Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 5, 30 January 1892 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KE KAUOHA.

 

I NA POE KOHO BALOTA

MAKAALA!

 

@ Inoa ma ka Papa Inoa o ka poe Koho no na @. O ka inoa I paa wale no ma ka Papa Inoa o na poe Koho no na Lunamakaainana.       

O ka inoa paa wale no ma ka Papa Inoa o na poe Koho no na @ ia lakou ke kuleana koho no na Lunamakaainana.           

E @ i na Papa Inoa Koho Balota a @ koke ia kou inoa @ Luna Nana Koho Balota ma @ Papa Inoa Koho Balota no na Lunamakaainana.  

O na poe Koho Balota Alii I paa ko kakou mau inoa I keia wa ma ka Papa Inoa Koho Alii, he mea pono @ i ko lakou mau inoa ma ka Papa Inoa Koho Lunamakaaina a me ka Buke Inoa Nui. He @ na inoa o na Poe Koho Baloto Alii ma na Papa Inoa hoo@ a ma ka Buke Kakanuinoa @ I paa I keia wa ma ka Papa Inoa Koho Balota Lunamakaainana a Buke Inoa Nui. C.N.SPENCER, Kuhina Kalainina. Ianuari 13, 1892.   2372-3t

 

Ka Nupepa Kuokoa

M E

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

Na ka Makahiki           $2.00

Na Lono Mahina         1.00

Kuika ka Rula.

AUHAU NO KA HOOLAHA ANA.

@[Chart of Numbers]

@ O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe @

MOOPUKAIA I KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H. M. WHITNEY, Luna Nui,

J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono

POAONO,      IANUARI 30, 1892.

 

HOIKE O KA BANAKO HALE LETA.

Ma ka hoike a ka Banako Hale Leta no ka makahiki 1891 @ pau, e ike ia iho ai, o ke koena ma ka hoomaka ana o ka 1891, he $1,013,632.08. O na @ i ka hookomo ia mai no ka hoahu hou iloko o ka makahiki 1891, he $706,019.71, a o ka nui o na dala i unuhi ia aku @ o ia makahiki, he $795,547.52. @ o ke koena e waiho ana ma ka ia 31 o Dekemaba, 1891, he $@ oia hoi, he $50,000 ka @ iho malalo o ka huina ma ka la mua o ia makahiki. O kei nui loa a ka lawe ia ana o na dala, @ no ia o ka puikaika o ka @ kala i ka hapalua hope o ka makahiki 1891, malia ua @ i na poe hoahu dala he mau @ maikai e hoopukapuka ai i ka lakou mau dala mawaho aku, mamua o ka ukupanee e uku ia ana e ka Banako Hale Leta.

 

KE KOHO BALOTA LAHUI.

