Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 50, 12 Kekemapa 1891 — Page 2
This text was transcribed by: | Lawrence Gersaba |
This work is dedicated to: | Judith Nalani Kahoano Gersaba |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA.
Hoolaha a ka Luna Auhau.
E NIKI ANA KA LUNA OHI AUMAU O KA
Apana o Kou, ma na wahi a me na manawa
i hookakaia malalo iho, no ka ohi ana i na
@ makahiki.
@ Nov 20 mai ka hora 4 a.m. a 9 a.m.
@ " " 10 " " 12 m.
Punaluu " " 3 p.m. " 4 p.m.
P@ 2@ " " 4 a.m. " 9 a.m.
@ " " " 4 p.m. " 5 p.m.
Waiohinu a ma na la e no ehiki 1 Dekemaba 15.
O T SHIPMAN.
Hope Luna Auhau no Kao 2363 4t
Ka Nupepa Kuokoa
ME
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
No ka Makahiki, - - - $2 00
No Eono Mahina, - - 1 00
Kuike ka Rula.
AUHAU NO KA HOOLAHA ANA.
NA PUKA 1 2 3 4 5 6
AHA
@ Iniha $ 1.00 $1.50 $2.00 $2.50 $2.75 $3.00
1 Iniha 1.50 2.00 2.50 3.00 3.50 4.00
2 Iniha 2.00 2.75 3.50 4.00 4.50 5.00
3 Iniha 2.50 3.50 4.50 5.00 5.50 6.00
4 Iniha 3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50
5 Iniha 3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 9.00
6 Iniha 4.00 5.50 7.00 8.00 9.00 10.00
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka
Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka
auhau, a ina aole, aohe @ la.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M. WHITNRY, Luna Nui,
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.
POAONA, - - DEKEMABA 12, 1891.
KO KA MOIWAHINE LA PONI MOI.
Ua piha na ea i na lono lauahea, e malama ana ke Alii ka Moiwahine i kona la i hoalii ia ai i Moiwahine, oia o Ianuari 29, i la kulaia hauoli a hoahaaina. Ma ia wa e puni ai ka makahiki mua o kona noho ana maluna o ke Kalaunu o Hawaii nei. Ina e lilo ana keia i lono oiaio, he mea kanalua ole, e hoolauna ia aku ana ka lahui ma ka hoomoakaka lea ana maloko aku o na nupepa ulolohi e hoopili mai ana mahope o makou.
WATI LUAKINI NO WAIALUA.
Ua hoouna aku nei ka Moiwahine i wati nui kuu akea, a ua loaa eia i Honolulu nei, a e makana ia aku ana i ka luakini o Waialua ma Oahu nei. He wati nui i like me na wati o ka Hale Aupuni o Aliiolani Hale. Ua kahakahaia maluna o na huahelu kuhikuhi hora pakahi na hua piapa he umikumamalua pakahi e hiki ai ke puana ia Liliokalani, oia hoi, e hoomaka ana ka L maluna o ka huahelu 1, a o ka I hope loa, e kau pono aua maluna o ka hora 12.
KA PUALI PUHI OHE HAWAII NO KIKAKO.
Oiai, ke hoeueu ikaika loa nei ke Komite i kohoia no ko Hawaii nei komo pu aku iloko o ka Hoikeike Lahui nui a Amerika Huipuia e malama aku ana ma ke kulanakauhale nui o Kikako i Mei 1893, no ka hoomanao hookelakela loa ana ae ia Kolona i make, ka haole Europa mua loa nana i hoomeheu i ke alanui e ike ia ai ka Aina Puni Ole Komohana, he oha mau keneturia i hala e aku nei. Nolaila o ka oikelakela loa a ko Hawaii mau mea hoikeike e hoouna aku ai ina o komo lo ana kakou, oia ka hoouna pu aku i ka Puali Puhi Ohe Hawaii i ua hoikeike la, ka mea hiki ole i ka hapanui o ko ke ao ke hoopapa mai.
HON. L. MAKALE MA KIKAKO.
Ma ka hookamailio ia ana aku o Lunakanawai Makale e kekahi mea ma ke kulanakauhale o Kikako i ka la 24 o Novemaba no ka ninau hookui ia Hawaii me Amerika Huipuia, ua pane aku ka Lunakanawai, "o ka hapanui loa o na Amerika ma Hawaii, he makemake no lakou e hoomau ia ka noho aupuni kuokoa o Hawaii. O ua poe mohiko nui, aole o lakou ka hapanui o na haole Amerika ma Hawaii. Aole ona hilinai i na lono lauahou o pahola nei, aia o Enelani ke hoao ia e loaa iaia ka noho ana mana o ka paeaina Hawaii. Ina i ka wa o hiki mai aua e maalo ae ai ke aupuni alii, oia hoi ma ka emi mau ana o ka lahui Hawaii, alaila oia ka wa e loaa ai ia Amerika Huipuia ka mana o ua p@ ina, no ka mea o na haole Amerika na poe nui o ka waiwai, ka manao a me ka mana maluna o ma ano lahui kuwaho e ae a pau."
