Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 15, 9 April 1892 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Hoolaha Loio.

ANTONE ROSE, AKONI.

Loio a he kokua ma ke Kanawai.

LUNA HOOIAIO PALAPALA. Keena Hana ma Alanui Kaahumanu.

NELLIE M. LOWREY, NOTARI no ka LEHULEHU a me LUNA HOOIAIO PALAPALA A MA NA PALAPALA HOOHIKI.

Keena Hana me W. R. Kakela, Loio, ma ka aoao makai o ka Hale Leta, Honolulu.

Cecil Brown, Loio a he Kokua ma ke Kanawai he agena hooiaio palapala no ka mokupuni o oahu. Keena Hana Ma Alanui Kalepa

E. G. HITCHCOCK. (Aikui Hikikoki.)

Loio a Kokua ma na mea a pau e pili ana ma ke Kanawai. Hihia no na Bila Aie me ka Awiwi. Hilo, Hawaii.

GEORGE P. KAMAUOHA, he loio a he kokua ma ke kanawai. Notari no ka lehulehu. Luna Haawi palapala Ae Mare. No Kohala Akau, Hawaii a he MEA ANA AINA. loaa no ma Kohala Akau, Hawaii.

W. R. KAKELA, He Loio a he kokua ma ke kanawai. He Luna Hooiaio Palapala.

WILLIAM C. ACHI. Loio a he kokua ma ke kanawai imua o na aha a pau o keia Aupuni. He Notari no ka lehulehu a Boroka no na Waiwai paa. Keena Oihana, Helu 36, Alanui Kalepa, Honolulu, Oahu.

JAMES M. MONSARRAT, (Maunakea.) He Loio a he kokua ma ke Kanawai. He Luna Hooiaio Palapala. He Luna no na Palapala Kuai, Palapala Pili Kanaka ma ka olelo Hawaii. Dala no ka rula ma ka moraki ma na Waiwai Paa. Keena Hana: Hale Pohaku hou ma ka aoao Waikki o ka Halewai, alanui Kalepa.

WILDER & CO., (WAILA MA.)

He mea Kuai Papa a me na Lako Kukulu hale o na ano a pau, a me na mea e ae a pau e pono ai o ka hale. Kiha o Alanui Moiwahine me Papu.

KO BIHOPA MA,

Banako Malama Dala E lawe no makou i na dala hoomoe no ka hoale ana ma ko makou Banako ia mau dala malalo o keia mau kumu: Mai ke kanaka hookahi i na palapala elua Haneri, e uku no makou i ka uku o ka Elima Hapahaneri o ka makahiki, ka ae ana aku o ka lawe ia ana mai o ke dala, ke dala hoomoe i ekolu mahina, a ulu paha ke dala a hala na malama, a ua hooponopono ia ai na helu. Hoopanee e helu ua maluna o na dala haneri o ka la elua paha o ka mahina. A panee e uku la i na dala e lawe ia ekolu mahina mai ka wa aku o ka lawe ana mai. Mamua ae o ka unuhi ana aku o ke kanaka i kana mau dala, e hoike e mai a e lawe pu ia mai ka buke dala. A laila e uku la, aia wale no ma ke kikoo i hoomoe ai i ke dala ma ka buke hoahu dala. I ka la mua o Sepatemaba o kela a me keia manawa e hooponopono ia ai na helu o na uku panee i uku ole ia ma ia pau dala a pau e waiho ana me ka e helu ia ma ka aoao o ka mea dala mai i hala ua malama ekolu, a ma me ke kumupaa mua. Hoomoe mai maluna o elima e lawe ia no mamuli o ka aelike. Ka Banako ma na la a pau o ka hebedoma koe na la Sabati a me na la Poaono. BIHOPA MA.

J. T. WATERHOUSE. (WALAKAHAUKI.)

HALEKUAI o na lole nani Panio! WELAKAHAO. Na lako hana mahiko, a pela aku he nui wale. Alanui Moiwahine--Honolulu,

ALLEN & ROBINSON, Na mea kuai papa o na ano a pau e loaa no ma ka Uwapo o Palala, Honolulu, ma ke kumukuai makepono loa no ka pomaikai o ka lehulehu e makemake ana e kukulu hale. E kipa mai a e ike kumaka.

