Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 17, 23 April 1892 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Hoolaha Loio.

 

ANTONE ROSA,

AKONI,

@ Kokua ma ke Kanawai.

@NA HOOLAIO PALAPALA.

Ke @ Kaahumana.

@

N@ M. LOWREY,

NO @ na ka LEHULEHU

A HE

@ PALAPALA A ME NA PALAPALA HOOMIKI.

 

K@ na Hana me W. R. Kakela, @ ma ka aoao makai o Hale @ Honolulu. 2331

 

C@il BROWN,

Lo @ a he Kokua ma ke Kanawai @ ena hooiaio palapala no ka mokupuni o oahu.

K@ Hana  Ma Alanui Kalepa. 2331

 

E. G. HITCHCOCK,

(@KUE HIKIKOKI)

L@ a Kokua ma na mea a pau @ pili ana ma ke Kanawai. @ia no na bila aie me ka awiwi Hilo, Hawaii. 2331

 

George P. Kamauoha,

@ a  @ Kokua ma ke Kanawai.

@ no ka lehulehu,

Luna Haawi Palapala Ae Marc.

No Kohala Akau, Hawaii.

 

A HE

 

MEA ANA AINA.

E loaa no ma Kohala Akau, Hawaii.

2331

 

W. R. KAKELA,

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.

2381

 

WILLIAM C. ACHI,

@oio a he Kokua ma ke Kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni.

@e Notari no ka Lehulehu a Boroka no na Waiwai Paa.

Keena Oihana, Helu 36, Alanui @alepa, Honolulu, Oahu. 2331

 

JAMES M. MONSARRAT,

(Maunakea.

@ a he Kokua ma ke Kanawai.

 

HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.

 

E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala  @oolimalima, a me na Palapala Pili kanawai e no ma ka olelo Hawaii. Dala no ka waie ma ka moraki ma na Waiwai Paa.

Kee@a Hana: Hale Pohaku hou ma ka wao ma Waikiki o ka Halewai, alanui Ka@pa. 2331

 

WILDER & CO., (WAILA MA.)

Mea Kuai Papa a me na Lako ku- kulu hale o na ano a pau, a me na mea e ae a pau e pono ai o ka hale.

Kibi o Alanui Moiwahino me Papu.

@

 

KO BIHOPA MA,

 

NAMAKO MALAMA DALA

 

E LAWE NO MAKOU I NA DALA HOOMOW ma ka haole ana ma ko makou HANAKO @alama Dala malalo o kela mau kumu:

@na e hoomoe mai ke kanaka hookahi i na @la Elima Haneri, e uku no makou i ka ulu@nee ma ka K@ima @apahaneri o ka makahiki, a@ ka wa aku o ka lawe ia ana mai o ke dala, @ waiho ia ke dala hoomoe i ekolu mahina, a @ ma waihola paha ke dala a hala ne malama @kolu i ka wa e hooponopono ia ai na helu. @ole uku panee e helu ia maluna o na dala ha@ma no na ia elua paha o ka mahina.

A@lo uku panee o uku ia i na dala o lawe la a maloko o ekolu mahina mai ka waaka o ka @moe ia ana mai.

He @ la mamua ae o ka na@hi ana aku o keahi kauaka i kana mau dala, e hoike @ mai i @ Hanako, a e luwe pu la mai ka buke dala i a wae kikoo ai.

Aole dala e uku la, aia wale no ma ke kikoo  @ ka mea nana i hoomoe mai i ke dala me ka awe pu mai i ka buke hoahu dala.

I ka la mua o Sepatemaba o kela a me kela makahiki e hooponopono ia ai na helu o na mea a pau, a o na ku panee i uku ole la ma@una o ua pau dala a pau e waiho ana me ke kikoo ole ia, e helu ia ma ka aoao o ka mea hoomoe dala mai i hala na malama e kolu, a ma @ wa aku e hui la me ke kumupaa mua.

O na puu dala homoe mai maluna o elima haneri dala, e lawe ia no mamuli o ka aelike pu ana.

E hamama ana ke Banako ma na la a pau o ka he@doma. kow na la Sabau a me na la hulaia.

BIHOPA MA. Honolili.Ian.@

 

J.T. WATERHOUSE,

(WALAKAHAUKI.)

Halekuai o na Lole Nani Panio!

