Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 26, 27 June 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kuulei Alcomindras-palakiko |
| This work is dedicated to: | I kuʻu wahi kaikamahine-ʻo Kawēkiu |
KE KAUOHA.
Keena Helu Auhau o Honolulu.
Mai ka la 1 o Iulai a mahope aku e noho ana ka mea nona ka inoa malalo iho. Hope Lana H@ a me O@ @ o Oahu, ma kona keena oihana ma Kapaaiwa Hale ma kela a me keia la o ka hebedoma i koe na la Sabati mai ka hora 9 kakahiaka ahiki i ka hora 4 ahiahi koe na Poaono oiai e peniia ana ke keena ma ka hora 12 awakea no ka ohi ana mai i na pepa paihakahaka hale waiwai o na poe a pau i ku i ka auhau iloko o keia apana.
E hoihoi ia mai na pepa paihakahaka helu waiwai a pau i ka mea nona ka inoa @ aole i ka wa mahope aka o ka la 31 o Iulai @ o ae ole ia auanei na hoopii.
Ke kono ia aku nei na mea a pau e ka mea nona ka inoa malalo iho e hoomaopopo lakou, aole e @ oia ke kanawai kekahi paihakahaka helu waiwai aia wale no @ o ka Luna Helu. HopeLuna Helu Noteri o ka Lehulehu a @ ka hoohiki ana.
O na pepa paihakahaka kahi e kakau ia ai no keia waiewaie, e @ no ia i kela a me keia la iloko o na malama o Iune a me Iulai ke noi ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho.
T.A. LLOYD.
Hope Luna Helu a ma Ohi Auhau no ka Apana o Kona, Mokupuni o Oahu.
Aponoia:
H.A. WIDEMANN,
@ Kuhina Waiwai.
KEENA WAIWAI
Honolulu, Iune 4, 1891
Ke hoikeia aku nei ka lohe i ka Poe Hoahu Dala iloko o ka Banako Malama Dala Hale Leta, mai ka la 1 a mahope aku o Iulai, 1891, e kukulu ia ana keia mau uku panee malalo iho:
Uku panee.
No na dala hoahu i oi ole ma mua o ka $300 4 1/3
No na dala hoahu maluna o $300 ahiki $2,000 4
No na dala hoahu i oi mamua o ka $2,000 3 1/3
Ma lalo o ke Kanawai i aponoia ma ka la 6 o Augate, 1800, ua hiki no i na poe hoahu dala ke lawe i ka lakou mau dala hoahu i oi ole aku maluna o ka $2,500 i ka Waihona Waiwai, a loaa na Bona Aupuni ma kahi o na Hale Banako Hale Leta, e lawe ana i ka uku panee ma ka 5 keneta, a e uku ia i ka manawa aole e emi iho i ka elima makahiki aole hoi e oi aku i ka umi makahiki mai ka wa aku e hoopuka ia ai. E palekana na Bona mai na auhau aupuni mai a pau, a e hookaa ia ka uku panee ma ka hapalua makahiki.
H.A. WIDEMANN
@ Kahuna Waiwai.
Ka Nupepa Kuokoa
me
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
No ka Mahakihi, $2 00
No Eono Mahina, 1 00
Kuike ka Rula.
O na Olelo Hoolaha a pau e hoounaia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aole hookomo ia. O ka uku he $1.50 no hookahi puka ana o ka Olelo Hoolaha hookahi iniha ke akea, a he 50 keneta no na puka ana pakahi mahope aku.
HOOPUKAIA E KA HAWWAIAN GAZETTE CO.
H.M. WHITNEY, Luna Nui
J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.
POAONO, IUNE 27, 1891
Akaka wale no Haleakala,
Ka Uwe a ke Kini o Koolau.
Ka Nupepa Ko Hawaii Holomua
KA KOKUA A ME KE KAKOO O KA AHA KUHINA.
He mea na makou i pahaohao nui i keia mau la ka ike ana iho, o ko makou hoakakele ka nupepa Hawaii Holomua ka lilo ana i kokua a me ke kakoo no ka aha kuhina, a i ole he loio paha no ka mana hooko, no ka mea, mai mua mai o kona ku ana a hiki i keia wa, ua loli ae la kona ano mai kana i hoike mua mai ai imua o ko makou lahui aloha, ola aole ola ma kekahi aoao kokua i kekahi aha kuhina, aole no hoi i kekahi aoao pili kalai aupuni a e kua mau ana oia ka wa i na wa a pau.
Aka nae, a hiki mai i kela la, ua ku kohana mai nei oia imua o ka lahui ma ke ano he kokua a he loio pale ma ka aoao o ka aha kuhina.
A i mea e hiki ai i ko makou poe heluhelu ke hoomaopopo iho, e ike no auanei oukou i kela poo manao e olelo ana ma ka nupepa puka la o ka Poalima nei a me ka nupepa puka pule o ka Poaono mai, “Ka palapala hoopii hoahewa i ka aha kuhina a pela aku,” aoiai hoi malalo oia poo manao, ua noke mai oia i ke kupaka i o a i a nei, o na lima o na wawae, a ku ke ahua i waho me na huaolelo e hoahewa ana ia makou no ko makou alakai hewa a hoike i ko makou mau manao kuokoa no ka hoahewa ana i keia aha kuhina e noho nei.
A wahi hou ana, aole ka he mau kumu kupono oka makou i hoakaka aku ai imua o ka lahui no ko makou hilinai ole i keia aha kuhina.
