Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 20, 14 May 1892 — Page 1
This text was transcribed by: | Iasona Ellinwood |
This work is dedicated to: | Nā hanauna e hiki mai ana |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoolaha Loio.
@NTONE ROSA,
(AKONI.)
@o a he Kokua ma ke Kanawai.
LUNA HOOIAIO PALAPALA.
@na Hana ma Alanui Kaahumanu.
2331-tf
@LLIE M. LOWREY,
@TARI no ka LEHULEHU
A HE
LUNA HOOIAIO PALAPALA A ME NA PALAPALA HOOHIKI.
@ena Hana me W. R. Kakela, ma ka aoao makai o ka Hale Honolulu. 2331
@CIL BROWN,
@ a he Kokua ma ke Kanawai
AGENA HOOIAIO PALAPALA NO KA MOKUPUNI O OAHU.
@a Hana Ma Alanui Kalepa.
2331
@ G. HITCHCOCK,
(AIKUE HIKIKOKI.)
@ a Kokua ma na mea a pau @ pili ana ma ke Kanawai.
@IA NO NA BILA AIE ME KA AWIWI
@o, Hawaii. 2331
@ORGE P. KAMAUOHA,
@ he Kokua ma ke Kanawai.
@ari no ka Lehulehu.
Luna Haawai Palapala Ae Mare.
No Kohala Akau, Hawaii.
A HE
MEA ANA AINA.
@ no ma Kohala Akau, Hawaii.
2331
@ R. KAKELA,
@a he Kokua ma ke Kanawai.
LUNA HOOIAIO PALAPALA.
2331
@LLIAM C. ACHI,
@ he Kokua ma ke Kanawai @ o na Aha a pau o keia Au@
@tari no ka Lehulehu a Boroka @a Waiwai Paa.
@a Oihana, Helu 36, Alanui @ Honolulu, Oahu. 2331
@ES M. MONSARRAT,
(MAUNAKEA.
@ he Kokua ma ke Kanawai.
LUNA HOOIAIO PALPALA.
@ ia no na Palapala Kuai, Palapala @lia, a me na Palapala Pili Kana@ ma ke olelo Hawaii. Dala no ka @ ka moraki ma na Waiwai Paa.
@ Hana : Hale Pokahu hou ma ka @ Waikiki o ka Halewai, alanui Ka@ 2331
@DER & CO., (WAILA MA.)
@uai Papa a me na Lako ku@ hale o na ano a pau, a me @ea e ae a pau e pono ai o @le.
@ Alanui Moiwahine me Papu.
2857-q
@ BIHOPA MA,
@AKO MALAMA DALA
@O MAKOU I NA DALA HOOMOE
@ hoale ana ma ko makou BANAKO @ malalo o keia mau kumu :
@oo mai ke kanaka hookahi i na @ Haneri, e uku no makou i ka uku@ Elima Hapahaneri o ka makahiki, @u o ka lawe ia ana mai o ke dala, @ ke dala hoomoe i ekolu mahina, a @ paha ke dala a hala na malama @ e hooponopono ia ai na helu. @ee e helu ia maluna o na dala ha@ elua paha o ka mahina.
@anee e uku ia i na dala e lawe ia @ ekolu mahina mai ka wa aku o ka @a mai.
@amua ae o ka unuhi ana aku o ke@ i kana mau dala, e hoike e mai i @ a e luwe pu ia mai ka buke dala i @n ai.
@ uku la, aia wale no ma ke kikoo @ana i hoomoe mai i ke dala me ka @ i ka buke hoahu dala.
@ o Sepatemaba o kela a me keia @ hooponopono ia ai na helu o na @ o na uku panee i uku ole ia ma@ dala a pau e waiho ana me ke @ e helu ia ma ka aoao o ka mea @ mai i hala na malama ekolu, a me @ hui ia me ke kumupaa mua.
@ dala haomoe mai maluna o elima @ e lawe ia no mamuli o ka aelike
@ ana ka Banako ma na la a pau o @a, koe na la Sabati a me na la @
BIHOPA MA.
