Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 19, 9 May 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Desiree M. Carlbom |
| This work is dedicated to: | Kamaka Ohana of Waimanalo |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA.
Ua makemakeia na hooilina o Kal@ (k), he lepera i make ma Kalawao iloko o Mei 188@, a me George Horao, he lepera ao Honolulu i make ma ka la 19 o Iune 18@, e kii ae ma ke Keena o ka Papa Ola, me na hooia kupono o ko lakou kuleana i ke k@ dala o ka waiwai o na mea i make. DAVID DAYTON,
2@ Peresidena, Papa Ola
Ua makemakeia na koho no ka hoolawa ana i ka poe mai ma Kalaupapa, Molokai, mai ka 100 a i ka 1000 Pai-ai o ka pele e like me ke kauoha a ka lunanui, e waiho ia me keia keena mamua no o ka hola 12, awakea o June 23, 18@. E lawe ia oa Paiai a waiho ma ka awapo ma Kalaupapa. I @ iho o ke Pai-ai me ka helu ole i ka wahi o waho.
E hoolawa ia na Pai-ai me ka pule no ka manawa he elua makahiki e hoomaka ana mai ka la 17 o Augate 1891.
E waiho ia mai e ka mea e lilo ai ka @ he @ona no ka hooko pololei ia o ka aelike.
Aole i hoopaa ia ka Papa Ola e ao aka i ke koho haahaa loa a koho e ae paha.
DAVID DAYTON.
2336-4ta. Peresidena o ka Papa Ola.
Ka Nupepa Kuokoa
M E
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
No ka Makahiki, $2 00
No Lono Mahina, 1 00
Kuike ka Rula.
HOOPUKALA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M. WHITNEY, Luna Nui,
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono
POAONO, MEI 9, 1891
HAHA NA LIMA O KE KOOLAU E:
Ke parola nei na lono me ka hikiwawe, eia ke Alii ka Moiwahine ke haha mai nei kona mau lima ma ka hoonohonoho oihana ana, mai na oihana nui a hala loa i ka pale halii o lalo.
Ina he mau lono elaio keia a makou e lohe nei, alaila, o ka makou wale no e kaulono aku nei i ke Alii e oli na hana oia ano, a e noho oe e Kalaoi i kou kapu, e waiho aku na kou mau luna aupuni e hoonoho ko lakou mau lalo mai ma na oihana, no ka mea, o oe he mea oe aole e hiki ka hoahewa ia ma ke kanawai, aole hoi e ili na ahewa aua a ka lehulehu maluna ou, au oki ia hana na ka makaainana, aole nau na ke Alii, ka Wohi, aole loa.
O Kou waiho malie aku pela, he mea auanei ia e hoomauia ai ko ka lehulehu hilinai a paulele maluna eu, a o kou komo kino ana mai, he mau mea hoemi ia i ko ka lehulehu mau manao ohohia a aloha nou, he kumu hoi ia e hoouluhua mau ai ia oe, no ka mea, ina he oiaio keia mau lono, alaila, ua like no ia me kou ae mai i ka lehulehu e ku a e nema malie aku ia oe me na maka hoihoi ole.
UA LOHE mai makou, ua hookikina ae nei ke Alii ka Moiwahine i kona Kuhina Waiwai e hoonoho i mea okoa ma ka Buro o ka Oihana Leta Nui ma Honolulu nei, a nolaila ua kauohu ae nei ke Kuhina Waiwai no ka makau i ka leo alii, e waiho mai ka luna leta nui o keia wa ma ka la 15 o Mei nei. Aole he kumu no ka hoopau ana ma ke kauoha. Aka, he mea nae ia e lele ai ka hauli o na luna aupuni a pau e lawelawe ana i na oihana hilinalia me ka pololei, ka hoopau wale ia ae no me ka hala ole.
O ka Luna Leta nui o keia wa, Mr. Fredrick Wundenberg, o Kikiula i Kauai kona onehauau, a o kona makuakane oia ke Kakauolelo elua o ke Keona Kalaiaina no kekahi mau makahiki loihi, a no ka make ana maluna o ka lepo o Hawaii nei i hooki i kana lawelawe oihana ana no ke aupuni Hawaii.
Ua noho ka luna leta nui ma ka oihana no elima makahiki a me hookahi malama, a ole ka luna leta mua nana i lawelawe ka oihana leta, hanako hale leta a me ka bila kikoo hale leta, me ka holomua ma na ano a pau. Aole wale ma ka ma@ a me ka eleu o ka hoounaia ana o na leta, aka, ma ka hoeueu liilii ana kekahi i na uku hali a me luna leta; aole wale me ka ho@ ia ana o ka @anako @ hale leta, aka, ma ke kukulu ana i oihana @hoomaaia ai na kanaka i ka malama a hoilili @ ale me ka ukupenee haahaa loa i loaa ole i ke aupuni. A maluna ae o na mea a pau, oia ka hiki i ka oihana leta ke uku i kona mau lilo p@ iho.
Nolaila, ke puka aku nei o Mr. Wunderberg mai ka oihana leta me ka maemae a me ka haaheo, oiai, ke hoopau ia nei oia me ke kumu ole a me kekahi kike eleele ole ma ka lawelawe oihana ana.
Ua pii mahuahua ka hoohana ia ana o ka Banako Hale Leto malalo o Mr. Wundenberg a hiki i ka $1,113,632.08 o na dala hoomoe, a i ka 8,299 poe hoahu daia hoi, me ka bona ole o keia kanaka, o ka hilinai wale ia aku no. A o ke kanaka akahiakahi e noho ae ana i keia wa, he mea pono ke waiho ia mai kekahi bona nona. A o ka mea e noho ae ana ma kahi o keia keiki Hawaii e hoopau ia nei, ua maopopo no ia makou, hi eiwa wale no on a malama e noho hoolimalima ai a peku ia aku.
KA AHA KUHINA, KA MOIWAHINE A ME KA LAHUI.