OKI PAHA AUANEI NA PIKO LA KAAWALE.
Eia no na Komite Hooko o na Hui Kakaiaina a me Mekunika ke ohumuhumu mala mai nei e milikaa ai no ka lakou mau moho lunamakaainana a me alii ahaolelo e onou mai ai imua o na apana koho i ka Mokupuni o Oahu nei. A o ka hui liberala pauaka hanau hou hoi, ke hoolaia mai nei no hoi i ka lakou mau moho e onou aku ai. Nolaila, o keia aoao kuikahi ma ke kau koho balota i hala, ua mokumoku maoli a liilii i keia mau la e hele nei.
KA HOOLAHA AKEA ANA IA HAWAII NEI.
Iloko o keia wa a ka muumuu e hokae nei maluna o Hawaii nei, o ka oi loa aku nae paha - ka Hui Luapele o Kilauea a me na Hui Mokuahi kuloko ponoi o ka aina nei mamao i na hiohiona nani, na wahi pana, ka luapele pio ole nui hookahi ma ke ao nei "Kilauea," na wailele, ua haua mikiala, na hana akamai ike a me na mea no a pau e punihei ia mai ai ko kakou aina e ka poe makaikai honua e ake ana e ike i na nani a me na kilohana a ko ka lani i noahu ai maluna o Hawaii nei, no ka mea, aia no he mau loaa nui hewahewa e lu ia iho ana ma Hawaii nei e ka poe e holo makaikai mai ana. Pela no i ike nui ia ai ma kela wahi aupuni makaikai nui ia o Europa oia o Helevetia, no ka oluolu a me ka nani o kona mau nanaina i kekahi wa o ka makahiki. No keaha hoi e hiki ole ai ia Hawaii nei ke hoopapa aku a oi aku iaia, ka aina i kapaia ka paredaiso o ka Pakipika, a none ka ea oluolu mai ka hoomaka a i ka puni ana o ka makahiki me kahi loli uuku loa o ka ea i kekahi wa.
NO KA MALAMA OLA.
Ua ike au ma ka hoike a ka Agena a ka Papa Oia, i ka nui launa ole o ka make o na kanaka Hawaii ma Honolulu nei; ua oi aku kaawarika o ka make iwaena o na Hawaii mamua o ka awarika o ka poe e noho ana ma Ladana, Enelani. No ke aha la keia?
Ke manao nei au no ka malama pono ole o na kanaka Hawaii i na kanawai o ke ola kino. A ke mahele nei au i kekahi o na kumu mui o ka make, penei.
(1.) No ka hiamoe o kanaka iloko o ke ia ino. Ua ike au ua maa ko Hawaii e moe me ka paa o na puka komo a me na puka aniani i ka po.
Aole maikai ia hana; o kekahi kumu ia o ka mai a me ka nawaliwali. O ka hanu ana o ke kanaka i ke ea maikai, oia ka mea e hoomaemae ia ai ke koko o ke kanaka. A ma ke ea ino ana ke koko; ina ino ke koko o ka mai ka hope a me ka make, ina aole o oia.
(2.) O ka pelapela o na pa kekahi kumu o ka ino o ke ea. Nolaila e hoohamama i na puka makani i ka po i komo ke ea hou, a e hoomaemae i na pa hale. O ka pae ake oia e hana aku.
Palapala hoaloha ia Mrs. Susana Awihi.
Mamuli o ka oluolu ana i ke Akua ka Makua mana Loa i ka lawe palanehe ana aku i ka hanu makamae o kau kane i aloha nui ia W. K. Awihi ma ka la 23 o Nov. 1891 ua ili iho maluna ou ua haawina o ka mokumokuahua welenia i oi ae, nolaila, o makou o na iaia a pau o ka H. L. A. I. P. K. o Kalihi a me Moanalua ma o ko makou Komite la ke komo pu aku nei makou me oe ma ia awewae hookahi me ka manaolana pu ana, ua ke Akua ka Makua e holoi ae i na waimaka mai a oe ae, a nana no e hoomana mai i na luuluu, a oiai hoi,
Mailoko mai o kona hoomanawanui ana, e ao a o alakai ia makou i mau kou opio no Karistiano, ua loaa mua mai ia makou he mau mea a hooholo mua ai i na hana pono a pau. Mamuli o kona akahai a me kona oluolu, e lawelawe haahaa ana i na hoonaauao ana i na opio, ua aia ae he mau manaolana poina ole e mau ai ka hoomanao ana nona i na wa a pau. He kooikaika pau iho ole oia no ka ekalesia Karistiano ma Kalihi a me Moanalua nei a moe wale aku ia. Na ke Akua auanei e hoohauoli mai i kou mau la kaniuhu, e manaolana nao i ka Lei o ka Oli. E mau ka maluhia a me ka aloha mawaena o kakou mai ke Akua mai.
