Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 31, 30 July 1892 — Page 1
| This text was transcribed by: | Candace Kahue |
| This work is dedicated to: | James Kama |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoolaha Loio.
ANTONE ROSA,
@AKONI,
@@@@ Ke Kokua ma ke Kanawai.
LUNA HOOIAIO PALAPALA.
Kuuna @iana ma Alanui Kaahumanu
2331-tf
NELLIE M. LOWREY,
NOTARI no ka LEHULEHU
A HE
LUNA HOOIAIO PALAPALA A ME NA PALAPALA HOOHIKI.
Keena Hana me W. R. Kakela, Loio, ma ka aoao makai o ka Hale Leta, Honolulu. 2881
CECIL BROWN,
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
HE AGENA HOOIAIO PALAPALA NO KA MOKUPUNI O OAHU.
Keena Hana Ma Alanui Kalepa.
2881
E. G. HITCHCOCK
(AIKUE HIKIKOKI.)
Loio a Kokua ma na mea a pau e pili ana ma ke Kanawai.
E OH@A NO NA BILA AIE ME KA AWIWI
Hilo, Hawaii. 2881
J. S. SMITHIES (KAMILA,)
NOTALI no ka LEHULEHU
A HE
Agena Haawi Palapala Mare
Mahukona, Kohala, Hawaii. 2378-1y
W. R. KAKELA,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
288
WILLIAM C. AOHI,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni.
He Notari no ka Lehulehu a Boroka no na Waiwai Paa.
Keena Oihana, Helu 36, Alanui Kalepa, Honolulu, Oahu. 2881
JAMES M. MONSARRAT,
(MAUNAKEA)
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
E hana ia no ua Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na Palapala Pili Kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka @@aie ma ka moraki ma na Waiwai Paa.
Keena Hana: Hale Pohaku hou ma kaaoao ma Waikiki o ka Halewai, alanui Kapepa. 2881
WAILDER & CO. (WAILA MA.)
Mea Kuai Papa a me na Lako kukulu hale o na ano a pau, a me na mea e ae a pau e pono ai o ka hale.
Kihi o Alanui Moiwahine me Papu.
288@-q
KO BIHOPA MA,
BANAKO MALAMA DALA
E LAWE NO MAKOU I NA DALA HOOMOE ma ka hoale ana ma ko makou BANAKO Malama Dala malalo o keia mau kumu:
Ina e hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala Elima Haneri, e uku no makou i ka ukupanee ma ka Elima Hapahaneri o ka makahiki, mai ka wa aku o ka lawe ia ana mai o ke dala, ke waiho ia ke dala hoomoe i ekolu mahina, a @ ua waihola paha ke dala a hala ua malama ekolu i ka wa e hooponopono ia ai na helu. Aole uku panee e helu ia maluna o na dala hakina no na elua paha o ka mahina.
Aole uku panee e uku la i na dala e lawe ia ana maloko ekolu mahina mai ka wa aku o ka hoomoe la ana mai.
He @0 la mamua ae o ka unuhi ana aku o kekahi kanaka i kana mau dala, e hoike e mai i ka BANAKO, a e luwe pu ia mai ka buke dala i ka wa e kikoo ai.
Aole dala e uku ia, aia wale no ma ke kikoo a ka mea nana i hoomoe mai i ke dala me ka lawe pu mai i ka buke hoahu dalal.
I ka la mua o Sepatemaba o kela a me keia makahiki e hooponopono ia ai na helu o na mea a pau, a o na uku panee i uku ole ia maluna o na puu dala a pau e waiho ana me ke kikoo ole ia, e helu ia ma ka aoao o ka mea hoomoe dala mai i hala na malama ekolu, a ma ia wa aku e hui ia me ke kumupaa mua.
O na puu dala haomoe mai maluna o elima ha@e@ dala, e lawe ia no mamuli o ka aelike pu ana.
E hamama ana ka Banako ma na la a pau o ka hebedoma, koe na la Saba@@ a me na la Kulala.
BIHOPA MA.
2383-4
Honolulu, Iau.
J. T. WATERHOUSE,
(WALAKAHAUKI.)
Halekuai o na Lole Nani Panio!
LAKOHAO.
Na Lako Hana Mahiko,
A PELA AKU ME NUI WALE.