He @ wale no mau la kakaikahi i @ a koho keia lahui i ka @ mau elele e hoouna ai i ka aha kaukanawai o ka aina, oia na @ a me na alii i pau ka Manawa a me na poe i waiho mai i ko lakou mau noho. Aohe a makou mau moho koakoa @ aku ai i ko makou hooikaika @ ko lakou pono, aka na keia a me keia mea kupono i ke koho @ i keia pono nui o ka hoohana ana i kona mana koho no ka pomaikai o ko kakou aina oiwi a me ka lahui holookoa. Ua ike kakou i keia wa i ke @ o ka aina, ka hune no @ a me ke kulana puikaika o no @ nui nana o hanai nei he @ ola kino a i @ mau hana @ hoa @ o ka aina. O na poe no lakou na hoomaopopo ana i keia mau kahoaka e kau nei maluna o ka aina a i makaukau me na laau @ e hoola ae ai, a e imi aku ai paha e pale ae ia mau @ make, o lakou na poe kupono e hoouna aku ai no ka lawelaweana i ka hana no ka aina. Aole o na poe puhikole, aole o na poe aea wale, aole o na poe hapai hana ole no ka hoopomaikai ana aku i ka aina, aole hoi o na poe palolo waha wale mai no me ka hapai ole i kekahi mea e ike ia aku ai he kupono @ ke hoona ia i elele no ka lahui. No ka mea, ma ka hana wale no e ike ia ai kea no o ke kanaka a ma ka hua hoi e ike ia ai kea no o ka laau.  Nolaila, o keia ia koho balota ae, he la ia no ke kanaka kuokoa e haaheo ai, no ka mea ma ia la, e hookomo ana oia i kona balota no ke kanaka kupoko nana e lawelawe i ka pono o ka aina a me ka lahui. A i hoohana ole keia a me keia mea kupono i ke koho i keia hilinai i paulele ia maluna ona, alaila ua kumakaia oia i keia pono i hilinai a papahi ia inaluna o ua mea kupono la i ke koho.   Nolaila ke kau nel ko Hawaii hopena pilikia maluna o keia a me keia kanaka Hawaii i loaa ka @ koho a i hookomo ole i ka balota no ka moho kupono e hoouna ai i ka ahaolelo e hana no ko Hawaii pomaikai i keia mua aku, me ka hapai ole i na hoohakukoi kuloko e mahalo ole ia mai ai ko waho a hilinai ole ia maloko a ka aina.

 

 

Auhee Akepoka ia Dilinahuma.

He halawai nui makolukolu o na kanaka i helu ia ma na tausani kai akoakoa ae maloko o ka Halepaikai ma Mnamana i ka hora 7 o ka po Poaono i hala, Ianuari 23, no ka hoolohe ana i ka halolelo a Mr. Dilinahama, ka moho holo lunamakaainana a ka “Hui Na Keiki Oiwi o Hawaii” no ka Apaua Ekolu o Honolulu nei. A ma ka 15 minute paha i hala ae o ka hora 7, ua @ ae la o Mr. C. J. McCarthy iluna o kahi kiekie e haiolelo ai a kamailio mai la, ma ka inoa o ka Hui Hooikaika Kino, ka hui ia lakou ka hoolimalima o ka hale, ua makemake oia e hoike aku ua hoolimalima ia ka hale e “Na Keiki Oiwi o Hawaii,” a nolalia aia ia lakou ka mana o ka hale aole kekahi mea e ae. Ia Manawa, ua komo mai la o Mr.C.W. Akepoka, e hahai ia ana e kona poe, hele mai la a ma kahi kokoke i kahi halolelo, hopu iho la i kekahi noho, alakei ae la iluna a kamailio mai la: “Ua kono ia mai au e Mr. Dilinahama e halawai me ia maanei. [I kela wa, ua hooho mai la kona poe paalaio me na leo uwa a ua lele pu aku o McCarthy e papa ia Akepoka. Ua uluaoa ne la ka anaina aohe mea lohe pono ia. Hooho mai la kekahi poe, e hookuu aku ia Akepoka o kamailio.] Ua kono ia au e hele mai lanei. [Huro me na leo walaau.] E noho malie oukou. [Walaau me na leo huro.] Ina e hana ana keia poe misionarlino-] Ma keia wa, ua pakela loa mai la ka nakeke a me na leo walaau, @ ua hooho ae la o Akepoka:] Ina aole au e ae ia mai ana e kamailio, ke kono aku nei au i ko’u poe hoaloha e puka iwaho. Ua puka aku la o Akepoka iwaho, a hahai aku la kona poe hoohaunaele mahope ona. No ka piha kui loa a ka hale a kuku iluna, nolaila ua kow ae la ka hale a mohala ka nana ana aku me ka piha maikai e oluolu iki ai, ma o ka puka ana aku ia o ke aluka hoohaunaele.   Pela iho la ka hopena hohe wale i @ e ia ai e hoohaunaele i ka halawai, e ka aoao hookahuli aupuni, aka o lakou no nae kai pau i ka puhee, aole o ka poe malama maluhia.          Ua paa no ka halawai mai ka hora 7:30 mai ahiki i ka hora 9:27 o ka po i ka hoolohe i ka haiolelo naauao a Mr. Dilinahama a me ka @ pu ia ma na olelo Hawaii a me Pukiki.    No ka hiki ole ke hoolawa ia ma loko o ke kino o ka nupepa o keia haiolelo kalaiaina naauao, nolaila ua pai kaokoa ia he mau pepa @ a e hoolawa ia aku ana ke kulanakauhale o Honolulu. A he mea pono i ka poe koho o ka Apana ekolu ke heluhelu a kaana i na mea a pau maloko o ia @ a e @ ka naauao i ka poe koho.