Malia paha aole io no i kulike loa ko makou mau manao me kona, aka he kulana maa mau no ia ma na ninau pili kalai aupuni a pau me na ninau e ae, oiai o ka mea a kekahi poe e ahewa ai, oia ka kekahi poe e ahewa ole ai, a o ka mea hoi a kekahi poe i makemake ai, oia no hoi ka kekahi poe i makemake ole ai, a he mea mau ma na ano a pau ka hooikaika ana e lanakila ka lakou mau paio ana i na wa a pau loa, aka, ma na rula maa mau nae o ka paio ana imua o na aha a pau, o na loio wale no i kuleana i ka hihia, o lakou wale no ke ae ia e paio ma na hana imua o ka aha, a o na loio a e ae aole o lakou kuleana i ka hihia. He mahaoi ka olelo ana no lakou ke ku kohana mai lakou, a o ko lakou hopena he hoohokaia, a pela no makou e olelo nei ma keia mea.
Ua pili loa keia mea po ka nupepa “Hawaii Holomua” he mahaoi maoli kona ano ke nana aku, oiai ua kukala akea mai oia imua o ka lahui, aohe ona aoao pili kalai aupuni e kokua a e kakoo ai, aohe no hoi he aha kuhina, aka, e ku mau ana oia i ka wa i na wa a pau loa.
Aka i keia wa, i ko makou hoani ana aku nei i ka momoku ahi o ko makou mau manao pili kalai aupuni no ko makou hoapono ole i na hana pili hookele aupuni a keia aha kuhina, ua puoho honua wale mai nei no ko makou hoakakele o ka maka penei, a ua pane maoli mai nei hoi ia makou, me ka olelo mai, aole loa he mau kumu kupono ka makou i hoike aku ai, me ka olelo mai aole ia he mau kumu e hiki ai ke pau ka aha kuhina ina e noho mai ai ka ahaolelo ke laweia mai ka olelo hooholo hilinai ole ia lakou.
Malia paha pela kou manao ka lawaia ia o ke kai papau, aka i ko makou manao, ina e loaa ia makou he kulena iloko oia hale hanohano i keia kau ae, alaila, e ike auanei oe i ka wela o na wawae o ka aha kuhina a me ka hiolo makawalu iho o ka hou ma na kumupepeiao o lakou, a e hopu auanei lakou i ko lakou mau opeope a me na papale a ku a hele me na maka hilahila, a e hopu auanei lakou i kela laau kaulana a Kekuokalani ia Hoolehelehekii
I keia manawa, ua maopopo loa ka manao o ka lahui, a i ole o ka hapanui no e kue maoli ana i keia aha kuhina e like me na kumu a makou i hoike aku nei, a ke lohe ia nei na leo a puni keia kulanakauhale e kue a e heahewa maoli ana i keia aha kuhina, a pela no hoi e lohe mai nei ia leo hookahi a puni ka aina, koe wale no ko makou hoakakele makapeni.
O na kumu i kono ia ai oia e kokua a e kakoo i keia aha kuhina iwi kuamoo ole, uhalu, puniu lolo ole, hoopalaleha i na hana o ka lehulehu, aole i maopopo ia makou, koe wale no ka manao ae, ua uku hoopaa mau ia paha oia e ka aha kuhina e lilo i loio no lakou i na wa a pau, a e ao hoohapopo aku i ka lahui he aha kuhina maikai keia, a ua kupono no lakou ke noho, aka, malia nae paha o olelo mai oia, o ko makou kuleana ia o ke ao aku i ka lahui i ka mea pono. He mea hiki wale no ke olelo ae pela, aka, o ka hooko maoli ana aku ma kahi o ka hua e loaa mai ai no ka pono o ka lehulehu, he mea paakiki.
No ka nele auanei o ko makou hoa i ka ike ana i na hemahema o keia aha kunia? Aole, ua ike no oia ua hoohemahema maoli no keia aha kuhina i ko ka lehulehu mau pono, aole hoi e hihi ua paa ka ihu i ka punuku ia, aloha wale.
A nolaila e ka lahui, e nana pono kakou a e hoomaopopo iho a e lawe mai a e ninau iho, aole io anei keia aha kuhina i nana maka maoli i na pono o ka lehulehu? Hookahi no pane a ka lahui e pane mai ai, oia keia, ua nana maka a hoohemahema maoli ia na pono o ka lahui. Ua ike pono ia ko kakou pilikia i ka wai ole i keia wa, oiai keia pilikia nui i kau iho maluna o ko kakou kulanakauhale, aole anei he hana na ka Aha Kuhina ka noonoo ana e hana hou aku i na luawai a ka moopuna kuhina i hana’i oiai ua lawa no ke dala ma ka waihona e like me ka hookaawale ia ana o ka ahaolelo no ia hana a ua hiki hoi ka pilikia i ke alo. Oia ka hana kupono loa, aole o ka aua i ke dala i ka waihona me ka loaa ole o kahi pono i ka lahui, a ia manawa hookahi no e uku mau ana ka lahui i ka ukupanee no ia mau dala. He kalaiaina nauauao aenei ia? E hana ana anei ka poe kuhina i piha ke poo me ka naauao pela? E ku nana wale anei ka aha kuhina me ka nana maka maoli i keia poino ina he poe iwi kuamoo oolea a naauao lakou? Aole loa, aka, o keia poe kuhina e like me ka makou i hoike aku ai, he poe kuhina hawawa i ka hookele aupuni ana no ka pono o ka lehulehu, oia ke kumu o ko lakou hana ole. Aole iho la anei ia he hana kupono i ka lahui ke ku a kue aku i ka aha kuhina, he hewa kupono loa keia, aka, i ko makou hoa nae, aole he hewa, he lilelile wale no.
O kekahi hoi o na hewa o keia aha kuhina a makou i hoike aku ai oia keia: -O ka hana ole ia o na alanui i maikai ae a me ke alanui pali o Nuuanu, Aalaloloa, Kalua o pele a pela aku.
Ua hookaawale na ahaolelo i puu dala nui no na alanui, a he dala no hoi ma ka waihona i keia wa, a no keaha ka hana ole ia.
