ke 62 o ke ku ana o keia kula, a ke hoomau ia nei no i keia wa, ina paha kakou e hoomanao i kekahi mau kanaka naauao, oia o Aholo ma, no keia home imi naauao aku oia, pela no hoi me ke kahi poe naauao e ae e noho mai nei ma na oihana aupuni, a o kekahi poe ua lilo i mau kahunapule aka, ua poina paha lakou i ko lakou wahi i hanai ia aku ai i ka mea maikai ia lakou.
He kula keia aole i like me ke kula o Kamehameha, o ke kuia o Kamehameha, he uku oukou na makua i ka oukou mau keiki no ka makahiki, aka o keia kuia, aohe uku e like me Kamehameha, o na makua mea keiki e makemake ana e hoouna mai i Lahinaluna nei e hoouna koke mai, mai hoopanee o ka wa pono keia. Ke manao nei au, ma ka naauao aole e loaa mai keia kula, oia hoi ka mea i olelo ia ai ka ipukukui pio ole i ka makani Kauaula Malia pa@a ua kanaiua ko oukou manao e na makua me@ keiki i ka hana o na keiki a kakou iloko o ka lo’i ua oi aku ka waiwai o ka naauao ke hui pu me ka hana, nolaila mai hoomailani i ka oukou mau keiki. O na hana pono kekahi e malama ia nei ma keia kula, oia ka mea a ko kakou Moiwahine Liliuokalani i olelo ai o ka mea hoopono oia ke kakoo o kona aupuni. Nolaila e pono kakou e hooko aku e like me ia mea maikai i haawi ia mai la ia kakou, nolaila e ala mai e na makua mea keiki mai kaii. Na kou noeau e lawe i ka mea kupono, a o ka me kupono ole hookaawale ae. WM. B. LUHIA.
Kula Baibala.
Ma ke Kuia Kahunapule, Sept. 27, 28, 29. E malama ia ana he KULA BAIBALA no ka pono o na kumu kula Sabati, a me ka poe huli Baibala a pau loa. Eia na Kumahana no na ia ekolu, oia no ka Baibala (1) i hana ia, (2) i huli ia, (3) i lawelawe ia. Eia na mahele no na h@ra ekolu o ke kakahiaka a me ka auina la, oia hoi, Poalua, 9a.m., na haku o ke Kauoha Kahiko; 2 p.m., na haku o ke Kauoha Hou; 10a.m., ka @uke o na Oihana; ka moolelo o ko Iesu pii ana i ka lani; 2 p.m., ka La Penetekota, 11 a.m., ka lawelawe ana i ka Baibala no ka hoo@a mai ka hewa aku; 3 p.m. ma o Iesu Kristo la.
Ma ka Poakolu, Sept. 28, eia na mahele: 9 a.m., na palapala okoa o ka baibala; 2 p.m. na unuhi okoa ana o na Palapala Hemolele; 10 a.m. ka moolelo o Petero; 2 p.m. ke kono ana i ko na aina e; 11 a.m. ka lawelawe ana i ka baibala no ka hoohemolele ana ma ka hana pono; 3 p.m. ma ka launa hoolohe ana me ke Akua.
Ma ka Poaha, Sept. 29, eia na mahele: 9 a.m. ka mana o ka Baibala ma kona ano Akua; 2 p.m. ma kona ano kuhihewa ole; 10 a.m. ka Moolelo o Paulo; 3 p.m. ka hoole ia ana e ka lahui Iudaio; 11 a.m. ka lawelawe aua i ka baibala no na hana kokua ia hai; 3 p.m. no ka hoonani ana aku i ke Akua oiaio.
Ua kono ia na Kahu Kula Sabati e paipai i ko lakou mau kumu ao, a me na mea kupono e ae e malama i keia kula Baibala. Eia ma ka hale Kula Kahunapule he mau keena no ka poe malihini e noho ai no ka wa kula. Ina paha ua makemake ia he mau keena noho, e pono e kakau leta mai ia Rev. C. M. Hyde. Pahu Leta 67.