 

 

Ua @ ae kekahi pake paahao i kona ola ponoi i ke kakahiaka @ nei maioko o Kawa, ma ka ai ana i ka laau make. O keia pake, ola no Ah Lum i @ ai e kipu ia Kulia Kauhane o @ i kekahi mau malama aku nei i hala, i hoopai ia ai e ka Aha Hoomali i elua makahiki @ a me $200 a @ hou ai. Ua hookolokolo ia i ke @ a hoopaa ia no ka @ a ka aha i lalo@ Noi hou iho nei i ka aha kiekie e hookolokolo hou ia a @ ia. Nolaila hoopaa ia ai i ka hale paahao @ o ka olelo hooholo @ a hana @ iho ia no @.

 

 

Na Moho Alii a me Lunamakainana i Loaa na Palapala

Malaio iho, e @ ai i ko makoa poe heluhelu na moho alii a me na lunamakaainanana i hiki main a palapala noi i ke Keena @ a i hookaa ia ma auhau moho:  NA ALII O HAWAII-no eono makahiki, Alex. Young, Jas. Marsden, Rev. S. W. @, no elua makahiki, Chas. Notley, J. G. Hoapili. NA LUNAMAKAINANA-Hilo Hema, R. Rycroft, J. Nawahi, Hilo Waena, K. M. Koahou, H. K. Unea, Henry West, W. Mokimana (opio;) Hilo Akau, A. Horner, J. Mattoon, D. Haakimoa; Hamakua, Z. Paakiki, J. K. Kaunamano; Kohala, J. K. Kahookano, G. P. Kamauoha; Kona, J. W. Waipuilani, J. W. Keliikoa, Chas. Kaia@; Kau, O. K. Apiki, D. W. K. Thompson, Jr. J. N. Kapahu, John K. Kekauia. NA ALII O MAUI – no eono makahiki, L. A. Thurston, Jas. Anderson, Aole mau moho alii kue.          NA LUNAMAKAAINANA – Molokai, W. B. Kala, T. S. Nahinu, J. Nazareka, J. K. Kaihe, @, A. P. Paehaole; Lahaina, J. W. Kaiua, W. White; Wailuku Hema, W. Edmonds, W. B. Keanu, Noa Kaaa; Wailuku Akau, S. E. Kaleikau, L. W. P. Kanealii; Makawao, J. Kaluna, J. Kamakele; Hana, J. Iosepa, P. Kamai.            NA ALII O Kauai – no eono makahiki, A. Dreier, E. Linderman.           NA LUNAMAKAAINANA, - Hanalei a me kawaihau, A. S. Wilcox, @. H. Kahilina; Lihue a me Koloa, W. O. Smith, A. K. Mika, W. A. Kiha; Hanalei a me Niihau, Jos. A. Akina, E. L. Kauai, A. P. Kalaukoa.  NA ALII O Oahu – no eono makahiki, J. A. Cummins, J. N. S. Williams, P. Neuman, H. Waterhouse, J. Emmeluth, A. Marques, C. B. Maile, John Ross, S. M. Kaaukai. No eha makahiki, John Ena, E. B. Thomas; No elua makahiki, J. W. Gay, A. P. Peterson.    NA LUNAMAKAAINANA o – Honolulu, Apana @, W. C. Wilder, Joe. Heleluhe, W. H. Cummings; Apana 2, J. K. Kaulia, J. Kanui, J. W. Pipi (k.); Apana 3, B. F. Dillingham, J. Kekipi, C. W, Ashford. Apana 4, S. K. Aki, J. Poe, T. R. Lucas. Apana 5, W. C. Achi, J. A. Kahoonei, S. K. @, S. Paaluhi. Apana 6, Koolaupoko, J. L. Kaulukou, J. E. Bush; Koolauloa me Waialua, Apana 7. Cecil Brown, R. W. Wilcox; Ewa me Waianae, Apana 8, A. Kauhi.

