Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 26, 27 Iune 1891 — Akaka wale no Haleakala. Ka Uwo a ke Kini o Koolau. Ka Nupepa Ko Hawaii Holomua. KA KOKUA A ME KE KAKOO O KA AHA KUHINA. [ARTICLE]

Akaka wale no Haleakala.

Ka Uwo a ke Kini o Koolau.

Ka Nupepa Ko Hawaii Holomua.

KA KOKUA A ME KE KAKOO O KA AHA KUHINA.

He inen makou l p<ihnohtio nul I kela ooau la ka ike aoa iho, o ko makiHi honkakele ka nupepn Mawaii Hoiomua ka lilo ann l kokua a me ke kako# no ka aha kuhlna, a I ole he loio pnha no ka mana hooko, no ka mea, mal mua mal o kona ku ana m hikl i keia wa, ua 101l ae la kona ano mai kana i holke mua m«l al Imu» o ko m»kou lahul aloha, ola aole ola ma kekahi aoao kokua I kekahl aha kuhlna, aole no hoi I kekahl aoao plll kalal aupunl —a eku mau ana ola ka wa I na

Wll * |MU. Aka nae, 11 hiki mal i keia la, ua ku kohmui ra*i nol ola imua o k« Uhui m« ke ano he kokua a he loio pnle ma k« «oao o ka aha kuhlna. A I mm e hiki ai i ko makou poe heiuhelu ke hoomaopopo iho, e e Ike oo auanel oukou I kela poo manaoe oieio ana ma ka nupepu puka ia o ka Poalima nel a me ka nu. pepa puka pule o ka Poaono mai, ««Ka palapala hoapil hoahewa I ka aha kuhioa a pela aku/' olal hoi malalo oia poo manao, ua noke mal oia I ke kupaka I • a I a nei, o na llma o oa wawae, a ku ke ahua I waho me na huaoleio e hoahewa ana la makou no ko makeu alakai hewa a holke I ko makou mau ma. nao kuokoa no ka hoahewa ana I keia aha kuhioa e noho nel. A wahl hou ana, aole ka he inau

kama kupooo ka makoa i heakaka aku ai imaa o ka Uhui oo ko makoa hilinai ole i keU aha kuhioa. MalU paha aole lo oo I kulike loa ko makoo maa maoao me kona, aka he kalana owa mau no U ma na nioau pili kaUi aopooi a paa me na ninau e ae, oUi o ka roea a kekahi poa • ahewa ai.oU ka kekahl poe e ahewa ole ai, a o ka m«Hi hoi a kekahi poe i makemake ai, oia no hoi ka kekahi poe i makemake oie ai, a be mea maa ma na ao#io a paa ka hooikaika ana e Uoakiia ka lakoa mau paio ana I oa wa a paa loa f aka t ma oa raU maa maa nae o ka paio ana Imua o na aha a pao, o na loio wale no i kuieaoa I kā hlhia, o lakoa waie no ke ae U e paio ma na hana imoa o ka aha, a 0 oa ioio eae aoie o Ukoa kuleaoa Ika hihia. Ue mahaoi ka oielo aoa no Ukoa ke ku kohaoa mai Ukoo, a o ko lakoa hopena he hoohokaia, a peU oo mak<»a e oielo nei ma keU mea.

Ua plll loa keU mea po ka nupep« «Hawali Hoiomua" he mahaol maoli kona ano ke nana aku, oial ua kukalā akea mai oU Imua o ka lahui, aohe ona aoao plli kaUi aupuni e kokua a e kakoo ai, aohe no hol he aha kuhina, aka, e ku mau ana eia 1 ka wa I na wa a pau loa. Aka i keia wa, i ko makou hoani ana aku nei i ka momoku ahi o ko makou mau manao pili kalaiaupnni no ko makou hoapooo oie i na haoa pili hookeie aupuni a keia aha kuhina, ua puoho honua wale mai nei no ko makou hoakakeie o ka maka penei, a ua pane maoli mai nel hoi ia makou, me ka olelo mal, aoie loa he mau kumu kupono ka makoa I hoike aka ai, me ka olelo mai aoie U he mau kumu e hiki ai ke pna ka aha kuhina Ina e noho mal ai ka ahaolelo ke Uweia mai ka olelo hooholo hilinai ole ia lakou.

Malla paha pela kou manao ka lawala la oke kal papau, aka I ko makou manao, Ina e loaa la makou he kulena iloko ola hale hanohano I keia kau ae, alaila, e ike auanel oe i ka wela o na wawae o ka aha kuhina a me ka hlolo makawalu Iho o ka hou raa na kumupepolao o lakou, a e hopu auanei lakou I kp lakou mau opeope a me na papaie a ku a hele me na maka hilahila, a e hopu auanel lakou I kela laau kaulana a Kekuokalanl ia Hoolehelehekll I keia manawa, ua maopopo loa ka manao o ka iahui, a I ole o ka hapanul no e kue maoll ana I kela aha kuhina e like me na kumu a makou I hoike aku nei, a ke lohe la nei na leo a punl kela kulanakauhnle e kue a e heahewa maoli ana I keia aha kuhlna, a pela no hol elohe mal nel ia leo hookahi a puni ka aina, koe wnle no ko makou houkakele makapenl.