Aole anei i lawa na kumu e hoopii luna nui ai i ka Aha Kuhina o ka Maiwahine i kela wa? Aole lakaou i lawa i ka lolo enoonoo ai no ka pono o ka lahui, a ke ai wale nei lakou i na dala uku malama a ka @ahui i like loa me na mai lepera ma Molokai ka hana ole. I elua anei a ka lahui mau halemai e malama ai iloko o ke au o ka Moiwahine, o ka halemai o kona mau kuhina lolo hehee a me Molokai?
Aole makou e kala e nema nei i keia Aha Kuhina i ka noho palaualelo a @ ai wale i ka ai a ka lahui, aloe nai he wahi mea a eueu iki mai. O ka amo mai no a na maka, aohe nae he iwi kuamoo, ua kuolo haalele loa.
E nana ae i na hana hou o ka aina i hoolala ia no ka pomaikai o ka lahui. Ahea paeli ia mai ka nuku o ke awa o Mamala? Pehea ke alanui pali o Nuuanu i hoomaka ia ka hana? E aha ia ana ke alanui o Aalaloloa i kokoke e puka i Keanapanki? Heaha ka mea hana hou ole ia o ke alanui o ka lua o Pele? a pela aku, a pela aku. Mawaho ae o keia, aohe koho iki ia o na alii ahaolelo i lilio i kuhina, hookahi o laua he alii no eono makahiki.
Ma ka hoike "aohe lewalewa iho" o ka halemai o na kuhina o ka ia 21 o Aperila i hala, he nunui launa ole na huahelu dala ma ka waihona, ua anehe aku no i ka hapalua miliona dala. Eia nae ka mea haohao, o ka mili wale iho ia no ka lakou nei e mili ai, ahoe noonoo mai i ko ka lahui mau pomaikai ma na hana hou o loko nei o ka aina. Ma lia paha he mau huahelu makani wale iho no keia e hookuakii ia mai nei, he neo aku o loko. Ka hana ia mai hoi o na hana hou o ka aina.
Mamuli o keia mau hanan kuhao a ka Aha Kuhina me ka noonoo ole i ko ka lahui mau pono mamua, i hiu ia me ka lakou mau ihi i o a ianei, oiai aohe mau iwi kuamoo ponoi o keia mau kuhina he pahonohono wale ia no a pau, ke ike nei makou me ka hoohewahewa ole, ua uhi pu aku ka nema ia o ka lakoumau hana iloko o ka naau o ka lehulehu maluna o ko makou Moiwahine i alana mua ia e ola ana ka aina iaia, aka aole nae. No ka Aha Kukina ka hoowahawaha ia, a ua aahu pu aku la ia maluna o ka Moiwahine.
Heaha ka hoike oiaio no ka uhi pu ia ana aku maluna o ka Moiwahine? Eia, piha kui ka uwapo o Ainahou i na kanaka o na waihooluu like ole i ka Poalua nei, mamua o kona holo ana aku no Hawaii, aohe wahi leo @uro iki o ke ano ohohia mai na makaainana aku. Ua ku ia makou i keia hana makona a ka lahui oiwi, aka ua hoi mai me ka nalu nui a noonoo malia he kumu ko na makaainana o ke konakono ana. O ka mea i ulu mai iloko o ko makou noonoo ana, no na kuhina ka hoowahawaha ia, ili hewa iluna o ka Moiwahine.
No keia mau kumu paoloi iloko o na la mua i @ ai ka Moiwahine i kona au noho aupuni, ua ma@ makou ua lawa na kumu, ke manao na lolokaa oloko o ka Halemai Kuhina no ka pono o ka lahui mai o a o, e waiho mai i ka oi@ o ka lehulehu. He makehewa ke kali aku na ka ahaolelo o 1892 e kipaku mai, no ka mea he ku loa aku ia i ka hilahila a me ke keawe maoli iho paha auanei.
HALIA PANOONOO.
Mamuli o ka hooko ia ana o keia kanawai hoonoa date kopaa ma ka la 1 aku nei o Aperila i hale, ke kanawai hoi nana i ae i na kopaa o na aina e ae e komo dute ole aku i ka Pupubalika nui o Amerika Huipuia, ka aina hoi nona na makeke i ae ia ai ko kakou mau waiwai hooulu e komo dute ole aku malalo o kekahi kuikahi panailike no na makahiki aenei i hala, a me ke emi ana mai o ke kumukuai o ke kopaa mai na kumukuai o ke kopaa mai na kumukuai mai a kakou i ai halale ai mamua, ke hoomake nei kaou ike iloko o kei mau ia pokole i ke panoonoo a ke malohai mai nei na helehelena o ka poe e hakilo nei i na kahoaka o keia noho ana aku.
Ke poke mai nei kekahi mau oihana i ua hoolilo a pela no hoi me kekahi i mau hana e ae. Ua pau aku nei na la kipalale nui wale o ka poe e noho ana ma ke ano hoonuanua a hoohakalali, ke akahele a pakiko mai nei. Ke ike e aku nei nae makou i keia wa, ina e hoomau ia na ano paoa a ka makapaa e kaalo nei i ko kakou waiwai hooulu nui, alaila, e hele aku ana kakou i ke oki loa. Aka, ina e ea hou mai ana ke kumukuai o ua waiwai nui nei o kakou, alaila e paapaana auanei kakou. Ke ui nei kekahi poe, o ka hopena anei keia o ka ai palale, a i olle ia o ka hopena paha o ka uluaoa hopohopo wale ana i ke kuikahi a Kakina ma i hoolala ai?
KE KAPU O KA HALE ALII,
Ua Noa i na Punahele.
Me ka minamina a me ka menemene makou e hoike aku nei imua o ko makou e hoike aku nei imua o ko makou lahui aloha, ua aneane e hoolilo ia ke kapu o ka hale alii i mea ole, oiai, ua loaa mai ia makou he lono, eia ke noho nei maloko o ka hale alii kapu, kekahi poe wahine lehulehu a me kekahi poe kane, ua hookaawalela he mau rumi no lakou e moe ai malaila, a malaila pu e paina ai i na la a pau i hala ae nei, ua hookaawaleia he mau noho no lakou ma ka papaaina.