Ke pii mahuahua mai nei ka makemake ia o ka Chamberlain Colic Chorela a me Diarrhoea Laau lapaau Ola, mamuli o ka ike o ka poe a pau i hao i nu hopena maikai i loaa mai, a na lakou aku hoi i hoikeike aku i ko lakou man hoalauna. Ke hilinai nei makou aohe mau hookaulana kiekie e ae a nui. E kuai ia aku no e na mea kuai laau lapaau a pau, BENSON, SMITH & Co. na Ageua ma Honolulu.
He nui ka hoonalua ana a ka ma’i ma ka opu i keia kau, wahi a G.W. Shivell, ka mea kuai laau lapaau, o Wickliffe, Kenetuke, “a ua nui launa ole mai na noi no ka Chamberlain Colic, Cholera a me Diarrhoea Laau Lapaau Ola. Ua hoolilo aku au ma ke kuai ia eha mau omole o keia laau i keia kakahiaka. Ua ike ia kekahi ola ano kupanaha a keia faau, a ma na ma’i no a pau ua keu a ka holopono.” E kueai ia aku no e na poe kuai laau lapaau a pau, BENSON, SMITH & Co. na Agena ma Honolulu. 2406-4t
@oolaha @ou.
KA HALE HOIKEIKE
MEA-KAHIKO
Bernice Pauahi Bihopa.
E wehe ia ana no ka makikai ia mai e ka lehulehu ma na POALIMA, mai ka hora 9 ahiki i k@@@, a ma na POAONO, mai ka hora 2 ahiki i i @@@ auina la. O ka ae ana aku i na poe makai@@ ma na la e ae, he mea ia e hoopilikia mai ai i ka hana mau o ka Hale Hoikeike. Ma ke kauoha a na Kabu Waiwai. W.T. BRIGHAM 2406-3t Mea Malama.
Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ke Kuai.
I KULIKE AI ME NA HOOKO ANA O KEkahi moraki i hanaia e ANTONE ROSA, ke kahu malama o James Hoare, he keiki oo ole, ia Mary J. Brown, ma ka ia 25 o luiai, 1881, a i kopeia ma ke Keena Kakau Kope, Buke 71 a ma na aoao 116 a me 117, a mai ua Mary J. Brown aku i hoolilo ia ai ia W. A. Whiting, kahu ma o ka palapala hoolilo ia i kopeia, a mai ua W. A. Whiting la i hoolilo hou ia aku ai ia Samuel C. Allen, ma o ka palapala hoolilo la i kakauia i June 1, 1889 a koeia ma ke Keena Kakau Kope, Buke 117, a ma na aoao 74 a me 75. Ke hoolaha ia aku nei ka lohe i na mea a pau, ke makemake nei ka mea i lilo mai ai o ua moraki la e hooko aku no ka uhaki ia o ke aelike, ola ka hookaa ole ia o ka ukupanee i ka wa e hookaa ai.
Ke hoolaha hon ia aku nei, mahope aku o ka pau ana o na hebedoma ekolu mai ka la aku o keia hoolaha ana, e hoolahala aku no ka waiwai i pan maloko o ua moraki la no ke kuai kudala akea ma ka hale kudala o James F. Morgan, ma Alanui Moiwahine, Honolulu, Ke hiki aku i ka POAKAHI, la 10 o Oka@oba, A. D. 1892, ma ka hora 12 awakea o la la. SAMUEL C. ALLEN, Ka mea i lilo mai ai o ka moraki, No na mea i koe, e ninau ia James F. Morgan, Luna Kudala.
