Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 51, 19 Kekemapa 1891 — NA LETA [ARTICLE]

NA LETA

(Aoie o makou makemake e Uwe i ke koikoi 0 na hil* no n» manao i hoopuk* i« oalalo o kei* poo « ko m&kou poe me«kaktu.) I BAHAKO LAHUI. [Kakau ia o \V. C\ A.] I ka nana ana i na hana o ka aina 1 keia mau la e nee nei, me he mea la e lokahi ana na mea a pau i ka olelo mal, emi mai nei na hana e loaa ai ka pono i ka lehulehu, a i na pela aohe wa maikai e ae a na mea a paa e dia halo ai, a imi i kekahi kuma hana, e hiki ai e hoopau la keia pilikia nul iloko oka aina.

Ina paha e oielo mai ana na kanaka Hawaii poooi o ka paa loa mat o na oihana aupuni i na kanaka Hawaii» ka mea e oia ai kakoa, ke olelo nei ao, he wahiala io no paha ia e loaa ai ke oia i kekahi poe ka« kaikahi, aka,'he nui a lehulehu na kanaka Hawail i loaa oie na oihana aupuni, a pehea auanei kakou e hikl ai ke hiiioai maiuna o na oihana aupuni e oia ai kakou. I ko*u manao, aole no e iawa pooo ka lehulehu i na hana e oia ai keia ola maoieoie ana, ia kumuHe nui a iehulehu na kamaiiio ia iaupuni Hipuhaiika a pela akn, ke holi kakou a nana pono e ike auanei kakou, aole e iiloiamau mea, i mau mea e kokua ia ai na hana o ka aina. He mla paa mao loa, ua Ike ia ma na wahi a pau oke ao nei a puni. E like me ka nui o na hana | hou aoo nul Uoko oka aina, pela no ka laha ana aku o m pomaikai iwaena o ka Molehu.

Nolalla, o ka ninau wale no a kikoo e 000000 aJ f pehea U e hiki al e lo*a na hana hou ano nui iloko oka aina, ke olelo mai oei o Solomooa kela kakaolelo kaulana loa o ke au kahiko. 4i O ke dala ka mea e hiki al na mea a pau." A pehea la e loaa al ia kakou ke dala e hiki ai ke ha« naia na hana hoo ano nui iioko o ka aina a i oie e hiKi ai ke hoomau ia aku a hooholomuaia hoi na hana iloko o ka aioa i kela wa. I waeoa o oa poe lawelawe hana lloko o ktia kuiaoakauhale, a iioko paha o kaaina koiookoa mai o a o ke ao, ke ike la nei ka uue nui ana oia poe no ka piiikia iwiha, a no ia pilikia oa lilo ia i mea hookuihe i ko lakou mau manaoiana no ka hooholomua ana i ka lakou mau hana iho. Nolaila, ina no* e mau kakou pela no kekahi makahikl hou aku, oa akaka e emi mau aku ana na hana o ka aina a e kau mai no auanei ia mau piilkia inaiuna o ka poe waiwai a me na kanaka hana iloko o ka aina. Nolaila i kauola mai ai au e hapal I keia kalai inanao ana malalo o ke poo m&nao, "I Banako Lihūi." Ke manao nei kekahi poe, i mea e hiki ai e hapai a kukulu i Ilanako Lahui, he mea kupono i ke aupuni e aie dala lua na aina e, alaila hiki e Kukulu īa i Banako Lahul, ke manao nei au ina pela aneanehiki oie no i ka poe makemake hana e hana i ka lakou mau hana ma la hope aku me ka piiikla ole, penei paha: Ina e aie ana ke aupuni l d»U ma Amerika a me Pelekane paha I $5,000,000 me ka ukupanee o eono pa keneta o ka makahiki hookahi hui ia me ka lilo o na komisina inii dala l niea e ioaa mai ai ua mau dala la, a hui hoi me na lilo o ke aupuni no ka hoouna hou ana aku I kaukupanee, aiaila e aneane ana e ehiku a ewalu pa keneta ka iiio o ke aupuni no ua dala IH ina ke ano aie, alaila ma

ke ano kaiaiaina naauao, uoie no e hiki i ke aupuni ke hoaie mai ika lehulehu e makemake ana e iawelawe hana iloko o ka aina a emi mai ka ukupanee nmlalo o ewaiu keneta o ka makahiki hookahi no ke dala hookahi, a ina pela oia ano aiakal ana e kukulu ia i Banako Lahui, aohe ia he ala e hiki ai e hooholomua ia na hana iloko o ka aina.

Ke manao nei hoi kekahi poe kalaiaina nnauao o kakou i keia mau la i mea e ioaa ai ona Banako Lahui, he mea pono e uku ia na luna aupuni a me na lilo e ae o ke aupuni mailoko mai onaloaaa pau, ke koena ehoiiiili ia a hiki i ka wa e hiki ai i ke aupuni ke kukulu i Banako Lahui. Ma ka nana ana iloko o na makahiki i kaahope nku la, ua hiki no ke hoomaopopo ia, ua oi aku na hoolilo o ke aupuni mamua o na loaa mai, a ina pela aohe no he wa ehiki ai i ke aupuni ke kukulu i Banako Lahui. Ma ka nana ana, aole io no e hiki ana, a nalowale keia hanauna rnai ka honuaaku. Nolaiia, i mea e hiki koke ai i ke aupuni e kukulu i Banako Lahui, hookahi wale no ala hikiwawo loa e hooko ia ai ia manao, a oia hoi keia: Ina i ke kau Ahaoielo o 1892 e hiki mai ana, e hana ia kekahi kanawai e hoomana ana i ke uupuni o hoopuka i dala pepa mamuli o ka inoa maikai o ke aupuni, i mea e lawa ai e kukulu ona Banako Lahui e like me ia i hana ia ma Amerika Halpula 1 ka makahiki 1860 a 1864 paha, alaila e hana ia no hoi 1 kanawai e hoopoaopono ana i na dala ku i ke kanawai ma Hawaii nei, e hoolilo ana i ua mau dala pepa aupuni la i data hiki e uku i na aie a pau a me na lawelawe hana ana a me ka uku ana i na auhau aupuni a me na auhau dute, alaila e lilo auanei ua dala pepa la 1 mea nui a walwai iloko o ka aina. E hoopuka ia hoi ua dala pepa nei mai ka hookahi dala nku a hiki i ke tausani a oi aku paba e like me ka mea e manao ia ana e ka Ahaolelo.

Aka m&mull o keia kanawai, e hikl mai ana no he alaalai ana a ka poe waiwal hooale dala iloko o ka aina, e hoao ana paha lakou e lawe ole i kela daia, aka inn e hana ia na kanawai e Uke me ka mea i hoakaka ia malunn, alalla aole e hiki ia lakou e hoole i ka iawe ana no na aie aku o ka iehulehu iu lakou I keia wa, a ina pela, oia aoanei ke anuu mua loa e aiakai ia ai iakou e laweiawe i ua mau daia pepa nei, a poia aku no auanei e alakai ia ai a hiki i ka aelike ana o na mea a pau e lawe i keia mau da!a pepa o ke aupuni. Aole i pau.