He Moolelo no ka Ui Nohea Berela. Ke kamehai hoopono--Ke Kupaa me ka luli ole--He wahine na ke kane hookahi--Ke au popilikia a me ka huli ana o ka pomaikai mahope o ka wahine.

Mokuna XIV.

Ua haalele hope ae kakou ia Dane Konia a me ka lede Okavia e u hooipoipo mea kanahele ana ma ka lae kahakai i keia po mahina a ka nani konane e nohoalii ana. He pule hookahi wale no ko Dane Konia launa pu ana me keia lede, a oiai launa e u noho mehameha la, ua hooholo koke ko Konia manao e nonoi aku e ai mai kela lede opio e mare laua me ka hakalia ole. He awiwi ana keia ma ko Konia aoao no ka hopohopo o loli na manao o ka lede opio a hoole mai iaia. Aka, aia no he noonoo o ia ano like iloko o ka lede opio, a pela hoi laua e nalu like la no ka manawa, "Ano, a i ole e nele." "He po mahina kalae maoli keia," wahi a ka Konia mau olelo hoopunihei mua. "He nani okoa no hoi ke kai a nape malie mai la." "Ae, o kaua pu aku la i kau mahalo," wahi a ka lede. "A pehea hoi ka laua ae o ka makemake i ka holoholo wahi waapa; o kekahi nanea ia o na po mahina lailai e like me neia?" "E waiho kaua ia no keia po, a he po huihui no hoi keia," wahi a ka lede. "Pela?--a e kala mai ia'u. I pane ae la hoi au i na he makemake kou, a kaua pu i laila. Pehea hou kou manao i ka waiho mohala mai o keia apana aina o ka Haku Hakahusa o ka po kalae e like me keia? He nani maoli no i ka'u hakilo ana. O kela paka ululaau o ka Haku, ua lohe mai au he elua haneri makahiki kona kahiko. Ke lana nei ko'u manao, e ola hou aku ka Haku no kekahi mau makahiki lehulehu e hoohauoli ia ai malaila, aka, he mea minamina nui ko'u lohe ana mai, eia ka Haku malalo o ka hoomailo a ka mai ma ka puuwai, a ke paa nei oia i kona ola mamuli o kekahi kumu maopopo ole." Na Dane Konia na olelo maluna ae me ka wahahee nui. Ua maopopo iaia aohe mai o ka Haku Hakahua ma ka puuwai, a he mau lelo hookahua mua keia ana i loaa ona kumu e hoohana awiwi ia ai kona makemake mare koke ia lede Okavia. Ua lilo nae ia mau olelo i mea oiaio i ka lede opio me keia pane: "Kuu Haku a'u i aloha nui ai? He mea kaumaha na'u ka hoomanao ana ae, ua konio aku ka ponalu e hoopoino i ka puuwai o kekahi pua nani!" He wahi keia na Konia e aka henehene leo nui ai i ka punihei mua loa o ka lede opio, aka ua kaomi malie wale iho no oia no ke koena aku o kana hana. "Owau pu kekahi iloko o ke aloha nona," wahi a Konia me ka hookamani nui, "a me he la, he oiaio kona ike ana mai ia'u ma ke ano he keiki ponoi loa nana. Ua lohe oe e hele mai ana kela inoa hanohano maluna o'u ma na ano a pau, a ua paa kona manao owau kona hooilina ma ka waiwai. Iaia e make aku ai, e kaa koke mai no kona mau waiwai a pau malalo o ka'u hooponopono ana ma ke ano he mea kuleana oiaio." Manaoio loa iho la ka lede opio i kela mau pelo a Konia, a manao iho la oia he mea pono e hoopaa koke ia o Konia malalo o ka aelike hoopalau o ka mare, i kulike ai me ke ao a kona makuakane hoahanau Kaleneda, a me kona makemake puni waiwai pu no hoi, oia kana i pane aku ai me ka leo haalulu: "Hauoli loa au i ka hooholo e ana o Haku Hakahua e haawi i kona waiwai i ka mea kupono e hoomau ai i ka hanohano o kona inoa. O ke ala pololei wale no ia o ke hoomau ana i ka hanohano. Ua lohe au i ko Desemona kue ikaika i kuu Haku aloha, a no ia mea, ke kue loa nei au ia Desemona. Ma kou aoao hoi, ke manaolana nei au e mare aku ana oe me kekahi lede hanohano i ku i kou kulana, a'u