Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 31, 1 August 1891 — Page 2

Page PDF (1.85 MB)

This text was transcribed by:  Liane Lopiccolo
This work is dedicated to:  Kumu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

MA KE KAUOHA

Ua oi@oia I ke Alii ka Moiwahine ka hoo@@@ ana aku ia Hon.John Mott Smith I K@hina Waiwai, ma kahi o Hon. Hermann A. Widemann, i waiho mai.

Halealii Iolani,

Honolulu, Iulai 2@, 1891. 2@4@-@@

 

@a @i@@@@ I ke Alii ka Moiwahine ka hoo@@@ @@@ ia His @@.John Mott Smith is K@@@@@@@ Ai@@ Lei Alii, ma kahi o Hon. Hermann A Widemann, I waihio mai.

Hai@@lii Iolani,

Honolulu, Iulai 2@, 1891.  2@4@-1@

 

Ka Nupepa Kuokoa

ME

Ko Hawaii Paeaina I Huiia

No ka Makahiki         $2.00

No Eono Mahina         1.00

Kuiko ka Uula.

 

O na Olelo Hoolah a pau @ hoo@naia mai ana ka Hoolah maloko o keia Nupepa, a hoonua pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomi ia. O ka uka he $1.50 ao hookahi puka ana o ka Olelo Hoolaha hookahi iniha ke aka, a he 50 ke@eia no na puka ana pakahi mahope aku.

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H.M. WHITNEY, Luna Nui

J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono

Puaono            Augate 1, 1891

 

AOLE HEIHEI LIO

Ua lohe mai makou, ua hoole loa ia na hoolalal heihei lio i mano ia e hookomo mai @oko o na hookela i ka la hanau oa ke Aliiaimoku 1 Sepatemaha ae nei, a ua haalele loa la.  Ua hoole kekahi poie lehulehu I ka hapai ana i keia hana no na kumu lehulehu, oia hoi he wa hune kaia, aole he la kulaia ka ia 5 Sepatemaha, a ua lawa ka ia 2 o Sepatemaha i la no ka poe hana e hoomaha like ai me ka lahui mai o a o, a aole hoi he hoihoi iki o na haku hana e hoomah wale ma na ia hana he elua la @ahope koke o ka la kulala e hookuu ia ai na paahana.

 

KA HANA AUPUNI ANO NUI OLE WALE

Ma ka hakilo loihi ana i na hana ano nui a ka Aha Kuhina o ka Moiwahie, ua loaa iho la ia makou i kela mau ia aku nei na lono oiaio, o ka lakou hana ano nui loa helu ekahi e ku ai ka lakou akena a e hele aku ai i mua o ka lahui e palepale ai ne ko lakou kapa ia I ka palaualelo, ola kela: KA LAIKINI KUAI RAMA liilii I haawaia no Lahaina I keia au.

Ma keia e ike ai ka lahui mai o a o, ua paewa ka pili a ke pine me ke o. No ka mea, o ka makia o ke au o ka Moiwahine o ia “ka pono, “ aka me kela ae la nae e puhili ai ua makia pono lehelehe nei e leal@@ kalakalai ia nei e kekahi poe ma ka hopu lau ana a hoonui olelo wale aku no I mea kamailio.

Ua kaili mai a hoonei aku na au kuhina mamua iho nei i na laikini kuai rama o Koloa a me Waimea ma Kauai.  Aka i kela au kuhina hoi, ua hoohamama aku lakou ia puka i ko Lahaina. 

 

HE ANAINA IKE NUI.

 

Ua haawi ae o Hon. A.F. Judd, Lunakauawai Kiekie, a me kaua wahine maloko o ko laua hale nani hou loa ma Nuuanu I ka po Poakahi nei, no ka hanahano o ka ike a me ka launa ana aku ia Generala S. C. Limaikaika a me kana mau kaikamahin elua, mamu o ko lakou huli hoi ana aku no ka aina nui o America Huipuia.

He anaina nui kai akoakoa ae mai ka mea e noho ama I ke kalaunu a hiki I ka poe maka hanahano o keia anaina, a ua hooi ia aku ka ui o ka hale ma o na hoohiwahiwa hou ana iho me na liko a me na kuikui pake mae ka@poku a hiki i lalo o ka homua o ka hale.  He hookipa oi kelakela a makou i ike maka ai.

Ua panoa ia mai i na hora ahiahi wale no na mea ai mama e like me ka hea paa, meaoao, a pela aku.

Malaila ae o Prof. H. Berger a me kaua mau keiki punahele kahi I houhouhene ai i ka lakou mau hookeo kani leo lea.

 

HEAHANAMANAOHOOHOIHOI?

Ua @@i ka mahalo ia o ka huakai ike makaainana a ke Alii ka Moiwahine i hele kaapuni i hele kaapuni iho nei i na mokupuni oioke nei o kona aupuni, a ua ohaoha no hoi kona apo ia ana mai e na makaainana waihoiuu like oi@ @ noho nei malalo o kana hoomalu ana.  Ua hoolaha ia no hoi na mapuna olelo mai ke lehulehu aku o ke Alii a pela no hoi ua pane ma ka aoao mai o na makaainana. 