Na Komite J. S. Keawe J. K. Kamakea Kahilikolo.
I keia mau la makani aku nei, na lalama ae na hoopoino ana i ka waeakamaillo mawaena o Kawaihae a me Mahukona.
NA LETA
[Aole e makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na @ i hoopuka ia malalo o keia poe e ke makou oie mea kakau.]
Na mea Hou o he Kai Hawanawana.
E ka Nupepa KUOKOA;
Aloha oe:
HALEKUAI HOU. Ua wehe ae nei hi opio Hawaii o Wm K. Davis i kona hale kuai hou, a o ka piha ana keia o na hale kuai ekolu ma keia wahi, a he elua hale inu kope. Ma ka hoomaopopo ana ua ku maoli no i ka emi wai pahe kekahi mau mea kuai i keia hale kuai. He keiki Hawaii opiopio o Wm K. Davis e hapai nei i keia hana, nona na makahiki he 18 i keia wa. Imua e ka Hawaii Ponoi, a loaa ka lanakila ana.
OWALA KAIEHU IA: Ma ka ia mua iho nei o keia malama ua hoopau ia ko Sam Robert K. Kekaula noho Kumukula ana no Kaalaea, e ke Kahukula Nui no ka piha molowa paha ma ka Oihana Kumukula. A ua koho ia iho nei e kekahi o na makua mea keiki o Abe Kaimana i kumukula hou ma kahi o keia kumu opiopio i hoopau ia, a he kumu opiopio hou no keia. E hoomau oe o kela opio ma ka hana i loaa ia oe aole e like me kou mua. Eia ka olelo kaulana a kekahi kumuao penei: "E hoomau aku oe ma ka hana e paa nei ma kou lima, a loaa mai ia oe kekahi hana i oi kona loaa."
MOKU LETA. Eia malalo o na lawelawe eleu ana a ko makou Hope Luna Makai hou Wm Hookuanui me kona kiakahi Keaolani ka lawe ana o ka leta mai anei a Mahuhona, he pakika, pahee keia wahi moku, aole hoi e like me mamua ke kali aku a ku mai ka mokuahi i ka po, ua ike e ia na wahi ope nupepa i ke ao me na leta. Eia kahi lalani mele i hooheno ia e na keiki lima palanehe o ke Guitar o ua la'i Kai Hawanawana nei,
"Kaulana oe e Keaolani
Ke kaeaea
Ma ke Kai Hawanawana
Ka makani kau aheahe
LEO HUI
Huro e ke kini o na Kona
Ke ike aku e
Kulana hiehie ko Keaolani
O Bila no e ka ona
S. K. Nakanelua.
Kawaihae , Hawaii , Dec. 7, 1891.
Ke Kino wailua o ka Hon. J. P. Parker no
Kawaihae a me Waimea.
MR. LUNAHOOPONOPONO:
Aloha oe - Mamua o ka la 2 o keia malama ua hiki mai la ka lona i na makaainana o ka ua Kipuupuu o Waimea a me na wahi e ae no ka hala ana aku o ka makua Hon. J. P. Parker, ke akahai, ka hoopono, ka hoomakaulii a me ka puuwai hamama; he ike oia i na mea a pau. Ua lohe pu ia mai la hoi e hoihoi loa ia mai ana kona kino wailua no ka ua Kipuupuu nei, no ia mea ua moe ae la kaoo o na kane, wahine a me na kamalii no na aeone o Kawaihae, a hoomaha iho la malalo o ka malu o ua home a me na laau kiawe.
I ka lehulehu e nanea ana i ka pa a ka makani he Eka, hoike ia mai ia ka lono ma ka uweaolelo ua haalele aku o Kinau ia Mahukona a ke au mai la no ke Kaihawanawana nei. I keia wa i pahola iho ai ke ano eehia maluna o na mea a pau, a aole i liuliu ua hoea mai la ua mahimahi nei me kana ukana aloha, a e ke kuu ana iho o kona heleuma ua kulu pakahi iho ia na pakaua, omamalu iho la na nalu o Puakailima, iho ae la i ka muku a pii ae la i ka lala, me he mea la e hoike mai ana ia mau hiohiona i ko lakou paumako i ka mea i hala e aku.
