Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 33, 15 ʻAukake 1891 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

• i'-wkahi nei i hoau moa a! *. Kale Hakon.i lnwelawe oihana ana. Sandford B. Dole ka nhu kiure kanpunl o i -mho aku ana I ka Poaha 1 . -1 o s*'|u4U'm<it*. : knka\i inoa la nei he po- ■ H.pii e noi Hna i ke Aupuni ' ' ku i k» Hui Kaa Alahao >, v ho<>pih*f>iha ae i na nlaik«« j»u m** k» hno. 1 h<«>ana «ku ka Hale Leta o ■lulu n«*i mnlnna o ka mokuahi o ku nei, no na « he 47H3 mau l#*tn a !'•!! iimu nu|>epa. > Honolulu me Kamehameha na kinipopo o keia I'oaono ma > - ihu« o Mnkiki. Klua no paani ku i k<w» mahopeo keia Poaono, » ka luhi o ka llui Kinipopo <<ii nui i<»he ia f he mokaahl hoolimanko ana ka moku e hoouna la ij i MaikonUU ma kahi o HokuE ko loai ana i Honoluiu nel i * t maUma, aiaiia mai anei aku e aL Kia hr iwnkalua kuinMniaono •..āu 4Wkarika kelki iloko o ka pa mar.« « Kauka Fnrani ma Ka.ni I*«ka. O Ukou na hua ana :** (M-k»rika makua elua. He

Ju hua i ka punana. ' « ia mal, ma ka huakai a k>i r;i'»kui«hi Wnila i hoi mai nei n - \ ihului mai I ka po Ponono rv. , h.4ooiainai Kahulul ahiki i. p. < .! j nei Uoko o ehlku hora a I n.iKuoaamallma minute. i nku i ka hooili la maiuna k N ihala o ke ahlahi Poalua > .. na 110 Kaleponl a ka , . » W. H. Diuoond i lawe . kvU la aku uel f no ka Ma- ' Makaweli. . , aku I ka makal he elua i i \jrahi k«*ikl Hawail e pee an;i k* iii »Wu pea : >• ka inanno e mahuka Ika I\ia- . riri, »ka ua h.<pu ia a hoihoi >u U mai i k* aina nt l. r i h<fc»k«*hu ia aku nei o Henry \ Ui KAauolelo no ke Keena «iimm», a o ke keiki htx>kau ,j i4v ik»v>rire Rws I Kakau.»ua i)it ke Keena Waiwal, ma k i > A M. lU»beriaon I waiho i; , k* liele «• ao lulo. h<*>i««iti<«a wai nul ko na kn u ke awawa o Pauoa i kela u»,m U «ku nei aoka uleie wale Iho 'uo koe o na puupuu a mai lohe la Vik<Hihf miu ola kekahi I polno. } ia ua huot*ft*paa nel ke puu iiiiii u net i mua o na koml*lna wai. | 1« liwkohu lo la aenel e Mr. F. WuiHlonhrnr I Hope Kakauoieio : no ka Aha Kiekie, aoa lohe r. rruik*>H ika hllahila ole loa o k.v«hi manaike keakea ana aku !* h*«okohu me ke kumu ole, hookihi «1)9 n«» kumu o ka loaloa Kim ke aoa ia nel e ka Hale Leta m hm 3,500 mau ieu ao lapaM a me Kina oo ka ma c*« imlim «ki o ka mokuahl * ,xyoi Peklne e kii mal aoa 1 ka la : * amel, e hookau ia aku a hoouna kko &o oa wahi I makemake ia ai e MU aka.

I ka aoina U Poaooo Iho nei I boeo U ai ke kaa kioal ahi maho hoo loa mal aei o ka Oihaoa Kloal Ahl, a oa ike la kona holopono. O kahi ki*fck» kaoka li*le ana o ka «*i ma k» pMina ana m« ke kaooko i mao iolha, he 192 nww

He aha&taft !o*u m$ ka holahali ke haawlla maa ma ka MaSt) Robai o Manaoa i ki aaloa la a tn« ka po Poaono, Aagate 29, ahe $1.00 ka auhau, paa o ke kaakaa m*ka hoio kaa ana.

£ hoomaka aoa ke Kola Kame» hameha ma kona hapaha kola mua oka makahiki 1891, ma ka la 1 o S*patemnb& aenei, a oa makemake ia na haumana kahiko e akoakoa mua ae. Ei4 ka Hui lloomalamalama Kakai Uila ke kukulu nei i na poa uunui e hoopiii !a aka ai ka waea a me he mea la e makaakaa ana no ka iioao e hoomalamala mt mi keia Poaono aeoei. Ma Honolula nei i ka Poaha i haLn, ua kii mai la ka make ia Rev. Makoa P. M<xle«t Faveo f o ka Mia«iona Katolika Koma ma Honoiulu nei, I ke 80 o kona mau makahiki oke ola ana. E hoolewa ia ana i ka hora 9 o keia kakahiaka. Ua haiihall aka ka mokuahi "Ze*landi<ft" i ke awakea Poaloa nei no ke awa o Kapalakiko, la 89 ohua Kapena,—ohua oneki, 12,203 mau eke kopaa, 4,667 mau eke iaiki, 4,347 mau ahui maia, 66 mau pahu huaal, 311 mao ill pipi, 5 mau opeope ili hipa a me 18 mau ope ili kao, no lakou ke kumukal I koho ia, he $94.727.9*.