Ua hakilo makou ma na olelo i kahakaha ia i puka a ua hoolonolono hoi o ka mahui iki aku mai na waha mai @ ke kaoo punihei i hahai loloe aku ma na wahi i hele ia mamua aku o ka manawa i kakau ia ai kela, aole loa i loaa ia makou he mano hoohoihoi ano nui maepopo no ka pomaikai o ka lahui mai ka waha aku o ke Aliiaimoku.

Ua nele lea makou i ka ike ana ma kana mau halolelo akea, ua kukala aku oia i mua o ka lahui, “o ka pono” ka makia o kona aupuni, a aole hoi he wahi olelo iki e ao aku ana e hookanaka makua iho a hookuonoono mai ka lahui, no ka mea, ke manao nei makou, o ka lahui Hawaii hemehema nui kela, a aole no hoi he wahi leo iki e papa aku ana mai hookahua i ka lili lahui iloko o ko oukou uamauma.

E ia iloko o na manao hope elua, ka hookuonoono a me ka lili lahui na mea nui o ko kakou noho ana aku o keia mua, no ka mea e ia ka naauao a me ka malama ola ke hoonui ia nei na daia o ke aupuni ma ia mau lala ano nui o ka noho ana lahui, aole i hemehema, a ina e wehewehe maiki ia no kumuhana hookuonooono a me kapae lili lahui, alaila e piha ana he mau kolamu a he mau nupepa paha. Aka ke waiho nei makou i keia mau kumuhana na kela a me keia e manao nui ana no Hawaii aina a me Hawaii lahui a e kui aku a lawa ke lai me ka maikai.

 

KA LA HOIHOI EA.

Inehinei, Iulai 31, i hiki aku ai i ke kanaha kumamawalu o na makahiki o ko ka lahui hoomomoa ana i ka ia hohoi ea i la kulaia.  He la nui a na Hawaii ponoi I hookelakela ai ka hoomanao ana i na au o na Kamehameha III a me IV., ka ia hoi a na puuwai Hawaii oiaio i hooho ai me ka hauoli no ka hohoi ia ana mai o ka Hae Hawaii e Adimarala Kamaki o na aumoku kaua Beritania ma ka Pakipika mahope iho o ka huki ia ana ilalo mai na pahu hae iho o Hawaii nei e kela lima pakaha Lo Keoki.  He mau hoike makou i na paikau koa akea ma Kulaokahua i kekahi mau makahiki loihi i hala aku, a pela no hoi me na halolelo a me na hoahaaina nui lehulehu.  Ma na au o na Moi hope mai ekolu, me he mea la ua e@i mai a palaka na hookahakaha a me na hoohialaai ana o ka lahui no ua la nei no ke kumu i maopopo ole, koe wale no ka noonoo ae, malia ua hooi ae na haiolelo i na keha ana e hoehaeha aku ai i na kanaka o ka lahui nana i hoihoi manawalea mai me ke kaua ole aku ma ko kakou aoao. Aka i keia makahiki mua o ke au o ka Moiwahine, ke hapai hou ia mai nei ka hoomanao hou, malia o ke konini mai kela a ola hou paha.  O na wahi mea hoomanao a ko Honolulu nei no keia la, he holo lealea i Ewa maluna o na kaa ahi a me ka ahaaina nui ma Manana no ka poe holo kaa ahi.  O ka lua, he anaina haiolelo maloko o ka luakini o Kaumakapili I ka horn 10 kakahaika. 

 

HE LOIO I KAPAE IA.

Ma kekahi palapala i loaa mai ia makou mai Kohala Hema mai, ua ike iho makou, ua kapae mai ke kahu o ka aha hookolokolo o ia apana i ka lawelawe hana ana o kekahi lolo laikini imua o kana aha no ka manawa he eha malama.

Ke kanalua nei makou i ka mana o na aha kakau ole a liilii hoi e kau I keia hoopai maluna o kekahi loio i laikini ia e ka Aha Keikie o ke aupuni.  O ko makou manao, he mana ke na kahu o na aha a pau e kau i ka hoopai dala a hoopaahao no na lolo i kue maoli i ka hanohano e ka aha, a i lawelawe paha i kekahi meea kue loa i ka mano o ka aha. Aka o ke kapae ana i kekahi loio laikini a papa loa mai aole e lawelawe hou imua o kana aha no kekahi manawa i hoomaopopo ia ka loihi, ua oi loa ae ia i kona mana.

A ina e makee ana ka loio i hoopoi@o ia i koua pono ma keia hoopai kuelana oi@ ia ana e hoopilikia ai i kaua hana, ke hopohopoe nei makou, malia o ulu mai he hoopii koi poho, e hoopaipai ai no na ehaeha i kau ia aku maluna o ka mea i ahewa i me kau wahi lihi ole o ka pono.