ILAKOHAO.

Na Lako Hana Mahiko,

A Pela Aku Me Nui Wale.

 

Alanui Moiwahine, - - Honolulu.

2357-q

 

ALLEN & ROBINSON,

NA MEA KUAI PAPA O NA ANA A PAU E lona no ma ka Uwapo o PAKAKA, Honolulu. make kumakuai makepono loa, no ka pomaikai o ka lehulehu o makemake ana e ka @ulu hale, E kipa mai e ike kumaka.

2@57-q

 

He Moolelo

No

NIWELA!

KE

Kanaka Hana Pu o Mosekao

KA

Weli o ka Makakila.

Waladimira ka Moneka.

 

KE AUPUNI O RUSIA MALALO O PETERO KA NUI.

Ka Weli o ke Keneturia Umikumamahiku.

 

MOKUNA XII.

 

AOLE  MOKUHIA KE ALOHA NO KA NUI O NA HOOWALEWALE KALAUDIA MONEKE VALADIMIRA.

 

"Aole loa. O kana huakai i hele ai Ilaila ua hooko ia me ka maikai a aole paha he kanaka puuwai hamama e like me Ruleka. Nolaila ua maopopo iaʻu ua lilo o Ruleka i mea aloha loa na ke kauna, a o na manao kuhihewa a pau o ke Kauna ua holoi loa ia mai kona naau ae," wahi a ka Moneka.

"Ina pela, alaila, owai la ka mea naua i hana kela hana?" wahi a ka ui Roselina i ninau ai i ka Moneka.

I kela manawa i kau mai ai kekahi lima o ka Moneka maluna on a me he maukua la, a hawanawana iho la ma kona mau pepeiao i keia mau olelo: "Aole anei ou haupu mai no kekahi mai?"

"Ae, e kuu makua maikai; aka, aole e hiki iaʻu ke hoike ae. Ua maopopo iaʻu ua lawa i kona uhane ka lokoino a me ka hana ana i kekahi hana puuwai eleele e like me keia a kakou e manaonao nei," wahi a Roselina i pane aku ai me ka haka pono ana aku o kona mau maka imua o ka Moneka, a no ia mea ua hiki ole i ka makua ke aua iho i ka puapuai mai o kona mau waimaka.

Alaila, pane mai la ua Moneka la me ke kaumaha: "Ke hoomaopopo nei au i kau mea e kamailio nei e kuu kaikamahine, me he la aole paha oia i mamao loa mai nei aku."

"E manao ana anei oe na kuu makua hanai kela mea i hana?" i ninau aku ai o Roselina.

"Pehea? Aole anei pela kou manao?" wahi a ka Moneka.

"Aole e hiki iaʻu ke hooiaio ae ia mea," wahi Roselina.

"E hoolohe mai," wahi a ka Moneka. "Ua maopopo iaʻu e like me ka mea i maopopo ia oe, nolaila mai hopohopo oe i ka hoike ana mai iaʻu i na mea kupaianaha a ano e paha i hanaia e kou makua hanai la oe, au i kahaha ai a e kahaha nei paha. Ina he mau mea kekahi o ia ano, e hoike mai oe me ka huna ole, a e hooikaika no au ma na ano a pau e loaa hou ka opio au a me aʻu i aloha ai. Mai huna i kekahi mea."

Ma ia manawa i hoomaka aku ai o Roselina e wehewehe i ka kona makua hanai mau mea i hana mai ai maluna on a, alaila pane mai ia ka Moneka:

"Ahe! Ke ike nei au i kona ake nui e make na manu elua i ka pohaku hookahi. he keu keia a ke ino nui wale a koʻu hanau ana mai. Nolaila, in a aole he mau alalai mamua o kakou, alaila e loaa ana no ia kakou ka pomaikai."

"Ia lakou e kukai olelo ana me ke ohohia nui me na manao hauoli, aia hoi ua hemo mai ia ka puka, a ku papu mai la imua o lakou ke Duke o Tula me na maka hulili o ka inaina, a me ka leo nui kalakala pane mai la oia:

"Heaha keia akoakoa nui ana aʻu e ike nei maloko o koʻu kakela nei, me ka loaa ole o ka ae ana mai iaʻu aku?" Uwi ae la kona mau niho me ka weliweli a pane hou mai la: "E keia Moneka haukae, pehea la oe i @a ai e komo mai iloko o koʻu hale me ka kuleana ole? E puka koke waho e kela nahesa ino, o maikaikai auanei ka poka pupanaoana i kou puniu, a e make oe me he ilio kawau la."

