Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 21, 23 May 1891 — Page 1

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Patrick Makuakane
This work is dedicated to:  Kuualoha Pilger

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

@ XXX.

 

@ Hoolaha Loio.

 

@ M. LOWREY,

 

@ no ka LEHULEHU

 

-@-

 

@@@

@@@

 

@ me W. R. Kakela

@ makai o ka Hale

@ 2331 - 7m.

 

@@

@@@ ma ke Kanawai

@@@ PALAPALA NO

@@@ KA PUNI O OAHU

@@@ Ma Alanui Kalepa.

2@31

 

@@@

@@@

 

@ Kokua ma na mea a pau

@@@ me ke Kanawai.

 

@@@ ME KA AWIWI

Hilo, Hawaii  2331

 

@A. ROSA

(@KON@)

 

Loio a he Kokua

- @ Ke -

 

Kanawai.

 

@A HOOLAIO PALAPALA

@@@  Alanui Kaahumanu 2331

 

GEORGE P. KAMAUOHA,

 

Loio a he Kokua ma ke Kanawai

 

@ no ka Lehulehu

@@ Haawi Palapala Ao Mare.

No K@@@@ Akau, Hawaii.

 

-A ME-

 

@ EA ANA AINA.

@ma Kohala Akau, Hawaii.

2331

 

@ R. KAKELA,

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai

 

@ @@NA HOOLAIO PALAPALA.

2331

 

E@OCH JOHNSON

(ENOKA)

 

He Loio a Kokua ma

ke Kanawai,

@@@@ pau o kela Aupuni,

@ Hoolaio Palapala Kope no ka

@2 Kona, mokupuni Oahu.

 

@na Hana, helu 15 alanui Kaa@@

ma ke keena mua iho nei

@C. Achi.       2331

 

@@AM C. ACHI,

@a he Kokua ma ke Kanawai

@@a o na Aha a pau o keia Au@@

 

@otari no ka Lehulehu a Boroka

@@a Waiwai Paa.

 

@@ Oihana, Helu 36, Alanui

@, Honolulu, Oahu.  2331

 

@DER @ CO., (WAILAMA.)

@ K@@i Papa a me na Lako ku@

hale o na ano a pau, a me na

@ @@@ a pau e pono ai o ka hale.

 

@ o Alanui Moiwahine me Papa.

2331

 

@ES M. MONSARRAT,

(MAUNAKEA)

 

@@ a he Kokua ma ke Kanawai,

 

@ LUNA HOOLAIO PALAPALA

@ ia no na Palapala Kuahi, Palapala

@@@, a me na Palapala @ili Kana@

ae ma ka olelo Hawaii. D@@ no ka

@ m@ ka mo@@@@ ma na Waiwai Paa.

@@na Hana: Hale Pohaku @@@ ma ka

@@ ma Waikiki o ka Halewai, alanui Ka@@

2@@@

 

LILILEHUA

 

@ LOIO ME KE KANAWAI.

@@ Hoolaio Palapala no ka lehulehu, kakau

@ Palapala Kuai, Hoolimalima Mo@aki, me

@ ano palapala pili Kanawai a pau

@na Oihana   Kawehion@@@@@ Ka@@@@

Molokai                                   @@@@

 

@. T. WATERHOUSE,

(WALAKAHAUKI)

 

@ Halekuai o na Lole Nani Panio!

LAKOHAO.

 

NA LAKO HANA MAHIKO,

A PELA AKU KE NUI WALE.

Alanui Moiwahine, .. Honolulu

233

 

NANEA KAMAHAO

 

O KE

 

KEIKIALII

 

ROMEALA;

 

-@-

 

Ui Kila Mageneti

O PARAMERI.

 

Ka Nani e haule ai ka Honua;

Ka Mahina Meli o Salaredina;

Ka La alohi o Mulisedera;

Na kulu Koko kamahaa Ekolu.

 

Na Ui Hookelakela

O KE AO HOLOOKOA.

 

KA NANI

 

PUUWAI UAHOA O KA "HONUA NEI,

-A O KE-

 

Kila Magneti o ke Aloha - "O harameri no ia."