 

HE LEO KOKUA.

(Kak@ia ma@)

Ua ike iho au ma kekahi o kou mau manao pepa o ka ia 16 o Iulai nei, e paipai mai ana oe i na haumana a pau loa o ke Kula Alii o Kahehuna e hoohui ia makou i hookahi malalo e kekahi Hui. Ke manaolana nei au eia oukou ke hooholo mua mai nei i neia kumuhama maikai.  No’u iho, ke hoike aku nei au i ko’u mahalo nui I keia manao, a ke ake nui loa nei au e hololea loa ka oukou mea e hoolala nei.

He lehulehu na kumu a’u e manao nei no ke kupono loa o ke kukulu ana I kehahi Hui e like me kau i hoakaka mai ai. Eia paha na kumu ano nui:

1 Ka mililani a me ka hiipoi mau ana i ka inoa laahia o ka kakou kula aloha-KAHEHUNA.

2 Ka hui laulea hou ana o na haumana a pau me ka puuwai lokahi.

3 Ka hooholomua ana i na ike pohihihi a waiwai nui o ka naauao mawaena o na haumana.

4 Ke kokua ana i ko kakou mau hoakula e haule ana a me ke kakoo ikaika ana i na keiki e pii ana ma ke ala o ka mhaloaia.

5 Ka hoopalahalaha ana i ke aloha oiaio no ko kakou Moi, aina a me ka lahui.

He nui wale aku na kumu kupono e kukulu ia ai keia Hui, a ke waiho nei au a hui pu kakou he alo a he alo, alaila hoike aku i na mea i koe.

Aohe mea a kakou e hopohopo ai.  O ka America kaena, “ua lako au i kanaka me ke dala,” o ka kakou hoi “Ua lako o Kahehuna I na haumana me na puniu.

Ua lana kuu manao, ina e ku keia Hui, nana no e hooholomua aku i na opio ma na ala o ka maemae, ma na anuu o ka naauao a ma ke alapili o ka hanohano. Nana e pa@o aku na hana ekaeka e lumai nei i na opio o ko kakou lahui aloha.

 

Mai Kaleponi Mai.

San Diego, Iulai (?) – I ka PAEAINA- Ua hoihoi ia aenei kahi mokuahi ukulii kolomoku “Rover” malalo o ka hae Hawaii, a ua holo aku no Hilo paha, kahi ona e hookauwa ia aku ai ma ke kolomoku.  He wahi mokuahi uuku iki ikaika keia, a ua hoopaa ia ka inoa o C.H.Wetmore o Hilo oia kona ona.  I ka nana aku, he moana kai loa keia ana e au aku ai, no ke kno e like me ia ka uuku.  He ekolu wale no kanaka i holo aku maluna ona, a ua kukulu aenei lakou e hiki ana kona holo i ka elima mile o ka hora, ina pela e hiki aku ana oia iloko o ka malama o Iulai ne.

NA KAMAAINA HAWAII KALEPONI LALO

I luna au i Riverside i ka hebedoma i hala e ike ai ia G. H. Dole, kekahi o ko Kauai keiki papa.  He ulu alani nui maikai kana, a me he mea la i ka hoomaopopo aku, aole, no oia i kuhihewa i kona maau ana mai i Kaleponi nei. Ilaila au i halawai ai me J.D. King, kumukula mua ma Kauai a me A.W. Burt, kumukula o Hilo mamua, eia laua elua ke noho nei ma Redlands.  Ua ulumahiehie laua no ka aina, aka e like me ka maa o ka poe a pua i palihi ia Hawaii, I kekahi wa e puapuai mau mai ana no ke aloha no Hawaii.  Ua lohe mai nei au, ua kuai aina iho nei o Gay a me Sinclair o Niihau no laua malaila.

 

HOOULUKU ALAHAO A KA SAN DIEGO.

Eia ko San Diego nei poe ke hooluluku e hoomoe ia ona alahao maianei aku a Yuma, e hoopaa i ka halihali le@a o Austerarlia o holo aku mai keia awa, a oia kekahi mea maopopo loa e holo anoa i keia mua iho.

 

UA LIKE KO HAWAII KA ME KO KALEPONI  HEMA.

Ua like loa ko Kaleponi Hema nei ea me ko Hawaii, a me he mea la e hoao ana kekahi poe lehulehu o oukou e loaa mau aina kauu hua ai o onei e hoolaha ia mai nei no ke kuai.

Ua loaa iho nei ia W.H.Holmes o Hilo, Hawaii mamua, he lua mininerala lepo palolo hehee ma kahi kokoke i Riverside, a ke ku nei he wili no ka hoolilo I mea hoomomona lepo.

Eia no hoi o Kapena G.W. Wilipa@na ke noho olulolu nei ma Rincon me kona ohana.