Me ka ekemu leo ole, ua huli ae la ka Moneka a puka aku la iwaho. Ua hele nae kona mau papaliina a haikea i kaua mea o ka inaina, aka ua makemake ole nae oia e kamailio mai, oiai oia malalo o ka malumalu hale o ke Duke.

"E hoomanao oe e ka moneka lapuwale, aole oe e komo hou iloko nei o kuu hale," wahi a ua Duke la i pane aku ai.

"Ua oki oe! Ua lawa kau mau olelo kikoola!" wahi a ka Moneka i pane mai ai me ka leo nui moakaka, a piha weliweli ke hoolohe aku, a pane hou aku la ua Moneka la. "E hoomanao e ke Duke hookano, e like me ka oiaio o ke ku ana aku o ka Moneka Valadimira imua ou i keia la, pela auanei ka oiaio o ka hoea ana mai o kou haulehia ma keia mau la koke iho no. Ke lohe mai la oe ea? E ke kanaka naau haakei hilahila ole!"

I keia mau olelo a ka Moneka, ua pii ino ae la ka huhu wela o ke Duke, a hoomaka aku la oia e uhai aku mahope o ka Moneka me ke kahea ana i kona mau kauwa e hopu mai a e pepehi iho a make ka Moneka, aole hoi e hookuu aku iaia iwaho. Eia nae, ua hoohoka ia kela manao o ua Duke la, oiai i ka hoomaka ana aku o ua Duke la e ukali aku mahope o ka MOneka, aia hoi, ua nalowale honua iho la no ua mOneka la me he uhane la o ka po, a hoaa wale iho la no ua Duke la me ka nuku kuhihewa wale ana i kona mau kahu.

Hoi hou aku la ua Duke la a ku hou aku la imua o Roselina ma me ke kuhi ana aku o kona lima imua o na maka kaumaha o Kalaudia. "E ka wahine hookana! Mai hea mai oe, a heaha la kou kuleana o ka hele ana mai ianei nei?

"He makuahine au e kanikau ana no kaʻu keiki kamakahi," wahi a Kalaudia.

"Ahe, ke ike nei au, o oe ka wahine i kapaia o Niwela wahine, ka makuahine o kela kanaka hilahila ole, ka lima koko, ka naau eleele. Ea! nani kou kanikau ana no kekahi kamima lapuwale e like me keia," wahi a ua DUke la me ka lele ana o komna maka i o aa ianei me he pupule la.

Ua hoao ka makuahine maikai e kamailio o ke kaumaha me ka welina, a no ia mea, ua ku ae la ka lede maikai me ka hiolo makawalu ana o kona mau waimaka a oili aku la oia iwaho me ka paue leo ole.

Huli ae la ua Duke la a pane aku la ia Roselina:

"Ea! heaha keia kukakuka malu ana aʻu i ike iho nei?"

Ua hiki ole ia Roselina ke ekemu aku, aka ua hina iho la oia a waiho maule aku la iluna o ka noho pulu loihi. I ka ike ana o ua Duke la i keia mea ua huli ae la oia ia Zenola a pane aku la:

"E malama pono i kou haku, a mai noho oe a ae hou i kela mau ilio pelapeia e maaio hou maloko nei o kuu kakela."

Me keia mau mamala olelo walania ua huli ae la ua Duke la a hoi aku la no kona keena kakau.

[Aole i pau.]

 

Ua kakau mai o Messrs. Cage & Sherman o Alexander, Tesaka ia makou, no ka mea i pili i ke ola ana o ka maʻʻi rumarica, peni: " Ua kaa mau ia ka bela moe e ka wahine a Mr. Wm. Pruitt, ko onei Lunaleta, e ka maʻi rumatica no na makahiki loihi. Aohe mea i loaa iki iaia e hoola iki ae ai. Ua kuai aku makou iaia i ka omole o ka Chamberlain Laau Hoola Eha (Chamberlainʻs me Pain Balm), a na hoola loa ia kona eha e keia omole hookahi. Ke kuhikuhi aku nei makou i na mea a pau e ninau aku iaia no kona hoolaio mai i keia hoike." He 50 keneta o ka omole hookahi, a e loaa i na mea kuai laau a pau. O Be@son Smith & Co., Na Agena ma Honolulu.