Alanui Moiwahine, - - Honolulu. 2883-q
ALLEN & ROBINSON,
NA MEA KUAI PAPA O NA ANO A PAU
E loaa no ma ka UWAPO O PAKAKA, Honolulu, make kumukuai makepono loa, no ka pomaikai o ka lehulehu e makemake ana e ku uluhela. E kipa mai a e ike kumaka.
2@@@-q
NANEA KAMAHAO
O KE
KEIKIALII
ROMEALA;
KA
UiKila Magenti
O PARAMERI.
Ka Nani e haule ai ka Honua;
Ka Mahina Meli o Salaredina;
Ka La Alohi o Mulisedera:
Na Kulu Koko Kamahao Ekolu.
Na Ui Hookelakela
O KE AO HOLOOKOA.
NA NANI
Puuwai Uahoa o ka Honua nei
A O KE
Kila Mageneti o ke Aloha---"O Pa rameri no ia."
A ke nana aku i ke alahele o ua kulu koko nei ohi ka lau o ke pahili. Iloko o ka imo ana a ka maka, ua hala hope ae ia na apalapa ahi pele me ka manuheu oi ho o ka loea o ke ao, a o ia ka ke kulu koko ekahi i puana ae ai iaia iho. A--ua punini ka mana o kela mau lapalapa ahi iau, a o kela makani uluulu wale no o ka hookalakupua kaʻu e hopo nei, a ke pakele au mai ka ike ana mai a kona mana, alaila i keia la aohe aupuni o Homelana iloko o kona kupaa e ku hou ma ka moolelo o ko ka honua.
Ae e ka mea heluhelu, o keia ae la na olelo a ke kulu koko kamahao ekahi iaia i ike a hoomaopopo aku ai au ano kanahai mai ka hele uluulu ana a ka ikaika o ka makani, a e like me ka haaheo o kona moto "ke aka kino wailua--a o ke kinipopo kamahao o Bagesara," pela no ua kulu koko la i oni ae ai me ka ikaika a i ke sekona hookahi, aia hoi ua puahiohio aku la ma kela aoao o ka inaina o ka makani hookalakupua, o Homelana mamua ae o ka loaa aina he minute no na kiai e makaukau ai no lakou iho e kue mai ai i ke komo laelae ana aku o au kulu koko nei a me kona haku.
I ke kulu koko kamahao ekahi i hala aku ai ma kela aoao o kela puu make a ka enemi, ia wa i haluku iho ai ke kikiao makani me ka ikaika nui, a haehae ae la ko lakou mau leo ahiu me ka weliweli me he mea la e i okoa mai ana no i ka loea o ke ao.
"O ke allele no ia hull you auk i hope no ka mea he make wale no ko mua.
Ua have have wawalo pu ae me ka leo hooho o na kiai e kalahea ana. Ua pakele aku ia ka enemi, ua pakele aku la ka enemi a na ko lakou ma leo hooho i hai e aku i ka lohe i na kiai o hope, ua pakele ma ka apua ke kalohe mai ka mana aku o na pakaua o mua.
Nolaila, e like me ka olapa ana ae a ka uwila a nalo aku iho la na kiai o ka uwila a me ka hekili i haaheo ko ke ae ai me ka lakou mau mea make a i ka imo ana a ka maka aia ka leo nakolokolo weliweli o ka hekili a me ke alelo ahi o ka uwila ke holo papa ala me ka weliweli nui me he mea la e haehae @a ana ke aupuni o Homelana iloko o na apana he tausani.
No ka manawa loihi keia noke ana a ka hekili a me ka uwila i ko laua inaina, hoomaha iki iho ia laua me ko laua manao kuhihewa au pepe i ka wai o Niulii ka loea o ke ao, aka i loko o ko laua pahaohao nui aia hoi ike hou aku ia laua i ua loea nei o ke ao, a o ko lakou enemi hoi, e oiali hou ana imua me ka puahi nui me kona kahiko alii piha e hoike mai ana.---
"Malimo ke kai,
Ka lai o Kona.
Ae e ka makamaka o ua loea io nei n@ kela o ke kila makeneli e haulani ala imua o na mana pani a ka ino malaio o na ahi pauaho ole ana a kana kauwa hoolohe ke kulu koko kamahao ekahi, mahope o na hakoko ikaika ana a ua kulu koko nei me ka mana o kela mau kiai ae ia i hoike ia a i ka wa ana (kulu koko) i ike ai o ka minute ia ana e haaheo ai me na sekona o ka hoohoka i ua mau kiai la ia wa oia i kulapa ae ai me kona ikaika a ahai aku la imua me ka mama nui e like me ka kaua i ike mua ae nei me ka wehe ana ae o ke kulu koko elua i kona mana huna e hoonalowale ana i ka oiwi kino o kona haku, a pela iho la i ahuwale ae ai au kiionohi la a---
"Lamalama ke oho palai,
Maewa i ka poli o ka hiwa."