 

KA MOKUA@ KIPI ITATA.

Eia ua ku maanei ka mokuahi kipi Itata o Kil@ukali pu ia mai e ka moku kau@ “Kalekona,” oiai ua haawi pio m@ua moku ia i ke aupuni o America e na kipi. E noho ana paha laumaanei no kekahi manawa. 

 

NA HAULI @LOMUA NO SAN DIEGO.

He nui na ha@ hou no San Diego e hoolala ia maanei no keia mua koke iho, a ma@ena oia mau hana houe, he hale h@ hao a me kila, he halemai, he@alekoa, kahua kaua no na koa America a me na kahua papu.  Uamakemake loa ia hane hope ma@ka hoopuhili ana ia a ka mkoua@ “Itata” i na luna aupuni o kaie @hi a me ka ahai pu ia ana o ka @pe Ilamuku e ka mokuahi i ke k@.

He nui na @@ai a me na mea ulu or onei I oo @eia wa a koonei poe e hauoli ai @ ke kuai aku ina Hawaii, aka @ka laina mokuahi oke ka hewa.  @ka malia no e hiki mai ana he ma@wa e @oonua pololei ia mai ai na@@ppaa mai ki oukou mau miki@ @oomaemae kopaa mai a ianei.  A@ ia e loaa auanei ia makou na @a, na pi kalo a pela aku me ka@akamaka hou loa a loaa ia makou.

 

KAMAAINA HAWAII MAMUA

NA @ETA.

[Aole o makou ma@@@ke e lawe i ke koikoi o na hala ua na ma@@ hoopuka ia malalo o keia po@ e ko makou @@ mea kakau.]

 

Ka Aha Hooko@olo S. Kohola.

I ka nupepa Ku@@a,

Aloha oe:

Ma ka hora 10@ o ka la 21 iho nei i noho ai ka @ha Apana o S. Kohala, nei Sam@@ Mahuka Esq. Lunakanawai A@a.  Eia na hiahia.  1. No ke K@rama, 2 no na mea ino wale, 3 @ka hoomahuka keiki, 4 no ka ai@ lio.

Ma ka hihia m@ ua hookuu ia e ka Aha.  Ma k@@ihiu elau, ua hoopau ia, a ua k@@aku ka Aha he olelo hooholo, aol@ lawelawe hou ko makou loio ka@na iloko o keia apana I na hihia @ela a me keia apana I na hihia @ela a me keia iloko o na malam@ ha mai keia la aku, oia hoi ka@ io Z. Paakiki.  Ma Ka hihia eko@ me eha, ua hoopanee hou ia, a @@ i ma ka la 30 e noho hou ai ka a @@ no ka hoolohe ana i iua mau hi@ ala.  Eia nae ma ka hihia elua @a hoopii hou ka loio Z. Paakiki @@ kahi aha hou aku.  Me ka nui @@ua paio ana mawaena o Z. Paaki a me Jas. Bright Esq.

 

NO NA KULA AUPUNI O KEIA AP@@.

Ma ka Poaha ne@ a 16, ua hoikeia ke kula Ber@@ ia o Waimea, nani na hana ma @ la, ikaiki na kumu W .Vrenden@ g kumu nui, a o Lizzie Lyons @@u kokua.

 

Eia ka mea @@aha o kou mea kakau, he uuk@ loa na poe hele makaikai, no ke@@ke naauao ole no paha. 

 

Ma ka Poalim@ ae la 17, ua hoike na kula ek@, Kawaihae-uka, Kawaihae-kai @ me Puako.  Ua hoikeia na kua@@ penei:  1 heluhelu, 2 kakaulima, 3@ ao kiko, 4 pe-la, 5 papa hoonui@ 6 heluanaau, 7 Arimatica, 8 buk@@la kino, 9 kanawai himeni, 10 @@ poikaika kino, 11 kaha kii.  O @ makou kahu ekalesia a komit@@a hana, oia hoi o Rev. John K@@no, me na poe keonimau e ae.

Me ka we@@a i ka nupepa Kuoa me ka Lu@@ Hooponopono ko’u lulu lima pu@@ na.

Kou @@aiao

T.S. K. NAKANELUA.

Kawaihae, Hawaii, Iulai 23, 1891.

 

He mau Ki@ Kamaka nohe wale o kahi @ na Alii.

O ke alo o @@ alii mai kahiko mai, he alo han@, a o ka mea hana ole ua kapa ia h@kii ia I ke alo o ke alii.  O na K@hona a me ka Ilamuku, mai ka @@iwahine aku ko lakou @@au hook@@.  Ua hiliani ia e hookele ae an@@ ka lakou hookele ana a oi ae @@maua o ke au o ka Aha Kuhina o @@kiua ke kaulana i ka holomua o @aupuni, wahi a ka haiolelo alii i@@ o ka ahaolelo.  Eia ka he poe @@pui ae ka lawai wale iho no aoh@@@hana, a he poe kii i ke alo o ka Moiwahine na lakou e alai nei a hiki @@ I ke aupuni o ka Moiwahine ke @@holo aku imua, e like me ko na @@@kahiki hope o ka Moi i pauaho m@@la I keia ola ana ma kaia ao.