Mahope iho o ka hora 9 a oi, ua holo aku la ka waapa no ka moku a hoi mai la me ke Kuhina Samuela Paka, ka mea i hoonele ia i ka makuakane ole a me ka wahine, ka makuahine i hoonele ia i ka hoapili ole Mrs. Hanai paka a me kekahi hapa o ka ohana, a hoi aku ia no ka home, a hoio hou aku ia ke Kuhina no ka moku. I keia wa i ike ia aku ai na lana i kaulua ia e nee mai ana i ka ilikai me ke kino o Keoni Paka maluna iho.
He mea e ke kaumaha luuluu o ka lehulehu i ka hiki ana mai o ke kino wailua i ka uwapo, ku laina ae la hoi na mea a pau ma na aoao o ke ala me ka haawi ana i na lulu lima ana me ke Kuhina Nui, ka mea nona na helehelena i uhi ia o ke kaumaha a me ka luuluu. Ua hapai ia ke kino kupapau a kau iluna o kekahi kaa i hoomakaukau mua ia, a kamoe aku la no ka home ka pahu hopu me ka nee malie ana. Ua hoomaha iho ka huakai no kekahi manawa no ka haawi ana i ke aloha i ka makuahine i hoonele ia i ke kokoolua ole, oiai oia e nana ana i kahi a laua o walea ai iloko o na la i hala.
Nolaila, e Kinau moku, ua pau ko Keoni Paka hehi hou ana i kou oneki, pau kou lawe ana iaia; a e ke Kaihawanawana o Kawaihae, ua pau kona lohe ana i kou leo aheahe, aole e pulu hou ana kona kino i kou mau hunakai, aole hoi e hehi hoa kona mau kapuai i kou aeone; a o oe hoi e na niu aloha ana e walea ai, aole e aiai hou kou mau eheu maluna ona, a ua pau hoi ka lohe ia ana o kona leo ma na paia o kona home noho kahakai.
Ua pii malie ka huakai no Waimea a mamua o ka napoo ana i ka la, ua hoea aku la ka huakai i ka home kaulana o ua Keoni Paka nei. Ua kahikoia kona mau paia me na kahakahana o ke kanikau, o kumakena aua oia no kona haku ka makou o keia aina. Aloha ino ia kamaaina i hele kohana aku ia.
KE ANAINA KUPAPAU.
Ma ke kakahiaka o ka ia 4, hora 11 A.M., ua malamaia ke anaina kupapau e na Revs. J. Kalino, C. M. Kamakawiwoole a me S. Kaili. Na J. K. Kaunamano i ka moolelo o ka mea i make. Pule hookuu ia Rev. J. S. Kalana.
I ka pau ana o ke auaian pule, ua lawe ia aku ia ke kino kupapau no kahi mau o na mea a pau i ukali ia e ka wahine, na keiki, ka ohana o ka wahine a me ka lehulehu a pau. He huakai nui keia e pii nei no Nana aiole. Malie keia la ua ahuwale na kualono, ke kiei mai la o Mauna Kea e kali mai ana o ka hoea aku o kana milimili e hoi e moe kau moe hooilo ma kona kumu. I ka hele ana o ka huakai a ka hapalua like o ke alanui, ua nee mai la ka uhiwai a pela i hoomau ai a hoea ka huakai i ka ilina. Ua malamaia he anaina pule hou maluna o ka lua, alaila uhi iho la ka lepo a moe aku la oia i ka hale puanuanu kahi o na mea a pau e hoi ai. Aloha wale.
J. W. KAWAI.
Aha Mele a ko Lahainaluna.
E ka Nupepa Kuokoa;
Aloha oe:
E oluolu oe e hookomo iho i keia wahi mea hou ma kahi kaawale o kou mau kolamu.
Oia keia malalo iho, ma ka la 4 Dekemaba nei, ua wehe iho la na keiki o Lahainaluna i kekahi ahamele maikai loa ma Halealoha ma Lahaina. Ua hoomaka na hana i ka hora 7:30 P.M. ma ka lawelawe ana a Mr. Towsend, oia hoi ke kumu luna, ame Mr. Blake, oia hio ke kumu no ma na hana lima. I ka wa i hoomaka ia ai ka hana ua nui na kanaka i naue ae e ike i na mea i hoomakaukau ia e na keiki o ka home makua wahine me kahi lau oliva pu no hoi lakou i naue ae ai e ike. Ma ka nana aku a me ka hoolohe ana i ka mea i hana ia e na keiki o ke kulanui o Lahainaluna, ua ku maoli no i ka hauoli ka manao, a he mea e poina ole ai ia makou kekahi o ka lakou mau mele, ua like me ka leo o na manu o ke kuahiwi pela ka honehone o ka leo o na keiki o Lahainaluna, pela pu no hoi me na mea kani ua ku i ka lealea ke hoolohe aku i ka leo, nolaila, ua nui ko makou hauoli no keia ahamele i wehe ia ma Halealoha. Pela pu no hoi me ke kula nei, ke holo mau nei no i mua, pela na hana lima, pela pu no hoi me ke pai palapala, ke holo nei imua na hana i keia kula. Na ke au noeau e lawe ae i ka mea io.