 

 

Ka Balota Papa Alanui o ka Apana o Honolulu

            Ua mahui makou, ua pa’i ia na balota o na Papa Alanui a puni ka Paeaina ma na pepa olenalena, i ano like paha ka hoonohonoho ia ana o na inoa e like me ka balota @ e waiho ia aku nei @ iho no ka Apana o Honolulu nei, penei:

ELECTION FOR THE YEAR 1892 ROAD BOARD

DISTRICT OF HONOLULU

John F. Bowler

Sam’l Mahelona

S. C. Dwight (Sam @)

Abr. Fernandez (Ape@ahama)

Robert Lishman

Robert Moore

James F. Morgan

H. M. von Holt (hale pono Hoio)

J. Alapai

John Phillips

H. F. Berlemann

J. F. Colburn (Keoni Kolopana)

A. B. Naone

            Pehea la keia poo namu o ka balota maluna ae i pa’i ole ia ai ma ka olelo Hawaii? Malia nai paha ua hookae mai new ke Kuhina Klaiaina i ka olele Hawaii, a nolaila ia i namu wale mai new no a pau, Aohe hoi i uhi kappa @ o ka lahui a me ka olelo Hawaii, l ke umiapuaa ia mai nei no ia a kapakahi loa aku la ke alelo ma ka olelo a Kale Mahope i kamaaina ai e pa’i ia ai.       Kea o aku nei makou i na poe kupono i ke koho balota, he ekolu wale no au inoa e kaha pea ae ai ma ka akau o  na inoa au i makemake ai. Mai kaha aku a oi mamua o ka ekolu inoa o helu ole ia auanei kou balota e hookomo ai. Nolaila, e koho me ka @ i na poe kupono.

 

Ohumu Hou e Pepehi a Make.

            Ua loaa mai nei he ohumu hou e powa i ke ola o ka Empera o Rusia, a ua hopa ia he elua mau kanaka ai@ ma @ no ke komo pu ana i keia hoo@ powa. Ua loaa mai na lono keia ohumu powa maioko mai o kekahi @ ia i kekahi luna aupuni. E olelo ana keia leta, ua waiho ia kekahi poka pahu ma kahi kokoke i kahi hookio kaa ahi uuku o ke alahao o Mos@ a me @, me ka manao e pahu ae i ka wa e kaalo ae ai ma ua wahi hookio ia. Mamuli o ka hoomakakiu ia ana o kahi i kuhikuhi ia ai, ala hoi ua piha i na mea e pahu ai, malalo ae o na hao moe o ke kaa ahi e holo aku ai ma kela a me keia aoao ma kea ano ua hana ia a kuonoono maoli. O keia mau mea pahu, ua hikiikii ia me na waea uili e @ e ana ahiki iloko o ka ululaau, kahi o na poe ohumu e pee ai. Ua manao ka luna aupuni @ i imi i keia mea pephi kanaka i hoolala ia ai, ua hoopili i aka waea nan e lawe awiwi aku i ka uila me kekahi wahi batari uuku i mea e pahu ai na poka pahu i ka wa i makemake ia. O kela mau lawehala i hopu ia ai, malalo no ia o na olelo a kekkahi mea hoomoe papa, ma o kana olelo ana nan oho kela @ me ma kona hale no kekahi mau @ lehulehu, ma kahi @ i loihi aku mai kahi aku o @ poka pahu i loaa aenei, me ka laua hana maopopo ole ma ia wahi. Ua lilo keia hoo ala ohumu i loaa aenei i mea kaumaha nui maloko o ka halealii Imperiala o Rusia, a ke olelo ia mai nei, ke hoomaopopo nei ka Empera me he mea la ua hiki mai oia ma kahi e hookahua ai i ka noonoo, ua paa ka manao o na nihiliki e pepehi iaia e like me ka pepehi ana i kona makuakane.