Ua nui na @oh@i hiki mai i Honolulu nei mai @@kuaaina mai, mai na huakai aku @@ a ka Moiwahine iI apo lokahi ia @@ai ai ma na wahi a pau, ua koi ia @@ku na makaainana e kakoo mai i k@@noho alii a me ka aha kuhina.

He koi maika@ keia ina ua ike ia aole na makaainanai kakoo i ka noho alii a me kona aupuni, aka aole peia.  Ua lawa ko na makaainana haawina ma ke kakoo aku i ka Moiwahine a me kona aupuni, me ka pumehana a me ka ohohia o kona apo ia ana mai a hookipa ia aku ma kela a me keia wahi o ke aupuni.

O ka mea pololei, e hoeueu ae ka Moiwahie, i kana poe i koho ai i poe paahana nona, oia na Kuhina, ka poe nana e hoohana aku na hana no ka pomakai o ka aina a me ka lahui, aole ke kakoo aku i ko lakou lomaloma palaualelo hoolehlehe kii e like me ia a kakou e ike nei me ko kakou mau maka ponoi e hoohewahewa ole ai.

E nana ae i na hana kuloko o ke aupuni I hookaawale ia na puu dala me ka manao e hoolawa ia a pau pono na hana hou i koe i lilo ai na dala nui o ka lehulehu i ka wa o kela aha kuhina nana i hooholo i na hana kuloko o ka aina imua, a i lohe ia ai na mahalo ma na wahi a pau o ka aina.

E nana aku i ke ala pali o Nuuanu, ka pula kaumaka a ko na Koolau a me na malihini makakai i ake nui loa ai e paa kela alanui maiki i hoomaka ia ke oki a i pau he mau tausani dala i ka lilo.  Aohe nana ia o ia mau poho.  Manao au, in ae maikai ua ala pali la o kakou, alaila he mau inalua ia i ka nuku nana e kakoo aku i ke au o ka Moiwahine, a he mea hoi i koi mua ia i na au o na Moi kane aohe nae i holopono.

He hana hilahila ke kakoo wale aku o ka lahui ina o ka noho wale iho no e palaualelo ai na lima hooko hana o ka Moiwahine.  O na hana nui o ka aina, aohe lawelawe ia, o na aihu lehulehu o Honolulu nei aohe hoolalua ia a hopu aku, oiai eia no ke aihue mai nei I ke alo o ka oihana maki kuakii!  J.N.

Iulai 27, 1891.

 

Poina i ka Moana Lewa.

J.U. Kawainui, Luna Hooponopono o na nupepa i hua ia – Aloha nui oe.

Ma ke kakahiaka Poaono, oia ka la 11 o Iulai, he lawaia aku ka hana a na Malau o Kawaihae nei i ka moana. Hoi e kekahi poe waa a koe makou ekolu waa me umikumamaha ka nui o na kino ola.

Ia makou e hoomau ana i ka lawaia, pa mai ia he oaniani makani mai ka hikina mai. Ia wa, ua pa’e mai la ka leo mai kekahi mai o makou e lawaia ana, “E! Makani e!” I ko’u huli ana ae a nana i kuu aina makuahine, e lele ino ae ana ka Naulu, e kaku ana i kona pau he lepo.

I kela wa hooki loa iho la ka lawaia ana, lalau aku la na lima i na hoe a hoe aku la me ka ikaika me manao lana e pae ana la me ka palekana i ka aina, e ia nae aole i ko ia manao. I kela wa a makou e hoe nei, aole no i ikaika loa ka makani, a me he mea ia aia makou ma kahi o ka mile a me hapaha i koe, alaila hiki i ka aina!

Ia wa ua, ua hemo m@i la ka poi a Laamaomao.  Ua lele pu mai la na lau laau, na popo lepo a me ka ehukai a ka ikaika o ka makani e nu ana i lawe mai ai. Ua poi mai la ka ale a aneaue e piho ko makou waa i ke kai. Ku ae la au iluna me ka’u hoe, kahea a peahi i ko’u mau pokii ia K.Pai a me Lima e kii mai e kokua ia makou, no ka mea aia no ko lakou waa mamua o makou e hoe la.  Ua lohe lakou a kii mai la e kokua ia makou.

I ka wa a ko’u mau pokii I kii mai ai e kokua, au loaa iho @la makou a pau o luna o ko makou waa i ka haawina kaumaha, a ua palua ia hoi ka ikaika o ka makani i kela wa , a ua piholo e iho la ko lakou waa. Ua hoau mai la lakou a ua hoe aku la hoi ko makou waa i piha i ke kai, aka aole nae i piholo loa a hiki i ko makou hui pu ana. Ke poi nei no na ale ahiu o ka maoan maluna o makou, ke lawe nei ke au i Kahoolawe ia makou.  Pua ka manao e ike hou ana i ka aina, ka ohana, na makamaka a peia aku.  Ua nui ka hoolana ana I ka waa, aohe lana iki.