Mas. J. W. K. Kawaiaea
Anoai o na Pali o Kalalau.
I ka Nupepa KUOKOA a me PAEAINA i Huiia - Aloha oe:
Me ke kaumaha keia makapeni e hai aku nei i na mea hou o nei kaiaulu a nau ia e ahai aku ma na kaei pali o keia paemoku i ike mai ai na kini o kaua e noho mai la i haehae ka welo'na a ka la.
Ma ke ahiahi o ka la 26 o Novemaba, i haalele mai ai i keia oia ana, o Mr. Kaulamaihiwa mamuli o ka hoomailo loihi ana a ka ma'i maluna o kona kino. Ua mare wahine oia, a ua puka mai he hua mai ko laua puhaka mai. Ua waiho iho oia ia laua e noho u aku mahope nei.
Ma ka la 27 o ia mahina no i uhai aku ai kona kaikaina ponoi mahope o kona meheu, a ma ia la no i uhi mai ai ka lepo o ka honua maluna o laua a hookahi o laua wahi i waiho like ai. A ke noho u aku nei ko laua ohana e kanikau no laua.
Eia hou keia, he lohe kai wawa ae ma keia apana e pau ana ko R. W. Naohe noho kumu kula ana no keia apana, aole nae i maopopo loa.
J. W. KAMALI Jr.
Kalalau, Kauai, Dec. 3, 1891.
Apana 1 kue ia Bila Poi.
He mau kumu maopopo ko ka apana 1 kue ia Bila Kamaa a o Bila Poi paha penei:
1. No ka palahu o na ahui maia i Kapalakiko.
2. No ka puka ino o na iniha o ka poe mea dala hoahu lako waiwai kalepa.
3. Aole e manao ia o ka Ahaolelo kahi e loaa ai o na dala e hookaa ai i na ale.
4. O kela mau kanaka i komo ai e hookekena ia Wilikoki ma e kaua a holo pee ai luka o Makiki kai kupono ole.
5. O ke kanaka hamabaga uku pikanene i kona mau paahana mau no ia ano hamabaga.
6. He mea ola iloko o na ulia pakalaki i puka ino ai ko Wailuku, Maui. Me keia na kakoo e lawa ai oia i moho.
KAMOILIILI.
Ke Anaina Kupapau o H. A. P. Carter.
I ka hora 4 o ke ahiahi Sabati aku nei, Dekemaba 5, maloko o Sweet Home, Nuuanu, ka hale noho o ke Kalaiaina G. P. Kauka i hala e i ka make, i malama ia ai e Rev. E. G. Beckwith D. D. ke anaina pule maluna o ke kino kupapau o ke Kilo aupuni a Kuhina noho o Hawaii ma Wasinetona i make, H. A. P. Carter. Malaila ae ka Moiwahine, i ukali ia e ke Kiaaina Cleghorn a me ka Puuku, na Luna kanawai o ka Aha Kiekie elua, na Kuhina elua o ke aupuni, na Luna nui o na aupuni e, ka puali Kanikela, na launa aupuni kuloko, na makamaka a me na hoaloha he nui wale. I ka pau ana o na haua haipule, ua lawe ia ke kino ma ka ilina mauka koke iho no. O na hapai pahu, o ke Kiaaina Cleghorn, ke Kuhina Spencer, Hon. J. T. Waterhouse Jr. , J. H. Paty, L. A. Thurston, S. C. Allen, Dr. J. M. Whitney a me F. A. Schaefer. Ma ka lua kupapau ka Puali Puhi Ohe kahi i kukulu ia ai no ke puhi ana kekahi mau leo mele kupapau.
NU HOU KUWAHO
Ma ke ku ana mai o ka moku kiapa W. H. Dimond i ke ahiahi Poalua nei mai Kapalakiko mai, ua loaa mai keia mau hunahuuna mea hou malalo iho:
Ua hooholo mai nei ke aupuni o Kili e hookaawale ia i $20,000 no na lilo o ia aupuni no na mea pili i ka hoikeike nui o ke ao ma Kikako.
Ua hooholoia e uhai aku i ka aha kuhina o Balamaceda a hiki i ka hopena awaawa. Nui na manao hoeueu, a he wa wale no a pa-hu ae na hana weliweli, ma na noonoo e upuia la. Ua kipu ia o Francis Cocconcha kekahi o ia mau kuhina, mamuli o kona hoao ana o pakele iloko o ke aupuni Ripubalika o Aregenetine.
Ua lawelawe mai nei ke aupuni o Kina i kekahi mau keehina o ka hooko ana i ke kanawai maluna o na poe e paipai nei i ke kue i na haole ma na pepa hoolaha. O na poe i ahewa ia ke ooki koke ia na poo.
