Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 25, 20 June 1891 — KA AHA KUHINA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

KA AHA KUHINA.

I ka manawa i waiho aku ai ka Aha Kuhina e noho poo ia ana e ke keiki lalawai o Waimanalo i ka uhu kai o Makapuu, mahope iho o ka hoopuka ana mai o ka hapanui o ka Aha Kiekie i ko lakou manae alakai kanawai no kekahi ninau i ulu ae mawaena o lakou a me ka Moiwahine, ola hoi ua mana anei

ko lakou mau hookohu oihana kuhina oiai ua make aku la ke Alii ka Moi Kalakaua, ka imi pomaikai o Hawaii nei ma kekahi ano, aole paha? A noia manao alakai kanawai a ko kakou Aha Kiekie i hoopuka mai ai, ua waiho like aku la keia poe keonimana i ko lakou mau hookohu, a ua kaa i ke Alii ka Moiwa hine ka hookohu ana aku i ke keiki lalawai o Mana Hou. Samuel Parker i alakai no ka Aha Kuhina, a nana paha i wae kaokoa ka Aha Kuhina, a loaa keia Aha Kuhina o kakou e noho nei. A i ka wa a keia poe kuhina i kau ae ai ma ko lakou mau kulana no ka hana o ka lehulehu, ua mohala malie ae na manaolana o ka lahui, he Aha Kuhina keia e ola ai na iwi, a e hana ana la hoi lakou a hooko aku I na hana nui o ka lehulehu e like me oa mea i hooholo iokahi ia e ka Ahaolelo. Aka, a hiki mai nae i keia la, a he mau mahina loihi ae nei ko lakou noho ana ma la kulana, aole loa ka lahui i ike, ua lawelawe pakahi mai na kuhina e hooko i na pono o ka lehulehu. Aole no hoi ka Aha Kuhina i hoike mai i mua o ka lahui i ka lakou kahua hooponopono aupuni i manao ai no ka pono o ka lehulehu, ua noho hamau loa lakou a hiki i keia wa. O ke Kuhina Kalaiaina, eia no oia ke kalele muku nei, a o ka inoa kaulana i loaa iaia i keia wa, "Kale Mahope," a he puka ino keia ma kona aoao. Ke lohea ia mai nei na leo ikuwa ma na wahi a pau, no ka hoomaka mai o na alanui e ino, a me keia mau lono no, aohe eu ae o Kaahupahau. I ka makou hoomaopopo aku, hookahi no kuhina kalaiaina o ke kakauolelo nui o ke keena. Ola no hoi ka makapehu kuhina! Aohe hoi he olelo ana ae no ka elemakule ae makai, he olelo kau-

lana kahiko no kana, "aole lewalewa iho." O kana hana nui wale no a makou e ike nei, o ia ka hoolaha mai no na bona aupuni no na dala ma ka Hale Hoahu Dala Leta, aole nae he maopopo, ke aki ia aku nei paha kahi maunu, aole paha, a pehea la. A no na kuhina a e hoi elua i koe "aohe i maopopo," wahi a keomano. A ma ka ike maoli aku i keia Aha Kuhina, ua like me na kumulaau aohe lau ua maloo, ua a ula na mea a pau, a he ku kino wale iho no e kali ana no ke oki aku o ke kanaka oki laau. Ua nele maoli na puniu o keia poe kuhina i ka naauao kupono e hana no ko ka lehulehu mau pono iloko o keia wa kupilikii o ka aina. Ke uwe mai nei na mea a pau no ka hune a me ka poino o ka aina, ke emi hope nei na hana holomua, aole no he lohe ia aku, a i ole ike ia aku la hoi o kekahi mau hoolala hana ano nui a ka Aha Kuhina no kekahi mau keehina no na manaolana no keia mua aku, he ole loa no. Iloko o keia manawa nele i ka wai ole, a o na lua wai a ka moopuna a Kakina i hoomaka ai e hana ma Nuuanu, ua haalele waleia a ke ulu hou nei ka nahelehele, a o na dala a ka lehulehu i lilo mua, ua poho wale, oiai he wa kupono loa keia noia hana, he wa malo. O ke alanui pali o Nuuanu i hoomaka ia ai e hana, ua haalele loa ia a ke poho mau ia ka lehulehu a he nui wale aku. Ua nele anei ka waihona me ke dala ole i hiki ole ai ke hanaia keia mau hana? Ina no ka nele, alaila ua pono ka hana ole ia ana, aka ke lohe nei no nae makou aia no he puu dala nui ma ka waihona i hiki aku ka huina i ka $500,000, a o ka hana a na kuhina no ia mau dala i keia a me keia la, o ka wehe mau i na pahu hao, a ike aku i na eke dala, alaila pani hou aku ka pahu. Nolaila ma ko makou manao, he hana naaupo maoli keia ma ka aoao o ka Aha Kuhina, a ua lawa loa keia mau hana a lakou ina he poe keonimana lakou e hiki ai ke nema maoli ia aku e ka lahui, a he mea pono ia lakou ke ku ae a hoihoi aku i na hookohu kuhina, a e hoonoho hou mai i Aha Kuhina hou, elua haole a elua kanaka, hoihoi hou ae ia Kakina a me Hon. Damon a me kekahi mau Hawaii e ae. Malia paha e olelo ia mai makou aole i lawa ka manawa no keia Aha Kuhina, ke olelo nei makou, ua lawa loa, ina no e noho keia poe kuhina a pau ka honua i ke ahi, aohe no e ahu ana ka alaala ia lakou, he poe kuhina hoopilimeaai keia i ka mea hookahi, a ua haliu

kue ia mai hoi oukou e ka lahui, he makole ka oukou ka na haku, a ia ma o ka uwahi. Nolaila, ma ko makou ano he alakai no ka lahui, ke kukala aku nei makou i mua o ko makou lahui aloha, he mea pono i na apana a pau mai Hawaii a Niihau e hoike mai i ko lakou mau manao huliamahi no ka hilinai ole i keia Aha Kuhina iwikuamoo ole, keia Aha Kuhina palaualeio, keia Aha Kuhina puniu lolo ole, keia Aha Kuhina nana maka i na pono o ka lehulehu, keia Aha Kuhina hookae i ka lahui Hawaii, keia Aha Kuhina pukalua, keia Aha Kuhina uhalu a pela aku.