 

He poha ana na ka malamalama me ka ikaika, he owe ana me ka halulu, aia hoi, e kolili ana ua aniani kamahao nei o Ludiona ma ka paia hikina o ua keena la.

Emoole, maalo ae la ke aka lele o ka aina o ke Ao Olino me kona mau hiohiona maloko o ua aniani kamahao nui wale ia.

Ua nei ae ka leo mahalo o ke ana ina no ua aina kamahao la o ke Ao Olino, e akena-ana hoi no ke akamai a me ka pololei o na olelo a ke kilokilo wahine.

He mau minute pokole ka ke anaina makaikai ana aku maluna o ke kee hooleleaka o ka aina o ke ao olino, aia hoi maalo hikiwawe ae la la me he akaku la a iloko o na sekona pokole, e ku ana ka halealii aniani kamahao o Bima.

He kilakila me ka haaheo ke kulana o ua halealii, he nani hoi a me ka hiehie kona mau paia a na maka o ke anaina e makaikai aku ana.

Ua nei hou ae ka leo mahalo o ke anaina me ka huaolelo e akena ana i ka nani o ka halealii aniani o Bima, a no ka manawa e aneane e hapaha hora ka loihi, aia hoi, nalowale aku la ia me he aka wailua la, a o ke aniani kamahao hoi o Ludiona, pohina ae la ia me ka ohu keokeo a i ka wa a ka leo paapaaina o ka hekili pamalo i hakui pakolu iho ai, aia hoi, olapa ae ia ka malamalama o ua aniani kamaho la o Ludiona me ke ikaika nui no ekolu manawa, a ia wa i nalowale aku ai ka ohu keokeo e pohina ana iluna o ke aniani Ludiona, a iloko o ua aniani la e kau ana ka owili peopa o na huaolelo pohihihi i kahakaha ia me kei mau olelo Roma, MI.

A malalo iho o ua huapalapala, e kau ana keia huaolelo, Redina - Sedera.

I ka wa a ka owili pepa o na huaolelo pohihi e kau mai ana imua o na maka o ke anaina, ia wa i ike ia aku ai ke keikialii Romeala e puili ae ana i kona mau lima iluna o kona umauma a puana malie ae la oia i keia mau olelo:

O ua mea pohihihi la kela a'u i ike ai ma ka hihio aka heaha la ka puana o keia mau huaolelo.

Ua haawi ke kilokilo wahine Mamiona i na nana ana maluna o ke keikialii Romeala, a i ka wa a ka leo haluku o ke anaina i hoomaha iho ai, ia manawa i pane mai ai ua kilokilo ia.

E ke alii, o kela anei na hua pohihihi au i ike ai maloko o kau hihio?

Ae, e ke kilokilo, o ua mau huaolelo ia la nana i hoana e mai i ko'u mau noonoo maikai a iloko o ka uluahewa, aka, e ke kilokilo maikai, heaha ke ano o keia mau huaolelo a heaha hoi ka puana a ka moe, wahi a ke keikialii Romeala.

Ua kulou iho ke poo o ke kilokilo ilalo, a no kekahi mau minute eahou ae la kona poo iluna @ pane mai ia me keia mau olelo:

E ke alii, mamua ae o ko'u hoike ana kau ia oe i ka mea huna pohihihi iloko o kela mau huaolelo, e ae mua mai ia'u e waiho aku i keia mau hua olelo imua ou, a nau ia e pane mai me ka oiaio.

O kau mau mea a pau i makemake ai e ninau mai, e ninau mai ia'u a e loaa no ia oe ka haina me ka pololei loa, wahi a Romeala i pane mai ai.

Alaila, e ke alii, wahi a ke kilokilo i pane mai ai, aole anei oe i kaahele maluna o ke ao holookoa malalo o ka inoa hookelakela ka loea o ka honua, a o ka nani a haule ai ko ke ao holookoa.

Ae, e ke kilokilo, ua hele au malalo o ia moto no ka hookelakela ana me ko ka honua nei mau loea a no ka panina o ka'u mau huaka'i, ua hulihoi mai ia au no ko'u aupuni nei me ka inoa hanohano he moho no ke aho holookoa, a he haku hoi maluna o na loea o ka honua.