He mea keia i ike ole ia mamua, a i keia au wale no. O ka Hale Alii he waiwai kapu ia no ka lahui i haawi ia aku ma ke ano i wahi e noho ai ko lakou Alii ko Moi, a i wahi e malama ia ai ke kapu a me ihiihi o ka Moi a ola wale no ka mea i ae ia e noho malaila a me ka mea pili iaia. A mamuli o ka makee o ka lahui ia ihiihi a me ke kapu o ke alii, ua haawi hou aku la ka lahui i puu dala nui no na lilo o ka Hale Alii i mea e mau ai ke kapu a me ka ihiihi, aka, i keia au, ua noa, ua ae ia kekahi poe i kuleana ole e noho a e moe malaila, a e paina pu ma ka papaaina maloko oia hale.
A oia ka makou e olelo ae nei, ua noa ke kapu o ka Hale Alii no na punahele. A o ka makou wale no ma ka aoao o ka lahui e kaulono aku nei i ke Alii, e hookaawale koke ia keia poe mai kela hale kapu ae, oiai malia paha he mau home no ko lakou no lakou ponoi iho e noho ai. A i na e hoomauia ana ka noho ana o keia poe malaila, alaila, e aho no ke kono ana mai i ka lahui holookoa a pau e hoi aku e noho pu, a hookahi ka ai pu ana i ka loaa, a e moe pu hoi iloko oia kapu hookahi. Aole hoi o ka hoopunahele i ka anee ipuka, ka poe makilo, ka poe holoholo olelo, a hookaehoi i kekahi hapa o ka lahui.
A e like me ka makou i olelo mua ae nei, he mea noho hale wale no ke alii a no ka lahui ka waiwai paa mai luna a lalo, nolaila, o kona kino wale no ka i ae ia e noho malaila a me kona hoapilikino paa loa, a nolaila, aole no he kuleana o ke alii e ae wale ai i kekahi poe punahele e noho malaila a hehi ku i ke kupu oia hale. Aole loa.
KA HUAKAI IKE MAKAAINANA
A KA
Moiwahine Liliuokalani.
Ua ike kumaka mai makou, ma ka huakai a ka mokuahi Kinau i holo aku ai i ka hora 2 auwina la Poalua, Mei 5, i kau aku ai ke Alii ka Moiwahine Liliuokalani maluna ona, no ka hele ana aku e ike i na makaainana o na mokupuni ma ka aoao makani o Oahu nei.
Eia ka nui o ka huakai alii i holo aku.
Ke Alii ka Moiwahine,
Ka Mea Kiekie ke Kane Keikialii,
Ka Mea Kiekie ke Alii Kalanianaole,
Na lede ukali Mrs. C. B. Wilson, Mrs. C. H. Clark, Mrs. W. H. Aldrich, Mrs. Kaniu Lumaheihei a me Mr. Joe Heleiuhe, ke kumu a me ka Puali Puhi Ohe Hawaii he 33, na hoe waapa 7 a me 7 poe lawelawe, a@ipuupuu, kueue a pela aku.
I KA AINA HAAHEO O KOHALA.
E lele mua ana ma Mahukona, i ka Poakolu, Mei 6, e kau ana ma ke kaaahi no Niulii. Malaila e halawai a e luana pu ai me na makaainana no ka manawa a huli hoi koke no i Mahukona, no ke kau ma ka mokuahi a kaha loa aku
NO HILO HANAKAHI,
Kahi a ka huakai Alii i upu ai e hiki aku i ka la 7, a e hoohala no 3 ia. Ma ke ahiahi o ka ha o ka la, e kau ai ka huakai ma ke Kinau a lawe loa ia
NO KAALUALU, KAU.
E hiki ana i ke awa o Kaalualu i ka la 11, a mai kahakai aku e pii ai i ka "Ua Haao" o Waiohinu. E noho ana Kau no hookahi hebedoma paha, a na ka Malulani o ka la 18 o Mei paha e lawe ae i ka huakai alii a hoolele i
HOOKENA, KONA HEMA.
E kaana ana ke Alii i kona manawa ma na Kona e like me ka hiki oluolu iaia, a e haalele ana hoi i na Kona ma ka Malulani o Mei 28, hoi mai a lele
NO NA WAIEHA I MAUI.
Ma Wailuku a me Lahaina o Maui e kipa ai oia e ike i na makaainana mamua o ka huli hoi ana mai i Honolulu nei.
KA AHA NIELE O KALAUIWAHINE.
Ua noho ka Hon. S. L. Austin, ma na la 17 a me 18 o Aperila i hala, ma Honokaa, Hamakua, Hawaii, ma ke ano he aha ninaninau no ka hoopii pepehi kanaka ia Henry Silva makai kauwai, no ka make ana o Kalanaiwahine ma Kukuihaele ma ka po o ka la 25 o Ianuari, 1891 nei. O ka Hope Ilamuad@ G. K. Wilder a me Z.Paakiki ma ka aoao o ke aupuni, a o Hon. J. K. Kaunamano no ka paahao. Mahope o ka lawe ia ana o na olelo ike o na aoao elua a kaupaona ia, ua hookua ka aha nieniele i ka mea hoopiiia aole i hewa.
HELE HAAHEO HONOLULU IA KAMEHAMEHA.
O ka paani kinipopo mawaena o Kamehameha a me Honolulu i ka Poaono i hala, oia ka paani i komo ai ke anaina iloko o ka ulumahiehie a lealea, no ka mea, ua eleu ka paani ana o na puali a elua e hiki ole ai ke kamailio, a ua uwai ia na puni a i ka haahaa loa, oia hoi, he 2 puni a Honolulu a he 1 puni a Kamehemeha, hookahi nae komo ana i koe a Honolulu. Nolaila, ua haule ke Kamehameha i ka Honolulu ma keia paani ana. Manawa i paani ai, he 1 hora 35 minute. Lilo ma ka pakolu hili makani ana, he 5 a Meheula, 4 a Lucas. Ma ka aihue pahu, he 4 a Kamehameha a he 2 a Honolulu.