hoi e hoomomoa mau ai i ka makemake me ke aloha nona." "Ke manaolana io nei au pela, e kuu lede maikai," wahi a Konia me kahi minoaka. "Eia au ano iloko o ke aloha, a o ka lede i wae ia na'u, e lilo no oe i haku wahine no kekahi aupuni." "Pela io ka hoi!" wahi a ka lede me kekahi minoaka. "Alaila ua hoopalau ia ka paha oe me kekahi aku no ka mare." "Aole au i hoopalau, e kuu lede. He lede ka'u i hoolauna pu aku ai, aka, ua pokole ka manawa. Aole i loaa ia'u ka aa ana e hoike aku iaia i ko 'u manao, aka he mea hiki hou ole ia'u ke hoomanawanui malalo o na koii ikaika a ke aloha, ia'u i hookamaaina iki ai me kona mau hiohiona. Ua ulupuni au i ke aloha, he ulupuni hiki ole ia'u ke hoomanawanui i na ao maikai ke hooloihi ia keia hamau ana." He mau olelo hoolele hauli keia i ka lede opio iaia i pane aku ai: "He wahi olelo ka kahiko o ka lahui Sekotia penei: ʻE hauoli auanei ka mea kaumaha ke hooloihi ole ia kona u ana." Aia no ke mau noho ana o keia ao i kaa pau ole aka na rula ana malalo o keia wahi olelo ae la, a he ike maka ko'u. Ina ua pololei kou manawa o ka launa ana me ia, a o ke aloha iloko ou ka mea hoike mai ua like ia launa ana me na makahiki he umi, ke ao aku nei au ia oe mai kali, e hai i ka mea oiaio--a ua lawa ia e hoohauoli pu ana i kona uhane. E paulele i keia, oiaio he mea mau no i ka wahine ka hoike ana i ka oiaio ina ua aloha oia i kekahi." Me ka hoohie nui. puliki aku la ka lede i ko Konia lima a paa pono loa. "He mau olelo kau e hoolale io mai ana ia'u e aa," wahi a Konia me ka haalulu nui. E lede Octavia--aole anei e hiki ana ia oe ke koho mai i ka mea oiaio? Aole aole io ana no paha!" "O keaha ka hiki?" i ka lede e haliu pono ae la ia Konia me ka leo hawanawana." O ka mea anei---o ka---" Ua hoike pu koke iho la ka lede opio ma keia o ka pane, a na Konia i hoopau pono loa ae me keia hoike aloha mua o ka hoopalau a me ka mare." O oe!" wahi ana." E kuu Octavia aloha, o oe ka mea a'u i aloha ai. Mai ka hora mua loa i haule aku ai ko'u ike maluna ou, ua hoao iho au e kapa aku ia oe na'u. Owau ana ka hooilina o Haku Hakahusa. a e lilo ana owau la Hakahusa elua. Ua aloha ka haku ia oe ma o kou makuakane la, a ua makemake pu e hoohuiia aua ma ka mare. He ake kona e ike aku i kou noho haku wahine ana no kona kakela. E ka lede aloha, ke waiho nei ai i kuu puuwai ma kou mau wawae. E mare ana anei oe me aʻu?" "Ae," wahi a ke lede mahope o ke kali ana o kekahi mau sekona. "O, Rolina! ua aloha au ia oe i na manawa a pau." Apo ae la o Konia i ka lede opio o Kaletopa a honi iho la iaia, a he kahukahu mua ana ia i kona iini o ke apuhi ino. A oiaio ke ike ponoi nei o Konia he mau nanaina henehene wale no keia a laua e kuwiliwili nei, aole i hiki i kona mana hoopoino ke hoonalu au i na hoomanao no Berela a me kela manawa o Berela i ae aku ai i kana noi e mare koke laua. Ma ka hoike ana i ka mea, oiaio, ke mau la no ko Konia aloha no Berela iaia e hana aloha apuhi nei i ka lede Octavia, a aia he iini aua iloko o ko Konia puuwai e lilo o Berela i hooilina no kekahi waiwai a e maemae pu me ke moolelo o kona hanau ana."E ka'u aloha," whai a Konia, "he mea kamahao nui loa ka hauoli i loaa mai ia'u! He mea oiaio loa, o ka manawa mua loa keia i loaa ia'u ka hauoli oi ae iloko o ko'u ole ana." "A pela no hoi me aʻu," wahi a ka lede Okavia. He wahi pane a honi iki kana, aka nae, ua like a like laua ma ka makee waiwai ma ka hanohano. "He