 

Kanawai a me ka Hoomana ma Vireginia.

 

Eia mua o ka aha kanawai o Sanadoa, Vireginia, kekahi hihia kupanaha. H mau Sabati aku nei i hala mamua aku o Maraki, ua lawe aku ka wahine a David Jones i ka laua keiki @ku iloho o ka luakini o ka Ekalesia Epiaccopala e bapetizola ai. Mamua o ka lawelawe ia ana o ka oihana pipiwai, ua ku mai la o Mr. Jones a hooho mai la: Ua oki! Ina e bapetizo ana oe i kela keiki, alaila ua hana oe i ka mea kue i ka makemake u me ka hoomana o ka makuakane. He Ekalesia Bapetizo Beritania koʻu."

Ua pane mai ka wahine o koʻu makemake ka bapetizo la o ke keiki, a hoomaka aku la ke Kahunapule i ka lawelawe ana i ka oihana bapetizo a pau. Alaila, ua  hoohiki ia iho la he palapala hopu e ka makuakane o ke keiki e hopu ana i kekahunapule malalo o ke kumu o ka makuakane ka mana hookomo o kana keiki ahiki i ka wa e kanaka makua ai. Ua hoouna ia keia hihia i ka aha hookolokolo, a malaila e mele ia aku ai.

 

Ka Hoomaka Mua Ana o Kona Pii.

 

Ua hoao mai nei kekahi moolelo hoomanawanui no ka Lunahoomalu o ka Hale Ahaolelo nui o Amerika Huipuia, mai kona mokuaina mai o Georgia ma ka Hema, a oia keia: I ka wa a ka loio opio Crispi e hakoko ana ma Ellaville, aia hoi e hooipoipo ana oia me Miss Clara Burton a ua aloha maoli oia i kela kaikamahine, aka o ka mea nana i hoohakukoi i kona noonoo, oia ko ka makuakane makemake e mare kaha kaikamahine me ke kane waiwai. Ua paa loa ka elemakule ma keia manao, a ua keakea hapa ia ka hooholo lea ana i ka pana ana o na puuwai opio.

O ka ae koke ia ana mai no ia o ka loio opio e ku loio i mua o na aha hooolokolo, a iloko no o kona keena oia e moe ai,  he keena aia i ka hale hookolokolo kahiko. Iloko o ia keena kana mau ahi mea a pau o keia ao i on a ai he mau buke hapa, he moe, he pahu lole a he mau wahi noho. Ma ia wa, loaa iho la oia i ka maʻi, e kipa ana nae o Dr. J. N. Cheney e lapaau iaia.

Hoolala ihp la keia Miss Burton me ka Kauka, e hoike aku ke kauka iaia i ke kulana o ka mea maʻi; e hai pololei aku i ke kulana oiaio me ka huna ole i kekahi mea; a i kekahi wa a ke kauka e launa kamailio ana me keia wahine opio, me he mea la ua kamakaia oia i ka hoike aku i kekahi mea no ka maʻi, no ke akaka ole o ka hopena.

Ia manawa koke no a keia kaikamahine i ike ai, a me ka hoolohe ole i ka mano kue a kona makuakane, ua noi koke aku la oia i ke kauka e hoike mai oia me ka pololei a me ka oiaio i ke kulana o kana ipo in a paha ke malama ia nei oia e like me ka mea kupono nona, a e hai pu aku oe i ka maʻi in a oia i makemake i lima palupalu nana e malama iaia me ka makaala, e hele aku no oia i kona keena mehameha oia wale iho no a e malama ia ka awaiaulu o ka mare mawaena o maua,  hiki ai laʻu ke malama a kiai aku iaia.

