Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 17, 23 ʻApelila 1892 — He Pane no ka Lua o ka Manawa. [ARTICLE]

He Pane no ka Lua o ka Manawa.

I ka Nupepa Kuokoa me Paeaina i Huiia;—Aioha oe: Ua ike au ma ka Helu 15 o ka Nupepa Kcokoa, o Aperiia 9, e hoike ana o W. K. Makakoa imua o ka iehuiehu i kuu hoopunipuni i ke akea, i kuu hoolaha ana i kahopuia ana o Mr. Kaluna e ka Luna nui a me kuna mau makai, no ka hewa puhi waiona a me ke kuai pu.

Ke kukaia nei o W. K. M. me kona leo nui ma na kai ewalu o ko kaua aina aloha, i manaoio ia mai ai he hoopunipuni ka'u mau hana. A e hoike ana oia ma kana j»ane, aoie ka na ka Luna nui i haawi aku ke dala ia loane a me Kaaihue; a ke olelo nei na C. Kahalehili ka i haawi ke elaia ia loane a me Kaaihue e hele i ke kuai rama i kahi o ka mea puhi rama i hoike ia maiuna, a ke olelo mai nei, o loane ka hoike oiaio ma ka aoao o ke 'Lii na C. Kahalehili ke daia i haawl iaia. A ina io oia ka hoike oiaio ma ka aoao o ke 7 Lii, a pehea na hoike e ae, he hoopunipuni anei ka lakou ike ea? O ka hoike a W. H. T. ma ka Hawaii Ilolomua, o ka la 2 o April, Helu 44, e hoike ana kana pane, nana ke dala ma ke kaha i hoailona ia ai e ia i ka wa i loaa hou mai ai ke dala iaia; a aole no hoi he olelo ma la pane na C. 1K ke dala i kaha, a i ole, ua haawi la lioi 0 W. H. T. ia C. K. i na dala elua, a na C. K. la hoi i liaawi i na kanaka i hoike ia maluna, he ole loa no; a eia ka ninau, ua hoopunipuni anei au? O kau hoohalahaia e W. K. M. no ko W. 11. T. a me kona mau inakai kuieana e hele ai i kahi o na kamaaina me ka loaa ole o ka palapala hopu me ka palapala huli. He oiaio 110 kau i ninau ai imua o ka lehulehu; aole 10 no he mau palapala oia ano; o «a palapala i hopu ia ai o Kaluna ma ua la nei, o kela mau dala a ka Luna nui i kaha ai a i haawi ia ai ma ka lima o kela mau kanaka elua i hoike ia maluna.

O ka hoike a ka mea i hoopii ia, o ka wa i heluhelu ia aku ai ka palupala hopu iaia, oia ka manawa i noho ai ka Aha o Kalaupapa nei, ma ka la 19 o Maiaki, a i mea e maopopo ai i ka lehulehu ko'u hoopunipuni ole « ninau ae na makamaka i ke keena Kalaiainu, a i ole i mua o na Lunakanawai Kiekio i ka moolelo o ka Aha o Kalaupapa nei i noho ai i ka la 19 o Maraki. Aole 0 keia wale ke puhi rama i hopu ia ma ka Panalaau nei, he elua mau puhi rama i hopu ia i kekahi mahina o ka makahiki i hala, o Kaaukai (k) a me Keaniani (k), o ka inoa mua ua loaa pono aku ia e a ana ke ahi, a e kahe mai ana ka wai kao; o ka inoa hope, o na omole kai loaa aku. Eia ka ninau, heaha ka mea oW. H,T.ame kona mau Makai i hopu ole ai i keia mau puhi rama a waiho ae imua o ka Aha, e like me ke pohi rama hope? Aole anei o keia kekahi hana pono ole a keia kanaka, o ka hopu i kekahi puhi rama a hookuu i kekahi mau puhi rama, oiai oia hewa hookahi no. Eia hou keia, ke hoohalahala hou mai nei no kuu makamaka no na mea e pili ana i ka waiwai o Palohau opio; a, ke olelo mai nei aole ka 1 hoopuka ke kumuhinu ana, W. H. T. i kela huaolelo a'u i hoike ai | i ke akea; oia keia, mahope nele | makou i ka iio ole, aole no hoi au i | hoole ia oe aole oe ma ka rumi kupakako ia la, a ke hal aka nei au ia oe, kaua eiua ilaiia i ka wa e kamailio ia ana kela waiwai, a e Ilke me ka'u i hoike moa ai i ke akea, oia no ka mea pololei i puka mai ma ka waha mai o ka L. N. o ka Panalaau nei. A ina hoi i lohe ko'a mau pahu kani, a e like me ka ia nei e ohi kau ae nei imua o ka lehulehu, ka oiaio, nawai hol au e hoolaha hoopunipunii keakea, hehoike ko'uma keia, o A. R. a mahope o ka pau ana o ka Laua kamailio ana no keia mea, me ka loaa ole o ka pono ma ko A. R. aoao, e Uke me ke kauoha mai ke kaikuahine mai o ka mea make. Ia wa a'u i hal aku ai I ka'u hqn a i hele aku ai, he holo no, a ua loaa k* palapala mai a oe eaai, a me ka olelo pu mai e lawe i keia pala* pala ia Nailima, a ua loaaioka ipaho. Aole no hoi au i olelo ma ka'u hoolaha ua nele o W. H. T. i ka Uo ole, e like me kau pane, a ke

oleio mu nei oe ia'u, ola ka au i ke ahe aka makani. Eka makamaka, o k&ui pu no iiaila; a ke kapa pu mai nei oe ia'u i kuu hapaia i ko L. X. i ka lepo, aohe ka-u he lepo: o kau 10 ka lepo, he huna ika hewa 0 nei kanaka. Ua hiki no ko pai ana, he mau papaa barena kau mai a W. H. T. mai a loaa no hoi kou opu malumalu e noho ai me kau wahine, ma kahi ona kamaaina. E pane mai paha kuu makamaka, ua kuai ia e kuu wahine ka aina a me ka haie maluna oua aina nei; i kuai ia ai. Eae aku ana au ua lilo io ka aina a me ka hale i ko wahine a he pono plli paa ia nona ahe kamaaina ka oielo ana. Oka lua oka Papa Oia ika wa i na luna mua, aole ae ia na mai e hele ma kahi ona kamaalua, a peia hoi na kamaaina ma kahi o ka Papa Oia. O kou kuleana hui me ko wahine, i ke ao, a po hoi oe ma« iuna o kou, kuieana he Papa Oia. A ke ninau hou mai nei no oua hoa nei o'u 0 nei aina malihini i kuu īnoa oiaio, o ko'u inoa no ia a ko'u mau makua i kapa mai ai mai ko'u wa uuku mai. Me keia mau wehewehe, ua lawa ka'u hoike ana imua 0 ka iehulehu. S. K. Kauakahi, Kaiaupapa, Apenla, 14 1592.