 

 

NU HOU KUWAHO

Okuku Kaua Hou ma Kili.

Make o ke Duke o Clarence Hooilina Moi o Enelani.

Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Auseteralia i ka hora 9:30 kakahiaka Poalua nei mai Kapalakiko mai, ua loaa mai na mea hou malalo iho: Ua halihali mai oia ia 53 ohua kapena, 20 ohua oneki, 26 mau eke leta a me $75,200 ma ka lelo o Amerika. O ia mau no ke kumukuai o ke kopaa, he 3@  mau keneta o ka paona, aohe i eueu hou ae.

NA HIOHIONA KAUA O KILI A ME AMERIKA HUIPUIA.

            Nu loka, Ian. 18. – Ua loaa ae i ka Oihana Aumoku Kaua o Amerika Huipuia ma Wasmetona i keia auina la, mai ia Kapena Evans mai o ka mokukaua Amerika York@ e ku la ma Valaparaiso, he mau elele uweaolelo ma na huahelu he hookah haneri huaolele ka nui, a ina e unuhi ia ae e hiki ana i ka ekolu haneri mau huaolelo. Eia kana hoike: “E haalele ana he eha o ko ke aupuni o Kili mau mokukaua ikaika loa ia Valaparaiso i ka la 20 o Ianuari a holo aku no ke kowa o Magelana, me na waapa topido pu. Mai kekkekahi aliimoku e mai hoi i lohe ia mai ai, ua hai aku ke kapena o kekahi o na mokukaua Beritania e ku la ma Kili, ua hai aku kekahi kapena mokukaua Kili iaia, o hoouna ia ana ke aumoku kaua o Kili ma kekahi misiona kuikawa, a e pahoohao ana o eke lohe no kekahi wa aole e loihi loa.’”               Ua unuhi ia ae keia mea hou ma kea no e papa ia aku ana ke aumoku kaua Amerika e holo aenei no Kili malalo o Adimarala Walker a o kipaku ia aku ana e hoi hou i hope, a i ole ia e ku mai a @. O keia kekahi o na mea hou ano @ i loaa ne i ka oihana aumoku kaua o Amerika. Ke olelo nein a aliimoku, aohe wehewehe ano e ae o keia eia wale no, ua makemake o Kili e hoomaka mua i ke kaua ma kona aoao ponoi mai. O na manuwa Kili e @ ana, o Esmeralda, Almirate Cochrane, Pinto, ka mokukana hou i uhi hao ole ia non aka holo he umikumamaiwa mile i ka hora, a me ke Condell, kela moku topido kaulana nana i hoopiholo i ka Blanco Encalda.    O Adimarala Walker o ke aumoku kaua Amerika maluna o ka mokukaua hao Kikako, ua ku ae oia ma @ i ka ia 11 o Ianuari. Ua hoike ia aku keia mea hou iaia i kela la 18 o Ianuari, no kela mau mokukaua hoohalua o Kili a ae hoomkaukau iaia iho no ia mea. Ke hopohopo ia @ ma Nu Ioka ko Adimarala Walker @. O kona mau aumoku aole i hoolako ia me na topido, a malia o hoopahu ia ke Kikako iloko no ka nui mikiala. He @ eleu me ka wiwo ole, aka pela no nae i holopono ai ka hoao ia ana o ka Blanco Encalada.