O Hawaii me Honolulu na moho hoopaipai kinipopo i ke kahua lealea o Makiki i keia auina la Poaono ae Mei 10.
I ka Poalua nei, ma ka hale noho o Hon. H. G. Crabbe me Peleula, Honolulu nei, ua hala aku la i ka make o Richard Meek (Liki Miki), keikikane a Kapena Keoni Miki i make mamua loa aku nei a kaikunane o Mrs. Crabbe. E hoolewaia ana ke kino kupapau mai Peleula aku i ka hora 4 o keia ahiahi.
HOOLAHA HOU.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o KEALIIAHONUI. Olelo kauoha e koho ia i la e hoolohe ai i ke noi e hoopau i ka Palapala Kauoha. No ka mea, ma ka waiho ia ana mai o ka Palapala hoopii a Ju@us Kaae e noi ana o ka Palapala Kauoha i hana ia ai e Kealiiahonui i make, i ae ia e ka Aha ma ka la 16 o Feberuari, 1865, e hoopau ia a o ka mea noi, Junius Kaae, e hookohuia oia i Lunahooponopono no ua waiwai ia, nolaila.
Ua kauoha ia, o ka POAKAHI. JUNE 22, 1891, ma ka hora 10 kakahiaka o ka la i oleoloia ma ka rumi hookolokolo o keia Aha, ma Aliiolani Hale, Honolulu, Oahu, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua palapala noopii ia, a o na poe a pau i kuleana i ka waiwai o Keliiahonui i oleloia, e hoike mai i na ne kumu ka lakou e kue ana i ka hoopuka ana i ka Palapala Lunahooponopono Waiwai, a me ka hoopau ana i ua palapala kauoha la.
Hana ia me Honolulu, Mei 5, 1891.
HENRY SMITH.
Kakanolelo. 2396-6ts
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA. Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ke Keena. Ma ka hana o ka waiwai o D. CORNSWELL, no Makawao, Maui, i make kauoha ole.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapala Noi a Mary Cornwell, ka wahine mare a ka mea i make, e hoike ana ua make kauoha ole D. Cornwell, no Makawao, Maui, ma Wailuku, Maui, i ka la - o Aperila, 1891, a e noi ana e hoopuka ia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Mary Cornwell.
Ua kanoha ia o ka POAKAHI. ka la @, o Iune, M. H. @, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia imua o ua Lunakanawai ia, ma ka Hale Hookolokolo, ma Wailuku, Maui, a ma ia mana @ a ma ia wahi no, e hele mai ai @ mea a pau i pili a hoike mai i ke kumu, i na he kumu olelo ko lakou, a ae o@ ia @ ua noi la. A o keia kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Beritania a me Hawaii i ekolu pule maloko o ka "Hawaiian Gazette" a me KUOKOA, Nupepa me Honolulu.
Kakania ma Wailuku, no Hawaii Pae Aina.
Aperila @, M. H. 1891.
GEO. E. RICHARSON.
Lunakanawai Kaapuni Apana @.
@
HOOLAHA HOU.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI. Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o KAHALEIWI (k). no Kamaee. Hilo, Hawaii, i make.
Ua heluheluia a na waihoia ka palapala noi a G W A Hapai, e noi ana e hoapono ia kona hoike hope no ka waiwai o Kahaleiwi (k) no Kamaee. Hilo, Hawaii, i make, a e hooholo ia ka waiwai i na @, a e hookuu aku iaia a me kona hope ma ka oihana Lunahooponopono waiwai.
Nolaila, ua kanohaia ua mea a pau i pili, o ka POALUA. oia ka la 9 o Iune, M. H. 1891, i ka hora 10 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii, o ia kahi a me ka manawa i koho ia ao ka hoolohe aku i ua noi la me na mea kue ke hoike ia. F. S. LYMAN.
Lunakanewai Kaapuni. Apana Ekolu o ko Hawaii Paeaipa.
Hilo, Hawaii. April 30, 1891 23@-3ts
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI. Kaapuni Apena Ekolu o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o KAAUHAU (k) no Kahinano, Hilo, Hawaii i make Ua heluheiuia a ua waihoia ka palapala kona hoike hope, a e hooholo ia ka waiwai i na hoo@ina, a e hookuu aku iaia me kona hope ma ka oihana Lunahooponopono waiwai.
Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i p@i, o ka POAKOLU, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe aku i ua noi la me na mea kue ke hoike ia. F. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni, Apana Ekolu o ko Hawaii Paeaina.
Hilo, Hawaii, April 30, 1891. 23@6-3ts.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI. Kaapuni, Apana Ekolu o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o MAIWELA (w). no Wailua, Hilo Akau, Hawaii, i make. Ua heluhelu ia a ua waihoia ka palapala noi a Kaahukane @, e noi aua e hooponopono ia ka waiwai o Maiwela (w), no Wailua, Hilo Akau, Hawaii, i make, a e hoonoho aku ia G W Akao Hapai i Lunahooponopono no ia waiwai.
Nolaila, ua kauoha ia ua mea a pau i pili, o ka POALUA, oia ka la 9 o Iune. M. H. 1891, i ka hora 10 kakahiaka, ma ka @ale hookolokolo o @ilo, Hawaii, o ia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe aku i ua noi la me na mea kue ke hoike ia. F. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni, Apana Ekolu o ko Hawaii Paeaina.
Hilo, Hawaii, April 30, 1891. 23336 3ts
HOOLAHA HOOHUI.
UA HOOHUI IA HE HUI, A O KA POE NO lakou na inoa malalo iho na lala: E. O. ALL @ SON, JONATHAN AUSTIN, WILLIAM V. LOCKWOOD a me EDWIN O. WHITE, eia lakou a pau ma Honolulu e noho nei.