I ka wa a na kiai o ka hekili a me ka uwila i ike mai ai ua pale kana aku ia ko lakou enemi, ia wa lakou i lulumi hou iho ai me ka ikaika nui me ka manao e haehae ae iaia a weluwelu liilii iloko o na apana he tausani, aka mamua ae o ka hooko ia ana o ko lakou mau manao eleele o ka pepehi kanaka, aia hoi ua loea nei o ke ao ma kela aoao o ko lakou palena kiai, a ahu nui iho la ka hoka ia lakou ma kapakai, a o ka leo hae ahiu o ka inaina, o ia wale no na mea e wawahi ana i ka maluhia o na paia lewa.
[Aole i pau.]
He Moolelo
--NO KA--
Ui Nohea Berela.
-------
Ke Kamehai hoopono---Ke kupaa me ka luli ole---He wahine na ke kane hookahi---Ke au popilikia a me ka huli ana o ka pomaikai mahope o ka wahine.
-----
MOKUNA XXIII.
ILOKO O KA NOE.
"Aole loa au i moeuhane mua eia oia iloko o ka nohoʻna pilikia," i pane aku ai o Desemona. "Ma kaʻu nana aku me he mea la aia oia iloko o ka nohoʻna o ka hauoli."
"Pela io no ma ka nana ana aku ma kona ano mawaho, a e hoike aku au, he wahine opio o Berela i hanau ia mailoko mai o ke koko maikai, a ua hoonaauao ia oia a ua hanai ia ia maloko o ka poai o ka ohana maikai a maemae. O kona puni oia no ka heluhelu ana i na buke. a ua makemake oia e loaa ona keena kaawale nona maloko nei o ka hale i keia wa kahi on a e noho ai me ka maluhia. O kona noho ana iwaena o ka poe kupono ole a i maa hoi i ka hoopuka ana i na olelo pelapela, a me kona noho ana hoi maloko o ka hale la maikai ole, he mau mea ia nana e hooi aku i kona pilikia a me ka pilihua o ka naau. Nui koʻi ake i keia wa o kona hoi koke mai."
"E hele au e imi iaia ano. Manao au hauoli nui oia ina e loaa ana ona pailata nona nana e alakai iaia iloko o keia aaki pouli o ka noe."
Me keia mau olelo i hoopuka ia e Nobala Desemona, ku koke ae la oia iluna a puka aku ia iwaho. Aole oia i wehewehe aku ia Makalika wahine ua ike oia i ke alanui kahi a Berela e hele mau ana i kela a me keia kakahiaka no kahi o ka hana. Ua ike uae o Desemona; no ka mea, mahope iho o kela hoolauna elua ia ana o laua elike me ia i hoike mua ia, ua kiai a ua hakilo o Desemona ia Berela ma na mea a pau ana e nana ai, a iwaena oia mau hana, oia no kona hakilo ana i ke alanui kahi a Berela e hele mau ai i ka hana, oia no kona hakilo ana i ke alanui kahi a Berela e hele mau ai i ka hana, a o keia mau hana a pau aole i ike a i hoomaopopo ia e Berela. A mamuli o ka manao ia ana au halawai o Berela me kakahi ulia poino, nolaila, au puka awiwi aku la o Desemona iwaho a laiau aku la i ka papale oili loa aku ia iwaho o ke alanui.
I keia wa a Desemona i puka ai iwaho o ke alanui, me he mea la ma kana hoomaopopo iho ua oi loa ae ka aaki paa ana o ka noe a ua oi pu ae ke anu, no ka mea, aole on a ike pono aku ia mua a au loaa pu mai kona kino i na iniki walania a ke anu. Aole nae oia i nana i keia mau akeakea; hele awiwi aku la oia a hiki i ke alanui o Totehama Kuea o Buioda. He elua alanui hou iho ana o ka hele ana me ka hakilo mau ana ma na aoao a elua a hiki i kona wa @ komo aku ai ma ke alanui Guifods. He mau anana pokole wale no kana o ka hele ana ma keia alanui, la wa oia i aneane ai e hookui me Berela e hui hoi ana no kona home. Ua kaalo iho o Berela ia Desemona, aka, ia wa koke no i pane aku ai o Desemona:
"O oe no ia e Berela: He keu a ka pilihua o ko Makaleka manao nou. a oia ke kumu o koʻu hele huli ana mai nei ia oe."