mea e auanei ka hauoli o Haku Hakahusa ke lohe aku i keia. E pono kaua e hoike koke aku i ko kaua hoopalau," wahi a Konia. "Aohe a'u keakea no ia. koe wale no, aohe o'u makemake e hoolaulaha ia keia hoopalau o kaua." "No keaha hoi?" whai a Konia. "No ka mea, e hoohala aku ana au i kekahi mau la ma ke taona, a e lilo ana i ui no na ahahui me ka nui pu o ka poe mahalo a makahehi mai, a o ke kumu iho la ia o ko'u ake ole e hoolaulaha ia ko kaua hoopalau." "A no keaha hoi oe i makemake ole ai e ike ia mai he wahine hoopalau? E lede Okavia, aohe o'u makemake i ka hooloihi wale aku no i keia hoopalau ana. O ko'u kulana ma ia wahi, he mea hiki ole ke hoomanawanui iho. E mare mai oe ia'u, e ke mea aloha, iloko o hookahi malama. Pono e paa mua oe naʻū mamua o kou hoopuni ia ana mai e na noi lehulehu. No kou manao hele i ke taona, ke hopohopo nei au o loaa kekahi mea nana e hookaawale ia kaua. Ina he aloha kou ia'u, e ai mai no kekahi mare awiwi ana." "A heaha ana ka manao o Haku Hakahusa no keia awiwi nui?" wahi a ka lede." "Aole oia e ike mai ana ua mare ia kaua a hiki i kuu mnawa a lawe aku ai ia oe imua ona he wahine mare. Alaila, e akaaka nui ana oia no kaua a hoomaikai pu mai. Ua maopopo ia'u, e hooluolu ia no oia," wahi a Konia e kuu la i kana palu hoowalewale. Aole no i keakea aku ka lede opio i kela mau kaohi a Konia no kaua huakai laulea iloko o na poai like ole o ke taona, no ka mea, ua like kona manao o ka makee waiwai e like me Konia, a ua ae aku la oia i ka hoolala mare awiwi. Pahola ae la ka hauoli maluna o Konia, iaia pane hou aku ia: "Alaila, e loaa ana ia'u ka palapala mare i ka la apopo, a i ke kakahiaka o ia la aku, hiki aku au i ou la ma Kaletope. O ko kaua kau iho la no ia maluna o ke kaa no Pezawa a o ka pau no ia i ka mare ia. Aole anei o ka kaua papa kuhikuhi keia e kuu aloha?" "Ina ua pono ia me keakea ole, ke ae nei au," wahi a ka lede.  "No ka ninau e pili ana i na hoike o ko kaua mare, e lawe oe i kau kauwa wahine lawelawe, a e lawe no hoi au i ka'u kaua Hapelike. ano, ua pau ae la na hemahema o ka mare; pela anei oe e apono mai ai?" Ua ae aku la ka lede mahope o ka hamau ana no kekahi mau sekona. "Alaila, ua holopono na mea a pau e kuu Okavia. e hoi kaua iloko a hoike aku la ia laua i keia mea hou," wahi a Konia. Aia no ka Haku a me Kaleneda ke hoonanea la ma ke keena paina ma na apu waina hoonoenoe, i ka wa a na opio hana aloha i komo aku ai me ka mahie like, a na Konia i wawahi ae ka hamau o ia mae sekona meha me keia mau olelo mua o ka hoike. "E kuu Haku, e ike oe ano, ua hooko au i na pana awiwi ana i ko'u puuwai ma ke ala like a kou mau iini i koi mai ai ia'u e hana. E ae mai ia'u i ka hoikeike ana aku ia oe i ka'u wahine oiaio a mare aku ai." He mau sekona ia o ke pahaohao nui o ka Haku Hakahusa iaia e nana pono mai ana i na opio hana aloha elua me ka pane ana mai: "He hana awiwi loa keia, a ua hoohauoli ia au e lede Okavia, a me ko'u hoohohe nui ia e Rolina. Ke manaolana nei au e hauoli ana olua. Hauoli au i ke kaikamahine a ko'u hoa'loha kahiko i haku wahine no keia kakela ke hala ae au." Honi iho la oia i ka lede me na lulu lima pu me Konia, a pela no hoi me Kaleneda. O ka hora 12 ia o ke aumoe i ka wa i kauoha ia aku ai ke kaa e makaukau no ka huli hoi aku i Kaletope. Na Konia ponoi i kaipuu aku kana aloha hou a komo iloko o ke kaa me na muki lehelehe hope no kekahi la ae. [Aole i pau.]