Ua hala aku o Kale Klnj? a me Samuel Keliinol, kekahl mau haumana o ka papa ekahl o ke Kuia Kamehnmeha i puka Iho nei i kei« makrtiiikl, maluna o ka mokuahi "Zcaiandia" o ka Poalua iho nei, 110 ka hoomahuahua hou ana aku i ko Inua naauao ma kekahl o na Kula nui oke aupuni Acto. Malaila na keiki o ke kula kahi I haawi huro al ia laua me na kalokalo hooholomua. I ke aupuni uhnne, a I ka hopena o na mea ola a pau ma Honoiulu nei, I ka hora 6:45 o ke ahlahi Poaha nel, Aujf»te 13, o Mr. J. P. Kama, Lunakanawai Apana o Waianae. He niau malama aenel he ekolu ka hoomailo ana a ka mai maluna o kona klr.o, me ka huli ia o na lapaau naauao anaa pau, aka, aole 1 hol hou mai ka ikaika 1 ke klno, ahiki I ka wa a ka anela a ka make I kl! mai !a i kona hanu ola a lawe akula. Aioha kela makamaka.

Ua 111 luka o kahakalo ke awa o Mahinauli, Kauai, I ka po okaPoaha o ka pule I hala, ka moku kuna Hawaii **Mere," kapena Maikul o ka hui o Allen A Robinaon o keia kulanakauhale, lala e hoopuka aku ana mailoko 6 ke awa, no ka hulo mai i Koloa. Na ka makanl makal ponol mal o ke awa I hoopae iala iuka oka aina. Ua hoouna la ka lohe 1 ka mokuahl Mlkahala eku ana mu Koloa ia po, nolo nae i eu iot»i a hlki ike ao ana ae. Ua panihakahaka hapa ia ka moku.

O ka hookuku kinlpopo a Kamehameha me Hawaii I ka Poaono i haia, ua haalele hou ift o Kameha* inwha e'llawaii. He 8 puni a llawaii, ahe H a Kamehameha. Oka iua iho la keia o ko Kamehameha haule pio ana na Hawali. Ma ke komo ana ek>>lu o ka Hawaii, na Phillip Pavb i nou ka p«»po, a he 2 waie no wahi puni a iloko ona koino hope ana he elima. Ke pii mai nel ka Hawaii, me he la ua loaa palia na kelkl mokomoko i keia wa. lua 1 loaa mua kela hoonohonoho ana I kinohl, lna ua mal* k«i loa.

Oiai he lomaloma loa ka oihana inakai mai ke poo ahikl I lalo aohe loaa iki o keia aihue e hele nee papa nei I na kauhale hana, nolaila me he mea la, ua hoonaalkoia maoli la keia anaina e keia olhana kanaka nul, Uala nul ma ka hookuu la ana na kela ame kela e pale no oukou iho i kela aihue e holapu hou inai nel aohe I kaoa mal o ka hiapa iole e aiake nel I na kaupoku hale, e pao mal oel na kila 1 na puka a e wawahi la mal nei na puka aoiani. I ka wa hea ka Ilamuku hou e hooIkaika ai e loaa keia hookaia kupua.

O i hoomalolo mal oel kahi oa* pepa oaoio oke alaoui Molwahloe i ka nuku I ka aha kuhioa, a i kela U ako nel pekopeko mai aoa I oa ponahele ana oo ke kokolo ole la o ka Hale Bele Towera o ka Oihaoa Kinai Ahl a me ka hana ole I* ooa kahua me na lako kioal ahl oo Ko* Uokahua. Oka makoo ia e hou nei I na kepa, he ole ka eueo ne, me he mea la ua paolko o»ao(i keia poulo Mo I ko Ukoo 000000 •na i na hana hott oioko nel oka aina, a hookahk* wale no a lakeo oei n §nM oka pao oka mahlna, hlo oa oko malama.

UakMi akn ia rilms inaii j ■IāWMiM o 0* pake llmahana o ka m«liiko o Ewa i ke ahiahi Po«kahi oai, h« 0000 mu tini oplama. Jio ka aklokl o oa pake i ka Ulo ana o kaia mea oook* ia lakoo, oolaiU ua ak mi la he elaa haoeri paha o ko lakoo heluoa a alaaln ako la l ka poo nalama malohia me oa 90 kope a me na mea eha e ae, aka aa ahai aka ta ka papohl o na kaiko me ka lakoo mao walwai plo I paa loa i ko a koo roaa maiuo. I ka hora 10 o ke kakahlaka Poa. laa oel, Aof*te 11, na hoohoi la ae ma ka mare • Rev. A. Macklotoah maloko o ka laakini Bibopa ma Honolaia nel, o Mr. Paai E. R Straoch, puhiko o Klpahala, me Mln Fanny Markham, kumukula Beri(ania o WaikikL Ama ka hnil hoi ana aku o ka mokoahi Walla ia ahiahi no, oa kaa aka la na puuwai I awaiaulu ia no ka aina nona ka makani ahai aioha, ko laua home o keia mua aku. O ko makou mau hoomaikai a nui no na mea mare.