"Ae, owau no nei e Desemona, a ke mahalo aku nei au ia oe no kou hele ana mai nei e imi iaʻu. "Ua hoopuka o Berela i keia mau olelo aole ma ke ano ua ike aku oia i na helehelena o Desemona, aka ma ka leo oia i hoomaopopo aku ai." "Ke hookaumaha ia nei koʻu noonoo una o keia ulolohi ana oʻu au hoopilihua ia aku ia i ko Makaleka manao. I aumoe au i keia ahiahi mamuli o kekahi paina hooluana i haawi ia e koʻu haku hana wahine. Ua hele ia au a maluhiluhi."
Aole i hookaulua iho o Desemona mahope iho o kona lohe ana i na mamala olelo hope a Berela, aka, me ka palanehe ua lalau aku la oia i kekahi lima o Berela a kulee ae la ma ke ano oia ka ona a haku nui ia wa, a o keia hana ana a Desemona ma, komo aku la ka walania---elike no hoi me ke ano mau o na mea hooipoipo o na la kinohi, iloko o ko Berela puuwai.
"E hilinai mai maluna oʻu," wahi a Desemona i pane mai ai me ka leo maile. "He keu a kou haalulu. Ua paina mai nei ane kou paina ahiahi ma kahi o kou haku hana?"
"Aole au i komo wahi ai mai nei. O ka pau ana mai nei no ia o kaʻu hana. Aole kei he mea mau koʻu hana ana a poeleele, aka, in a hoi au e hoole aku ana, o koʻu hoopau ia mai no ia a o ka piliki no ia."
"Pela io no paha, aka, malia he uku kaulele ia oe no keia hana ana ou mawahao o ka hana?"
"Aole loa; ua olelo mai kuu haku wahine aole au e mano iho e loaa ana ona uku kaulele no koʻu hana ana mawaho o ka wa hana mau."
Ua nui ko Desmona huhu i kona wa i lohe ai i keia mea, noloaila, au pane hou aku la oia:
[Aole i pau.]
NA LETA.
[Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o ua hala no na mano i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.]
Hunahuna Mea Hou o ke Panalaau.
O Rev. S. Waiwaiole ua hala i ke ala hoi ole mai; au make oia ma ka hora 11:10 A.M. o ka Poaha la 21 o Iulai, iloko o na malama elima a oi o kona waiho nawaliwali ana ma kahi moe. Ua hoouna mai ka Papa Hawaii iaia i keia aina i kahu no na Ekalesia hui ia o Kalawao a me Kalaupapa, a ua hoomanawanui i ka hana a ka Haku iloko o ekolu makahiki a oi. He makua oluolu a heahea, he ike i ke kiekie a me ka haahaa, a he Kahuhipa maikai a hala wale aku la, a ma o kona make anaʻku la ua komo pu aku makou e kanikau pu me kona wahine, na kaikamahine a me kona ohana a pau, aka, wahi a ke Kaula Ioba, "Nana no i haawi mai, a Nana no i lawe aku, e hoomaikai ia Oia." ana.---Eia makou ke hoomalu ia nei e kekahi Hawaii ponoi, puuwai haahaa a waipahe oia hoi ka makua oluolu Wm. H. Tell, o ka umikumamalua malama keia o kuu noho ana ma ke kahua maʻi nei, a iloko o keia mau malama, ua ike au, aole haunaele, ua noho-alii ka maluhia. Piha pono na halawai haipule o na hoomana like ole, a kohu pono ke puana ae:---
"Aohe mea nana e hooni,
Ka wai ua lana malie."
Ua haawi mau oia (Wm. H. Tell) i kana mau hooikaika palena ole no na mea a pau e oluolu ai a e mau ai ka nohoʻna maluhia o ke Panalaau maʻi nei, a ke ike nui ia nei ia mau haawina maemae i keia mau ia e nee nei, a ke hai oiaio aku nei kou mea kakau, he kalaiaina naauao ko makou makua Mr. Tell, a wahi a kekahi mau hoa maʻi oʻu i kamaaina i ka nohoʻna o keia aina, aohe lona mai kinohi mai a hiki ia ianei, a ua ike nui ia na leo mahalo ia Mr. Tell ma na nupepa, a ua kupono oia e noho Agena a Luna nui no keia Panalaau maʻi, aole hoi elike me ka kekahi mau hoa maʻi oʻu e hoolaha hoopunipuni nei ma ka Nupepa, he mau manao kanaka wale no ia, aohe oiaio. Ina na na maʻi e koho ka lakou Luna nui a Agena paha, alaila, e hoike aku au me ke kanalua ole, e loaa ana ia Wm. H. Tell ka hapanui, a no kana mau hana he hoopono, a he maemae, a o kaʻu ia e hooheno aenei;
"Maemae Lihau po i ka Lehua,
Kupun kelakela i ke alo o Malama."