Eia na waiwai i paa maloko o na moraki ia: O keia apana ala@ e waiho la ma Alanui Moi, Honolulu, e kokoke mai la i ke kihi o na hina Alanui Alakea a me Moi, i ikeia ma ka inoa “Ka aina o Hoare” a me na heiu elua, ekolu a me eha o ka Lalani o Roberta, oia he 16 kapuai ma o @@ Kapual a kokoke peha ilaila pakahi o keia meu pe aina, a ola no na aina i lilo mai ia Joseph Hoare mai a W.C. Parke, ka Lunahooponopono Waiwai o James Currie ma o ka palapala kuai la i kopela iloko o ke Keena Kakau Kope, Buke 28, a ma na aoao 346, 347 a me 248 a me kela apana aina e waiho la ma Alanni Moi mamua ae a i ikela ma ka heiu elima o ka Lalani o Roberts, a i ikela mamna ka “Aina o Neill,” ola hoi ka aina i hoolilo la mai i ka ka waiwai o ua James Hoare la, he keiki oo ole, ma o ka palapala kuai la i kopeia i ke Keena Kakau Kope, Buke 71 a ma na aoao 115 a m@ 116, a ola no ka aina i kahikuhi piha ia iloko o ka Palapala @@@ Nui Helu @@@ a Kuleana Hoona Aina Helu 812 ia A. Kaeo. 2406-4t
Hoolaha Hou.
Aha HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Elua o ka Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o MANUEL FLORES, o Wa kapu, Maui, i make Ma ka heiuheiu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Nui a me ka Papa @oike o Jose @e Sou@@, Luna Hooponopono o ka Waiwai o Manuel Florres no Waikapu. Mani, i make e n@@ ana e apono ia na hoolilo be $ , a e hoike ana o na mea i loaa mai ia ia he $ a e nui ana e nana a apono ia keia mau mea a e kano ha ia e mahele i na waiwai e waiho ana ma koo@ i ima i na mea i kuleana malama, a e @@@ kuu ana iaia a me kona mau hope mai ko ia @@@ noho ana ma ia ano.
Ua kauoha ia o ka Poa@uo, ka ia 24 o Sepatemaba M.M. 1892, ma ka hora umi o kakahiaka imua o ua Lanakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo, ma Wailuku, oia kahi a me ka manawa i k@ho ia no ka hoolohe ana i @@ noi la, a me ua Papa Hoike i olelo ia a o ka p@@ a pau i pili mala@a e hele mai a e hoike @@@ kumu, lua he kuo@ io ko lakou, e @3 o e ia @ na noi ia a mala@la e hoike mai ai na hoike na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo @a Kakau i@ ma Wailuku, Maui ko Hawaii P@@ Aina. Aug. 27, M.H 1892.
A.N. KEPOIKAI Lunakauawai Kaapuni Apana E@@@ [2401-4t]
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o WAEA KAMOKUKA@ @@ no Hilo, Hawaii, i make. Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala uo a Mele Keauu ka Luna Hooponopono no @@ waiwai o Waea Kamokukaa (k), o Hilo Hawaii i make, e noi ana e hoapono ia kaua hoike hope a e hooholo ia ka waiwai i na hooilina. a e hookuu aku iaia me koua hope ma ka o@hana noialla, ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka POAONO ola ka la mua o Okaloho M.H. 1892 i ka hora 9 kakahiaka, ma ka hale hookoloko ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka manawa koho ia no ka hoolohe aku i ua noi la me @@ mea kue ke hoike ia.
F.S. LYMAN. Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu. H.P.@ Hilo, Hawaii, Aug. 15,1892 2406-@t
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina Ma ka waiwai o LUIKA MAIKAI (w) no Hilo, Hawaii, i make. Ua heiuheiu ia a ua waiho ia ka palepala no a Makaleka Robinson, no Hilo, Hawaii, e n@ ana e hooponopono ia ka waiwai o Luika Makai (w), no Puueo, Hilo, Hawaii, i make kauoka ole, a e hoouoho aku iaia i Luna Hooponopono no ia waiwai; nolaila, ua kauoha ia ua u@@@ pau i pili, o ka POAONO, oia ka la mua o @@@ toba, M.H. 1892 i ka hora umi o kakahiaka @@ ka hale hookoiokolo ma Hilo, Hawaii, oia kah@ a me ka manawa i ko@o ia no ka hoolohe aku ua noi la me na mea kue ke hoike la.