Alaila, e ke alii opio, ua piha oe me ke kaulana o ka naauao, i ka noeau hoi a me ka ike, aka, e ke alii, aole anei i uhu hou kou manao e haalele iho i ke alo o kou makuakane nei, a kamoe aku i kou mau kapuai ma ke alahele o ka hookelakela hou ana no ka manawa elua.

Ua pololei oe e ke kilokilo, ua uhu hou mai na manao iloke o'u pela, a i ka wa a ua manao la i uhu mai ai iloko o'u, aia hoi, ua halawai e mai la me a'u keia haawina kamahao, a na ia mea i hoolilo mai i kau papa hoolala i manaolana ai i mea ole, a ina paha aole oe e hoea mai la, a ina o ko'u noho ana iho la no a hiki i ko'u hoi ana aku i ka opu o ka honua.

A - e ke alii, ua maopopo aku la ia'u ke alahele o kou pilikia, aka, o ko'u hoomaikeike ana aku i na mea pohihihi o keia mau huaolelo elua aole ia e hiki ia'u ke hoike aku i keia wa, aka, e kali iki oe a hiki i ka wa a Ludiona ke kamahao e hoi mai ai, mai kana huakai no loko o ka aina luhi o ke Ao Olino.

E kali me ka hoomanawanui, a ke huli hoi mai o Ludiona me ka hooko pono ia o ka'u mau kauoha alaila e lohe no oe i ka moolelo piha o keia mau huaolelo pohihihi elua.

Me keia mau olelo a ke kilokilo hoani pakolu ae la ia i kana kookoo ohe, a o aku ia la imua o ke aniani kamahao o Ludiona me ka panai pu ana aku i keia mau olelo: E hoi e like me kou mau e Ludiona! Emoole aia ua aniani kamahao ia ma ka lima o ua kilokilo ia, a o ia ka ua kilokilo nei i huli hou mai ai maluna o ke keikialii Romeala a pane mai:

E hoouna aku ana au ia Ludiona no ka aina luhi o ke Ao Olino no ke kaili ana mai i ka owili pepa o na olelo pohihihi i loaa ai he mau hoike oiaio o ka'u mau olelo.

Me keia mau olelo a ua kilokilo ia, kaikai ae la ia i ka ohenana makalii o Ludiona a kanaenae hope iho la i keia mau olelo.

E Ludiona ke kamahao--wahi a ua luahine kilokilo nei, e hele oe no luna o ka aina hooluhi o ke Ao Olino, a kaili mai i kela owili pepa o na huaolelo pohihihi, a e lawe mai imua nei o'u me ka hakalia ole.

Me kela mau olelo a ua luahine kilokilo ia hookuu aku la oia i ka ohenana o Ludiona a ia wa i huila ae ai ka malamalama o ua aniani kamahao la, a iloko o ka imo ana o ka maka ala oia e-

Moe kokolo ana ka uwahi o Kula

Haukololio i ke alo o na pali.

Me he aniani ku la i ka onohi

Ka halaoa i kuu lihilihi

Ae e ka makamaka heluhelu, ua oili aku ua aniani ia o Ludiona me ka hikiwawe nui a moe aweawe aku la ke ao mahope ona me he hoku welowelo e welo ana iloko o na aouli, a na ia mau ano o ua aniani la i hoopioloke aku i ka manao o ke anaina o na alii a me ka poe kilokilo, a noho iho la lakou me ke kau o ka weli a me ka @@hia no kahi luahine kilokilo kamahao nui wale.

He hapalua hora ka loihi o ka manawa a ke anaina i noho iho ai me ka hakanu, aia hoi hakui iho a ka leo o ka hekili me ka ikaika nui, olapa ae la ka uwila me ka weliweli a ia wa i pane hou mai ai ke kilokilo imua o lakou me keia mau olelo:

Ua hooko ia ka hana a'u i kauoha aku nei, a eia ae o Ludiona ke huli hoi mai nei me kana ukana makamae, a e na alii a me na kilo, ina ua hoopunipuni o Mamiona ia oukou aliala e lawe i ka oukou mau pahikaua pakahi, a e pepehi mai ia'u.