O na alanui ma ke kulanakauhale nei, ke emi aku nei ka nani, aole nae he hana mai me ka eleu e like me ka hana ana a ka moopuna a Kakina, o ke alanui pali hoi o Aalaloloa i Maui, ua hookaawale ia e ka ahaolelo he dala, a no keaha ka hana ole ia. O ke koena alanui hoi o ka lua o Pele i Hawaii, ke waiho wale ia, a ke ninau nei makou, ua nele anei ke aupuni i ke dala ole e hiki ole ai ke hana. Ke olelo nei makou, aole i nele ka waihona ua lawa ke dala no ia mau hana, aka, no ka makau wale o keia aha kuhina ke kumu o ka hana ole i ka pono o ka lehulehu.
A heaha la ke kumu o ka makau wale ana? wahi a ko makou hoa, ua paa ia ke dala no na pilikia maoli, a pehea keia, aole anei he pilikia maoli keia no ka lehulehu imua o ke alo? Oia no.
Aole anei i lawa loa keia mau kumu nui elua me ka helu papa hou ole aku i na mea i koe a makou i hoike aku ai imua o ka lahui, he mau kumu hoahewa kuhohonu loa ana ia i keia aha kuhina? Me keia mau mea a pau, ua lawa na mea iloko o ko makou mau olelo alakai i ka lahui e hiki ai ke hooiaio me ka maopopo loa, a i kupono loa hoi ke hoahewa aku i keia aha kuhina, a i kupono loa hoi ia makou ke hilinai ole. A no ke aha i hoohunahuna mai nei ka nupepa. “Hawaii Holomua” a makou hoi e kahea nei i inoa nona, o “Hawaii Holohope.”
Ai na e hoomau ana ko makou hoa o ka maka peni i kona kulana muhee, alaila, aole e loihi na la o ka hanu ana, a mauliawa aku no ka wa mau loa. Aloha no oe me kou mau manao alakai lalau uhiuhi lau mamane.
He Hoopii na ka Lehulehu!
I ka Aha Kuhina Holona!
Elua Kona i ka Unu!
“Kale Mahope” ka Ilina?
“Hawaii Holomua” ka Maunu Puhi.
I mua o ka Aha Hoomalu o Honolulu i ka Poakolu nei, ua lawe ia ae o J. Kalei Luna Pa Aupuni o Honolulu nei a ua ninaninau ia ma o ka hihia la o kekahi mau lio i kuai kudala ia e na luna la mai ka pa aupuni aku, me ka hoolaha ole ia o ka manwa i paa aku ai ua mau lio la i ka pa aupuni a kuai kudala ia iloko o elolu paha la mahope iho o ka hoolah maoli ia ana. A i ka wa i ninau ia aku ai, ina ua ike oia i ka heluhelu a me ke kaku, ua hoole mai la oia “aohe.” A i ka ninau ia ana, owai ka mea nana e lawelawe i kana mau hana, ua kuhikuhi aku la oia na kana kaikamahine i lawelawe i na mea kakau o kana oihana. Mailoko mai o keia hauhili o ke Kuhina Kalaiaina i ka hookohu ana i luna pa aupuni ike ole i ke kakau a me ka heluhelu me ke kue maopopo i ke kanawai, ua koi ia aku ke Kuhina Kalaiaina e hoopau ia J. Kalei ma ka palapala hoopii i kakau inoa lehulehu ia malalo iho nei.
Ke waiho aku nei makou i mua o na tausani o ko makou poe heluhelu, i na hoopii hoahewa akea malalo iho i na Kuhina o ka Moiwahine o keia wa, no ka pauaka a me ka holona maoli o na lawelawe oihana ana a ka mana hooko i keia wa, a e heluhelu ia me ka anoi nui ia:
I Ka Mea Mahaloia
Cha@ N. Spencer
Kuhina Kalaiaina Aloha:
O makou ka poe no lakou na inoa malalo iho, he poe hookaa auhau no ka Apana o Kona, mokupuni o Oahu, ke noi nei e hoopau ia o J. Kalei ka Luna Pa Aupuni o ka apana i olelo ia mai ka noho oihana ana no ke kumu, aole he ike heluhelu a me ke kakau ka mea pono e loaa no kana oihana e paa ia.
O makou iho no,
W.C. Aehi D. Kaaihue
E. Johnson W.Z. H. Olepau
L. Ahlo P. Puou
I.D Iaea J.L. Kawewehi
Jimmie Kaninau S.H. Oni
G. Heehukulani B.K. Kane
John Benito J.K. Kaupu
Jas. Kauhane J.L. Kaulukou
Aikake J. Paakaula
E. Naukana J. Padaken
Joshua George Fox
A. Kaleikau Jacob Jr.
B. J. Kamio
E KA LUNA HOOPONOPONO O KA BELLETIN:-
He mau hebedoma aenei ko makou noho ana papaa la; he mea maa ole no Kona nei. I ka Poaono i hala a me ka Sabati mai, ua loaa ia makou he ua koikoi.
Ano ka manawa maikai no ke aupuni e onou aku ai i mua alanui hou a e hana ai e like me ka hiki i mea e kono aku ai i ka mahi ma o ke kope.
I keia wa, aole o makou alanui mai Kailua ahiki i ka akau, e ia nae ua hoomaka ia hookahi; aka o ka luna hana ua kaupalena ia kona mau paahana i umikumamalima wale no kanaka, o ke ano o ia aia kokoke e elua makahiki e pau alaila paa ke alanui. O ka uku kiekie e hoonee ia nei no ka luna hana maluna o umikumamalima kanaka he dala uhaai wale no ia.
Ke kahaha nei au aia la i hea ka haawina he $45,000 i hooholo ia ai no Kona Akau, Hawaii? He mea maopopo aole i pau loa? Mai oi aku ina i onou ia ke alanui i mua i loaa ai i kela apana, he mea e hoohanaia ai na aina a lilo i mea waiwai. X
Kalua, Kona Akau, Iune 5.