Ka Franklin mau Kanawai.

Eia malalo iho kekahi mau olelo ao i haku ponoi ia e Dr. Franklin i mau kanawai paa no kona ola ana: Pakiko.-- Mai ai no ka piha loa; mai inu a ka lihilihi. Mau hana i mau hoolilo, aka e hana maikai aku ia hai me ia ia oe iho; oia hoi mai hoomaunauna wale. Mumule.--Mai pane wale koe kahi e hoopomaikai aku ana ia hai a ia oe pu; e kaupale i na launa olelo waiwai ole. Kanawai.-- I wahi no kau mau mea a pau; i manawa no kau mau oihana pakahi. Hooholo.-- Paa ka manao e lawelawe i kau hana; e hooko me ka hoohala ole i kau i hooholo ai. Mikiala.-- Mai hoohala i manawa; paahana mau i kekahi mau mea hoowaiwai; kapae i na hana hiki ole a pau. Oiaio.-- Mai wahahee i mea e hoehaeha ai; noonoo pono me ka pololei; a ke kamailio oe, e pane e like me ia. Kaulike.-- Mai ahewa i kekahi ma ka hoeka a hookapae ana paha i na pomaikai ma kahi aole i ku i kau hana. Hooluolu.-- E pale i na mea ooi; a hoomalielie i ka huhu e eha ai. Maemae.-- Mai hoopilikia me ka maemae ole ma ke kino, na aahu a me ka noho'na. Maluhia.-- Mai hoohikilele wale ia e na mea liilii, a i ole e na ulia maa mau a hiki ole ke pale ia. Pilikini.-- E hoohalike me Iesu.

Ua a'e ia e ke kaa ahi o ka mahiko o Kilauea, Kauai, i ka la 31 o Maraki, keahi keiki Pukiki he 5 makahiki a ua make loa.

I ka hora 2 auina o ka Poakolu, Maraki 30, ma Waiula, aekai o Mahamoku, Hanalei, Kauai, ua hoohui ia e Rev. J. Kanoho o D. K. Kaapu me Miss Maria Landens ma ka mare. Mahope o ke kukai ana a na makamaka i ka paa mare me na hoomaikai a me na kahoahoa no ko laua noho ana aku o keia mua, ua haawi ia he papaaina, a pau ia he lealea Europaa aku a hiki i na hora aumoe. 

HOIKEIKE NUI O KE AO NEI MA KIKAKO!

KA HALE MAHIAI.