EIA HOU NO UA HOONAUKIUKI A KILI MAI IA KAPENA

EVANS MAI.

            Valaparaiso, Kili, Ian. 16. – “Ua hoike mai nei ke Kuhina Amerika ia’u ua hoololi aenei ke Kuhina o ko na Aina E o Kili i kona manao no ka mea e pili ana i na kanaka pio kuewa o Kili e pulama ia nei maluna o ka Yorktown, a ua hiki no ke kili ia aku lakou e ne luna aupuni kuloko mailuna aku o kekahi moku kalepa e kipa aku ana ma kekahi awa o Kili. Ua hoolala ia na mea a pau no ka hookau aku i keia poe pio kuewa maluna o kekahi moku e holo ana i keia la, @ mamuli o keia loli ana nenei o ko ke Kuhina o ko no Aina E o Kili manao, ke kono mai nei ia ia’u e malama no ia lakou, ka mea e puanaana mai nei ia’u a nui loa. E hoolele anei au ia lakou ma @, a i ole, ma Molendo, Peru @ Aohe mau mokuahi holo pololei mai anei aku a I na aina kuikawa. O keia hoololi ano e ia ana aenei o ko ke Kuhina Kili manao, wahi ana e olelo mai ma kekahi hapa no kuu kipu hoomaikai ka i ke Kuhina Sepania i ka wa ona i pii mai ai iluna nei o ka moku e haawi mai ia elua pio kuewa. Ua kono aku nei au i ke Kuhina Amerika e pane aku i ke Kuhina o ko na Aina E o Kili o na hewa a pau a’u e auamo ai malalo no ia o ko’u aupuni ponoi, aole malalo o Kili ma keia mau mea, a ke manao nei au o keia mau nema a ke kuhina he ino, a aole e ae la. O kana hana, aole ia he mea hanohano no ka elele o ke aupuni ano koikoi.            “EVANS.”

            Ua hoouna aku ke Kuhina o na Aumoku Kaua o Amerika Huipuia he kauoha ia Kapena Evans o ka Yorktown e holo oia no Kalio, Peru, a malaila e hoolele aku ai i na pio kuewa o Kili.          Ke hele pupuahulu la na hoomkaukau kaua o ka Oihana Aumoku Kaua o Amerika Huipuia.

MAKE IA PUA ALII O ENELANI.

            Eia o Enelani a me ka ohana alii ke kanikau nei no ka make ana o ke Duke o Clarence me Avondale, makahiapo a ke Keikialii o Wale a hooiliha alii o Beritania Nui. Ua kipa ae ka make a ako ae la laia ma ka la 14 on Ianuari, 1892. He mau la kaa mai pokole loa kona e omilo ia ana e ka ma’i La Garipa. Ua hoopalau ia oia me ka Kama Aliiwahine Mary o Teck no ko laua mare aku i Feberuari 27 ae nei. O ke Keikialii Keoki ka mea e lawe ae ana i ke kulana hooilina aupuni, o kona hoomama ana aenei no ia mai ka @ taipoida ikaika ae. Ke make oia, aohe ona hope iho e pani aku ai ma kahi o ka hooilina, a o ke Duke wahine o @ ke hoopiha ma ia kulana. A ke make hoi oia, o kana kaikamahine uuku ko@ hope, o Lede Alekanedero Duff, oia ke lilo i Moiwahine no Enelani. E lilo ana keia i ninau ano nui no na kanaka Beritania, oiai ke koko Sekotia haahaa iloko o Lede Alekanedero Duff.        Ke liuliu ia lana hana pili kai huakai hoolewa iloko o Ladana e ukali aku i ke kino kupapau o ke Duke Clarence. Ua hoololi hou la nae mamuli o ka laha ikaika o ka ma’i lele ma kahi e hai huakai aku ai, a ua hoopau ia keia liuliu ma ke kauoha a ke Keikialii o Wale. Ua papa aku oia i kana keiki Keoki aole e komo pu i ka hoolewa o kona kaikuaana.        Ua hanauia ke Keikiali Albert Victor Christian Edward na ke Keikialii a me ke Kama Aliiwahine o Wale ma ka la 8 on Ianuari, 1864. Komo oia i ka Oihana Ao Kaua Moana i ka 1877. Mai ka 1879 a hiki i ka 1882 e holoholo moana ana oia a puni ka honua maluna o ka mokukaua Bacchante. Iloko o Okatoba, 1883, he haumana oia maloko o ke Kulanui o Cambridge a hala loa aku na hoonaauao ana i Geremania. Iaia i puka mai ai komo oia i ka pualikaua aina ma ke kulana Konela. A hiki mai i ka makahiki i hala aku nei, ua hoohanohano ia aku oia me ka inoa Duke o Clarence me Avondale, a lawe ae la oia i kona noho maloko o ka Hale Ahaolelo o na Haku me ka hanohano nui. O i aka moopuna punahele loa i ka Moiwahine Vitoria.