Ua pilipu maoli o Mrs. Kalivilana a me kana hapuu kaikamahine mamuli o na hoonua mau a na poe kipa hoomaikai mai ka lehulehu aku, a i kumu e palekana ai, ua manao ia e hoomaha aku ana ka ohana ma ko lakou malu hale kuaaina ma Lakewood.
He manaopepa hoaiai ko ka nupepa "Examiner" o Kapalakiko e pili ana no ke awa o Puuloa i kahua hoahu lanahu no ka Pakipika Akau. He kumuhiuu hoopapau nui ia keia e na noonoo, a ua kikoo loa ia aku ka holopono o ia kahua hoahu lanahu no kekahi manawa loihi.
Ua ike ia mai ke keikialii Bisimaka e ka lehulehu o ke kulanakauhale o Berelina me na hooho leo ohaoha, iaia i maalo ae ai ma na alanui mahope o ka hala ana o kekahi mau la hoomalolo ma ka hale. He helehelena keia e hoike mai ana i ka makemake ole a hoowahawaha ia hoi o ke kulana hooponopono aupuni o Geremania e ku nei i keia wa.
Ua hoopoino iho ka makani ikaika a me ka haule ua puni ma na aina hikina o Amerika Huipuia, a he heluna nui o na hale a me na oia kino i lukuia.
Ua kipa ae o Karwood ma Kaleponi, he luna nui oia no ke alahao Wabash, a ua hoike ae i kona manao e haule loa ana na uku kaamahu mai ke kapakai Pakipika aku a i ka hooikeike nui o ka honua nei ma Kikako ma ka hookahi keneta o ka mile; a wahi hou ana, aole wahi oia o na alahao mamuli o ia wahi huahelu. Ua like ia me 25 dala a hoea i Kikako me na wahi a pau ma ke komohana aku, a hoohaule loa ia na uku hali waiwai ma na wahi a pau o ka muliwai Misouri e like me ka ke kanawai pili mokuaina e hoakaka ana, aole e hiki ke auhau kiekie ia kekahi uku no kela a me keia kahua moe ma waena konu.
Sana Peterobero, Nov. 24. - He kaamahu kai poino ulia iho i keia la mamuli o ka lele ana o ua huila mai ke alahao ae oiai e holo ana maluna o kekahi alahaka a haule iloko o ka muliwai me ke alako pu ana ia eha mau kaa ohua. He 23 mau kino i make a me 10 i hoehaia.
HE AKELEKELE POINO.
I ka po Poakolu nei, ua komo mai ma Honolulu nei ke kiakahi Manana, kapena J. Poai, a ma a ia mai i lohe ia mai ai ka moolelo o ke puhi ia ana mai e ka makani o keia moku kiakahi i lilo ai i ke kuai i ka poe kanaka hui o Keanae, mai Wailua, Koolau, Maui Hikina mai, ma ka po o ka la 7 aku nei, mahope o ka hoao ana e imi i ka palekana i ke kai akea, oiai e nee ana ka heleuma iuka o ka aina ma ke awa o Wailua. Me ka nana ole i ka heleuma a me ke kaulahao, ua huki ia ka pea a ua kauo ia mai la ka heleuma ahiki i ka moku ana o ke kaulahao a palekana aku la i ka moana. Ua hoao e komo i Keanae, aka no ka makani loa, nolaila ua holo loa mai ia i ka moana, me ke palaulau o ka hoeuli ua hai ma kela wahi ae ia maluna. Mamuli o ka lapulapu ana i ka hoe a me ka hoolohelohe ana i ke kia, ua hookuu ia ka moku na ka makani e puhi. Mawaho ae o ka lae Kalaau, ua hoao hou e hoolulu malaila, aole nae hiki, nolaila ua newa loa mai la a komo i Honolulu nei. O ka poe maluna o ka moku, o kapena Poai a me ke keiki he 15 makahiki. O ka laua mau wahi mea ai, he ipu lepo wai a me kahi mau wahi opeope hunahuna ai. Ua hele laua a maluhiluhi i ka pae ana mai i ka aina nei no ka pili ole o na lihilihi maka ia mau po.
HE MOOLELO
- NO -
NIWELA,
- KE -
Kanaka Hana Pu o Mosekao Weli o ka Makakila. Valadimira ka Moneka
KE AUPUNI O RUSIA MALALO O PETERO KA NUI.
Ka Weli o ko Komoturia Umikumamahiku.
NA LA O KA HOOKAHE KOKO KA PAKAHA WALE A ME KA LOKOINO.
KA PALE KILA HOPO OLE.
PUUHONUA O KA MALUHIA.
KA UI NOHEA NANA I KAILI KA PUUWAI KUPAA OKA PUA NANI O KA HIKINA.