Aole i pau pono loa aku na olelo a ua luahine kilokilo la, aia hoi hulia ae la ka malamalama me ka ikaika loa a hakui hope iho la ka leo o ka hekili me ka weliweli nui a ia sekona no aia ka ohenana Ludiona e paa ana iloko o na lima o ke kilokilo Mamiona.

E Ludiona! wahi a ua kilokilo la ua loaa anei ka mea au i kauoha aku nei ia oe?

Ae -e ka haku o ka lewa! wahi a ka leo i pa-e ae ai.

Alaila e hoike mai i ua owili pepa la o na huaolelo pohihihi imua o keia anaina ina paha ua kulike ia me na olelo a Mamiona i wanana mua iho nei, a ina aole, alaila ua paa ko'u hopena ma keia ao.

E like me na olelo a ke kilokilo pela ka hikiwawe o ka ohenana kamaho Ludiona i oili hikiwawe aku ai mailoko aku o na lima o ka luahine kilokilo, a iloko o na sekona pokole loa aia ua owili pepa nei o na huaolelo pohihihi e kau ana ma ka paia hikina o ke keena nona hoi ka laula o eha kapuai, a he ewalu hoi kapuai ka loa me @@ huaolelo moakaka i kakahiaka ia iho maluna ona. 

MI

Redina--Sedera

Ua wawalo kupinai ae la ka leo apono o ke anaina no ka oiaio o na olelo a ke kilokilo, a e akamai aku ana a akamai mai ua anaina la, a o ke kilokilo Mamiona hoi huli ae la ia maluna o ke keikialii Romeala a kamailio aku la:

E ke alii, o ua mau huaolelo pohihihi ia anei keia au i ike ai ma kau hihio, wahi a ke kilokilo.

Ae e ke kilokilo, oia okoa no kela mai na lehua o kaana a i ke alo o makuaiki i na pali, wahi a Romeala i pane aku ai.

Alaila e ke alii, ua hiki mai kaua i ka hopena o ka'u mau hana hoikeike, a ano e wehe aku ana au i ka nane huna pohihihi o kela mau olelo, wahi a ke kilokilo.

Ua haawi mai la ke keikialii Romeala i na loheana no na olelo a ka luahine kilokilo, a oia ka ua kilokilo la i hoomau aku ai i ke kamailio ana me keia mau olelo:

E ke alii opio, o keia mau huaolelo pohihihi MI au i ike ai, aole ia he mea e aka o oe no ia ma ke ano o ka olelo ia ana

"Ka Loea Hookelakela" o na la a me na po Arabia he hookahi tausani me hookahi, ua pii ae oe mai ke kulana he Hooilina Kalauna no Parameri nei, a i ka pane poo o ka haahelo loa "Ka Noeau Hookelakela o ke ao holookoa."

Aole aoe e loaa mai

He ulua ka papa no ka moana

Kapeku iho ko hiu

Komo i ka eke taleka.

Iloko o keia hanohano nui i loaa ia oe, ua hulihia ko ka honua nei ia oe, a o na kupuna hoi o ka lewa ua naka haalulu lakou nou, no ka mea ua hiki aku ke kaulana o kou inoa imua o lakou me he waimapuna la, a na ia mea i kono aku i na kupua, na gini-ai a me na haku no a pau o ka lewa e haawi lakou i ko lakou ikaika a me ko lakou mana a pau maluna o ka aina o Homelana, ma ke ano o kahi ia a lakou i manao ai maluna o @ua aina la lakou e aa mai ai me ko lakou mana a hoohoka mai ia oe ma na ano a pau.

Alaila e ke kilokilo, heaha ka hana oia aina ame na kumu o ua poe kupua oia aina a me na kumu o ua poe kupua la i koho ai o Homelana ka puuhonua a lakou i manao ai malaila lakou e  aa mai ai e hoohoka ia'u, wahi a ke keikialii Romeala.

Aole i pau.

 

HE MOOLELO

 

-NO-

 

WALAKA RARE,

 

-KA-

 

ILIO AHIU O NA KUALONO

 

-A I OLE-

 

KE HIENA OPIO O NA HILANA.