MR. LUNAHOOPONOPONO,
I ka M.H. 1888, oiai e noho Kuhina Kalaiaina ana o Mr. L.A. Kakina, ua anaia a ua aponoia e kekah Komisina e like me ke kanawai, e weheia i alanui mai ke kihi hikina aku o ka uwapo a Kamika e holo ana ma kahi kokoke i ke kahawai o Makaho a hiki i ke alanui Vine Yard, a i ke Kau Ahaolelo o 1890 i hala, ua hoolahaia a hookomoia iloko o ka Bila Haawina e ke Kuhina Kalaiaina i pau Mr. Kakina, he puu dala nui no ua alanui la, he umi tausani dala ke huiia me ke alanui Vine Yard, a ua hooholoia ua haawina la e ka ahaolelo a oiai he mau apana aina ko’u a me na hale lehulehu ma ua wahi la i manaoia e wehe ke alanui hou, ua lawe au i ke kaumaha o ka hele ana e launa pu me ke Kuhina Kalaiaina no na manawa i oi aku mamua o ka umi, a o ka pane i loaa mai “ua hiki, a e hanaia aku ana mahope.”
Aka, ua aneane e makahiki okoa mai ka pau ana o ka Ahaolelo, aole nae he wahi mea i hoolalaia no ka hanaia o ua alanui la; a i kekahi wa mamua aku nei, ua koi aku au i ke Kuhina Kalaiaina no na manawa lehulehu e lawe ke Aupuni i na aina o na poe mea aina malalo o ke kanawai, e uku ana hoi i na koina kupono no ke poho o na poe mea aina e laweia ana, alaila e hana no au i ke alanui me ke kaki ole i ke aupuni, ma ke ano nae i hiki ia makou na poe e noho ana malaila e hele me ka maalahi, aka, aole no he mea i hana iki ia. Nolaila, ua akaka he lohi loa na hana a ke Kuhina Kalaiaina. Malia nae paha aole ona hoihoi ia makou na poe e noho ana malaila; ke ku nei nae malaila na hale he aneane o 20 a oi, aole nae he alanui kupono e hiki ai ke hele.
Aia ke hanaia nei na alanui o Kalihi ma ka aoao hikina a me komohana, me na kanaka hana he kakaikahi loa, oiai nae e uku ana i na luna ma ka $3 a $5 paha o ka la, a oia mau hana nae he uhauha ana ia i ka waihona o ka lehulehu oia hoi ka noho Luna ana o kekahi mea maluna o na kanaka kakaikahi me ka loaa ia ia o ka uku nui.
Ina e pau ana kekahi mau hale o Kamanuwai i ke ahi, aole loa he alanui e hiki ai i na kaawai ke komo aku, alaila o ka hana pono wale no paha o ka hookuu aku no na ke ahi ae ai mai a lilo i puu lehu. Nolaila ke olelo nei au he hana maikai ole loa keia a ke Kuhina Kalaiaina.
Ina paha e lilo ana keia hoolaha ana a’u i mea e hoao ai ke Kuhina Kalaiaina e haina ia’u a me kekahi poe mea aina e noho ana malaila, ma ka wehe ole ana i alanui oiai oia e noho Kuhina Kalaiaina ana alaila ke hauoli nei no au e lawa i na ehaeha a pau, aka aia no he manawa e hii mai ana e loaa ai he Kuhina Kalaiaina noonoo e weheia ai ua alanui la.
Owau iho no me ka oiaio.
W.C. AC@
“O ke kanaka kakau nupepa e haawi ole ana i ka mahalo i kahi i ku i ka mahalo” (i ka Aha Kuhina e hana ole ana i na alahele o ka lahui, e like me na alapali o Nuuanu, Aalaloloa, Kaluaopele, na oihana wai, na alahaka, na awa pae, na uapo, ka hookohu ana i na luna aupuni ike ole i ke kakau a me ka heluhelu, ka imi ole i kauka lapaau mai lepera, a pela aku a pela aku)
@ “he mea pono iaia e haalele i ka peni, a e lalau aku i ka oo a me ke kipikua; no ka mea, o ke kanaka i makapo i ka ike i keia mau mea, aole loa oia i pono e noho alakai no ka lehulehu ma na mea pili kalai olelo i mua o ke akea.” Hawaii Holomua, Iune 25, 1891. [O na olelo maloko o ke apo, na makou ia. I hookomo ia e makou, i mea e ike ai ka lehulehu i ka hupo haalele loa e hiki ole ai i kekahi kino uhane ola ke hoopuka i na mahalo ina pela ka hoopalaleha ia ana o ua hana o ka lehulehu. L.H.]
NUHOU KUWAHO
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi “Australia” i ka hora 9:30 o ke kakahiaka Poalua nei, mai Kapalakiko mai, ua hoonuanua loa ia ko makou papaaina me na mea hou o na aina mamao mai a o ia keia e panee ia aku nei malalo iho:
KO RUSIA KULANA I KA WA KAUA.
Berelina, Ine 12- Ua hoopuka ae ka nupepa Post, ua noi aku nei ke aupuni Farani i ka Emepera o Rusia, e hoike pololei mai oia i kana haina, heaha la ka Rusia e hana ai i ka wa e ulia mai ai he kaua mawaena o Farani a me Geremania, eia nae ka mea i loaa mai o kela pane pohihihi naku aku naku mai, aohe a Rusia mea e pane mai ma o a maanei.
KA LIKI A KA ADIMARALA FARANI.