O keia iho ia ka hoomaka ana o ka huli o ke au o ka pomaikai ma ka moolelo o ko Crisp ola ana. I ka wa a ke kauka i heluhelu aku ai i keia mau olelo i mua o ka mea maʻi, akahi no a maopopo oia laau lapaau e ola ai kona maʻi. Ua pii koke mai la kona paapaana. O kela manao pakuikui no kailihune o ke kanaka ui, i hekau a hookahua iho maluna on a, ua kipau aku oia a kiola i na manaolana poho a me na ehaeha o ka noho ana aku o mua mai, a i hoike no ia mea ua pane aku ola i kona hoaloha kauka:

"E hooku ae oe iaʻu mai keia moe ae. Mai keia wa aku e lilo ana au i kanaka. E poni ia ana kuu oia me ko ka wahine nona ka manao paa e like me keia. E mare aku ana au iaia me ka nana oie i koʻu ilihune, a aole oia e hilahila ana noʻu." Ua hooko oia i kana huaolelo.

A o ka mea nona keia moolelo, oia no ka mea i hookiekie ia mai nei i Lunahoomalu no ka Hale Ahaolelo Lahui o Amerika Huipuia e noho ana ma ke kaianakauhale o Wasinetona.

 

HOIKEIKE NUI O KE AO NEI MA KIKAKO!

KO NA WAHINE HALE.

 

I KA MALAMA O DEKEMABA i hala, ua hoouna aku Peresidena o ka Papa o na Wahine he mau palapala poloai i na aliiwahine o Europa a me ka wahine a ka Peresidena o ka Ripuhalika o Farani. O keia mau palapala, ua like wale no ka manao, a maloko aku o ka Oihana o ko no Aina E i hoouna ia ai, e kono ana i ko na alii apoho mai i ka hana a na Luna Hoohana Wahine; me ke noi pu aku e kohoia mai on a komite wahine e kela a me keia aina e kokua pu me ko Amerika Papa o na Wahine. Ua loaa no na hua o keia mau hooikaika ana, a mamuli o ka hoeueu ikaika ana a na Luna Hoohana wahine a me ko lakou mau kokua mana a lehulehu, ke holo awiwi nei na launa hooulumahiehie ana a puni ke ao nei no ka me apili i ka hoikeike lahui. O Farani ka aina mua i koho mai nei i Komite Wahine no ka Hoikeike Lahui, a o na inoa i hookohu ia, he poe wale no i kaulana no ka naauao a me na hana ku i ke aloha kanaka.

Mahope koke mai nei, ua hoouna aku ko Amerika Elele Kuhina ma Enelani i ka Papa Luna Hoohana o na Wahine i ka papinoa o na lede kaulana i hookohu ia i komite wahine no ko Enelani mau mea hoikeike. Mawaena o lakou na inoa o ka Mea Kiekie ke Alii ke Kama Aliiwahine Christian Schieswig- Holstein, ke kaikamahine a ka Moiwahine, oia ka Peresidena. O na lala e ae o ke komite, oia o Makionese wahine o Salibure, Baronese wahine Rurdett-Coutts, Kauna wahine Aberdeen, ka Lede Alfred Churchhill, Lede Agnes Buren, Lede Brassy, Lede June, Mrs. Fawcett, Mrs. Priestlv, Lede Knutsford, Lede Roberts, Lede Galten, Mrs. Bedford Fenwick, Mrs. Roberts-Austen, Mrs. Carmichael, Miss Forcyth, Mrs. Tyssen Amherst, a me Miss Fay Lankester, ke Kakau-olelo. Ma ka palapala a Haku Henry Woods, ke Kakauolelo o ko Beritania Nui Komisina o ka Hoikeike nui i hoouna ou mai ai me ka papainoa hanohano, ua poloai ia aku no he mau lede okoa e ae e lilo i mau lala no ke komite, aka mamuli aku i kela wa, aole i loaa mai ko lakou ae.

 

No Ke Alawai o Sueza.

 