MAWAENA O NA HIOHIONA hiehie a ano nui o ka hoikeike lahui e malamaia aku ana ma Kikako i ka 1983 aenei, oia no ka hookahakaha nui o na hua o ka oihana mahiai, na mikini a me na lako paeli. He mea makehewa ke olelo ae, e hopohopo ana o Amerika Huipuia i ka hele paonioni ia mai ma keia lala, aka, e ku kilakila ana oia iloko o keia hoikeike. E hoohui ia ana na ikaika o na poe mahiai a me na poe hana lako mahiai e hoeueu a hoolako mai i ahua nui o na mea hoikeike o keia ano, ma o na mea la e hooioi ae ai i ko Aerika Huipuia kulana ma ka mea pili i keia papa o na oihana mikiala. Ina aohe kumu e ae mawaho aku o keia, alaila e uku ia ana no na lilo a me na luhi o na poe mahiahi kuwaho no ka holo ana mai i Kikako e makaikai ai i ka 1893 i ka holo lanakila ana o na miliona o na poe mahiai, a e kilo i ka nee kupanaha ana o na lako mahiai i huli a hana paka ia. E hoolako nui ia aku ana na malihini makaikai e na nanaina maloko aku o na paia o keia hale i hoopiha ia me na mea pili i ka oihana mahiai, me kekahi haawina waiwai nui. E oi aku ana ko lakou ike i na mea huna o na pomaikai mahiai a hoi aku i na home me na hoonaauao hou loa e hiki ai ke hoomahuahua ae i ka waiwai o ko lakou mau aina ma ka pa umikumamalua manawa hou aku ka pakeu i ko ka wa mua. E ike ana lakou i na pomaikai e loaa mai ana ma o ka hoohana pono ana me ka wai hookahekahe a me ka paeli ana, a mai ka hoohana ana e hoomaunauna manawa ole ai a me ka mikini hoopokole luhi. E ike ana lakou i ka oi loa o ka Amerika ano lako mahiai a me na mikini mamua o ko kekahi mau aina e aku. E weheia ae ana ko lakou mau maka e ike iho i ko lakou haule, a e hookekena ia e hoohalike aku me ke ano o ka na Amerika Huipuia mahiai ana ka holomua a kaikai ia i alakai no ka oihana mahiai maluna ae o ke ao a pau. Ma ka hookuku ana, me ke mea la o keia hale maluna ae malalo aku o ka Hale o ka Mana Hoohana ma ka nanu e ku nei ma ke kahua hoikeike. Ma ka nui, he 800 kapuai loa a he 500 kapuai laula. Ua kokoke e puni loa keia kahua me ka wai papau. O na mea ano nui o keia hale, oia kona mau hale pohai elima, hookahi o kela a me keia kihi, a hookahi iwaenakonu. O na hale pohai ma na kihi, he 64 kapuai loa a he 48 kapuai laula. O ka puka nui e komo ai, aia ma ka akau he 60 kapuai ke akea. Aia ma ke komo ana aku, he mau pou he 5 kapuai ke anawaena a he kanaha kapuai ke kiekie. Ma o aku o keia mau pou, he hale poepoe 100 kapuai ke anawaea, i uhiia e ka puoa aniani he 130 kapuai ke kiekie. He mau puka komo liilii e ae no kekahi he ewalu ka nui, he 20 kapuai ke akea. O kaupoku e uhi ia ana me ke aniani.

NA LETA.

[Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.]

Na Mea Hou o ka Panalaau.

MR. LUNAHOOPONOPONO: Eia au ke hoouna aku nei imua ou i na mea hou o keia wahi a nau ia e hoike aku i ike mai ai na makamaka o kaua i na hana a ka mea i hoonoho ia mai i makua no makou. Ma ka la 24 o Maraki, ua ku mai la ka mokuahi Mokolii me ka ai a makou i ke kakahiaka, a ua hoolele ia mai a pau iuka nei. Ua momoku aku nei na ma'i me ka manao e haawi ia mai ana la, eia ka he leo ka mea loaa mai, "aole e haawi ana ka ai i keia la, aia a apopo." Pau ka manao no ke ola, ua hoi na ma'i me ka nukunuku i ka pololi. Ma ka mana o ka Uilama Kele olelo, ua lawa ke paiai hookahi a ka ma'i no elima la. Aole hoi o ia wale ka pilikia, aka eia hou no: Ma ka la pau o Maraki aku nei, ua ku hou mai la no ka moku me ka ai a na ma'i, aole nae i loaa mai ia la ma ka Poalima ae ka haawi ia ana mai. Nui ka pilikia i ka pololi. O ke kumu mai o keia, ua hele o Uilama Kele a me kekahi poe ma'i i ka hoohuli lio no ka helu ana. Ua hele pu ma keia huakai na makai a me ka wiliko o ka halepaahao. He hana maikai iho la paha ia a ua makua la o makou. Na ka Papa Ola ia e nana mai, a me ka lehulehu pu. Ua eha na ma'i i na hana a Uilama Kele, aole hoi  e like me Kanoealii ko makou makua mua, he nana pono i ka pono o na ma'i. A ke lohe nei no makou mai ua makua la he au hoemi lilo ka kona. Ina nae he makemake no na Virgina e loaa koke ana, a ina no makou aohe lewalewa iho. Eia hou---O ko makou kauka e noho nei aole hiki ke lawelawe i ka ma'i pake, oiai, he ma'i keia i weli nui ia. He ai dala wale no ka keia kauka. Ina o Kauka Luka ola na iwi, no ka mea, o na ma'i e ai nei i kana laau ke pili ae la ka oluolu; a peia no hoi me na ma'i e ai nei i ka Kauka Goto laau. A no ko makou makua hoi, aole loa oia i kupono, he hookamani ma ka lehelehe a he ooi maloko o kona naau. Owau no, GEO. K. KEKEAOKALANI. Kalawao, Molokai.