Parisa, Iune 13.-Ua hoopuka ae ka nupepa La France o keia la, he kamakamailio ana me Adimarala Vallon o ke Aumoku Kaua, no ka mea pili i kekahi manao i hoolah ia e ka nupepa Vossische Zeitung o Berelina, e keha ana ua hiki loa i na aumoku kaua Geremania ke paopao i ke aumoku Kaua Farani ma ke Kai Akau. Eia ka pane a Adimaral Vallon: “Ua hiki loa i ke aumoku kaua Farani ke palukuluku i na aumoku kaua hui o na aupuni i komo iloko o ke Kuikahi Kahikolu. Ina e kue ana ke aumoku kaua o Beritqania ia kakou, aohe a kakou mea e hana ai o ke auhee wale no iloko o ke awa kumoku.”
KE KEIKIALII PILIWAIWAI.
Nu Ioka, Inue 14.-Ke olelo nei ka nupepa World, eia maanei kekahi keonimana Bertania e hle makaikai nei, a ke olelo nei oia, ua loaa mai iaia he waeaolelo i ka la Sabati i hala mai kekahi mai o na haku alii e noho ukali ana no ka Moiwahine, e hoike ana, aia kekahi hapa o kona manao ma ke kokua i na hoahewa ana e paila nei maluna o kana keiki mai na nupepa mai no kon komo ana iloko o na anaina piliwaiwai. Ua ao ikaika aku ka Moiwahine i ke Keikialii o Wale me ke noi pu aku, e hoopakele mai i ka noho alii mai ka hoohaahaa ia ana, me ka hoohiki mai aole loa e komi iloko o ka piliwaiwai ma na ano a pau. Oiai aole i oluolu iki ke Keikialii, aka ua ae aku ia imua o kona makuahine aole e lawelawe piliwaiwai hou.
KE KULANA O KA LUNAKANAWAI KIEKIE O SAMOA.
Berelina, Iune 14.-Ke noho nei o Lunakanawai Kiekie Von Cederkrantz ma kona kulana ma Samoa ma ke ano kupilikii ke hoomau aku mahope mai o ka make na oa Malietoa (Tamasese paha ka pololei). Ke hoohalahala nei oia no ka nui o na ohikihiki e halawai mai nei me ia mai na poe mai a pau. Ua manao oia, aia he ohumu ua hoolala ia e pakaha i kona ola, mai ka aoao mai o ka poe e hahai nei mahope o ke alii i ake e lilo i moi mamua aku nei. Ke kanalua ia la, aohe paha oia e noho loihi ma ka oihana ana e noho la.
Ke koi pinepine nei ka Hui Geremania Hooholo Mokuahi e holoholo nei i Samoa no ka uku mai i na kokua no ka laina makuahi, oiai ke noho alo nei aohe hookaa ia mai o na uku o na wa i hala, aka aohe nae he hoolohe ia aku. Ke emi nei ka nui o na ukana a me na holo kalep ana mai ka hopena mai o 1889. Malia paha o unuhi ia aku na mokuahi.
KA HUINA NUI O CANADA.
Aia aku la maluna o na hokua o luna Senate J.J.C. Abbott ka hanohano o ke pani ana i ka noho Kuhina nui no ke aupuni papalaau o Canada, he keonimana i kanaha makahiki o ka ikeia ana mawaena o na aoao kalai aupuni o Canada, a he loio alakai hoi no Canada. He kanaka hoohui aina keia ia Canada me America Huipuia mamua, aka ua loli kona manao mahope mai nei.
Hoolaha Hou.
Aina me Hale no ke Kuai.
O ka pahale, na loi kalo me ka hale e ku la ma Kiupaipai, Nuuanu, Honolulu, e pili aku la i ka hale noho o Bihopa Willis ma Nuuanu, oia hoi ka aina o Peter Mellish mamua, e kuai ia aku ana i ka poe makemake mai. No na mea i koe, e ninau ia T.P. Mossman ma Kiulii, Kohala Akau, Hawaii
Niulii, Inue 23, 1891 @
Olelo Hoolaha!!
EIKE AUANEI NA KANAKA A APAU. UA hookohu pono ia mai au e ka Lunakanawai Kaapuni Hono. Geo. E Richardson, i Luna Hooponopono no ka waiwai o J.B. Jones o Lahaina, Maui, i make. Nolaila, o ka poe ana i aie aku ai, a me ka poe iaie mai iaia, e hookaa koke mai iloko o na malama eono, o hoole mau ia aku.
D. KAHAULELIO,
Luna Hooponopono o ka Waiwai o J.B. Jones.
@
Olelo Hoolaha.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU OWAU O ka mea nona ka inoa malalo iho, ke kauoha a papa loa aku nei au, aole e hookomo pu ia ko’u mau waiwai ponoi me na waiwai o Mr. Makia i make kauoha ole ma Kalepolepo, mokupuni o Maui, oia hoi: Waa a me ka upena, no’u ponoi ia mau waiwai, aole na kuukane mare keia mau waiwai, eia no kona mau waiwai: 1 Kaa, 1 Lio, 2 Hale laau, 1 Hale kaa a me na mea liilii he nui ae. Aka, ma kuu ano he wahne mare na Mr. Makia, nolaila, owau no ka Luna Hooponopono Waiwai o kuukane mare oia o Mr. Makia i make kauoha ole. O ka poe a pau e kue mai ana i keia hoolaha a’u aole e hiki.
Kakauia e a’u i keia la 25 o Iune, 1891
MRS. KAOHE MAKIA.
Wailuku, Mokupuni o Maui.
Olelo Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.
UA HOOKOHU IA KA MEA NONA KA INOA malalo iho i Luna Hooponopono no ka waiwai o D. CORNWELL o Makawao, Maui i make kauoha ole, e ka mea hanohano Geo. E. Richardson, Lunanakanawai Kapuni o Maui. Nolaila, ke hoikeia aku nei ka lohe i na mea a pau e paa ana i ka waiwai o D. Cornwell, hoihoi mai ia’u, a o na poe ana i aie aku ai e hoike pono mai i na bill i hooiaio pono ia, a i ole pela, e hole mau ia.