He mau la malie keia o ka Panalaau nei.
JNO. K. HOPU. JR.
Kalaupapa, Molokai. Iulai, 1892.
Ua meha ka leo o ka Pipi aohe uwo e like me na la mamua o ke koho @alota i haia.
E haiolelo ana o Mr. Kukima i mua o ke anaina pule kakahiaka o Kaumakapili i ka la apopo, no ka moolelo o kana huakai aku nei i Kina, kona one oialo.
AHAOLELO O 1892
LA HANA 45. IULAI 21.
Hoomaka na hana e like me ka mau.
Mahope koke o ka pau ana o ka heluhelu ia ana o ka moolelo ua noi mai o L. M. Ashford e hapai ia ka hana o ka la, oia ka "olelo hooholo hilinai ole i na Kuhina." Haule.
NA HOIKE KOMITE
Na ke Alii Peterson o ka hapa uuku o ke komite Hookolokolo i hoike mai e hoopanee loa i ka bila 73, e hooloi ai i na Pauku 64 a me 76 pili i na olelo mua ma na kanawai a pau ma kahi o ka huaolelo Moi, a e hookomo malaila Aliiaimoku. Waiho ia a noonoo pu me ka bila.
Ma ke noi a I.. M. Ashford. ua hapai ia ka
HANA O KA I.A.
Oia ka noonoo ana i ka olelo hooholo hilinai ole i na Kuhina.
Noi o L. M. Wilikoki e waiho i ke Komite o ka hale no ka noonoo ana i ka olelo. hooholo. Kokua o L. M. Bush.
Noi ke alii Baldwin, e waiho i ka olelo hooholo ma ka papa me kekahi mau wehewehe no ia noi ana mai. Kokua mai ke alii Young.
Rula ka noho, he kuleana no ko na kuhina e koho ma keia noi.
Kue ka L. M. Ashford i ka rula ana a ka noho a hoopii i ka hale.
Nui ke kamailio kue o na hoa i keia rula ana a ka Peresidena. A i ka ninau ia ana, he 42 kue i ka rula ana a ka Peresidena a he 4 kokua.
No ke noi e waiho i ka olelo hooholo ma ka papa, ua hooholo ia e 32 ae a me 14 hoole.
Hoomaha ka hale i ka hora 11:50 awakea a halawai hou i ka hora 1:30 auina la.
HALAWAWAI AUINA LA.
Akoakoa hou ka hale i ka hora 1:43.
Pane ke Kuhina Waiwai i na ninau a L. M. Kapahu no ka hale kumu o Kau.
Heluhelu alua ia ka bila 6, auhau ai i na pepa hahau.
Noi ia e waiho ma ka papa a haule. Noi ia e kau i 20 keneta ma kahi oʻ10 keneta maluna o ka pu-a pepa hookahi a hooholo ia. Ma ke noi, ua hooholo ia ka bila, me ka hoololi a e kakau poepoe a heluhelu ekolu i keia Poalua ae.
Heluhelu ia ka hoike a ke Komite Hookolokolo no ka bila 55, e laikini ai i na pepa piliwai, e olelo ana aole e hooholo. Waiho ia ka bila a me ka hoike ma ka papa.
Heluhelu ia ka hoike a ke Komite Hookolokolo e olelo ana e waiho ma ka papa i ka bila 46, e hoonoho ai i Aha Hoomalu no ka Apana o Kau Komohana. Hooholo ia ka bila, kauoha ia e kakau poepoe a heluhelu akolu i ka Poalua.
Heluhelu alua ia ka bila 40, e hoopau ai i ka pauku 8 o kanawai Papa Alanui o 1890, me ka hoike a ke Komite e hoole ana aole e hooholo waiho ia ma ka papa.
Hoolaha ke Komite Malama Ola, e noho i ka hora 9 A.M. Poalima.