 

            Ua hakukole ae ka moho Libarala o ka Apana Elua i ka Luna Helu nui o Oahu nei, he $16. wale no auhau o kela aina nui o Waipio ma Ewa, aka ma ka hoike a ka Hope Luna Helu o ia Apana, ua oi aku no ia mamua o Ehiku Haneri Dala. O ka auhau nae o ka moho nana ke kuamuamu, he $4.10 wale no. He hana no paha a kuliu, hoohoa ke kamailio ep@.

 

 

NA LETA

[Aole o makou makemake e lawe i ke k@ o na hale no na ma@ i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kaka@]

HE OIAIO KA’U OLELO AKU NEI IA OUKUO.

            O ka manao iloko o’u o ka hooke aku i ka’u i hoopuka ai ma na nupepea Hawaii o kakou i kela mau pule aku nei. Ua noi main a makamaka Hawaii ia’u a ua hoopiha ia ka’u palapala noi me na inoa Hawaii wale no. He hoike ia o ko lakou manaopaa i poe hookanaka makua a hoopono ke hele a hana i na pono kaulike o ka lahui mai o a o. A mamuli o ko’u holo kuokoa ana, ua huli koke mai la ko’u mau hoaloha a hookae in@ mai ia la’u me ka hoopuka pu ana mai i na olelo pilikino no’u maloko o na nupepa haole, aole ma na nupepea Hawaii; aka ke lawe mai nei au ia mau hoino a pau i mea no’u e hauoli loa ai.

E na hoaloha a me na poe aloha aina a pau, ke hoike aku nei au ia oukou, o ko’u makuakane a me makou na keiki ke la nei i ka makou hana maluna nei o ka aina, a oukou na hoike no ia mea. Aka hoi o na olelo hoino pilikino no’u aole ia i pili no ko’u kahua h@lo moho alii no ke kaulike a me ka noho kuokoa me ke keakea @ ia mai. Owau a me kuu makuakane maanei makou a waiho pu me @ makuahine e moe mai la i ka @ o Maemae.              

Ke hoomaikai nei au i na p@ a pau e hoino pilikino nei ia’u, a maluna o ko’u moto kuokoa a aloha main a lani, a loaa ia kakou ka pono kaulike.