@ Ian. 2857-q
@ WATERHOUSE,
(WALAKAHAUKI.)
@ o na Lole Nani Panio!
LAKOHAO.
Lako Hana Mahiko,
A PELA AKU HE NUI WALE.
@ Moiwahine, - - Honolulu.
2857-q
@EN & ROBINSON,
@A KUAI PAPA O NA ANO A PAU
@aa no ma ka UWAPO O PAKAKA, HO@ ke kumukuai makepono loa, no ka @ o ka lehulehu e makemake ana e ka @ E kipa mai a e ike kumaka.
2857-q
He Moolelo
NO
NIWELA!
KE
Kanaka Hana Pu o Mosekao
KA
Weli o ka Makakila.
Waladimira ka Moneka.
KE AUPUNI O RUSIA MALALO O PETERO KA NUI.
Ka Weli o ke Keneturia Umikumamahiku.
MOKUNA XIV.
KE ANAINA PAHAOHAO.
MAHOPE AKU O KA LUAkini nui o Mosekao, malalo hoi o kona mau oheohe kiekie, aia nae malalo o ka ili o ka honua ilalo o kekahi mau keena i ike mua ole ia e na maka o ke kanaka, e noho ana kekahi poe kanaka me na aahu eleele loloa a puni ua keena kamahao la, a iwaenakonu e noho ana he kanaka kino puipui, a e aahu ana oia i kekahi aahu eleele loihi a ma kona mau helehelena ua hiki ke hoomaopopo ia aku o Valadimira no ia ka Moneka, a o na poe e ae e noho ana ua paa na maka i ka uhila.
Pane ae la ka Moneka: "Ke lohi loa nei lakou."
"He nui ka wa i koe e kuu haku maikai," wahi a kekahi i pani mai ai.
Aole i liuliu iho ua lohe ia aku la he halulu maluna iho o ua keena la, a lohe pu ia aku la ka nakeke o na kua hao a me na laka, a komo mai la he eha mau kanaka a e alakai anu he elua mau kanaka pio me na lima i kupee ia. Hele mai la kekahi o na kanaka a kukuli imua o ka Moneka a pane mai la:
"Ua lawe mai makou i na pio elua e like me kau kauoha e kuu haku."
"Ua hiki, e lawe mai ia laua imua o'u," wahi a Valadimira.
Lawe ia mai la laua a imua pono o ka Moneka, i kela wa ua pa pono aku la ka malamalama o ke kukui maluna o laua, o kekahi o laua oia no ka mea nana i alakai o Ruleka i kahi o ka poino. Kilohi mai la hoi laua i na helehelena o ka Moneka me ka makau nui, a naka haalulu ae la ko laua kino.
"E Leseko Toma !" i pane aku ai o Valadimira.
Puiwa koke ae la ua kanaka la a naka haalulu ae la kona kino, no ka mea ua loaa pono aku la oia ia Valadimira.
"O oe no anei ia e Toma ?" i ninau pono aku ai o Valadimira me ka haka pono ana o kona mau maka maluna o ke pio.
"Ae, e ka makua maikai," wahi a Toma.
"E ku pono mai imua o'u."
Me na kapuai kaumaha neenee mai la oia a kokoke i ke pakaukau a ka Moneka e noho ana.
"E Leseko Toma, ua ike nui ia oe me Savotano ke kuapuu—aole anei pela ?"
Aole loa i pane mai ke pio no keia ninau a ka Moneka, no ka mea ua piha oia i ka makau.
"E pane mai oe," wahi a Valadimira-
"Aole, owau," wahi a Toma.
"E akahele ma kau kamailio ana. Aole anei oe i ike ia Ruleka Niwela ka opio hana pu ?"
"Aole au i ike iaia."
"E akahele," i pane aku ai ka Moneka.
"Ina o ke kanaka i hakaka lua ai me ke Kauna Damonofa, alaila ua ike au," wahi a ke pio.
"Alalia, ua ike no oe iaia, ea ?"
Ae, ua ike au iaia."
"Auhea oia i keia wa ?"
"Aole au i ike-"
"E noonoo pono oe," wahi a ka Moneka.