O ka hana a keia Hui, ola ka lawe mai a me ka hoolako kukui uila.
O ka inoa o ka @ ui, o ka
Hui Uwila Hawaii.
O kahi e lawelawe hana ai, aia ma Honolulu. Honolulu, May 7, 1891. 2336-2ts
Hoolaha Hoolilo Waiwai.
UA HOOLILO MAI NEI O M. G. CORREA, o Hilo, Hawaii i keia la i na mea nona ka inoa malalo iho i kona mau waiwai a pau no ka pomaikai o ka pae aua i aie aku ai. Nolaila, ke hoike ia aku nei ka lohe i ka poe a pau he mau koina ko lakou i kela mau waiwai, e waiho koke mai mamua ae o ka la 1 o Iulai, 1891, a o ka poe i aie i kela waiwai, e hookaa koke mai ma ke keenao
HITCHCOCK a me HITCHCOCK.
Na Lunahooponopono Aie o M. G. Correa. Hilo, April 25, 1891. 2336 3t.
Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.
Ua Hookohu pono ia mai na mea nona na inoa malalo iho nei, i mau Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai o KAUKINI (k) i make no Punahoa, Hilo. Nolaila, o ka poe a pau i aie i ka mea i make e hookaa ae ia laua a o ka poe he mau kolua ka lakou, e waiho koke ae iloko o na mahina eono me na hooiaio kupono, o hoole mau loa ia aku.
SAMUELA KALAHIKI
MRS. HOAPILI KALAHIKI.
Mokuhonua, Hilo, April 29, 1891. 2336 3ts
Olelo Hoolaha.
E ike na mea a pau, ua haalele kumu ole mai ka'u wahine mare oia o Pa pahilei Kaapuiki, o Kauaula, Waialua, Oahu; a ua hele aku oia e like me ke alakai ana a kona, nolaila, ke hai ia aku nei ka lohe i na mea a pau, o na aie a pau i aie ia mahope aku o keia la e ua Papahilei Kaapuiki nei, aole loa au e uku iki ia mau aie mai keia ia aku; a o ka peo hoi e malama ana iaia, e hoopii ia lakou ma ke kanawai.
ISAAC KAAPUIKI.
Kauaula, Waialua, Oahu, May 4 1891. 2336 2@s@
Hoolaha Hui Aina o Peahi a me Opaua ma Hamakualoa, Mokupuni o Maui.
Eike auanei na lala a pau i kuleana i ka Hui Kuai Aina o Peahi. Ke kauoha ia aku nei oukou pakahi i kuleana i keia Aina Hui, e hele mai oukou a pau ma Pauwela, ke hiki aku i ka la 22 o Mei, M. H. 1891, o ia ka Poalima, hora 10 A. M. Oia ka la e akoakoa ai na Lala o ka Hui, Kuai Aina o Peahi.
Nolaila ke kanoha pu ia aku nei na Lala a pau i makemake e komo hou i ka aina o Opaua e hele mai a pau loa ma ka la i hai ia maluna oia ka la e lohe ai i @a nui o na dala maluna o ka mahele hookahi.
Ma ke kauoha a ka Peresidena..
MOSES KAHIAPO.
L. K. WAIPA, Kukanolelo a Puuku.
[2336-2t@]
Olelo Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.
Ua hookohuia ka mea nona ka inoa malalo iho e Hon. F. S. Lyman, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, i Luna Hooponopono Waiwai no Kekilo (k) i oleloia, e hoihoi mai ia u; a ina he mau koi aie, e waiho mai iloko o na maluna eono mai keia ia aku, o hoole mau loa ia.
J. KAHALEWAI.
Luna Hooponopono Waiwai o Kekilo.
Keaa, Kau, Hawaii, Aperila 20, 1891.
233@ 3ts
Hoolaha i ka Poe a John Kakina o Hanalei, Kauai, i Aie aku ai.
Oiai, ua hoolilo mai nei ia'u o John Kakina o Hanalei, Kauai, i kona mau waiwai a pau no ka pomaikai o ka poe ana i aie aku ai me ka mana piha o ka hope e lawelawe nona. Nolaila, ke hoikeia aku nei ka lohe i na kanaka a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai o na John Kakina ia, e waiho mai i ka lakou mau koina ia u ma ko'u keena hana ma Hanalei.
A o ka poe a pau i aie i ua John Kakina ia, ke noi ia nei lakou e hookaa koke mai ia'u a o ka poe a pau e paa ana i kekahi o keia waiwai, e hoihoi mai ia'u.
W. E. H. DEVERIL.
Lunahooponopono Aie.
Hanalei, Kauai, Aperila, 2@, 1891.
2335-4ts.
Kuai a ka Waihona Waiwai.
Mamuli o ka olelo hoohoio a ka Hon. S. B. Dole, kekahi o ua Lunakanawai o ka Aha Kiekie i hoopukaia ma ka la @ o Aperila, 1891, ua hookohuia mai ka mea nona ka inoa malalo iao i Waihona Waiwai ma ka hihia a Bihopa & Co. Kue ia John Richardson. I kulike ai me keia olelo hooholo, nolaila, mahope aku o ka la 23 o Mei, 1891, e kuai kudala ia aku no a kuai malu pana ma Wailuku, mokupuni o Maui, i na poo pipi kokoke he 250 oi aku a emi mai paha i kuni ia me ka hao (k) me ka lakou mau keiki i hanau mai ka la 21 mai o Malaki, 1886, a me 73 paha mau ho oia ka waiwai o John Richardson.
E kuai ia aku no ma na puu e like me ka makemake o ka poe kuai mai. Kuike ke Dala.
L. VON TEMPSKY,
Waihona Waiwai.
233@-3ts.
Hookapu Kai Lawaia.