 

---

 

MOKUNA X

 

--

 

E na naita, o ka hooko kauoha wiwi ole iloko o ko oukou mau puuwai, oia ka mea nana i haawi mau i ka lanakila hiwahiwa ma ko kakou aoao i na manawa a pau.

A iloko o ka kakou poe kahua kaua a pau i hele ai, e ae mai ia'u e ko'u poe hoaloha a hoomanao aku maluna o oukou ma ka olelo ana o oukou ke ki o ka make a me ke ola o kela lahua kipi.

Ano, e na naita, iloko o na minute pokole i koe e naka haalulu hou auanei na papalina lepo o Alanai nei me ka ikaika o na pukuniahi, a o kona mau lehulehu, e mae no ia imua o na poka wela o ke kahua kaua.  Ae, e na naita, oia na haawina e hoea mai ana iloko o na minute kakaikahi i koe aku auhea ka kakou mau pukuniahi a auhea hoi ka kakou mau poka wela?

E na naita, ua kiola aku kakou ia mau mea maluna o ka lepo haaheo o keia kahua kaua poina ole o loko, a ua haalele hope aku hoi kakou ia lakou maluna o ke lepo poina ole o ke kahua kaua o Alani nei, aka, e na naita, e like me ka'u i hoomanao mua aku nei maluna o oukou, o oukou ke ki a me ke ola o kela lahui kipi, a o ka hooko kauoha wiwo ole iloko o ko oukou mau puuwai, oia ke kahua e loaa ai ia kakou ka lanakila.

Alaila, e na naita o ua mau kahua la, oia ka'u e lawe hou mai ai no keia kahua kaua hope o Alani nei, a mohai aku ia kakou e alana ia me ka maka o ka pahikaua a e hoolaa ia hoi ka kakou mau koko e ka waha weliweli o na pukuniahi a ka enemi, no ka hoike ana aku ia lakou,

O ke kahua kaua ko kakou hanohano,

A o kona mau lehulehu ko kakou home,

E mohai ana i ko kakou hanu,

E alana ia me ka make.

 

Ano, e na naita, e makaukau ma ko oukou kulana, a e hoolohe no ka o-le hoailona, no ka maki ana aku imua no ke kahua kaua hope loa o Alani.

Me keia mau olelo a ua keikialii la, lawe ae la kona mau naita i ko lakou mau kulana o ka makaukau nui, a ma ka olelo pokole ana ae no kaua e ka makamaka heluhelu,

Hea Kaiolohia hoolale kaana

He ane aloha ia'u ke kula o Niniwai

O keia manawa a ke keikialii Walaka e hoomano nei me na olelo hoolana o ka wiwo ole maluna o kona mau naita, oia pu na minute a ke keikialii Irelani e hoomakaukau ana i kona puali nahaha ma ka hoopiha hou ana me nakoa pakui, a iloko o na minute he aneane e hapaha hora, aia ua niuhi hae nei o ka welau akau ua elieli kulani ka Haleauau, a i hakalia wale no i ke kukaepele a hoani aku.

Alaila, e hoomanao a hoomaopopo iho kau e ka makamaka heluhelu, o ka makaukau like ana o keia mau aoao elua me na manao lili o kekahi i kekahi, e hoea mai auanei na minute e wela ai na kula laula o Alani me na poka pukuniahi, a o kona mau kahiko nani hoi e pouli no ia i ka uwahi eleele o ka pauda o ka hoouka kaua hahana e hoea mai.

Oiai, aia ka manao lili iloko o ke keikialii Hiki no ke alakai opio o na koa aahu ulaula, ua kukuni paa ia kana hoohiki, e hahai oia ma ka meheu o kela alii Irelani kipi a hiki i kona paa pio ana @ala, a ke ole pela, alaila me ka oi o kana pahikaua e hopu pio ia ai ua keikialii Hiki la o Irelani.

Ano e ka makamako heluhelu, me keia mau ano a e la e ike iho ai kaua a na ia mau mea i kono aku i keia mau aoao a elua e aa me ka wiwo ole o ko lakou puuwai e kaihi ae i ka hanohano o ka lanakila ma ko lakou aoao, e like me na haakohi ana a na manao lili iloko o lakou.