F.S. LYMAN Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu H.P @ Hilo, Hawaii, Aug. 13, 1892 1406-@@
A HA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO @@ wail Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o KAPIKANA ONE, o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole. Ma ka heluhelu me ka waiho ana mai o ke@@ a me ka papa helu hoike a Alakema B. Na@@@ Luna hooponopono o ka waiwai o Kapika N@ one o Honolulu, Oahu, i make, e noi ana @ apono ia na hoolilo he $5,393.04, a e hoike ana @ na mea i loaa mai laia he $8,360.72 e @ana a @ apono ia keia mau mea, a e kauoha ia e mahe@ i na waiwai e paa nei ma koua lima i ka poe kuleana, a e hookuu ia oia a me kona mau hop@ mai ka noho lunahooponopono waiwai ana. Nolaila, ke kauoha ia aku nei, o ka POAKOLU ia 5 o Okatoba, A.D. 1892. @ora 10 A.M. ma k@ Keena o ka Hale Hookolokolo ma Alliolau Hale, Honolulu, oia kahi a me ka manawa koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la a me k@ papa hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i kuleana waiaila e hele mai ai a hoike ina he kumu n@ ke aha la e ae ole ia ai, a e hoike pu m@i i k@ poe i kuleana ma ia waiwai.
Kakau ia ma Honolulu, K.H.P.A i keia la 29 o Augate, A.D. 1892. Na ka Aha:
GEO. LUCAS 2405-3t Hope Kakauolelo Alua
A HA KAAPUNI APANA EHA, O KO H@ waii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o HARRIETA PAA (w) make. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni, m@ ke Keena. No ka mea, ma ka la 19 o Augate, M.H. 1892 na waihoia mai imua o ka Aha, kekahi palapala i olelo ia, oia no ke Kauoha Hope Loa o Harrieta Paa (w) o Koloa, Kauai, i make aku ia a me ka palapala Hoopii e noi ana e hooialo ia kela palapala kauoha a e hoopuka hoi ka Palapala Luna Hooko no R K Aiuaiki, ua waiho ia mai e ia. Nolaila, ua kauoha ia o ka POAKA@, oia @ la 19 o Sepatemaba, M.H. 1892 ma ka hora @ a.m. ma ka rumi hookolokolo o la Aha, ma K@ loa, Kauai, oia ka la me ka hora e hooialo ia a ia Palapala Kanoha, a e hoolohe hoi no ia @@ ana mai, a me ka poe a pau i pili e kue nua @ Palapala Kauoha @ me ka hoopuka ana @ k@ palapala Luna Hooko. A ua kauoha hou ia e hoo@aha no ia mea m@@ pule ekolu iloko o ke KUOKOA, he nupepa @@@ ia a i hoolaha ia ma Honolulu.