Hoopanee ka hale.
LA HANA 46, IULAI. 22, 1892.
Hoomaka na hana e like me ka mau.
NA HOIKE KOMITE.
Na ke Komite Pai, ua pau i ke pai ia ka bila 115, pili i na auhau kuloko.
Na L. M. Kanealii, o ke Komite o na mea huikau, no ka palapala hoopii 134 i lawe ia mai e ka Luna o Kona, (1) e hoopau i ke kuikahi haawi ia Puuloa. [2] E pau ka lawe ana mai o na paahana kuwaho. E waiho a noonoo pu me ka bila. (3) no ka hoopau i ke kanawai Lunahelu nui. E waiho a noonoo pu me ka bila i lawe ia mai.
No ka palapala hoopii 200 i lawe ia mai e ka Luna o Hilo Waena, (i) e hookaawale ai Papa Alanui okoa no Hilo Waena. E waiho a noonoo pu me ka bila. (2) e uku ai i na kiure koronelo. E waiho a noonoo pu me ka bila.
No ka palapala hoopii 210 i lawe ia mai e ka Luna o Hamakua, (1) e hoomahuahua ai i elua Lunamakaainana no Hamakua. E waiho a noonoo pu me ka bila. (2) e kukulu ai i Papa Ola Hawaii. E waiho a noonoo pu me ka bila. (3) e huli aku ke aupuni i kona kuleana iloko o ke akupuaa o Kemaina. E haawi i ke Komite o na hana hou. (4) e haawi ia na aina Lei Alii i na kanaka. E haawi aku i ke Komisina o na Aina Lei Alii. (5) e ai ai i na Hawaii e puhi rama. E waiho a noonoo pu me ka bila. (6) ina e hana kuikahi me na aina e aole e haawi i kekahi lihi aina. E hoopanee loa. (7) e kukulu ai i hanako lahui. E waiho a noonoo pu me ka bila. (8) e hoomau ia ka lawe ana mai i na paahana. E waiho a noonoo me ka bila. (9) e haawi ia na oihana kumukula i na kanaka Hawaii naauaao. E waiho ia e noonoo. (10) e hoolilo ia ka olelo Hawaii i olelo kumu. E hoopanee loa.
No ka palapala hoopii 216 i lawe ia mai e ka Luna o Kau, [1] e hele mau ke Kauka Aupuni o Kau iloko o ka apana i elua manawa i ka pule. E waiho ma ka papa. [2] e koho ia i ekolu kokua kauka no Kau. E haawi ia i ka Papa Ola. [3] e hele koke na kauka me ka hikiwawe e lapaau i ka poe pilikia. E waiho ma ka papa. [4] e hooholo ia ona kanawai no ka hooponopono ana i ka lapaau ana. E waiho ma ka papa. [5] e mahele ia o Kau i elua apana hookolokolo. E waiho ma ka papa.
No ka palapala hoopii 223 i lawe ia mai e ka Luna o Hilo Waena, [1] e uku ke Aupuni i ka Hui Mahiko o Onomea i $10,000. E haawi i ke Komite o na Hana hou. [2] e auhau ai i 25 hapa haneri maluna o na loaa aupuni. E hoopanee loa. [3] e uku ke aupuni i na poho o na pili o ka poe i make a eha i ka hooko ana i na hana. E waiho a noonoo pu me ka bila. [4] e uku ke aupuui i kekahi puu dala ia kauka Williams. E hoomoe ma ka papa.
No ka palapala hoopii 228 i lawe ia mai e ka Luna o Hana, [1] e koho ia alii makai no Kipahulu. E haawi i ke Komite Bila Haawina. [2] e haawi ia ona makana i na makua elima a oi keiki. E hoopanee loa. [3] e hoolako ia o Kipahulu me elua makai. E haawi i ke komite Bila Haawina. [4] aole e ae aku i ka hoohui aupuni. E hoomoe ma ka papa. [5] e kukala ia ona Kumukanawai hou. E waiho a noonoo pu me ka bila.
No ka palapala hoopii 230 i lawe ia mai e ka Luna o Waialua a me Koolauloa, [1] e hana ia ona kuikahi hooponopono dala me na aupuni e. E hoomoe ma ka papa. [2] e kulukulu ia ona banako lahui. E waiho a noonoo pu me ka bila.