Aka, e ka mea heluhelu, na ko au o ka manawa e kuailo mai i ka mea nana e nohoalii ana ke kahua kaua o Alani, oiai, ma ka aoao o ke keikialii Hiki o Irelani, ua maopopo ia kaua, he mea hewa ole ka loaa ana he lanakila iaia me keia puali kaua nui hewahewa, a ma ko ke keikialii hoi o na Hilana aoao, he mea kanalua ka olelo ana ae e loaa ana ia lakou ka lanakila imua o na tausani Irelani, malia nae paha o kinikohu iho e like me ka olelo a kahiko,

Puali ka hau nui i ka hau iki. Oiai, he poe iki nioi wela wale no keia a pau e mahahahana ai na lehelehe o ua poe Irelani la.

No laila, i ka wa a ke keikialii i Walaka Rale i hoomaha iho ai i kana mau olelo hope maluna o kona mau naita, poha alapine ae la ka leo o-le hoailona a ua keikialii la, aia hoi, oili like aku la oia me kona mau naita me he makani puahi-ohio la e holo ana maluna o na launahele.

E hulali ana na pahikaua a ua mau hiena olali la imua o ka malamalama o ka la kru ahiahi, a o ko lakou mau kulana kau lio mau ua la la o ke kaua hookahe koko weliweli a hoea mai, he lua ole ia o ka nani a me ka hiehie, me he la, e keha maoli ae ana no i na olelo kahoahoa a ko lakou alakai wiwo ole,

Ua kuni ia ka lakou pahikaua,

Me na huaolelo o ke koa a me ka wiwo ole

A kuahaua aku i ko Europa

He ilio ahiu oia no na kualono.

Emoole, aia ka puali naita o ka aahu niaula ke hookokoke aku la i ka waha o na pukuniahi a ka enemi, no lakou hoi na poka wela i makaukau e puhi ae i na naita ulaula o Wale iloko o ka lewa i ke sekona mau loa e loaa aku ai o ke kauoha no ke ki poka ana, aka, e ka makamaka, o ka ulolohi a me ka hakalia loa o ka loaa ana aku o ke kauoha no ka hoohana ia ana o ikaika o ua mau hapauea moe leop ia me kona mau waha poepoe e hamama ana iloko o ka lewa, na ia  mea i haawi aku i ka haaheo nui ma ka aoao o na naita ulaula o Wale, no ka oaa ana ia lakou he wa e hoouka aku ai i ke kaua wawahi i na koa o ka batari pukuniahi, a kaili ae hoi i na hoomalu ana o ua mau batari ia malalo o ko lakou mana.

Nolaila, me ka eleu a me ka wiwo ole o na haawi kauoha ana a ke keikialii Walaka, holo aku ia lakou me ka puahi nui imua o na waha hamama o na batari pukuniahi e kau mai ana, a i ke sekona mua loa o na koa Irelani i wehe mai ai i ka leo paapaaina o ka lakou mau pukuniahi me ko lakou mau poka wela e hihio hele ana iloko o na ululaau o Alani, aia hoi, e hoouku ana ke keikialii Walaka a me kona mau naita i ke kaua wawahi i ka mana a me ka ikaika o na batari pukuniahi o ka enemi.

Aole i pau.      

Na hooponopono aupuni makepono o Helevetia

O ka nui o na luna aupuni o keia wahi Ripubalika kahiko o Helevetia, he 6.829, a he kanawalu hapa 100 o na luna aupuni, na pili i ka oihana leta.

Mailoko mai o keia heluna o na luna aupuni maluna ae, he 2.262 o lakou, he pa $200 wale no kau uku o ka makahiki; he 2.237, mai ka $200 a i ka $250 pakahi o lakou; he 1.107, mai ka $300 pakahi a i ka $100: he 405, mai ka $400 pakahi a i ka $300; he 292, mai ka $500 pakahi a i ka $600; he 301, mai ka $600 pakahi a i ka $700, he 168, mai ka $700 pakahi a i ka $800; a he @7, ma ka $800.

 

Hoohui Aina.