"Ma ka inoa o na lanai, aole loa au i ike iaia."
"E noonoo hou oe, malia ua poina oe, a i ole ua komo paha iloko o kou eke."
"E Ferederika Vika," wahi a ka Moneka i kahea aku ai i ka elua o na pio, "e neenee mai imua o'u."
Hele mai la o Vika a ku ma ke alo o Valadimira, alaila pane aku la oia me ka nana pono ana i ke pio:
"O oe no paha kekahi me kela Savotano ea ?"
"Ua ike au iaia, aole nae o'u hele pu me ia."
"Ua ike no nae paha oe ia Ruleka Niwela ?"
"Aole," wahi a ke pio.
"He oiaio anei kau e hoike mai nei ?" wahi a ka Moneka imua o ke pio.
"E like me ka malamalama pono o keia mau kukui, pela no ka oiaio o ka'u mea e kamailio nei," wahi a Vika ka elua o na pio.
"E akahele ma kau kamailio ana, e noonoo hou oe. Ua poina ia paha oe e like me Toma."
Mamuli o ka hoike pololei ole mai o na pio i kahi i-hoopaaia ai o Ruleka, nolaila ua kauoha ae la oia e hookuu ia mai kekahi mau hao loloa mailuna iho o ke keena a lakou e noho ana. Emoole ua paa aku la na pio a lewalewa ae la iluna me ka noke ana i ka uwe i ka eha.
"E hookuu iho ia maua ! E hookuu ia maua !"
"E hookuu iho ia olua e na kolohe," wahi a Valadimira i pane hoomaoe aku ai. Alaila haawi aku la oia i ke kauoha e hookuu iho i na pio.
I ko laua hookuu ia ana iho, ua hoike mai la o Toma i kahi i hoopaa ia ai o Ruleka, a o Vika hoi ua hoike ae oia e make ana laua ia Savotano, a ke pii la ka lia makau iloko ona mamuli o ko laua hoomaikeike ana i keia mea huna.
Mahope iho o kekahi mau kamailio ana a Valadimira me kona mau ukali, ua hookuu ia ae la kela anaina pahaohao.
[Aole i pau.]
He Moolelo
NO KA
Ui Nohea Berela.
Ke Kamehai hoopono—Ke kupaa me ka luli ole—He wahine na ke kane hookahi—Ke au popilikia a me ka huli ana o ka pomaikai mahope o ka wahine.
MOKUNA XIX.
HE WAHI HOOMALAMALAMA I MOEUHANE MUA OLE IA.
"Ae, ua mare oia i ke kane; o Gere wahine wale no ka'u inoa e kuhea mau ai iai, no ka mea o kona inoa ia e ike a i kamaaina ia ma ka home Home Vila o Kelematia. O ka inoa o kana kane o Konela Gere, he kane i hoopiha ia kona puuwai me ke aloha kupouli no kana wahine; e hana a e lawelawe no oia i na mea a pau ana e manao ai he mea ia e pono ai kana wahine, aka, e hoike pololei aku au ia oe, he kananaka oia i hoopiha ia kona puuwai me ka uilani a me ka haakei, a i kekahi manawa ua ulu ae na manao inaina o ke kuee mawaena o laua me ka hahana nui. E hala ana he la hookahi o ko laua noho kuee ana, alaila, e hoonuanua aku no auanei o Konela Gere i kana wahine me na lako gula hoonani o ke ano makamae loa, hui pu iho hoi me na olelo waipahe hooheno, o ka pau koke ae la no ia o keia kuakoko o ka inaina. He uku mahina kiekie ko'u, a ma ko'u manao iho he hana keia o ke ano kipe i kumu e paa ai o'u mau maka a me o'u mau pepeiao. Aka nae, iloko o kela mau hiohiona o ka hookamani nui a'u e ike nei ma ka aoao o kana kane, aole ia he mea nana e hoonalohia iho i ka pukaamaka ae o na manao haakei a lili o ka manao a me ka puuwai o kana kane, a i kekahi po, ua nee hou iho la laua i ka hakaka me ka hahana nui, a ma ia po i haalele iho ai ko'u haku wahine i ka hale a hele aku la no kahi a'u i ike ole ai, a mai ia po mai aole i haule hou iho ko'u nanaina maluna ona a hiki i keia wa. Ina eia oia ke ola nei, a i ole, ua make, aole loa au i ike."