MARY CORNWELL,
Luna Hooponopono Waiwai o D. Cornwell.
Paihiihi, Hamakuapoko, Maui, Iune 19, 1891
2343-3ts@
Hoolaha!
E IKE NA MEA A PAU, KE NANA MAI I keia, o maua no na mea nona na inoa malalo, na kane mare a na wahine elua i hoomahuka ia ma ka po o ka la 9 o Mei i hala. A eia ke ano o ua mau wahine la, kekahi o laua he wahine kanaka, 18 paha makahiki iaia, a o Kahoopiihala kona inoa, a e 5 a oi kapuai kona kiekie, aole no he wiwi kona ano. A o kekahi wahine iho, he hapa Nipoa. Ulalia kona inoa, he puipui, 5 kapuai kona kiekie. Ke paipai nei maua i na mea a pau, aole e hookipa ia laua, aole mana e ae ana i ko laua aie ana ma ko maua mau inoa. A o ka mea e ike ai i ko laua wahi e noho ai, e oluolu mai e haawi mai i ka lohe ia maua, a i ole, e haawi ia laua ma ka lima o na makai, oiai ua pilikia maua i keia wa, ua haaleleia ko maua mau keiki uuku 8 wale no mahina ia laua a elua.
ALANA AKINA -Mau Pake
Kaupo, Maui, Iune 18, 1891
Hoolaha a ka Luna Hooponopono Aie o J. Kaeo.
Ua hoolilo mai o J. Kaeo o Honaunau, Kona Hema, Hawaii, ia’u i kona mau waiwai a pau, no ka pomaikai o ka poe ana i aie ai. Nolaila, ke hoikeia aku nei ka lohe i na mea a pau he mau koina ko lakou i ka waiewai o ua J. Kaeo nei, e waiho koke mai i ko lakou mau bila i hoohiki ia ma ka Hale Leta ma Hookena, mamua ae o ka la 1 Sepatemaba, 1891. O ka poe a pau i aie i ua J. Kaeo nei, ke koi ia aku nei lakou, e hookaa koke mai ia’u me ka hakalia ole. O ka poe a pau e paa ana i kekahi mau waiwai a holoholona paha o ua J. Kaeo nei, e hoihoi koke mai lakou ia mau waiwai nei, ma kuu lima.
Wm. J. WRIGHT,
Luna Hooponopono Aie o J. Kaeo, Honauna, Kona Hema, Hawaii, Iune 17, 1891.
2343 8ms,
Hoolaha Auhau.
E NOHO ANA KA HOPE LUNAHELU A ME Ohi Auhau o ka Apana o Ewa a me Waianae ma ka Hale Hookolokolo o Ewa mai ka la 1 o Iulai, M.H. 1891, ahiki i ka la 24 o Iulai, a ma ka Hale Hookolokolo o Waianae mai ka la 27 o Iulai, ahiki i ka la 1 o Augate, no ka hoomaopopo ana i na helu waiwai a me ka ohi ana mai i na auhau pilikino.
O ka poe e noho ana mawaho o ka Apana a he mau waiwai ko lakou e waiho ana ma loko o ka Apana i olelo ia, e hoike ae i ka mea nona ka inoa malalo iho:
E hoihoi ia mai na Hoike Waiwai mamua ae o ka la 31 o Iulai, aole no he hoohalahala a aeia mahope aku.
S. HOOKANO,
Hope Luna Helu a me Ohi Auhau o Ewa a me Waiane, Oahu, 1891
2348-4t
Hoolaha Hooko o ka Moraki.
MA MULI O KEKAHI MANA KUAI I HOIKE ia maloko o kekahi Palapala Moraki i hanaia mawaena o D.W.P. KAHANANUI o ka aoao mua, a me Eli Goodon o ka aoao elua ma ka la 14 o Okatoba, 1883, i kakau kope ia ma ka buke 83, aoao 191, a mamuli o ka uhai ia o na kumu aelike o kela moraki, oia hoi, ka uku ole ia o ke kumupaa a me ka uku panee. Nolaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko aku ana oia ia mana kuai.
A ke hoolaha hou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolaha ia aku na aina i hoikeia ma ia moraki no ke kudala ana ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan ma Honolulu, ma ka la 27 o Iulai, 1891, hora 12 awakea oia la.
No na mea i koe e ninau ia W.C. Achi, Loio ma ke kanawai. Hanaia i keia la 23 o Iune, 1891.
W.H. CUMMINGS,
Hope o ka Mea Moraki mai.
Penei na aina i moraki ia:
1 O keia apana aina ma Mokuea, Kalihi, Oahu, he 2 33-100 eka, a i hooliloia i ka mea moraki aku ma ka palapala kuai o D. K. Kekino i Kopeia ma ka Buke 84 aoao 228, e hookoe ana nae he 14 eka i hooliloia e Kapule ka wahine mare, a hooilina o ka mea moraki akui i ke Aupuni a me W. H. Cummings
2 5 Eka, 2 Ruda, 10 Peka ma Pelekunu, Molokai i hoakakaia ma ke Sila Nui Helu 5549 ma ka inoa o Pihi ka makuakane o ka mea moraki aku.
2343-4ts
Hoolaha Hooko o ka Moraki.
I KULIKE AI ME NA HOOKO ANA A KEIKAHI moraki i hanaia e Makalei, Kahalelanakana wahine a me Lucy Kanoho o Lahaina, Maui, ia J.C. Kiokiwood o Lahaina no, ma ka la 22 o Maraki, A.D. 1887, a i hoopaaia ma ke Keena Kaku Kope ma Honolulu, Oahu, Buke 105 a ma na aoao 108, 109, a md 110, a mahope iho hoolilo ia aku ia W. H. Cornwell o Waikapu mokupuni o Maui i ka la 21 o Augate, 1889, a hoopaa ia ma ke Keena Kaku Kope, Bue 105 aoao 108;
Ke hoikeia aku nei ka lohe, ke makemake nei ka Luna Hooponopono. Aie o keia Moraki e hooko i ua moraki ia no ka uhaki ia ana o na olelo, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka uku panee.