Kakauia ma Koloa, Kauai, ko Hawaii@@ Aina, Augate 19, 1892. JACOB HARDY 2404-3t Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu
ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO KIEK@ o ko Hawaii Pae Aina, GEORGE TILIBA@ (w) kue ia CHARLES SEWARD. Hoop@@@@ mare. LILIUOKALANI: Ma ka lokomaikai @@@ Akua o ko Hawaii Pae Aina, Moi. I ka Ilamuku o ke Aupuni, a i ole i kona @@ pe Me ka mahalo. Ke kauohala aku nei oe e kil ia Charles Seward mea i hooplila, iua e waiho mai ana oia @ kana pane i kakau ia iloko o na la he iwakalua mahope iho o ka hooko ia ana o keia, e he@ mai imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie @@@ ia ma ke kau o ua Aha la e malamala ana @@ ke keena hookolokolo o ka Hale Hookoloko @@ Honolulu, Mokupuni o Oahu ma ka POAKAHI la 4 o IULAI e hiki mai ana ma ka hora @ kakahiaka, e hoike mai no ke aha la e ae ole @@ ai ke noi a George Tillbati men hoopii e like ma ka mea i hoakakaia iloko o kana palapala h@@ pii i pakni ia. A e hoihoi mai i ka palapala kii mo ko hoike piha o kau mau hana no ia mea. Ikea ka Mea Hanohano A.F. J@@@ [Sila] Lunakanawai Nui o ko mak@@ Aha Hookolokolo Kiekie ma Honolulu, i keia la 13 o June 189@ HENRY SMITH, Kakauolelo. Ke hoike uei au o ka mea maluna ae he k@p@ oialo no ia o ka palapala ma ia hihia a ua ka@ oha ua Aha la e hoolahala ia mea a e hoopan@@ ia ka hihia a ke kau o Okatoba e hiki mai @@@ Kakauia ma Honlulu. Iulai 30, 1892. F. WUNDENBERG 2401-6t Hope Kakauolelo
E HOOMAKAUKAU
INA OHE.
I NA OHE NO NA PAPALE MOENA A @@ na Peahi. E hoouna mai i na Kauoha ia L. TURNER. 2406-4t @
Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.
O WAU O KA MEA NONA KA INOA MALALO iho ke kauoha ia aku nei na mea a paa ma ka waiwai o D.W. Kalua (k), no Kawa@@@ Hilo, Hawaii, i make kauoha ole, ina he @@@ koina ka oukou i ua waiwai ia e waiho @@@ mai maloko o na mahina eono ma ko’u @@@ mai keia la aku a i ole e hoole ia, aina @@@@ paa ia nei kekahi waiwai ma ko oukou @@@@ hoihoi ia mai i ko’u lima maloko o eon@ @@ hina. D. KAMAI Luna Hooponopono Waiwai o D.W. Ka@@@ Hilo, Aug.25, 1892. 24@@-@@
Hoolaha a na Luna Hooko Kauoha.
O KA POE A PAU HE MAU KOINA KO LA kou i ka waiwai o JOHN H. WOOD, i make me ke kauoha o Honolulu, Oahu, ke kauoha ia aku nei lakou e waiho mai me na hooia k@ pono i na mea nona na inoa malalo iho ma@@@ mai o na malama eo@o mai keia la aku, a ina aole e waiho ia mai na koina iloko o ia mana wa, e hoole mau loa ia aku no. A oka poe a pau i aie i ka mea i make, ke kauoha ia aku @@ lakou e hookaa koke mai i na mea noua na ia @ malalol iho.
ALFRED S HARTWELL HENRY WATERHOUSE, Na Luna Hooko Kauoha o ka Palapala Ka@@@@ o John H. Wood @ make. Honolulu, K. H.P.A. Aug. 30, 1892. [1405-4t]
OLELO HOOLAHA.
O MAKOU O KA EKALESIA O KAUMAKA pili, ma o ko makou Kahu Ekalesia @@@ hoike aku nei i ko makou mau makamaka @ pau, e hoopuka ana makou i mau pepa @@ dala, a e ike mai oukou i ko oukou mau ku@@@ me ke aloha. J. WAIAMAU Kahu Ekalesia Honolulu, Augate 22, 1892.
OLELO HOOLAHA.
MA KA HALAWAI MAU O KA AHAHUI Lin Yee Chung, Chinese Cemetery. i ma lama ia i ka la 25, ua koho pono ia na poe ma lalo iho i mau inna no ka hui no ka makahiki e hele aku nei:
Peresidena Chang See. Hope Peresidena Lan Chong. Kakauolelo Ching Ou. Puuku Chung Min.
CHING ON, Kakauolelo. Honolulu, Aug. 29, 1892. 2406-1t