"He moolelo keia au i hoike mai nei i ku i ka walohia a i awili pu ia me ke aloha. Pehea, ua nalowale koke anei o Konela Gere ma ia po ?" i ninau aku ai o Berela.
"Aole loa, e kuu wahine maikai. Ua imi a ua naku hele aku oia ma o a maanei e imi ana iaia. Aole oia wale no ka i komohia aku iloko o keia huli ana, aka, owau kekahi a me ka haia kane. Olelo mai oia ia maua he manao kona ua make kana wahine, aka, hookikina mau nae oia ia maua e noke a e hoomau i ka huli ana no kana wahine. He hookahi la mahope iho o ko makou pau ana i ka hele, hoea iho la o Berela i kauhale a lawe aku la i kona mau aahu a pau a me na lako gula hoonani a hele aku la i ke ala i maopopo ole ia makou. Ma ke kaa oia i hele mai ai; ua ike ia kona hele ana mai a me ka hele hou ana e kekahi poe e noho kokoke ana, aka, aole e hiki ia lakou ke hoomaopopo i ke alanui i hele ai.
"Me keia moolelo a'u e lohe nei e Makaleka," wahi a Topelopa wahine, "ma ko'u manao, me he la aole laua i mare ia ma ke ano kupono. Pehea, ua ike anei oe i ko laua palapala mare ?"
"Aole loa; aka, he ano ko Gere wahine o ke kulana lede oiaio, a pela au i manao ai he wahine oia na Konela Gere. Ma ko'u manao, o ko laua mare ia ana he mare ia o ke ano hoomeamea, a ua manao o Jene he mare ana ia o ke ano oiaio. E hoike aku au ia oe e Berela, ua ike au ia Jene, a i ole, ia Gere wahine, ma ke ano ulia, e kukuli ana imua o Konela Gere, a e kamailio kaukau ana imua o kana kane e haawi iho i kau wahi lihi o ke aloha no kona luaui makuakane a me kona mau kaikunane. Aka, me he mea la no kekahi mau olelo i hoopukaia e Jene, a i ole, o Gere wahine, na ia mea i hooi ae ka inaina o Konela Gere, a pane aku la, 'aole o Jene he mea i hanau ia iloko o ka noho'na maikai, aka, iloko o ka haumia a me ka manuahi.' Aka, iloko o keia mau olelo a pau ana, ua hoopiha ia kona puuwai me ke aloha oiaio nona o ke ano lili a me ka makahehi, i hooi ia ae mamuli o ka nohea o kona mau nanaina."
"Iloko o ia manawa, ihea o Konela Gere ?" i ninau aku ai o Berela me ka haalo'ulo'u ana oiai na waimaka e hekau ana maluna o kona mau lihilihi a e aneane iho ana e hiolo a e hoopulu i kona mau papalina.
"Ua hala aku oia no kekahi wahi okoa i maopopo ole ia'u, aka, ua hoomau no nae oia i ka malama ana i ka hale no ke kowa loihi o eono mahina, a i kela a me keia pule e hele mai no oia i kauhale e ninau a e hakilo ina ua huli hoi mai kana wahine. Aka, aole o Gere wehine, a i ole o Jene, i hoi hou mai—ma ka hoike pololei ana, aole no maua i ike hou i kona mau helehelena mai kela po mai. Me kela iho la ke kulana o ko maua noho ana i ka hale a hiki i ka la i kauoha ia ai oia a me kona pualikoa e holo i Inia, a ia wa i haalele iho ai oia i ko laua halo noho me ka hoopau pu ana mai ia maua, a holo aku la no kahi o ka hana me ka puuwai i hele a mokumokuahua i ke aloha kupouli. Mai ia manawa mai a hiki i keia la aole loa au i ike hou iaia. Ina ua haulehia oia i ka make iloko o na kau ikiiki, anu, a owelawela o Inia, alaila, o ka hopena no ia i manao ia nona."