Ke hoike hou ia aku nei ka lohe, mahope aku o ka pau ana o na hebedoma ekolu mai keia la aku, e hoolaha ia aku no ke kuai ma ke kudala akea o na aina la i paa maloko o ka moraki, ma ka Hale Kudala o Jas. F. Morgan ma Honolulu, i ka hora 12 awakea o ka Poakahi, Augate 3, 1891.
No na mea i koe, e loaa no mai ia W. O. Smith Esq., mai ka Loio no ka moraki.
W.H. CORNWELL,
Hope o ka Mea Moraki mai.
Honolulu, Iune 23, 1891.
O ka aina maloko o na moraki la, oia no:
Kela pa a me ka hale e waiho ia ma Kilolani, Lahaina, Maui, i kuhikuhia ma ka Palapala Sila Nui Helu 4445 a Kuleana Helu 10221 ia Makalei.
A me kela mau apana aina e waiho ia ma Polapola, Lahaina, Maui, i kuhikuhi ia ka apana ekahi a me apana olua o ka Palapala Sila Nui Helu 198@ a Kuleana Helu @
@
Hoolaha hou.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Paeaina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o OWEN JONES HOT, o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole.
Ma ka heluhelu a ma ka waiho ia ana maio ka palapala noi a Hanakaulani Holt, wahine kane make e hoike ana ua make kauoha @ Owen Jones, Holt ma Honolulu ma ka la 18 o Iune, A.D. 1891, a e noi ana e hoopuka ia ka Palapala Luna Hooponopo Waiwai ia John D. Holt jr.,
Ke kauoha ia aku nei o ka POALUA, la 14 o Iulai, 1891, hora 10 a.m. ma ke Keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Aliiolani Hale @ manawa a me kahi e hoolahie ia ai na @ ma ia wa e hele mai ai ka poe a pau i pili @ ka mai ina he kumu oiaio ko lakou e @ i ua noi la.
Hanaia ma Honolulu, Iune 22, 1891
Na Ka Aha:
HENRY SMITH
Kakauolelo
2343-3ts
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI A@. Elua o ko Hawaii Pe Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Mokupuni o Maui Hawaii Pe Aina. Ma ka waiwai o KAMAKA, @ Wailuku, Maui, i make.
No ka mea ma ka la 8 o Iune, M.H. @ wihoia mai imua o ka Aha kekahi @ oleloia, oia no ke Kauoha Hope Loa a @ i make aku la; a me ka Palapala @ ana e hooiaioia keia Palapala Kauoha a @ puka hoi ka Palapala Luna Hooko@ Keanu, ua waihoia mai e W.R. Keanu
Nolaila, ua kauohaia o ka POALUA @ 4 o Augate, M.H. 1891, ma ka hora 10 a.m. ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Wailuku Maui, oia ka la me ka hora e hooiaio @ Palapala Kauoha, a e hoolohe hoi no ia @ mai, a me ka poe a pau i pili, e kue @ pala kauoha a me hoopuka ana i ka @ pala Luna Hooko.
A ua kauoha hou ia e hoolaha no ia mea @ na pule ekolu iloko o ke KUOKOA, he nupepa pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.
Kakauia ma Wailuku, Ko Hawaii Pae Aina Iune la 12, M.H. 1891.
GEO. E. RICHARDSON
Lunakanawai Kaapuni Apana
2342-3t
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Elua o ko Hawaii Pe Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka @ A. ENOSA KIKAU no Waiehu, Maui k @ kauoha ole. Ma ke Keena.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana @ ka Palapala Noi a S. Ah Mi e hooko @ make kauoha ole o A. Enosa Kikau no Waiehu Wailuku, Maui, i ka la – o-1@ ana e hoopukaia ka Palapala Hooko Luna hooponopono Waiwai ia S. W. Kapule.
Ua kauohaia o kaa POALUA, ka la 4 o Augate M.H. 1891, ma ka hora 10 kakahiaka, @ manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua @ imua o ua Lunakanawai la, ma ka Hale @ kolokolo ma Wailuku, Maui a ma ia m@ a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a @ pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu @ ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o ke @ ona e hoolahaia ma ka olelo Hawaii @ pule maloko o ke KUOKOA, nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Wailuku, Ko Hawaii Pae Aina, Iune la 12, 1891.
GEO. F. RICHARDSON
Lunakanawai Kaapuni Apana @
2342-3t
AHA KAAPUNI APANA EHA, O KO Hawaii Pea Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o LUKA PEHU @ KAUHI w kana wahine mare ia i make. Imua o ka Lunakanawaii Kaapuni ma ke Keena.
No ka mea, ma ka la 5 o Iune, M.H. 1891 @ waiho ia mai imua o ka Aha kekahi palapala olelo ia, oia no ke Kauoha Hope Loa a Luka k., no Waimea, Kauai, i make aku la: @ Palapala Kauoha Hope Loa a Kauhi, ka wahine mare a Luka Pehu: a me ka Palapala H@ noi ana e hooiaio ia kela mau Palapala Kauoha a e hoopuka hoi ka Palapala Luna Hoo@ Kalihiola k., ua waihoia mai e Kalihiola @
Nolaila, ua kanoh@ia o ka POALUA, oia ka la 14 o Iulai, M.H. 1891, ma ka hora 10 a.m. ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Kolo@ ka la a me ka hora, e hooiaio ia’i ia Palapala Kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
Ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA, he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.
A ua kauoha hou ia, e hoopukaia na Palapala Kena no na hoike no ia Palapala Kauoha, a me na hooilina o ka mea make, e hele mai a e kue i keia Palapala Kauoha i ka wa i oleloia.