O ka loihi o ka alawai o Sueza, he kanaiwa kumamalua mau mile; ke akea, he like ole; ka hohonu, he iwakalua kumamaona mau kapuai; a o ka loihi o ka oki ia ana he umikumamakolu mau makahiki. O na lilo a pau no ke oki ana, he $85,180,000. Ma ka la 16 o Novemba, 1869, i wehe mua ia ai ke alawai oki, me ka huakai hookahakaha o aupuni e, imua o na alo o ke Kedive o Aigupita, ka Emeperese Euguene o Farani, ka emepera o Auseturia, ka Hooilina Alii o Perusia, a me kekahi poe e ae. O ka uku o na moku e komo ai maloko o ke alawai a puka ma kekahi aoao, aia ma ka $4,300 ka averiga paka. hi. O na mokuahi, ua hiki ke holo a puka ma kekahi, ua hiki ke holo a puka ma kekahi aoao iloko o na hora he kanaha. No na moku pea, ua hoomakaukau ia na mokuahi kolomoku me ka uku hou ae he $1,000 no ke kolo hookahi ana. Eia ke noho on a nei ke aupuni o Beritania Nui ma ka akahi hapalima o keia alawai, oia hoi ka 1876, ua lilo mai iaia he 176,602 mau mahele o ke Kedive o Aigupita no ke kumukuai he $24,883,000. Mamuli o ka holopono ana o keia alawai, ua hoopokole ia ke ala moana mawaena o Enelani a me ka hikina, he akahi hapakolu ka emi iho, a ua pau ka holo kakakii ana malalo ae o Lae Gude Hope, Aferika.

 

NA LETA

@ Aoie o makou makemake e lawe ike koikoi o ua hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.

 

Mea Hou o ke Kai Hawanawana o Kawaihae.

Ka Nupepa KUOKOA:

Alohe oe: K@ panee hou aku nei au imua ou no ka lua o ka manawa o loko o keia makahiki.

KOHOIA-Ma ka la 28 o Maraki nei, maloko o ka hale kula aupuni o Kawaihae, ua lilo ia Timothy K. Bipi ke anaina kaulana o keia apana o S. KOhala, ame Hamakua, na balota o ka helu 1, a ia J. E. Laau ka helu 2 no ke koho ana i ka hoa ekolu o ka papa kula apana o S, Kohala nei. Nolaila ma ke koho ana a na makua mea keiki, aia maluna o ka makamaka T.K. Bipi ka mea maluna oia noho. He wahi hana uku ole no keia a ke aupuni, ua like no me ka Papa Alaanui. O ka inoa wale iho no. Aka, ua oi aku nae ia, wahi a Solomona ke kanaka naauao. Ua oi aku ka inoa maikai mamua o na mea a ae."

NO NA HALEKUAI- Ua hai mau aku au i na mea e pili ana no na halekuai o keia wahi ma ka wa i hala. A, eia hou no he halekuai hou no Y. Ah Heen. O ka eha halekuai keia ma keia wahi uuku o na kauhale o loko o ka apana o S. Kohala, ma ke awa o Kawaihae nei. He elua pake, a he elua Hawaii ponoi. Ia wai la auanei ke koikoi o ka hoka kaupaona, ia kakou Hawaii paha, a i na keiki paha o ka aina pua. Ke nana aku ke holomoku nui nei na kanaka ma kahi o Y. Ah Heen no ka piba oluolu o kekahi mau mea kuai, a waipahe maoli no hoi. He mau lawelawe like ola wale no, ma keia mau halekuai. Pii loa aku ka kekahi, a emi no hoi ka kekahi, aia i kahi a ke dala e kahe ai. Imua o oukou e ka poe e lawelawe nei i keia hana imi pono o keia ola kino ana, e hoomano i keia moto kaulana o Onomea, Hilo.

E hooikaika oukou,

Ho aku imua,

A e pahu aku imua,

Ma na hana pono.

 

OWALA PEKU IA- Ma ka la 4 iho nei o keia malama ua hoonoho ia aku e ko makou lunakula ahonui o W.B.M. Kahoiwai i kumukula ma kahi o Kaimana, i hoopau koke ia, no eha malama wale no kona malama ana i ke kula, ma kahi kona mua ma ka hana, i owaia kaiehu ia, ma ka malama paha o Okatopa, o kela makahiki. Me ke aloha no keia makamaka hou loa i lawalawe i ka hana ma keia apana, a hoopau koke ia no kekahi mau kumu. Oia hoi ke kula i Kaalaea. Eia keia leo ia oe e Wm B. M. Kahoiwai. He oihana kaua ka oihana hoonaauao, e hoouka ana i pio ka naaupo, a i lanakila ka naaua, iwaena o ka lahui opio e pono e hoomanawanui me ke kaniuha ole, oiai, he oihana luhi no. Oiai, in a e hoomanawanui e loaa mai no ka hua, a e puka mai no mailoko mai o na opio makalii, he mau hua ohana. E hoomanao i keia olelo kaulana, e like auanei ka haumana me kana kumu.