Na ke Alii J. M. Horner o ke Komite Bila Haawina i hoike mai e hoohui ia ka Buro Wai me ka Buro o na Hana hou me ka hoopilikia ole ia o na hana, a penei na uku e hookaawale ia ai: Luna Nui me Kakauolelo Makeke, 86,000; na Kokua $6,000; na lilo o ke Keena, $500; kela a me keia lilo oihana wai, $12,561; hana hou ana i na lua wai $6,000; na hana hou o ka oihana wai, $10,000; oihana wai o Laupahoehoe, $50; oihana wai o Koloa, $200. E hoopau loa ia na haawina o ka oihana wai mawaena o na lalani 318 a me 324. Ma keia hoohuihui ana e koe ana he $17,030 i ka waihona mai na haawina ae i hoolala ia.
Na ke komite Malama Ola, no ka bila e kukulu ai i na hale hana poi ma Honolulu, e waiho ma ka papa, no ka mea no ke kanawai o 1888 e hoolawa i ka makemake, a e kauoha ia nae ke Kuhina Kalaiana, e hoike mai heaha la ka haawina kupono e kukulu ai i na hale. Ae ia ka hoike.
NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.
Heluhelu mai ke Kakauolelo i ka pane a ka Peresidena o ka Papa Ola i na ninau a ka Luna o Kohala i ka nui o na hoolilo a ka Papa Ola i na wa i hala. Haawi ia i ke komite Pai.
Ma ke noi, ua hapai ia ka
HANA O KA LA.
Oia ka noonoo ana i ke koena aku o ka Bila Haawina iloko o ke komite o ka hale. Noho o L. M. Bush i lunahoomalu.
No ka malama a me ka hooponopono ana i na mea kahiko a ke aupuni, $6,000. Holo.
No elua Kakauolelo hoopaa lawehala, $2,880. Oiai e hoopaapaa ana, au hoomaha ka hale i ka hora 12:02.
HALAWAI AUINA LA.
Akoakoa hou ka Hale i ka hora 1:41.
Hoomau ia ka hoopaapaa no ka haawina maluna ae a hooholo loa ia.
Uku o ke alii makai o ka Aha Hookolokolo $1,920. Hooholo ia i $2,160.
Kapena Makai nui, $2,400. Hoopau loa ia. Makai o na Kaa, $2,040. Hooholo ia i $2,400. Kauka lapaau o ka Halepaahao a me Hoomalu Lawehala, $2,400- Holo.
Uku o na makai o Hawaii, $60,000. Lilo ke komite i ka hoopaapaa a hoopau wale ia ke komite o ka hale a apono ia ka hoike.
Hoopanee ka hale.
LA HANA 47, IULAI 23.
Hoomaka na hana e like me ka mau.
NA HOIKE KOMITE
Na ke komite Pai, ua pau i ke pai ia na pane a ka Loio Kuhina i na ninau a L. M. Kapahu.
Na L. M. Waipuilani o ke komite wae, no ka palapala hoopii 90 e noi ana i haawina hoomau no Kaulua wahine, e hooholo aku i haawina. Waiho ia a noonoo pu me ka Bila Haawina.
NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.
Hoolaha mai ke alii J. M. Horner e haiwai ke komite Banako Lahui i ka hora 1:30 o keia auina ia.
Na ke alii Williams i heluhelu mua mai i ka bila e pili ana i ke kanawai koho balota.
Ma ke noi, ua hapai ia ka
HANA O KA LA.
Heluhelu akolu ia ka Bila 4, e hooponopono ai I ka Oihana makai kuloko a hooholo loa ia.
Heluhelu akolu ia ka Bila 71, e pakui hou ai i kau hou no ka Aha Hookolokolo Kaapuni apana ekolu, a hooholo loa ia.
Heluhelu akolu ia ka bila 26, e hoololi a hoohuihui ai i ke kanawai koho balota, a hooholo loa ia.
Heluhelu alua ia ka bila 73, e hoololi ai i na Pauku 63 a me 76 o ke Kumukanawai.
Mahope o na kike olelo ana a ke alii Neumann ma ka aoao kue i ka bila a me L. M. Waipuilani ma ka aoao kokua e hooholo ia ka bila, ua hoomoe ia aku la ka bila ma ka papa, e 35 ae la 6 kue.
Hoopanee ka hale.
LA HANA 4S. IULAI 25, 1892.
Hoomaka na hana e like me ka mau.
NA PALAPALA HOOPII.