Kakauia ma Koloa, Ko Hawaii Pae Aina, Iune 12, 1891
JACOB HARDY,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha
2842-3t
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina-Ma ke Keena. Ma ka hana o ka waiwai o KEONI KUHIAU i make. He kauoha e kohoia ona manawa e hooiaio ai i ka Palapala Kauoha a me ka hoolaha ana aku no ia mea.
No ka mea, ma ka la 9 o Iune ua waiho ia mai imua o ka Aha kekahi palapala i olelo ia oia ka palapala kauoha hope loa a Keoni Kuhiau a me kekahi palapala hoopii e noi ana e hooiaio ia kela palapala kauoha a e hoopuka ia ka palapala lunahooponopono waiwai ia Lorrin A. Thurston i waiho ia mai e ia.
Nolaila, ke kauoha ia nei o ka POAHA, la @ Iulai A.D. 1891, hora 10 a.m., o ia la, ma ke Keena Hookolokolo o ua Aha ia ma @ Hale, Honolulu, oia ka manawa i koho ia no ka hooiaio ana i ua palapala kauoha la a me ka hoolohe ana i ua noi la, a me ka poe a pau @ e hele mai ai a kue i ua palapala kauoha la a me ka hoopuka ana i ka palapala lunahooponopono waiwai.
Kakauia ma Honolulu, Ko Hawaii Pae Aina, Iune 9, 1891.
Na ka Aha:
GEO. LUCAS, Jr.
2341-3t
Hope Kakauolelo Elua
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina. Ma ke Keena ma ka hana o ka waiwai o KAPIKA NAONE o Honolulu i make kauoha ole.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana ma@ ka palapala noi a Alakema Naone o Honolulu e hoike ana ua make kauoha ole o Kapika @ ma Honolulu ma ka la 5 o Iune A. @ noi ana e hoopukaia ka Palapala Luna Hooponopono Waiwai iaia.
Ke kauoha ia nei o ka POAKAHI la 29 o @ A.D. 1891, hora 10 a.m., imua o na Luna@ wai la ma ke Keena, ma ka Hale Hoo@ ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia ka manawa a me kahi e hoolohe ia ai ua noi la, a ma@ hele mai ai ka poe a pau i pili e hoike @ he kumu oiaio ka lakou e ae ole ia @
Hauaia ma Honolulu, Iune 8, 1891.
Na ka Aha:
GEO. LUCAS, Jr.
2341-3t
Hope Kakauolelo Elua
MA KE KEENA O KA LUNA kanawai Kaapuni Apana Ekolu o Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o KE@ (k) no Kahinano, Hilo, Hawaii, i make.
Ua heluheluia a au waihoia ka palapala @ S.D. Keolai, ka Lunahooponopono na ka Waiwai o Kekuewa k. no Kahiuano, @ i make, e noi ana e hoaponoia kona hoike @ a e hoopili ia aku ka waiwai i na hooilina @ hookuu aku iaia me kona mau hope ma ka oihana.
Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i @ POAKOLU, oia ka la 22 o Iulai, M.H. @ hora 9 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka manawa @ ia no ka hoolohe aku i ua noi la me @ kue ke hoike ia.
Hilo, Hawaii, Mei 11, 1891
F.S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, HPN
23413t
Hoolaha Hooko o ka Moraki.
O KA POE NO LAKOU NA INOA MA LALO iho, “The Western and Hawaiian @ment Company Limited, he Hui no ka @ ke hoolaha aku nei i ka manao e hookok @ moraki no ka uhaki ia ana o na olelo @ ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me @ panee o kekahi moraki i hana ia e @ Kee & Co. i na Hui la ma ka la 18 o @ 1887, a hoopaa ia ma ke Keena Kakau @ Buke 103 a ma na aoao 164-166 i h@ hoopaa no kekahi nota aie no ka @ $2500, e hookaa ia iloko o hookahi @ mai ka la aku i hana ia ai kela moraki hoolaha ia aku nei e kuai kudala aku ma @ ma ka Hale Kudaia o James F Morgan @ Honolulu, ke hiki aku i ka hora 12 awakea ka Poaono, Iulai 18, 1891, i keia waiwai @ ma ka moraki.
O ua aina ia i paa, oia no ka hoolimalima @ a Sing Chong & Co. ia Quong On @ hana ia i ka la 18 o Dekemaba, 18@ a @ ma ke Keena Kakau Kope Buke! aoao 396 o ka aina ma ke kihi hikina o @ na alanui Moi a me Maunakea ma Honolulu @ noho ia nei o ua Quong on Kee & Co. @ ike ia Pa 1. O ua hoolimalima la, no ka manawa he 30 makahiki mai Iulai 1 1886 @ @ ka uku he $375 o ka makahiki, a me na @ a pau o ua Quong On Kee & Co. la iloko @ hale pohaku la e ku la maluna o ka aina.
Kuike ke dala. O na lilo palapala na @ e lilo ai.
THE WESTERN AND HAWAIIAN INVESTMENT @ ma o W.W. HALL, Luna @
2342-4ts
Honolulu, Iune @
Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.
OIAI, UA HOOKOHU IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo iho i Luna Hooponopono Waiwai no na waiwai o John Swift @ me Kalihilihiokala (2) i make o Waikapu, Maui, nolaila ke hoikeia aku nei ka lohe i ka poe a pau he mau koina ka lakou i na waiwai maluna ae, e hoike koke mai me na hooiaio kupono iloko o eono malama, a i ole ia e @ mau loa ia aku no. A o ka poe a pau, he aie ko lakou i keia mau waiwai, e hookaa koke mai me ka hookaulua ole.
JOHN CROWDER
Luna Hooponopono o na Waiwai o John Swift (k) a me Kalihilihiokala (w)
Honolulu, Iune 1, 1891
2340-4t