Eike auanei na mea a pau ma keia, ua hookohu aku makou ia George Kaainoa o Koholaloa i Luna nana e malama a kiai i ko makou Kai Lawaia o Kaakaukuikae a me Koholaloa i hoolimalima ia mai o Mrs. Pauahi kihopa, James @. Dowset a me John Sumner.
Nolaila, ke papa ia aku nei na mea a pau, aole e lawaia me na mea a pau, a ki pu pana ma keia mau kai. Ua kapu loa ke kii ana i na H@e no elua mahina mai Augate 12, a pau na malama elua. O ka mea e kue ana i keia e hoopii ia no ma ke kanawai.
Owau o Letano, ke papa aku nei au i kuu kai hoolimalima makai o ka uwapo o Haaliliamanu a ma Waikiki o ke Alahao o Oahu a hiki i ke awe kumoku a me ka Loko o Kuwili. Ke hookohu aku nei au ia H. Piimauna i Luna nana e malama i kuu Kai Lawaia. Ua kapu loa ka kai i na mea a pau. O ka poe makemake lawaia e ninau mua ia Leong Kau. O ka poe hoolohe ole e hoopili ia no ma ke kanawai.
LEONG KAU.
Honolulu, Feb. 21, 1891. @
ALLEN & ROBINSON,
Na mea kuai papa o na ano a pau. E loaa no ma ka Uwapo o Pakaka, Honolulu, ma ke kumukuai makepono loa, no ka pomaikai o ka lehulehu e makemake ana e kukula hale. E kipa mai a e ike kuma@
@
Hoolaha Hoohui.
Ke hoikeia aku nei ka lohe, ua unuhi aku o N.C. WILLFONG mai ka hui aku o HOLMES & WILLFONG e la welawe hana ana ma Hilo, Hawaii. Ua kaa ae nei ia W. H. HOLMES ka lawelawe. holookoa ana o ka hui.
M. C. WILLFONG.
W. H. HOLMES, ma o K.
N. Holmes kona hope.
Hilo, Apr. @ 1891.
2334-@
J. HOPP & CO.,
Na Poe Hana ma na Lako Hale o na ano a pau!
Hana Moe, Na Uluna Pulu, Etc.
Noho no ka Hoolimalima ana, na Lako Hale me ka kumukuai emi.
Honolulu. 676p-tf.
Hoolaha aika Luna Hooko Kauoha!
O ka Waiwai o Rev. W. P. Kahale i make.
Ke hoikeia aku nei ka lohe i ka poe a pau he mau koina ka lakou i na waiwai o Rev. W. P. Kahale i make o Wailuku, Maui, e waiho koke ma@ i ka mau nona ka inoa malalo iho iloko o eono malama mai ka la aku o keia hoolahaia ana a i oie la e hoole loa aku uo.
Luna ilooko Kauoha o ka Hoo@ o Rev. W. P. Kahale i make.
Honolulu, Apr.15, 1891. 233 3-4t.
PETER P. DAVIS
KAMANA.
E LOAA NO KE NINAU MA KE KEENA
Ana Aina o S. M. Kaaukai, maluna ae o ka Banako o Bihopa Ma. E hoolawa pu ia na hana ma na Kuaaina ke hoonua mai ma ka leta.
@ 2@33-@
HE BUKE MOOLELO NO
GABERIELA LENOA!
Ka Ahikanana o ka Puali Kuresia.
Mamuli o ke noi pinepine mai o na makamaka i ka moolelo o GABERIELA LENOA i hoopukaia maloko o ka Nupepa KUOKOA, na oluolu i ka mea kakau Mr. T. P. Spencer (Kamaki) ke kuupau loa ana aku me holonui i ka moolelo piha o ua Kapena kaili wahine la o ka Puali Kuresia, e hoomaka ana mai ka halealii mai o Diana - Ka mare ana i ka wahine - Ka huakai i Berelina - Ke kaua o Auseturika me Jiva, a me ka hui hou ana me kana ipo aloha.
O na hooheno a me ka hoinainau - e hookahe ia aku ana ka aila iluna o ka wai lana la'i malie o ke aloha kane a me ke aloha wahine me ke kii o ua ahikanaua nei iloko o kona aahu koa piha o ka Puali Kuresia.
He $1.00 no ka Buke, a e hoouna mai na kauoha i ka mea nona ka inoa malalo iho.
S. K. PUA
2336-3t
Pahu Leta Helu 5.
Aina Kuai a Hoolimalima.
1. He 500 mau eka aina kuahiwi a pali i piha i na ululaau a he aina wai. He aina kalo k@kahi he 20 paha loi, a he hiki no ke hoomahuahua aku ma ka hoohuihui i na aina kauu laiki a me maia. Aohe laau kuku lanatana o keia aina. Hoolimalima uo ka malama he $25.00 a ua hiki no ke kuaiia no ke kumukuai makepono.
2. He 10 paha mau eka aina kula maikai oi aku a emi mai paha, i hiki loa ke hooliloia i aina kanu laiki, maia a kalo paha; he mau loi no kekahi maluna o ka aina. Aia keia aina ma kahi he hapalua mile mai ke awa kumoku maikai aku, kumukuai, he $800, a ina ma ka hoolimalima, he $15.00 o ka malama. Aohe laau kuku lanataua o luna o keia aina O keia mau aiua, aia ke waiho nei ma Molokai
"TRUSTEE"
2335.
Keena Bullentin, Honolulu.
Kuai o na Hoolimalima o
NA AINA MA HAMAKUALOA,
MAUI.
Ua loaa mai ia'u ke kauoha e kuai aku ma ke kudala akea ma kuu Hale Kudala ma Honolulu, ke hiki aku i ka hora 12 awakea o ka POAKAHI, Mei 25, 1891, i ka Hoolimalima o ka Aiua o Kealia-iki, nona na eka he 88 a e waiho la ma Hamakualoa, Maui.
O ka loihi o ka manawa hoolimalima, he 10 makahiki.