"A o kau mau mea wale no anei kela i ike e pili ana nona a me kana huakai ?" i ninau aku ai o Topelopa wahine me ka manao o ka hokahoka.
(Pela a puka hou aku.)
HOIKEIKE NUI O KE AO NEI MA KIKAKO !
Ka Hale o na Ululaau.
MA KA NANAINA O KA Hale Hooulu Ululaau, oia kekahi o na kii hale ano pahaohao o na hale a pau o ka hoikeike nui. O kona nui, he 500 kapuai loa a me 200 kapuai laula. O ke ano o ka hale, ua like me ko kekahi hale mahiai kuaaina. He lanai wale no ko na aoao eha a puni o ka hale, a e kau ana kaupoku o ka hale maluna o na lalani pou ekolu mau kano kumu laau ma ka 25 kapuai pakahi ka loihi, a o kekahi o lakou mai ka 16 a hiki i ka 20 iniha ke anawaena a o kekahi he pananaiki iho. Ua lawe ia mai keia mau kumulaau me na a-a no e kolo ana i mokumoku ole ia. Ua haawi ia mai kela mau kumulaau e na mokuaina a me na aina o ka Uniona a me ko na aina e mai no hoi, i waeia e kela a me keia ma ka laau maikai. Ua kapili ia mai o waho o na aoao o ka hale me na apana papa lahilahi i oloia mai na apana kumulaau mai a i akaa ia ka ili. O na laau pukaaniani, ua hoohalike ia no me na ano kuaaina e ae no a pau o ka hale. O ke alanui komo owaena o ka hale ua okomokomo ia a paihi mai na apana laau like ole mai, i hoolako ia mai na laau a me ka maiau ia ana e na pa kuai papa lehulehu. Ua uhi ia oluna iho o kaupoku o ka hale me ka ili o ka laau oka a me na laau e ae. Aole e kuhihewa ana ka malihini makaikai i na ano o na kumulaau o ka lalani pou, no ka mea aia no maluna o kela a me keia kumulaau i kahakahaia ai na ino a me ka aina i hoouna ia mai ai o ke kumulaau me na hoomoakaka ana a pau e maopopo ai. O na hoowehiwehi e kau ana ma ka lanai a puni, oia na hae o na aina no lakou na mea hoikeike maloko o keia hale.
NA LETA.
[Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.]
Na Mea Hou o Lihue Kauai Nei.
MR Lunahooponopono, Aloha oe: E noi aku ana au i kou oluolu e hookomo iho ma kahi kaawale o ka kaua milimili, i na mea hou o Lihue nei.
He mau la wela loa keia o makou e ike ia nei. No ka uwapo hou o Hanamaula, he nani a maikai, a ke hooili ia nei ke kopaa o ka halewili o Lihue nei malaila. Ua pau ka lawe ana ma Nawiliwili, a me he mea ala i ka nana aku e lilo aku ana ka Papale Ooma i taona no keia mua aku.
No na kaaahi o Lihue nei, ke lohe mau ia nei ka uwe hone o ke oeoe o na kaa ahi i kela mau la, e lawe ana kekahi i ke kopaa i kai i Hanamaulu, e halihali ana hoi kekahi i ke ko mai ka aina aku no ka halewili, a ke nana aku he ku maoli no i ka eleu ka laua mau hana.
Puni akule nui a ka launa ole mai ma Hanamaulu, ma ka Poalua iho nei Aperila 26. Ua ku'u iho la ka upena a ke Kiaaina o Kauai nei i ke akule a ua puni, ua hoopiha ia eha kaa lio nunui, a hoohiki aku la no uka o Lihue, a o ke koena iho o ka ia ua haawi ia mai la i na kanaka, nana aku ia la e hao ana na kane e hoo ana na wahine, e kaualako ana na keiki i na eke ia. Ola ka makapehu ia o ua lai nei.