O ka manawa i loaa ai i keia pino, mawaena no ia o ka hora 9 a me 10, a ua au I ke kai mai ia wa aku a ka hora 3 a oi iki o ka auwina la, a mawaena hoi o Kawaihae a me Mahukona. 

Ua loaa iki he wahi maile iki i kela wa a ua hoao hou e hoolani i ka waa. Ua lana io ka waa, ua kokua mai ka Haku “ke koku kokoke loa I ka wa pilikia.”  Nolaila au I hoomano ae ai ia Iona, no kona wa iloko o ka opu o ka ia nui o ka moana.  Pule aku la ia Iehova ka mea nona mai kela palekana.

Mahope iho o ka lana ana o ka waa, ua kau a pua iluna o na waa, a aia paha makou ma ka hema komohana o Mahukona.  Ua pau ka huhu o na ale o ke kai, aka o ka makani ke hana ia no oia i ka lauwili.  Ke hoe nei no makou me ke ake e lihi koke aku I ka aina, a manoa ae hoi ka palekana.

I kela wa ike aku la makou I kekahi pea @ iho po@o mai ana mamua o makou, he moku paha he waapa paha, no ka mea he mamao loa mai a makou aku.  Ku ae la au iluna, a kahea aku ia au me ka leo nui,” he pea ae keia mamua o kakou! In he moku ae keia alai la pau ka pilikia.”

Mahope e keia hoe pono ana aku ma kahi o ka pea a makou e ike ne a kokoke, maopopo aku la he pea moku io keia, manao ae ia ke ola. Holo mai la ka moku, ke hoe aku nei no hoi makou a hiki i ka hui ana. Pili ma ka aoao o ka kiakahi kau iluna o ka oneki, hui me na poe oluna mai o ka moku, kapena Kanehaku me ka maua mau keiki.

O keia moku kiakahi, no ko makou Hope Maikai nui no ia no w. Hookuanui, nana i haawi ae ma ka lima e kanehaku e imi mai ia makou. Nui ko’u mahalo ia laua no ka hoopakele ana. 

Pae I ka aina, nui na kane me na wahine, na keiki me na makua a me na hoa’loha, a hookuu I ka ukana a ke aloha he waimaka.

W.K.K. AHELONA.

Kawaihae, Kohala Hema, Iulai 15, 1891.

P.S.  Ke hooki nei aui i keia moolelo maanei me ka pau pono ole o na mea e pili ana I keia moolelo.

W.K.K.A.

 

Ka Huakai Makaikai

A KAUKA TALAMAGE I KA AINA HOANO.

(Hoomauia.)

Pukukui ae la makou ma kahi hookahi no ka makaukau ana iho e paina i ko makou aina ahiahi; a ke ai la makou a aohe mai la he pono o ko’u wahi mano no keia auwaha nu a’u i ike ai i ka wa malamalama iki ae, nolaila ninau okoa ae la no wau iwaena o ka wa a makou e ai aina:

E, heaha ke ano o kela auwaha e hamama mai la ma ka aoao komohana o kakou?

Paue ia mai la ka’u ninua me ka hauoli nui o’u:

O kela auwaha nui a kakou i ike aku nei, oia no hoi ka auwah a na koa o Roma i eli ai i ka po o ka B.C. 538, a kahe aku ai ka wai o –

Aole i puka pono ae ia hoopuka hou ana ae ana, pai e ae lia au i ko’u mau lima me ka hauoli nui e kahamaha ana hoi I na huaolelo a kuu hoaloha, me kuu pane ana ae – ua lawa me ka mahale nui ana, a lokahi pu ae la makou nui ana, a lokahi pu ae la makou ma ka olioli ana oiai no makou e paina nei.

Ae, wahi a kuu mau hoa, eia kakou ma kahi he 2 mile ka mamao mai ke kulanakauhale o Babulona ma ka hema aku nei o kakou, a e ike aku no auanei oe ia mau mea a pau ke ao ae.

Hu launa ole mai ko’u aloha no ia mau makamaka na lakou i hapai keia mau hana nui a koikoi, aka i ka wa i lawelawei ai me ka lokahi ua lilo I mea ole, a ua maloo io ka wai o Euperata, a ke waiho nei keia mau hana nui a hiki i keia la a makou e ikemaka nei.

Aia o Belehazara me na haia wahine, na kaukaualii a pau ke ona la me ka hoohaukae pu ana I na kiaha laa o ka hale o Iehova a Nebukaneza I hao mai ai, a ke imi ia aku nei ka make.