Ua ku mai ma Honolulu nei i ka hora 1 auina la Poakolu nei, ka moka kona Hawaii «*Mary E. Fos. ter," kapena Berry, lloko o umikumamalima mau la holo mai ka mo* kupuni mal o Lysan, me 100 maa tona lepo manu no ka Hul North Paciflc PhoephaU) 4 Fertilixer, ma oH. Hackfleld A Co., na agena ma Honolulu nei. Ua nui na hana hou o luna o ka mokupunl i lawelawe la, e laa na hale nui eono a me ke alahao he elua a me hapa mau mil<s ka loihi me ka mana huki oka miula. Ua haalele aku no lakou ia Kiaaina Freeth a me kona mau makaainana, e noho ana no me ke ola oluolu.

Ke uiha nei ko Hamakua mau makaainana no ka apa loa ko oka Moiwahlne hele aku e lke ia lakou, maiia o komo loa aku iloko o ka wa ino o ka makahiki e kupono ole ai ke hele aku. Nolalla, ua iohe mii nel makou ina aole e lohe koke ia ka wa e hele al ke Alii, alaiia e kakau maoli ana na makaaioana i ka palapala kono I ka Moiwahine, e hele aku e hui aloha me lakou i ka wa pono, aole ka apa loa a ka wa a na paka ua e haloku mal ai a opili ka hele ana aku oke alanul. Aia no ia i ko oukou uleu raai e Hamakua, no ka mea he au keia na ka 1010 haalele loa o Hawail nei.

Ua lohe mai makou, ina hoi he olalo, aia ma ka mokupuni oui o Keawe he ekolu mau hope makai nui e lawelawe nel i ka hana, me na palapala hookohu piha pono ole. No ka mea, o ka palapala hookohu wale no i kakau inoa ia e ka Makai nui o ka Mokupuoi, aole hoi me ka apono pu ana o ka Ilamuku e like ine ko oa hookohu e ae. Ke uku ia nei keia poe 1 na uku malama e iike me he poe la 1 hookohu pololei la. No keaha mal ke kumu o keia paewaewa? No ka akahiakahi o ka llamuku a he poe Inoa okoa no kana I hooholo e al, eia hol he okoa ka manaoo kona hope malalo iho. Ue wa apiki loa keia o na Kale.

Ma ka halawal ona puali kinlpopo o na kamalll I maiama ia maioko o ke Keena o ka Papa Kalepa I ke awakea Poakolu i haia, he ekulu wale no mau puall i hiki ae ma o ko lakou mau kapena ia, oia na puali AiiioUni, Pakipika, ame Crescent* Alaiia ua hookahua iho lakou i ka lakou hana ma ke koho ana i ko lakou mau luna penei. Peresidena, Robert Parker; Kakauolelo, A. Mahauiu; Puuku, M. Keohokalole. Ua hooholo ia, e hoomaka ko iakou paani ana mai ka POaono, Bepatemaba 5 aku, a ua koho ia he komite ekoiu iaia oo ka hoonohoooho ana i ka manawa paanl. Oiai, he ekolu wale no mau puali i hiki kino ae, aka malia nae p*ha e komo hou mai ana ona puaii hou.

Na Rev. 8. E. Bihopa t kokoa lal • Rev. 0. T. Emekooa, 1 malnroa I k« analna pale hoomaoao oo Mn. C. Limalkaika I hala I ka make ma Kapalakiko i ka kanikoo o kona mao makahiki, ma ka loakini o Kawaiahao. He kaha moa kana kane no ka ekaleaia roakoa t a pela i iilo ai o Limaikaika i makoahioe. A mahope o ka lilo ana o kana kane i Kohina AoPalapaUa me ka make ana, oa jaoho poo mai 0 Llmalkalka wahlne oo na halawal wahine o Kawaiahao. A na kona hoi aoa I Kapalakiko I hoo> pau I kloa laweiawe po ana no ka 1 ekaleaia o ka Hako ma Kawalahao. Na kooa lima wahioe I hooolo I oa komo klawe e hoomalomalo oei i ka pa ioakini. Ma kela aoaloa ae na Bev. £. O. Beckwllli ame ka wahloe» Oea. & C. Umalkaika a \m Hev. 0. M.

I kē ahiahl o ka U ? o Aogtt9 aei, ma Lahai&a, Mnui, naavmiaulu ia ae ma ka mare, o Mr. L. M. Bāldwin me Miss Elleo H. Diokeo< *)o, • Bev. V. 11. Kitcat. Maho|peo ka oMre aaa, ua |ma ka hale ooho o Mr. T. J. Hayj selden, he anaaina ike i ka poa mare, kahi a ko Lahaina poe koikoi a p*u i naue ako ai e pahola i ko la> kofl mau kalokak» ana i ka paa mare. O laua a eiua, no ka eoalu uio wale na