Ka'u haina o ka nane a Iakoba, oia iho keia, Leialii o Hawaii. Eia mai kahi popo auhuhu la, e Iakoba, huli ia mai ana. He lei hua kukui ko'u, nona kukui poahaaha o Huleia i ka poli pali o Haupu; o ka nui o na hua kukui e lawa ai, he 20. A penei na hooheno ana e poha ai ke au, pii kalena. Hua, 1, 2, 3, 4, eia iho no au i ka moku o Kakuhihewa i ka piko olu o ke taona, a o ku'u inoa, ua weliweli ia a puni ka Paeaina holookoa, a nona paha keia hooheno, weliweli au i ka leo oia o na i ka lele mai hoi a ka wai ola helu ekahi a ke akua i haawi mai ai no na kanaka a me na holoholona, A ina aole au e poina i ko ke ao holookoa, mai o a o, hiu a wela, noho pono i ke aka puaaniani, hua 6, 7, 8, -9, huli iho oukou ia'u i ka honua, aole au e loaa, aka aia a'u i ka lewa me Puakinamu, a nona keia hooheno, hoi i ka home ao naulu. Hua 10, 11, 12, 13, aole au e loaa iki ana ia oukou, oiai ua nalowale wau, a ina huli aku oukou ia'u i ka helu a ka Poe Kahiko, e loaa no auanei au i ka helu mahina a Hawaii nei. Hua 14, o wau kekahi kokua o na haole i ko lakou wa paina, hua 15, 16, 17, 18, 19, 20. E loaa no au i ka moku o Kama, a i kekahi wa maluna o na kai ewalu o Hawaii nei. E paia lewa ia ana e na ale ahiu o ka moana, eha oe la eha au, pau elua i ka haukeke, owai ka inoa o ku'u lei kuailoia mai ana, me ka lana o ko'u manao aole e u ia mai e na keiki puniu o ku'u one hanau, keia ka panina, ke haawi aku nei au i ko'u welina i na keiki oniu hua kepua o kou papa pai.
KAPAIA
Lihue, Kauai, Aperila 30, 1891.
Ka Hoomanamana Akua ma Honaunau.
Aia ma kahi i hoike ia ae maluna, a ma ka home noho o Iosia Naialeale, ke noho nei he kane a me ka wahine, o ko laua mau inoa o Kuihu ke kane a o Aea ka wahine. Ua hele mai laua mai ka Mokupuni mai o Kama Maui, a o ka laua hana ike o ka miki ana mai o Kona nei, he hoomanamana akua
Eia iho malalo nei ko laua mau akua, ko lakou mau inoa a me ka lakou mau hana, Kamapuaa, Hiiaka, Moeliko a me Kahiloe. O ka mana i loaa i ke akua mua pela no i ka lua, pela no ke kolu, a pela aku. Ka lakou mau mea ai, he ono like lakou i ka awa a me ka baka puhi. No Moeliko, ua hanau ia keia kanaka ma Lahaina, a o kana hana i kona mau la, aia maloko o ka hale wiliko o Lahaina, aua maa oia i ka ai mau i ke kopaa, aua lilo ke kopaa he puni nana, ai kona wa e hoi mai ai a noho i luna o kona mau kahu, e ono mau ana ia i ke kopaa, a o kana ai i hui pu ia me ka awa a me ka baka. O Kahiloe, he wahi akua keiki keia, o keia wahi keiki na laua (na kahu akua) ponoi no ia, aua make oia i kona wa liilii, aua hoomana ia, aua lilo i akua keiki, e like me Moeliko, a o ka puni a keia wahi akua keiki he laiki (rice). He laiki ka ai a he baka ka wai, a he awa ke kope e inu ai. A ke hoonaauao ia nei ka keia wahi keiki, a o kona wahi e noho nei, aia ilalo i ka Hulihonua, o kona wa e hoi mai ai iluna o kona haka, he leo keiki ke olelo mai, he leo keiki maoli no. I ka wa e hoi mai ai o keia poe akua, hookahi e noho iluna o ke kahu, a o ke koena iho o na akua iluna o na noho i hoomakaukau ia, a o ka hana a ka poe o ka hale, he puhi paka iluna o na noho kanaka ole e kuku mai ana, i puhi mai na akua ia ka paka, i na akua ka ona o ka baka ia oe ka mulea o ka waha, inu ka awa, i na akua ka ona o ka awa, ia oe ka mahuna a me ka makole o na maka.