A ma ia manawa hookahi no, e kuai ia aku ai ka hoolimalima o ka aina o Keaaula ma Hamakualoa, Maui, nona na eka he 98.
O ka loihi o ka manawa hoolimalima, he 10 makahiki.
O keia mau aina maluna ae, he pono wai ko laua a ua kupono hoi no ke kanu kope a ano mahiai e ae.
No na mea i koe, e ninau ia
JAS. F. MORGAN
Luna Kudala.
2335-4ts
Hoolaha Hooko Moraki.
Mamuli o kekahi kuai i hoikeia maloko o kekahi Moraki i hanaia e Kaaikao (w) a me Kaukaaiole kana kane mare ia John McKeague o Heeia, Koolaupoko, Oahu, ma ka la 2 o Augate, A. D. 1879. a i kopeia ma ka buke 58 aoao 446 me 447 a o ua moraki la ua hooliloia mai ia Heeia Agricult Company Limited ma ka la 25 o Okatoba, A. D. 1885, a i kopeia ma ka buke 97 aoao 294 a 297.
Nolaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nana e paa nei ka moraki, e hooko ana oia i ka mana i haawila ma ua moraki la, mamuli o ka uhalia ana o na kumu aelike o keia moraki, oia hoi, no ka hookaa ole ia o ka ukupanee a me ka kumupaa.
A ke hoolaha hou ia aku nei, aia mahope aku o ka pau ana o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolahaia aku ai na aina i hoikeia ma ua moraki la no ke kudala akea ana, ma ke keena dudala o Jas. F. Morgan, ma Honolulu, ma ka Poaono, la 23 o Mei, A. D. 1891, ma ka hora 12 awakea o ia la.
E loaa na hoakaka ana o keia moraki ma ke Kaena Loia o S. K. Kane.
Penei na aina i morakila:
1 - Eka Aina me Heeia, Koolaupoko, Oahu, i hoakakaia ma ka R. P. 8627 L. C. A. 7241 ia Papaa i hooliloia mai e J. L. Keaunui ia Kaaikao, ma kekahi palapala kuai i hanaia ma ka la 22 o Iune, 1875, a i kopela ma ka buke 58 aoao 445 me 446, a pela pu hoi me keia apana aiua a pau loa e waiho ana me Heeia, nona ka Ili 1 69-100 eka i hoakakaia ma ka R. P. 5958 L. C. A. 3883 ia Pu hene ka makuahine ponoi o Kaaikao, HEEIA AGRICULT COMPANY LIMITED,
A. ASCHHEIM, Peresidena.
Mea Moraki.
S. K. Kane, Loio no ka mea moraki.
Hanaia, Honolulu, April 29, 1891.
2335-4ts.
KO BIHOPA MA,
BANAKO MALAMA DALA
E lawe no makou i na dala hoomoe ma ka ho@ie ana ma ko makou Ba@ Malama Dala malalo o keia mau kumu:
Ina e hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala Elima Ha@eri, e uku no makou i ka ukupanee ma ka Elima Hapahaneri o ka makahiki mai ka wa aku o ka lawe ia ana mai e ke dala, ke waiho ia ke dala hoomoe i ekolu mahina, a ua waihoia paha ke dala a haa na malama ekolu i ka wa e hoeponopono ia ai na helu. Aole uku panee e helu ia maluna o na dala hekina no na la elua paha o ka mahina.
Aole uku panee e uke ia i na dala e lawe ia ana maloko o ekolu mahina mai ka wa aku o ka hoomoe ia ana mai.
He 30 ia mamua ae o ka unuhi ana aku o kekahi kanaka i kana mau dala, e hoike e mai i ka BANAKO, a e lawe pu ia mai ka buke dala i ka wa e kikoo ai.
Aole dala e uku ia aia, wale no ma ke kikoo a ka mea nana i hoomoe mai i ke dala me ka lawe pa mai ka buke hoahu dala.
I ka la mua o Sepatemaba o keia a me keia makahiki e hooponopono ia ai na helu o na mea a pau, a o na uku-panee i uku ole ia maluna o na puu dala a pau e waiho ana me ke kikoo ole ia, e helu la ma ka aoao o ka mea hoomoe dala mai i haia na malama ekolu, a ma ia wa aku e hui ia me ke kumupea mua.
O na puu dala hoomoe mai maluna o elima haneri dala, e lawe ia no mamuli o ka aelike pu ana.
E hamama ana ia Benako ma na la a pau o ka hebedoma, koe na la Sabati e me na la kulaia.
BIHOPA MA.
Honolulu, Ia@. 979@-@
Aha Hookolokolo Kiekie Hawaii Pae Aina. Ma ka @ waiwai. Ma ka hana@ ka @ waiwai. Ma ka hana o ka w@ MEEK (k) o Honolulu @
@ waihoia mai imua o keia @ lapala kauoha hope @, ma ka la 8 o Mei, @ palapala e @ Luuahooponopono@ mai e ua Henry @.
Ua kauohi aia o @ 1891, hora 10 kakahiaka @ Hookolokolo o keia @ Honolulu, oia kahi @ palapala kauoha ia @ a ma ia manawa a ma @ poe a pau i pili e @me ka hoopuka ana i @W @.
@
Na @ Aha:
@
Aha hookolokolo @ Pae Aina. @ waiwai. Ma ka hana o ka @ (k) o Honolulu, Oahu, @
Ua waiho ia mai imua @ lapera kauoha hope @ ma ka la 25 o Aperila @ palapala e noi ana e @ Lunahooponopono @ i hola mai e ua Fanny M@
Ua kauohala, o ka P@ 1891, hora 10 kakahiaka @ Hookolokolo o keia @ Honolulu, oia kahi a @ palapala kauoha ia a e @ ma ia manawa a @ poe a pau i pili e kue @ me ka hoopuka ana i ka @ nopono Waiwai.
Hanaia me Honolulu @ 1891.