Nolaila e hoolohe iki mai e na hoa makaainana o’u o ko kakou pilikia nui oia no ka hapa mai o na hana hou iloko o ka aina mamuli o ke dala ole. Nolaila he mea pono e noonoo ia me ka akahele kahi o komo mai ai o na hana hou a loaa ke dala ia kakou. Ina ma man@ o ke kuikahi panai waiwai ke kumu loaa, al@ me ke akahele wale no e hana ai. A ina h@i ma kekahi mau mea hoowaiwai e ae, e pono e hoomaopopo ia ua mau kumuhana la me ka moakaka l@, i pili ole i kea no hookahuli aupuni. O ko kakou makemake o ka waiwai mai o ko kakou aina a me ka lako o ka lahui i ke dala, a me ko lakou mau aina e paa ia nei e lakou me ka hool@ ole ia, a i ole @ loaa aku ana paha ma keia m@a aku, mamuli o ka loli ano nui @ ae o ko kakou aina mai ka hune dala ae a i ka waiwai mau loa. O ke dala ka mea e holo ai na hana kuloko a me kuwaho, aole me na olelo wale iho ma ka waha me ka hooko ole i ka mea o ke kamailio ana i koakea. Ua like la kanikani ana me ka manu Elepaio “ono ka i’a,” aole nae ona lele i kahakai o lawaia ai. Pela iho la no hoi kea no o keia poe e lili pilikino nei ia’u, aole nae o lakou hooke i ka lakou olelo maloko o ka hale kaukanawai i na kau i hala ae nei. O ka mea maikai o ke kamailio no a hooko.                    

He nui no ka’u mau mea i noonoo ai e loaa ana ia kakou he pomaikai, oia no ka lawelawe maoli ana me ko kakou mau lima ponoi, e like no hoi me a’u e hana nei. A me keia ke hoike aku nei @ he Moho Alii au e hoomau loa ana i ko kakou kuokoa no ka Manawa pau ole.         

Ke kone aku nei au ia oukou e na poe a pau i loaa ka mana koho alii e hele mai ma ko’u keena e lohe i kekahi mau mea hou mai a’u aku a e kaana hoi kakou i na mea maika me ka oiaio. Ua hamama ko’u kee@a i ua la a pau koe ke Sabati.

 

HANALE WALAKAHAUKI

NINAU BAIBALA

            Ia oukou e o’u mau hoa loea huli Baibala, mai Hawaii a Kauai. I@ he mea hiki ia oukou ke hoike mai i ka haina o kela mau ninau. Oia hoi keia: (I) Owai ka ekalesia a Iesu i kukuiu ai ma ka honua nei @ (2) Ehia ki a Iesu i haawi ai ia Petero? (3) Owai ka inoa o ua mau ki la? (4)Heaha kekahi mea a ke Akua i huna ai i kanaka?               Ua makemake ia e hoike mai i na haina pololei, me ke kuhikuhi pu mai i na pauku baibala.       J. KIIWAI.     Kalaupapa, Molokai

 

 

MAKE I ALOHA IA.

            Ma ka hora 5 p.m. o ka Poalua nei Ianuari 26, ma Puunui, ua make iho ia o Kahea [w] i ke 80 o a oi o kona mau makahiki o ke ola @. Ua huli nui ia kahi o ke ola. @ole nae i maha. He wahine oia a ka heahea a me ka hookipa, a he lokomaikai i na poe e ho@a aku ana i kona ipuke hale. He 22 na makahiki ona i noho ai ma Puunui a na kupa maoli oia ia wahi. He haipule ola. “Aia no he wahi maha no ko ke Akua poe kanaka.”        J. A. KAMAHIAI.            Honolulu.

 

 

Aohe Laau e Oi ae.

            Ua lawe ae o Kauka @ John o Mssouri a hoomaik@ i ka Chamberlain Laau Ku ka mea na ike oia i ke@   Ua haawi oia i ua laau @ wa e lawelawe lapaau ana @ hi mau makahiki lehuleu olelo mai nei @ e like me keia. He laau loa no kea nu o oia @ a he @ no ka @ ke @ ia nei keia @ waiwai @ Smith & Co.,            @ Hawaii nei.

 

 

Hoolaha Hou.

@

@

 

E KOHO @A

W. C. WILDER

KA MOHO KUOKOA

- NO KA –

LUNAMAKAAINANA

Apana Akahi.

Moho Lunamakaainana

Apana Ekolu

B.F Dilinahama

KA MOHO I WAE IA E

“ Na Keike Oiwi o Hawaii.”

[2373-2t]