HE KUE I KA HOOHUI AUPUNI.

MR. LUNAHOOPONOPONO; mamuli o ka manao kalaiaina i ku i ka naauao, a me ka walohia i hoopuka ia e Kaonoalani maloko o kou kino lahilahi i hoopuka ia imua o ka lahui ma ka la 26 aku nei o Maraki, nona ke oo oia kukulu manao ana, "Kue i ka hoohui aupuni," ua kono ia ko'ū lunaikehala e kakoo aku i kela kalaiaina ma na ano a pau loa, i na ia he mea no'u a ahewa ia ai no ka weliweli e ili mai ana. Imua o ka lahui ili ulaula ahapa i hanau ia maluna o na kualono, na kuawa, na puu, na awawa, a ohuku ale o ko kakou aina makuahine i aloha nui ia, e ku iluna a e hoohiki i ka hoohiki oiaio i sila ia iloko lilo o ko kakou mau puuwai pakahi me ka luli ole i kela mau mamala olelo e kau aela maluna. He aloha ka ka aina hanau. Owai la ka lahui kanaka a ka mea Mana loa i hoonoho ai maluna o na papalina o ka honua nei i nele loa no ke aloha i ka aina hanau? Ke manao nei wau, ua lawa ia haawina hookahi maluna o ke ao holookoa. A maluna oia haawina oi pookela, ua hookala ia ka noonoo kuhohonu a loea o na kanaka naauao o ke ao nei, e hana i na lako kaua hookahe koko ano hou loa i mea e paa ai ka hanohano o ka aina hanau mai ka umii ana o ka enemi. A malalo iho oia haawina e hui pu ai ke aloha i ka Moia me ka lahui kanaka malalo o na mahele elua.