Na ka Aha:
@
Aha hookolokolo @ Eha o ko Hawaii @ napono waiwai. Ma ka @ W. ALAPAI o ka @ Kauoha e koho @ i ka Palapala @
Ua waiho ia @ Palapala Kauoha hope @ make, @ ka la 16 o Aperila @ palapala e noi ana e @ a e hoopuka ia ka Palapala @ ia J. K. Farley a me W@ ho@ia mai ia e J. K. Farley.
Ua kauoha ia, o ka @ 1891, i ka hora 10 kakahiaka @ Hookolokolo o keia Ana@ kahi a me ka manawa @ ana i ua noi la, a ma@ ia @ e hele mai @ na mea a@ Palapala Hoo@ la @ Palapala Lunahooponopono.
A ua kauoha h@ ia e n@ le maloko o ka @ pai ia a hoolaha ia @
A ua kauoha hou ia @ kii i na hoike i kakau @ ilina a me na hoo@ @ ha e hele mai a @
Hanaia ma K@, Kaui @
@
Lunakanawai Kaapuni @
2334-@
Aha hookolok@ Hawaii P@ waiwai. Ma ka hana@ COOK o Kahaluu, K@ kauoha ole.
Ma ka heluhelu a ma @ ka Palapala No@ Oahu, e hoike aku a@ a e noi ana e hoo@ Lunahooponopono @
Ua kauoha @ M. H. 1891, @ hoolohe ana @ nawai, @ ma Ali@ manawa i @ la a ma @ mau kumu o@ noi la.
Hanaia me Honolulu, @ Aperila 30, 1@91.
Na ka Aha:
ALFRED @
@
I loko o ka aha hoo@ kie o ko Hawaii @ 1891, LIZZIE JORDAN @ Hoop@ Oki Mare.
Liliuokalani, ma ka @ o ko Hawaii Pae@ M@
I ka @ o ke Aupu@ a @ me ka mahalo:
Ke kauoha ia aku nei oe e @ Jordan ka mea i hoopi@ ma e @ oia i kaua pa@ i kaka@ kalua mahope iho o ka hoo@ hele mai @ o ka Aha H@ oleloia ma ke Kau O Aperila @ @amaia ana ma ke Keena @ Hale Hookolokolo @ Oahu, ma ka POAKAHI @ hiki mai a@ ma ka hora 10 @ ike mai no ke aha la e ae@ Henrietta. Cottrell ka mea @ ka mea i hoakakala iloko o @ p@ i pakui ia.
A e hoihoi mai oe i ka palapala @ ike piha o kau mau hana @
@ ka Mea H@ Lunakanawai N@ Hookolokolo Kiekie @ keia ia @ o Maraki @
J. H. RE@ H@
Ke hooia nei au, o ka @ kope oiai no ia o ka Palapala K@ ua kauoha ua Aha la e hoo@ hoopa@ la ka @ a ke K@ mai ana.
Kakauia ma Honolulu, K@ Aperila 6, 1891.
Na ka Aha:
Henry
@
I loko o ka aha hookolo@ Apaua Hookolokolo E @ Aina. FRIEDERICK L. BAR@ BARTELS. Hooki mare.
KALAKAUA: Ma ka lokom@ ko Hawaii, Pae Aina, Mo@:
I ka @ o ke Aupuni @ ma ka Apau@ Hookolokolo @ ka mahalo:
Ke kauoha ia aku nei oe e @ W. BARTELS, ka mea i @ mai ana oia i kane pane @ la he iwakalua mahope @ keia, e hele mai imua o keia @ Kaapuni ma ke Kau o F@ aua@ ke Keena Hookolokolo @ @ kolokolo ma Nawiliwili, @ ka POALUA, la 2 of Feb@ ma ka hora 10 kakahiaka @ aha la e ae ole ia ai ke@ ka mea hoopii e like @ ia iloko o kaua palapala @
A e hoihoi mai oe i ka @ ike piha o kau mau hana@
Ikea, Ka Mea @
Lunaka@
[Sila] Hookolokolo
1keia la 2 o D@
@
Kakauo@
Ke hooia nei au, o ka @ kope o@ o ka Palapala @ kauoha ua Aha la e @ pepa, a e hoopanee ia ka @ o Augate o keia Aha.
@
Kakauolelo o ka Aha @
Kakau@ Nawiliwili @
@
Olelo Hoolaha
E ike aunei na @ keia, ke ha@ aku@ pau, e ka poe e manao@ hele aina maluna o @ 2, e waiho ana ma K@ kekahi lala aku a mau @ aina la o Holualoa 1 @
Oia ka@u e hai o aku nei@ makou Kumukanawai @ keia Hui Kuai Aina @ kona mau mahele me k@ ae o keia Hui, me na la@ laila, ina e hiki aku keka@ Kuai Aina o Holualoa @ ano kauaka o keia a @ ana i kekahi @nahele a @ loko o ua Hui nei.
Ke kukala ia aku nei m@ o ua kanaka ia ko oukou @ hoi na holoholona hele@ hele wale ana maluna @ lakou e na luna i hook@ @ like me ke kanawai.
@
Holualoa, N. Kona, @
Hoolaha Hooko Moraki
Ke hoolaha nei ka mea @ iho Mr. M Phillips & C@ ke makemake nei lak@ no ka unaki ia o na ole@ o ka aie i hoopaaia ma@ hanaia mawaena o W@ Maui, o ka aoao @ & Co., i oleloia ma ka @ 188@, a i hoopaaia ma ke @ ke Aupuni, Buke 111, a m@ a mahope aku o ka manawai @ kanawai, e kuai kudala @ ua aina a me na wai@ ua moraki la.
O na waiwai i paa maloko o @ penei no la:
1. He 1/4 kuleana iloko o K@ Helu 504, @ 2 4/4 na e@.
2. He @ kuleana iloko o K@ila Helu @, no @ ua e@.
3. O na waiwai piep@ a pau, a me @ iloko o ka halekuai o Daniels @ W@
M. PHILLIPS & CO
@
Aperila 27, 1891.