E hoopuka aku ana makou i keia moolelo hou loa maluna ae maloko o ka Nupepa KUOKOA a me Ka PAEAINA i Huila, ma ka Poaono ekolu o Dekemaba nei a hiki i kona hopena me ke koena ole. O kekahi keia o na moolelo hooniua puuwai a ka mea heluhelu e hialaai ai, a nolaila
makou e kono aku nei e lawe nui i ka nupepa i keia makahiki ae, i ono ai ka hoonuu ana me ke kuhina a pau pono me ke kaukemio.
172-10 ts 2366 2 ts
Ka Poni ana ia D. M. Kualii.
Ua hooholo ka Ekalesia o Waikane e poniia o D. Maiaupuni Kualii i kahu Ekalesia no ua kihapai la ma keia Sabati, Dekemaba 13.
Eia ka papa kuhikuhi hana ae ka poni ana ia D. M. Kualii no Waikane. Ia Rev. J. M. Ezera ai heluhelu baibala me ka p@ Rev. J. Kekahuna ka h@ Rev. C. M. Hyde ka minamina @ ka pule hoolaa; ia Rev. @ W@ ka oleloao: ia Rev. E. S. Dm ke@ na olelo paipai; a na ka @ ka pule hookuu.
Hoolaha Hou.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KALA@ Hawaii i make.
Ua heluhelu ia a na waiho ia ae pa@ a Kawaikuhea w@ka Lunahooponopono waiwai o kana kahe i make @ pono ia kona hoike hope a @ waiwai i na hooilina a e hookohu @ Wailani i kahu malama no ua ke k@ mea i make a me ko lakou waiwai @ aku i ka lunahooponopono @ ka oihana Nolaila, ua kauoha ia @ mea @ i pili, o ka POALIMA @ ko ia @ M. H. 1882. @ ka hora ikaika @ Hookoloko lo ma Hale Apana @ manawa i koho ia @ ka h@ la me ua mea kue ke@
Lunakanawai Kaapuni Apana K@
Hilo , Hawaii N@
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni Apana @ o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o L@ Hawaii, i make.
Ua heluhelu ia a @ a Mokuhia k@ waiwai o lahui @ i Lunahooponopono @ kauoha ia na mea a pau @ oia ka la iho Ianuari M. H. @ Hookolokolo ma @ Hawaii @ kakahiaka, oia kahi ma ka ma@ no ka hoolohe aku @ ke hoike ia. @
Lunakanawai Kaapuni Apana @
Hilo , Hawaii Nov @
AHA HOOKOLOKOLO APANA @ Hawaii Pae Aina. Ma ka @ waiwai Ma ka hana i ka @ GUERRERO, o Lihue, Kauai @ mah@ Keena, imua o ka lunakanawai @
Ma ka heluhelu a me ka @ palapala noi a me ka papa k@ hele, Lunahooponopono a @ Guerrero, no Lihue, i make @ ia na hoolilo he $1 270 a o @ apono ia kela mau mea a @ kauoha @ i na waiwai o waiho ana ma kona @ mea i kuleana malaila, a e hook@ me kona mau hope mai ko @ nk @ la ano.
Ua kauoha ia @ ka POAHA, ka @ Ianuari, M. H. 1892. make @ o kanaka @ o ua Lunakanawai la mea ke Keena @ Hookolokolo ma Kohu @ a kah@ manawa i koho ia no ka @ me na papa hoike @ pili malaila e hele mai a e @ ina he kumu o ko lakou @ la, a malaila e hoike mai a@ i kuleana maloko o ka waiwai @ keia kauoha ma ka olelo Hawaii @ loko o ke "Kuokoa" he nupepa i pa@ laha ia ma Honolulu kekahi pule man@ ka manawa i olelo ia no ka lo@
Kakauia ma Koloa, L@ Hawaii Pae Aina keia la 3 o Dekemaba, M. H. 1@
JACOB HARDY
23@7 @ Lunakanawai Kaapuni A@
AHA KIEKIE O KO HAWAII @ ma ka hooponopono waiwai. Ma @ o ka waiwai o BENJAMIN AMINA AHEONG@ Honolulu, Oahu i make
No ka mea, ua wahiho ia mai @ palapala olelo a oia no ka palapala kauoha hopu @ Benjamin Amina Aheong ma ka ia 9 o Dekemaba, 1891, me ka palapala noi@ keia @a kolokolo e hooiaioia na palapala ka@ loa ia, a e hoopukaia ka palapala @ ia Joseph Ake Aheong.