O na kumu I kono ia ai oia e kokua a e kakoo i keia aha kuhina iwl kuamoo ole, uhalu, puniu 1010 ole, hoopalaleha I na hana o ka lehulehu, aole 1 maopopo ia makou, koe waie no ka inanao ae, ua uku h(K)paa mau la paha ola e ka aha kuhina e lilo i loio no lakou i na wn a pau, a e ao hoohapopo aku i ka lahui he aha kuhina maikai n ua kupono no Ukou ke noho, akii, iihilia nae paha o olelo mai oi&, 0 ko m:tkou kuleana la o ke ao aku 1 ka lahul I ka mea pono. He mea hlkl Wiile no ke olele ae pela, aka, o ka hooko maoli ana aku ma kahi 0 ka hua e loaa mai al no ka pono o ka iehulehu, he mea paaklki. No ka nele auanei o ko makou hoa 1 ka ike ana I na hemahema o keia aha kuhlna? Aole, ua ike no ola ua hoohemahema maoii no keia aha kuhlna l ko ka lehulehu mau pono, aoie hol e hihl ua paa ka ihu 1 ka punuku la, aloha wale. A noialla e ka lahui, e nana pono kakou a e hoomaopopo iho a e iawe mai a e nlnau Iho, aole io anei keia aha kuhlna I nana maka maoli i na pono o ka lehulehu? Hookahl ne pane a ka lahui e pane mal ai, oia kela, ua nana maka a hoohema* hema maoli ia na pono o ka lahui. Ua ike pono ia ko kakou pUikU i ka wal ole 1 kela wa, oiai kela plllkla nul i kau Iho maluna o ko kakou kuUnakauhale, aole anei he hana na ka Aha Kuhina ka noo--000 aua e hana hou aku i na luawal a ka moopuna kuhina i hana'i oiai ua Uwa no ke daU ma ka waihona e like me ka hookaawale U ana e ka ahaolelo oo ia hana a oa hiki hol ka pllikU I ke alo. OU ka hana kupooo loa t aole o ka aua I ke dala I ka walhona me ka loaa ele o kahl pooo i ka lahul, a U manawa hookahl nti e uku mau aoa ka lahui 1 ki uknpane# no la maa dala He

kaliiaiu niioio *eoei U? E b*na ioi ao«i ki poe kahin* i piha ke poo me kt imioio pela? Eka naoa wmie loei km ihi knhiom me ki mi» maoii i keU poioo ioa be poe i«ri knunoo oole* • oiioio Ukoo? Aole kMi, »ka, o keU poe kahina e like me ki makoa i hoike ako ai f he poe kahioa hawaw» i ka hoekeie aopaoi aoa oo ka poooo ka lehaleha, oU ke kamu o ko Ukoa haoa ole. Aole iho U anei U he haoa kupono i ka Uhui ke ku a kae aku ika aha kuhioa f he hewa kopono ioa keU, aka, i ko makou hoa oae f aole he hewa, he līlelile wale no. O kekahi hoi o na hewa o keia aha kuhina a makoa i hoike ako ai oU keia:—O ka hana ole U o ua aUnal i maikmi ae a me ke alanui pali o Nuaaoa, AaUk>io», Kaiua o pele a peU aku.

Ua liookaawale na ahaoieio*! puu daU noi no na alanul, a he dala no hoi ma ka waihona i keia wa, a no keaha ka haoa ole ia. O oa aianui ma ke kuianakauhaie nel, ke eml aku nei ka naoi, aole nae he hana mai me ka eleu e like me ka hana ana a ka moopuna a Kakina, o ke alanui pali hoi o AalaMoa i Maui, oa hookaawale ia e ka ahaolelo he dala, a n<? keaha ka hana oie ia. O ke koena aianui hoi o ka lua o Peie i Hawaii, ke waiho wale ia, a ke ninau nei makou, ua nele anei ke aupuni i ke daia ole e hiki ole ai ke hana. Ke olelo nei niakou, aole i neie ka wuihona ua iawa ke dala no ia mau hana, aka, no ka makau waie o keia aha kuhina ke kumu o ka hana ole i ka pono o ka lehulehu. A heaha la ke kumu o ka makau wale ana? wahi a ke maHou hou, ua paa ia ke dala no nn pllikia maoli, a pehea keia, aole anei he pilikia maoli keia no ka lehulehu iniua o ke alo? Oia no.

Aole anei I lawa loa keia mau kumu nui elua me ka helu papa hou ole aku i na mea I koeamakou I hoike aku ai Imua o ka lahui, he mau kumu hoahewa kuhohonu ioa ana ia I keia ahakuhlna? Me keia inau mea a pnu, ua lawa na mea iloko o ko makou mau olelo alakai I ka lahui e hiki al ke hoolaio me ka maopopo loa, a I kupono loa hoi ke hoahewa aku I keia aha kuhina, a I kupooo loa hoi ia makou ke hillnal ole. Ano ke aha i hoohunahuna mai nei ka nupepa " Hawaii Holomua" a makou hoi e kahea nel I Inoa nona, o "Hawaii llolohope," Ai na e; hoomau ana ko makou hoa o ka maka peni I kona kuiana muhee, alaiia, aole e lolhl na la o ka hanu ann, a maullawa aku no ka wa mau loa. Aloha no oe me kou mau mannoalakai lalau uhiuhi iau mamane.