Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 26, 25 Iune 1892 — Ka Puni Wale o ka Hawaii. [ARTICLE]

Ka Puni Wale o ka Hawaii.

E ka nopepA Ki okoa; Oiai e nanea »n.i iua ko'u home ika okala «5 o keia mahina, ua lohe aku la au i kekahl hauwalaau nui ma ke alanui aupani e kokoke ana i na kauhale* o Kalaoa, apana o Kona Akau, mawaena o ka hora fa me ka hom 10 o ka po i olelo ia ae la maluna. Iloko oia wa ua eieu koke aku !a au ma kahi o ka leo i lohe ia aku ai, i ko*u hiki ana aku malai!a f ua ike aku la au i kekahi wahine, oia hoi o Kaaiai kona iuoii, a iioomanao !a nona ka ka !eo a'u i lohe ai. I ko'u hoomaopopo aku, me he la ua noho ia oia e kekahi uhane ino, a i ole ia he mau hana hoopunipuni na m keiki a kanaka. Ia \va no, igi he!e aku keia wahine o Kaaiai « komo iloko o ka hale 0 Kinoulu me kona olelo ana aku 1 ko loko o ko ka hale a pau, e komo i ko lakou mau aahu a e hele e ike i na keiki aua oia hoi ua ola hou. O keia mau keiki a Kaaiai e oielo nei, ua make niua he 6 niahina o kekahi iloko o ka lepo, ao kekahi hoi nona ka alua makahiki, me kona olelo ana e helo ka ohana iko ua ola hon keia mau keiki.

K na m:\kamuka, nani keia hoopunipuni nui i ike ia ina ka apana o K«laoa, a oia ka'u i hooiuanao ae ai o ka >resia wale 110 ka moa i lohe ia kona moolelo 110 ka hoola ana i ka poe make aole hoi mahope mat oia manawa a hiki mai nei i ke au o Kaaiai ka liiki ke hoola i ka poe make. Iloko oia wa, ua kai auna aku la ka ohana e ike i na keiki make e like me ka olelo a ua Kauiai nei ua ola hou na keiki make. Eia nne, i ka hiki ana'ku o ka ohana inalaila, ua puka mai la ka olelo mai ua Kaaiai nei e olelo ana i.t Kinoulu, e huU oia i puaa, a iloko oia wa ua hele o Kinoulu e huli i puaa malalo o na kauoha a Kaaiai, a mahope oia wa, ua hoi mai o Kinoulu me ka puaa a hiki imua o ke alo o Kaaiai. Ia wa ua kena koke o Ka.ua i e kalua ia ka puaa a ua hookoia keia kauo!\a no ka wa pokole, me konaolelo mai, o ka poe apau i hikiaku maiaila ina e makemake e ike i na keiki, hookahi elala me ka hapalua. I loko oia wa, ua hoonou mai noi ua Kaaiai nei e iike me ka hanau ana, eia nae iloko oia wa, ua ike kekalii poe i kona hookonio ana i na elala ekolu malalo mai a hoopuka ae la oia ua hemo aku la ke keiki, a ike aku la ko ka hale npau he mau dala ekolu, oia no hoi na ilala ana i waiho ai. I fcu alua oka manawa, ua hoonou hou oia, a ua ike ia aku he uala ua wahi ia i ka welu a paa, a me ka ike pu ia o ka mea nana i hana kela uala, a hoopuka mni la oia i keia olelo mai kona waha mai. Auhea oukou apau loa ka poe i hele mai e ike ina keiki make, ua ola hou mai hiua i keia wa, mahope oia wa, ua uiakemake ka ohana e ikei ka mea oiaio, ua ola paha aole paha, aka, i ka wa o ka ohana i hele aku nei e ike, eia ka ho mau (lala ekolu a me ka uala hooknhi, aka, he mea haohao i ka ohana ka ike ana aku he mau elala ekolu ame ka uala hookahi, ma kahi i olelo ia ua ola na keiki. Oka mea ike ia, aole i ola na keiki o like hoi me Kana olelo ua ola hou na keiki, a ia wa no, ua hoomaka keia Kaaiai e pepehi i kekahi wahine i kapa ia kona inoa o Kaimiwale, he kauaono paha makahiki a emi mai pahn, aka iloko o keia wa e pepehi ia nei keia Kaimiwela, aohe mau lima kokua, a mamuli o kona hooikaikaa ana me kona kino palupalu, ua pakele mai oia mai keia poino mai. Nolaila, e ka lehuieliu, mai hoohalike ia kakou e hele ma keia meheu e like me keia ano. J. Kaulunae.