Aka alia nae au e hoopiha wale is ko’u hauoli ana, aia a ao ae. – E ke Akua nona ka lani a me ka honua nei, ke ao nei a me kona mea i piha ai, e ae mai ia makou i ke koena o ko makou ma u la ma keia aina makamaka ole e ike aku I ke koena o na kupanaha aku I koe e waiho mai nei mamua o makou, a e malama ia ko makou ola a ike ko ke ao nei i ka hua o ko makou luhi ana, no ka hoolalo mau ana I kau Olelo Hemolele. (Haalele aku makou e hoomaha nui ana no, e hoomakaukau nui ana nae e moe hoi e mai hoi makou.)

Pau ae la ko makou hoonanea pokole ana, o ka hapalua la o ka hora 9 o keia po a ke anoano nui wale a makou e alo nei, haule aku ia makou hiolani ma na halelole o makou me ka iini nui ana e ao koke ae.

Ma ke kakahiaka o kekahi la ae, owau no o makou ka mea I ala mua ae, a o ka hora 6:30.  Oili ae la au iwaho, a kaulona pololei aku la i ko’u nana ana maluna o kaia auwaha a kuro ma i uwaa ai a hamama.  He hapalua hora paha ko’u nana malie ana me ka nui o ko’u pahaohao, a nohe iho la e kakau ana me ka hiaai nui ana.

He mau minute no i hala ae o ka hora 7 o keia kakahiaka, hoomakaukau ia mai la ko makou paina kakahiaka, a @moole ua pau ae la ka’u kakau ana , a ua kahea kioke ia mai la wai @ hoi aku @ paina a ua komo aku ia au a akoakoa pu ae la makou me ka nui hauoli ana ma ko makou papaaina.

Pau ko makou paina ana, hoolale koke no makou e hele aku, a i ka hiki pono ana ae o ka manamana kuhi minute o ka wati ika ora @@ e koele ae ai ka hora 9, ua makaukau koke ae la makou me ka ele@, a ke nee la makou imua no Babulona ke pahu hopu.

Aka mamua o ko makou nee ana aku no mua, hookokoke loa ae la makou ma ka lihi wai e Euperate, a he ano haahaa iki ka aina ma kapa muliwai.

Hala aku la ia makou na m@@@elua, hoea aku ia makou ma kek@@@ wahi hookeena o ka muliwai, a @ moe ana ka muliwai o Euperate @ ke komohana hema, a hooh@ ae @ kekahi o ko’u mau hoa:

Ua kokoke kakou e hiki Babulona nui, he hookahi wale no mile@ koe a aia kona kahua kamahao ke waiho mai la.

Me kuu manao hikilele o ka hauoli, kiloi pono aku la au I ko’u  m@@nanaina ia mua ma kahi I kuhikuhi ia mai ai ia’u a ike io aku ia au @ ke kahu kaulana loa o ke kulana kauhale a Iehova i hoohalike ai @@ka makuahine o na wahine @@kamakama.

He maui minute koe kani ae ka hora 12 o ke awakea o keia ia a makou e hele nei, aia makou ma waho o ka pa o Babulona ma ka aoao akau.  Hoomaha iki iho la malaila, lele iho la makou a pau ilalo, a hookuu aku la i na holoholona o makou a hamuhamu wahi mauu, a lu iho i na wahi ukaan o makou ilalo.
Nana ae la au ma a maanei, he kupanaha ka nani a me ke pahohao o ko’u noonoo e nalu nei; a ua kupono ke kulanakauhale o Babulona ma ke awawa o Euperate, ma ka aina o Caledea ne, a ua ka@@ aku ka muliwai o Euperate mawaena o keia kulanakauhale a puka aku ma ka hema.

 

H@ mau malama lehulehu i hala aku, ua loaa o Mr. Henry Plummer o Clements, Kaleponi, i ka mai ikaika he pupuu no na lala.  Ua maa nae oia i ka hoomaha ia ma ke ki ana i ka mopina, aka mamuli o na hoopena inoino ke pohala ae, ua hoopupuka loa ia oia he mau hora mahope iho o ka haalele ana mai o ka mai. Ua hoohulihuli aku au iaia e hoao I ka Chamerlain’s colie, Cholera a me Diarohoea Remedy.  I’a mahalo loa oia ia laau, no ka mea he hikiwawe loa ka hoola ana a aole hoi he mau hoopupuka e hahai mai mahope.  Chas. Bamert. Luna nui, Farmers Trade Union , Clements, Cal. E loaa no ma na Halekoni Laau Lapaau a pau.

BENSON, SMITH & Co.,

Agena.

 

Aole huaolelo ikaika kupono e hoike aku ai au i ko’u mahalo nui no ka laau lapaau kunu a Chameberlain’s Cough Remedy.  He laau oia no ke kunu kalea a me ka kunu kani o ka puu a’u iike ai. Iloko o umi kumamamwalu mau makahiki i hala, ua haoa au a kokoke e pau na laau kunu kaulana ma na makeke, aka ke olelo nei au me ka oiaio, o ka Laau Kunu a Chamberlain’s Cough Remedy oia ka oi o lakou a pua.  Thomas Rhodes, Bakersfield, California.  E loaa no ma na Halekuni Laau Lapaau a pau.