1. Ke aloha i ka aina hanau.

2. Ka ike kalai aupuni.

O ke aloha i ka aina hanau, oia kekahi haawina nani loa a na kumuao e ao ai i na haumana maloko o na kula aupuni, ina i ao ia mai kinohi mai o ka hoomaka ana'e o ka malamalama e o iloko o keia lahui kanaka, mamuli o ke kuhikuhi ana i na haumana, e like me keia: E nana i na kuahiwi o ko oukou aina, na puu, na awawa, na kulauliuli, na kahawai. E nana i ko oukou Moi a me na'lii, ka lahuikanaka, a e aloha iloko o oukou; ina me ia ke ao ia ana o na kamalii a hiki i ko lakou wa e lilo ai i kanaka makua, ke manao nei au, ua ulu kela anoano iloko o ka lahui. I ka wa e ulu ae ai o ka haunaele a mau manao uahoa paha e like me ia e manao ia aku nei, e hoohui ia Hawaii uuku me Amerika nui, alaila, aia keia anoano o ke aloha aina iloko o kela a me keia, ua ulu, a ua kawowo, o ka hoopono mai no ia mai o a-o o ka Paeaina, ua oki keia manao ekaeka, e hoolilo i ko makou aina makuahine malalo o Amerika ma ke ano Karistano, oia keia; o Amerika ka mana e hoonoho mai i Kiaaina no Hawaii, a o ka lakou nei ae hana o ke kakau i palapala hoopii a kakau inoa ia e lakou a pili wale aku na oha, e waiho aku ana i ka inoa i makemake ia i ka Peresidena e hoonoho mai i Kiaaina, o ka lilo aku la no ia mao kauahi, a he makole ka Hawaii oiaio, a o ke leo hope loa a kakou e puana ae ai. Aloha no hoi ka aina hanau, nolaila, e huli a e nana aku i na kahua kaua ehiku a Kalani nui, Kamehameha I i hookahe ai i na koko i kona au, a mamua aku ona; ua eha na ili i ka maka o ka Ihelaumeki, ua nahoahoa na lae o ko kakou mau haku, ko kakou mau kupuna no ka hanohano o ka aina hanau i na a-la i kipehi ia me na maa oia au, a loaa ai ia kakou ke kuleana paa maluna o ko kakou aina, a kakou e olelo nei, no kakou o Hawaii i kela la, a no kakou o Hawaii i keia la, a no kakou i ka la apopo, a no kakou no a mau loa aku. Ke hoike aku nei wau imua o ka lehulehu, aole e lilo o Hawaii ia Amerika, ke ole kakou e ae aku ma ke kakauino ana mamuli o na leo malimali a pahele a ka poe e ake nei e kumakaia i ko kakou aina, ka luhi hoi a ko kakou mau haku kane i na'i ai i pono no kakou, a he noho hale na malihini mai a Binamu ma mai a hiki i keia la. O ke ea o ka aina aia ia iloko o ka poho lima o na ili ulaula a hapa i hanau ia maluna o Hawaii, aole iloko o na poho lima o na ilikea waiwai nui e noho nei me kakou. O ka ike kalaiaina, oia kekahi mahele nui, no ka hooponopono ana i ko kakou aupuni i ao ole ia i ko kakou lahui e like me ke aloha aina. E nana i ke aupuni o Iapana, ua holomua oia i ka ike ma ka hooponopon aupuni, ke kukulu ana i na manuwa, ka hana ana i na lako kaua, ka hoouna ana i kekahi poe o lakou i ke ao holo moku maluna o ko lakou mau manuwa, a oia ka hapanui o na mea i ao ia ma na kula aupuni o lakou, a malalo oia haawina i ao ia ia lakou, ua loaa ia lakou ke aloha aina oiaio, aloha Moi, aloha lahui a me ka imi waiwai ana. I kela au, ke ike ia aku nei o Iapana, oia kekahi aupuni kalaiaina o kilo nei mawaena o Rusia a me Enelani; nohea mai keia ike kilo a kalaiaina naauao oia aupuni? no ko lakou ao ia ana. A ke ninau wale anei no hoi au ia kakou: No keaha la i ao ole ia ai ka lahui Hawaii ia mau mahele nui o ka ike e loaa ai ke aloha oiaio i ka aina hanau, ka Moi, na 'lii a me ka huli waiwai ana? Na kela a me keia e koho iho i na haina like ole. O ka'u haina no ia ninau, e lanakila auaei ka lahui ili ulaula maluna o lakou la. E ke kanaka ili ulaula, mai kumakaia i kou aina hanau, E ka hapa i hanau ia mai, mai haawi i kou pulima e kumakaia i kou aina hanau, o like auanei me Iuda Isekarioka; o ke aiai o ke dala a me ka lelo o ke gula, ua makaukau ia mau mea e hoohui i na wa a pau i makemake ia no kekahi hana nui a koikoi i hilinai ia. Nolaila, i ka lani no ka ua wehe e ke pulu o lalo. O Hawaii aloha oia ka aina malalo iho o ka la i muimuia ia e na ea oluolu i ke kau a me ka hooilo, a na malihini kaahele i hoomakaleho ai, a e hoomakaleho nei i keia wa. E Pa'e e! paa ia ka ia a kaua a paa. W. A. KAANAANA.

Ma ka lono nupepa hope loa mai Kapalakiko mai, aole e holo mai ana i Honolulu nei ka mokukaua Adimarala Beritania Warspite, a ua hoi loa kau ia no Esekimo.

Ua loaa aku kekahi haole i ka makai kuhuina ma kahi kokoke i ke alanui Hotele i ka hora 8 o ka po Sabati nei e aumo hele ana me ka pu raifela kaupoohiwi Springfield. Ua hali ia i Kuapapanui, lawe ia aku la ka pu a haawi ia mai ia he palapala hoopaa no ka waiho ia ana aku o ka pu ma ka malama ana o ke aupuni.