Na L. M. Iosepa, mai Hana mai, i $800 no ke alahaka ma Hana. Aia i ke Komite o na Hana hou. Nana no, mai Kipahulu mai, i $100 no ka lawe leta mawaeno o Hana me Kipahulu. Aia i ke Komite Waawai.
Na L. M. Pipikane, mai Honolulu mai, i $8,000 no ka hana hou ana i ke alanui mai Punahou aka a Waialae. Aia i ke Komite o na Hana hou. Nana no, e hoopau i ke kanawai hookohu o ka Lunakanawai Kiekie i na Lunahooponopono Waiwai o ka poe make. Aia i ke Komite Hookolokolo.
Na L. M. Kanealii, mai Wailuku mai, (1) e kukulu ia ona Kula Olelo Beritania no Waiehu; (2) e wehe ia ona alanui mai Waiulu a Waiehu; (3) e kono ia na ona mahiko e pa i ko lakou aina kanu ko; [4] e hoopau i ke kanawai e pili ana i ke kuai ana o na io puaa me io pipi miko; [5] e hoopau ia na puka pa auhau ia a e hookuu akea ia na alaloa a pau; [6] e ae ia na poe e noho ana maluna o na aina aupuni e hanai holoholona. Aia i ke Komite o na mea huikau. Na ia Luna hookahi no, mai Kaiawao mai, [1] e hoopau loa ia ka Luna nui o Kaiawao; [2] e hoopau i ko Mr. Myer noho Luna nui ana. Aia i ke Komite Malama Ola.
Na L. M. Horner, mai Hilo mai, i $2,500 no ke aianui o Ookala. Aia i ke Komite o na Hana hou.
Na L. M. Kamauoha, mai Hamakua mai, e hoopau ia ke dute o kalaiki. Aia i ke Komite Wae o ka Laiki.
Na L. M. Kapahu, mai Kau mai, e hoopaa ia ka uku o ke Kauka aupuni o Kau i $1,800. Aia i ke Komite Malama Ola.
Na L. M. Pua, mai Honolulu mai, e hana ia ona kanawai no ka poe hoole i ka hookaa ana i ka uku hoolimalima kaa. Aia i ke Komite Hookolokolo.
Na ke Alii John Ena, mai Honolulu mai, e hookaawale ia ona puu dala i hoomoe ia ai na paipu wai ma Punahou. Aia i ke Komite o na Hana hou.
Na L. M. Waipuilani, mai Kona mai, e uku ia aku kekahi poe hoopii he $460 no ko lakou hana ana i ke alanui aupuni malaila. Aia i ke Komite Wae ke Kuhina Kalaiaina, Waipuilani, A. S. Wilcox, Drier a me W. Y. Horner.
NA HOIKE KOMITE
Na ke Alii Williams o ke Komite Pai, ua pau i ke pai ia ka bila 28.
Na ke Alii Wilcox o ke Komite Hoonaauao i hoike mai penei:
[1] Bila 62, e hoomahuahua ai i ekolu mau Kahukula nui, aole e hooholo. Waiho ia ma ka papa.
[2] Bila 831 e kukulu ai i Kulanui no ke Aupuni Hawaii, e waiho ma ka papa. Waiho ia a noonoo pu me ka bila.
[3] Bila 82, e papa ai i na poe oo ole, aole e hele ma na alanui mahope iho o ka napoo ana o ka la, e waiho ma ka papa. Apono la.
[4] Olelo Hoolaha 76, e pili ana i ka hoonaauao aku i na kamalii aole e puhi opiuma, nau paka a inu rama, e apono aku. Waiho la a noonoo pu ia me ka bila e lawe ia
Na ke Alii Kakina o ke Komite o na Hana hou i hoike mai penei:
[1] Ma ka Palapala hoop@@ 120; e noi ana i $2,000 no ke@apil@ana i ke poo wai o Waimea, Kauai, e hoomoe ma ka papa. Apono @a.
[2] No ka olelo Hooholo 103, e uku la Mrs. King o Hamakua no ke poho o na aina; ka palapala hoopii 170, e koi ana e uku ia S. R. Hapuku i $1,200; palapala hoopii 172 e uku ia o J. Hae i $1,000; palapala hoopii 181 e uku ia J. K. Naone i $100; palapala hoopii 187, mai a E. C. Hobron mai e uku aku na one i lawe ia aku mai kona aina aku. He mau mau hi@a keia no ka Aha Kanawai kupono, nolaila, e waiho ma ka papa. Ae ia.
[Nana i ke koena ma ka aoao elua.]