Nolaila, ua kauoha ia o ka POA@ Dekemaba, 1891, hora 10 kakahiaka a @ ka rumi hookolokolo oia Aka @ Hale, Honolulu, oia kahi a ia @ hoolohe ia ai ma nui ia a na ku @ palapala kauoha hope loa la a o ka p@ kuleana malaila, e helu mai ia k@ mai no @ hoolalo aua i na palapala kauoha hope @ ka mea make i oleloia
Na ka Aha: LENE@ M@ Kaka@
Honolulu Dekemaba @
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Eha. Ma ka waiwai o @ ALAPAI o Koloa, Kauai, i make @ He @ e hoike mai i ke kumu ma kou @ hooponopono Waiwai ma ke kudala @ wai paa
Ua heluhelu a ma hora a @ W O Smith a me J K Farley @ na @ pono o na waiwai @ Wa @ make, e noi ana i kauoha a kuai @ wal paa o na nea make, ma koku @ waiho la ma Koloa, mokupuni @ Ka @ kuhi ia iloko o ka Pule Nupa@ k@ na Aina Helu @ puka ia no S. Namee Buke @ na kela apana aina @ mai paha ma Mau@ Koloa, @ Kauai, i hoopuka ia @ Kai@ Palapala Sila Nui H@ Aina Helu @ mu kupono e kuai ia ai @
Ke kauoha ia ma @ a me ka poe a pau i k@ ia, e hele mai imua o k@ Dekemaba, A @ Hale Hookolokolo ma K @ e hoike mai ai ina paha @ kou e ao ole ia ua noi la.
A ua kauoha honua, e @ na pule ekolu mamua au o ka @ iloko o ka nupepa K@ hoolaha ia ma Honolulu @
Hana ia ma Koloa, @ Dekemaba 19, 1891. @
2365 3t Lunaka@ Kaau@ A@
AHA HOOKOLOKOLO K@ Hawaii Paeaina. Ma ka @ KAPIKA NAONE @
Ma ka waiho ia @ Alakema Naone Lunahooponopono @ wai o Kapika Ne@ i make @ e kuai ia kekahi waiwai pa@ waiho la ma alanui K@ H@ la iloko o ka Palapala Sila Nui H@ hoike ana i na Kumu @ aina la.
Nolaila ke kauoha ia a@ me ka poe a pau i kuleana @ hale mai imua o na Aha @ Ehiku o Dekemaba A P 2 i- a @ aka ma ke Keena hookolokolo @ malaila a ma ia manawa, e @ la uo ke kuai aku i ua aina la @
Kakauia ma Honolulu, N@
Na ka Aha: F W@ NDES@
2364 @ @
Kuai Aina a ka Lunahooponopono Aie.
MA KA POAONO DEKEMABA @ kuai aka ana au ma ke kula @ kuu wahi noho ma Hanalei, Kauai 2 aina e waiho la ma Kalihi wai H@ a i kuhikuhi piha ia ma@ Pa@ Nui Helu 7431
E hoomaka aha ko @ kea. O na uku hana palapala @ lilo ai. He maikai ku kuleana
W. P. H. @
Lunahooponopono A@
23@7 2t
Hoolaha Hooko a me ke kuai o ka Moraki.
KE HOOLAHA IA AKI @ EI@ ai me na maha o ke kuai @ moraki i hana ia o KIA NA @ Lahaina, Maui, ia Thomas @ Ha@ hookahi no ma ka ia @ o A @ ia ma ke Keena Kakau Kope @ aoao @, a me 1891, o @ mai ua morkai ia ia Caroline Bay@ haina no, ke manao nei ia @ Ha@ la e hooko i ka moraki no ka @ ia @ oloko, oia ka hookaa ole ia i ke kuia @ ka ukupanee.
Ke hoolaha hou la aku nei, malie @ pau ana o na hebedoma ekolu mai ka @ keia hoolaha ana, e kuai ia aku no ia @ dala akea ka waiwai i hookomo @ moraki ia ma ka hale kudala o Ja@ ma Honolulu, ke hiki aku i ka ia @ A. D. 1892.
O na uku hana palapala aia i kau@
CAROLINE HAN@
Mea i lilo mai ai o ka moraki ma @
W O Sm@
Honolulu, Nov. 30, 1891
O na aina i paa maloko o ka moraki @ penei i kuhikuhi ia ai!
O keia apana aina e waiho la ma lana@ olelo mua ia a i kuhikuhi ia maloko o ka Palapala Sila Nui Helu 1881 ia Keoni ana K@ Helu 6514 e like me kia malalo iho nei.
Apana 2. Pahale ma Haleu, e hoomaka @ ma ka lihi Kom. Homa, a e holo ana @ 24 1/4 Kom. 262 kaui e pili ana me ke aia@ aupuni Akau @8 Hik. 2.08 kaui, o pili aua ko Halauwina Hem. 43 1/2 Hik. 3 @ kaui @ ana ne ko Halauwina Hem. 31 3/4 Kom. @ kaui e pili ana me ko Lahilahi a hiki i ka @ hoomaka ai. O ka ili be 0.30 o ka eka.
[286-857]