BENSON, SMITH & Co.,

Agena.

 

Hoolaha Kou.

AHA HOOKOLOKOLO KIEKEI O KA Hawaii Paeaina. Ma ke Keena. Ma ke @@@ @ o ka waiwai o LUIKA KEOLANUI (w) I @@@ kauoha ole o Honolulu, Oahu.

Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai@@ ka palapala noi a Elizabeth Harvey o Honolulu e olelo ana ua make kauoha ole o Luika K@@@nu (w) o Honolulu ma Honolulu i ka ia @@@@ Feberuari, A.D. 1891, a e noi ana e hoopuka @@ ka palapala Luna Hooponopono waiwai @@ Henry Smith.

Ke kauohala nei o ka POAOANO, la I o AUGATE, A.D. 1891, oia ka manawa i koho ia no k@ hoolohe ana I ua palapala noi la ma ke K@@@@ Hookolokolo o kela Aha ma Honolulu, ma@@ manawa a ma ia wahi e @@@@ mai ai ka @@@ @ pau i kuleana a e hoike mai ina paha he k@@@ oialo ka lakou e ae ole ia ai ua nui la.

Hanaia ma Honolulu, H.P.A. Iulai 13, 1891

Na ka Aha:

ALFRED W. CARTER

2@46-3te        Hope Kakau@@@@

 

ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE o ka Hawaii Paeaina.  AGNES POLLACK LAMB kue la LEWIS MORRISON LAMB Hoopii oki mare.

LILIUOKALANI, ma ka lokomaikai o a Akua o ko Hawaii Pae@ina, Moi:

I ka ilamuku o ke Aupuni a i ole i kona Hope. me ka mahalo:

Ke Kauoha ia aku nei oe e kii aku ia Lewis Morrison Lamb ka mea i hoopii ia, ina e wai@@ mai ana oia i kaua pau@ i kakau ia iloko o na la he iwakalua mahope iho o ka hooko ia ana o keia, e hele mai imua a oka A@a Hookolokolo Kiekei i oleloia ma ke Kau o Iulai o au Aha ia @ malama ia ana ma ke Keena Hookolokolo o ka Hale Hookolokolo me Honolulu, mokupuni o Oahu, ma ka Poakahi, ia 6 o Iulai e hiki mai pua. ma ka hora 10 kakahiaka, e hoike mai no ke aha la e ae ole ia ai k@@oi a Agnes Pollock Lamb ka mea hoopii, e like me ka mea i hoaka ka la iloko o kana palapala hoopii i pakui ia. 

A e hoihoi mai I ka palapala @ii u@@ ka hoike piha o kau mau h@@@ no ia mea.

ikea ka mea Hanohano A.F. JUDD

Lunakanawai Nui o ko maku Aha

[SILA] Hookolokolo Kiekie ma Honolulu, i ke ia la 14 o Aperlia, 1891.

HENRY SMITH, Kakauolelo.

Ke hoola nei au. o ka mea malua ae he kope oiaio no ia ka Palapala Kii ma ia hihia, a ua kauoha ua Aha la e hooiaha ia ia mea, a e hoopanee ia ka hihia a ke Kau ae o Okatoba e hiki mai ana.

Kakauia ma Honolulu, Iulai 9, 1891.

HENRY SMITH.

Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

2346-6@6

 

AHA HOOKOLOKOLO APANA EHA, O KA Hawaii Pae Aina.  Ma ka Hooponopono waiwai: Ma ka waiwai o A.W. MAIOHO (@) ao Koloa, mokupuni o Kauai, i make kauoha ole. l@aa o ke Lunakauawai Kaapuni, ma ke keena.

Ma @a heluhelu a me ka waiho ana mai o ke Palapala noi a Kalohealani (w.), waihine kane make a ka mea make, e hoike ana o A.W. Maioho, no Koloa, ua make kauoha oia ma Koloa ma ka la 16 o Iune, M.H. 1891, a e nei ana e haawia ka Palapapla Hookohu Luna Hooponopono waiwai i ka mea aoi, a @la ia hoi ka palapala Kahu no @@ keiki oo ole.

Ua kauohala @ ka POALUA, ka la 11 o AUGATE, M.H. 1891, i ka hora 10, oia ka manawa i kohola no ka haolohe ana i ua noi @a, imua o ua Lumakanawai ia, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Koloa, a na mea ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina n@ kumu oiaio ko lakou @ ae oio ia ai ua @oi ia.  A o keia olelo kanoha e hoolahala ma ka olelo Hawaii i ekolu pula ma ke KUOKOA nupepa ma Honolulu.

Kaka@ia ma Koloa, ko Hawaii Paeaina, Iulai 7, M.H. 1891.

JACOB HARDY,

Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.

@@@@-@@@