He ike keia poe akua ma na mea pohihihi, ma na mea nalowale, a me na mea aihue ia, ma na mea no a pau. Aia ma ka hale o keia mau kahu akua e noho nei, he hookahi wahine makapo, ua loihi ae nei kona loaa ana i kela ma'i, aole he ola ae, nolaila e kuupau iho ka ike o ka olua mau akua lapuwale, i ike hoi ke ola ana o kela makapo.
I kekahi la, hele mai la o J. Namuo mai Opihali mai, he kumu kula kana oihana, a ke hoonaauao nei i kekahi o kona lahui, ma na ike o keia au, e hele ana oia no kahi o John Parisa no kahi palena o kana oihana, a ua kipa aku oia ma kahi o Iosia Waialeale, kahi o na kahu akua e noho nei, ua liuliu wale kona walea ana malaila, a i ke ano ana iho o ke ahiahi a ano poelele iki oia malaila, a kii aku la oia i kona paikiili, i ka huli ana iho iloko, aole kana pupanapana.
Ia wa holo koke aku la oia e hoike i keia mau mea i na kahu akua, a mohai pu aku la oia hookahi $1 i uku no ka nana mai o ke kahuna. Eia ka leo hoolana mai ke kahuna mai, o ko pu e hoihoi koke ia mai ana no ia i ka po, pela kana ike ma ka apuawa, ua aihue ia nae, ua nalowale, e hele ae au e huli, ia wa moe aku la ke kahu akua wahine me ke kikoo ana o na wawae io ia nei, a loihi kona moe ana, ala mai la a hai mai la i ka moolelo o kana huakai huli pu, a olelo mai la. O ka mea nana i aihue ko pu (I. N.) aia i ka inu uwala, haha aku nei au ma na pakeke aohe pu oloko, aia la ihea.
Olelo hou mai la, e kali oe no kakahiaka, pela ke kauoha. I kakahiaka ana ae he neo ka mea i loaa, aua hoihoi hou la mai no nae ka mohai hookahi $1. Ke a'o nei oe e J. Namuo i ka naauao i kekahi o kou mau hoakanaka, aka, aole nae ou a'o pu iho ia oe, oia hana ana aku la au pela, he hana ia no ka pouli. Aole kuikahi ka pouli me ka malamalama.
I ka ohana o kela hale, kahi a na kahu akua e noho nei, ua ike pu kakou i ka hana hoopunipuni a kela mau kahuna aku, a e noonoo pono aku i ka io o ka laua mau hana a me na pomaikai i loaa mai ia oukou ma ia mau hana a me ko oukou pono. Mai hoolilo ia oukou i poe i punuku ia na ihu malalo o na hana haekaeka a hapaupau.
E uhuki ae i kela kikania ino, o maloo kau mau mea kanu. Ia olua e kela mau kahu akua, o ka olua i hana ai, he mau hana ku i ka poeleele a hilahila no hoi, aole i like keia au me ko la au ia Wakea ma, e pono olua e haalele i kela hana ino. O ka olua hana ia e noke ala i ka hoopunipuni aohe ola o ka olua mau ma'i. O kekahi mea hilu loa ia laua nei o ka hiki ke ike i ke ano o ka mea nana e aihue maloko o ka apuawa, a hai i ka lehulehu e noho aku ana, a he mea hiki loa hoi ia, i ka noonoo ana aku a ka poe i puni ma ia hana, a he oiaio wale aku no. O ka ike o ua mau kahuna nei i ka mea nana i aihue ka pu a J. Namuo he wahi keiki eleele lauoha piipii, a o kekahi keiki aia me ka haole e noho hana nei, he mau papale keokeo ko laua, i ua ahiahi nei i nalowale ai o ka pu, ia wa ke kii ana aku o ke akua olaua e huli aohe loaa.
David P. KAPUA'I
S. Kona, Hawaii, Apr. 16, 1892.