 

O keia mau olelo maluna ae ke poo o kekahi manao awahua i kakau ia no Ka Leo o Diablo Mei 18, aole he hookahi wale, aka ua nui a makena wale na manao i kakau ia e ka mea kakau malalo oia poo hookahi, a ua lawe mai au i kekahi o lakou no ka panee ana aku imua ou e kuu lahui a na oukou hoi ia e kaana pono iho, oia iho kela:

Ua aho maoli no ko kakou hoohui ana me America. Auwe! aloha wale ka aina hanau, aloha ko Kuokoa a na'lii haipule a me ko lakou mau makaainana haipule a hoolohe i ka leo o ko lakou alii, a lakou i moe like ai iloko o ke kapa ino, ka lehu ahi a me ka hoonele ana i na opu aole e ai i ka ai, ma o ka leo alii la i i mai ai. "He manaolana ko'u e hoihoi hou ia mai ana ko ea o ka aina ma na leo pule, @a ua hooko ia, mai ka lani iho me ka eha ole o ka ili aka me na huapule a na'lii a me ko lakou mau makaainana, a oia kou waiwai hooilina e Hawaii aloha.

Ahiki i keia la, eia ka na ka aia, na ka hua o ka puhaka a ka olulo i noho koaka a hoohaumia ia na wahine ou e Hawaii i na la mamua, i lihi launaole mai i ka huli ana i neia mea maikai he Kuokoa nou e Hawaii kaulana! eia ka @a ia nei e hoohui a haawi ia oe e Hawaii no America, kai no i ka wa haunaele e komo mai ai o America e hoomalu me na koa i uka nei o ka aina, wahi a ke kuikahi a Kakina ma i hoolala ai ma ka halawai makaainana, ka halekeaka pake i pau ai na kuemaka o ka mea kakau o Ka Leo i ka helelei, a lilo na maka i ke kua hua ka waha i ka ua mea o ka huhu aole ia he haawi aina aka ua pookoi nae na huaolelo hoomalu he kipi.

A eia ke kipi maopopo, o ka nele oihana ke kumu o ka huhu lalau o ka waha me ka hilahila ole e haawi i ka aina o ke kanaka Hawaii.  Aohe i ikea ka huli aina ana a ka hapahaole, makaukau nae ka Hawaii maoli aole i paapuuaho i ka huli ana i ka mea e mau ai ke Kuokua.  Ke leha mau nei no ko lakou mau maka i na mauna mai laila mai na pomaikai ehiki mai ai.

A o ka oi loa aku o ka manao lapuwale iloko o keia kakau ana a ka mea haku manao o Ka Leo Debalo, oia kona makemake e hoohalike ia oe e ke kanaka Hawaii me na Ilikini, oiai oe eia no i ka hanohaweo o ke Kuokoa kahi i kau ai, mai ka lani mai ka honua no ka hoi o hapa a o ka hokae ino koke iho la no ka la ia kakou Hawaii a olelo mai o na Ilikini nohopio, e hoohalike ia kakou me lakou, a o ko lakou nohopio ana oia ka ke puunaue ia no kaua e Hawaii naauao a Kuokoa.  Lapuwale.                           Makee Aina.

Ua hala aku i ka make ma Kailua, Kona Akau, Hawaii, i ka hora 6 ahiahi o ka Poalima i hala, Mei 15, me kekahi mai piva ikaika loa, o Robert Kalanipoo, ka Luna Alanui nana i hana maiau i keia alanui maikai a ko Hookena e haaheo nei i ka nani a ke au Hoomaemae i kukulu ai a paa no ka pomaikai o ka lehulehu kamaaina a me na kamahele, a o ua kanaka hookahi nei no ka ke au lokoino i hoouna aku nei e hana i na alanui o Kona Akau.  A lala ma ke kahua o ka hana o lawelawe ana a hooko aku, kilia mai la e ka make a kailiia aku la.  Ma ka po Poalima, hora 9 paha ia, ua hoihoi ia kau kona kino wailua a kanu ia aku ia malalo o na iliili o Hookena, e moe kiai mai i ke alanui ana i hana ai a maikai no ka poe e ola ana.  Aloha no ia keiki o ka aina!