NO KA MAI PIVA-Ke pajola ikaika nei ka maʻi fiva ma Kawaihae nei, aole nae he ola i heo aku, ke mau nei no nae ka hoomailo ana o ua kumu ohelo nei, iwaena o na keiki ka oi aku.

T.S.K.NAKANELUA.

Kawaihae, Hawaii, Apr.12, ʻ92.

 

MAI MOLOKAI MAI.

 

PILIKIA O KAULA I KA HOOKE A NA MANU.

MR. LUNAHOOPONOPONO;

Aohe wa e ae aʻu i ike ai i ka pilikia o na maʻi e like me keia wa. O ka ai hanai hoi ma ke dala, ua pau la; aole e loaa kahi ia, oo ka noho ana o na maʻi ma ka hale, he pilikia, no ka mea, 6 maʻi a oi aku ma kekahi poe hale. Ma ka la 22 o Maraki, he 27 poe maʻi maluna mai o Lehua, ua hele mai kekahi mau maʻi e kuai i hale, no ka pilikia o na hale Papa Ola. O ka nui o na hale a pau loa o ku Papa Ola mai Kalawao, a Kalaupapa 100 a oi. O ka nui  hoi o na hale a pau o ka ppoe maʻi ponoi, mai Kalawao a Kalaupapa 200 a oi. Ina o na hale i hoolilo ia iho nei e ka Luna nui hale bipi keiki, i hale puaa, i hale moa, i hale lio i hale kaa i hale aila in a aole e pilikia ka poe maʻi hou mai. I ka wa e noho ana o L.N. Mr. Evena, he kukulu hale kana hana nui. Ina e makemake kekahi mʻai i ke kamano, me ka palapala wale no e loaa ai, aole pela mamua. O ka uku hana o na kokua e hana nei i na hana o ka Papa Ola, he elima keneta no ka hora hookahi. Ma keia, ua kue ka Papa Oia i ke kanawai, ua kue no hoi na kokua naaupo, a o na kokua naauao, aole lakou i ae e hana. Ina no ka maʻi ponoi ka hale a i make oia, lilo ka hale i ka Papa Ola aole pela mamua. Mamua penei; Ina e make ka mea nona ka hale, lilo i ka mea nana i malama kona kino.

 

HE MAU HANA EEPA.

Ma na pule i hala, ua kaoha ia na makai apuni e hele aku imua o ka luna nui W.H. Tell, e haipule ai, no ka nonoi ana aku i ka oluolu o ka mea Mana Loa ma ka Lani, e hoomau ia mai kona ( W.H.T.) noho luna nui ana. Aka, i ka wa a Kaaihue makai i hoomaka ai e pule, a he mamala olelo i pau ae, aia hoi, e puhi ae ana o Uilama Tele i ka paka, o ke kalea no ia o Kaaihue, aoha puai leo ae o Kaaihue, ahiki i ka noa ana o ka pule umi hu ka aka. Ma kekahi mau po, ua mamua o ka inu ana, ua kalokalo ia aku na aumakua e hoopaa mai i ka noho luna nui ana o ka lakou mamo.

S.Hololani.

Kalaupapa, Aperilla, 14. 1892.

 

Halawai Ahahui Imipono Karistiano o Maui.

 

Ua noi mai o S. E. Kaiue, kakauolelo o na Ahahui Imipono Kristiano o Maui,e hoike aku, e halawai ana na Ahanui Imipono Karistiano o Maui ma ka Luakini Hoole Pope o Kaahumanu, ma ka apana o Wailuku, Mokupuni o Mai, ke hiki aku i ka Poakahi, ia 2 o Mei, A.D. 1892, penei: Ka ahahui Kula Sabati Nui, ma ka hora 10 a.m. o ka la i hoikeia ae la. Ka Ahahui Opiopio Imipono Karistiano, ma ka hora 1 p.m. oia la no i hoikeia. Nolaila, ke kauoha ia nei na Laia mau, a me na hoa i pili i na hana, a i kuleana pu i na Aha i hoikeia, e makaalam a e eleu pu mai, ma kahi, a ma na manawa pakahi i hoikeia maluna. Ua makemake pu ia na hoike a pau e komo mai ana ma keia mau Aha e kakau ia ma na pepa kupono,a e kulike hoi me na Rula o na Aha i hoikeia maluna.