Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 10, 7 Malaki 1891 — Ka Noho ana ma Korea. [ARTICLE]

Ka Noho ana ma Korea.

| Ma k.i oluolu o kekahi aliimoku ka hiko o k.i mokukaua Amcr ka Swatara, | ua hoike niai oia i ka mooleio o kona īkemaka aoa i ka noho'na o ka lahui Corea. O keia ka moku i holo mai e hookipa aku i ka mokukaua Adimarala Kalelena ma ke awa o Kapalakiko, roa kana huakai i lawe aku ai i ke Alii ka Moi i make do Kaleponu £ heomaki »na ka moolelo pen*i: Ua kora;sina ta iho la ka moku i ka mahina o Mei, ma ka la 13, 1 $88, a o ka fyana i ka n.akamua o ka huakai oia ka lawe ana aku la Generala Seridana mai Wasinetona oo Nonakuila. Mataila, oa loaa ruai he kauoha e hoipu aku makou me ke aumoku ma ka Atelanika Hema, a malalo o ka pe'a a ae ka

maha, hei a* u U tnakou 1 KlO nu ka la 6 o o<aU.-(M. Mahope o na h x>k»pa oluolu ia ana rnai o makeu n>a Monateviiiio. ko L"ru £uae. ma Amenka Heina, ua ho!o loa aku niakoi: a kaaio nia ke kowa o Vlaiana, aia h 1 ma ke.a wahi kahi hoopaa hao r> na pio a k? kanawai a me ko ke kaua oke aupuni Kili. Mulaiia aku a |ka mukuponi oSar.ta MartJ»; o keia ka !mok'jpuni i olei-u, "o ka punapa o na miliona manu.' T A be oiaio ia, 'ua lele kekahi poe no uka a hoihoi mai i na manu a rae na hua he nui loa. Mai lai!a auu-no Fokalana, he mokupuni la no Beritania nui, a o keia hiki ana o makou ilaia he mea ano no i?, no ka me?, o ka mokukaua Swatara ka hikimua a o ka raui loa hoi iwaena o ko Amerika aumoku kaua i hiki malaila ro na makahiki he lehulehu, Ua hookipa oluolu ia aku makou e ko laiia kiaaina. Loaa hou he kauoha ia makou i k» 1889 no na kai o Kina ma ke aia aku o lae Gude Hope; e kipa pu ana ma na kapakai o Aterika a hiki loa i Honokaona; mai Laila loa aku no lapana ahiki ike auponi 0 Corea. Noiail», ua hiki mai la kakou i kahi ano nui o ka moolelo. KA I.AHUI eoKEA.

"He 10101 ka lauoho o ka lahui Corea a ua kakaikahi loa na hulu unuumi nia ka awelike ana i na kane a pau loa i ulu ia ko lakou mau auwae a me na lehelehe eka umiumi. Ma ka hoohalike aku 1 ka ulu ana o ka umiumi, ua like me na lmi kinipopo e ku ana ina ke kahua he eiwi ma kekahi ?oao me eiwa ma kekahi a me hookahi mawaena i emepaea (lunakanawai). He ku keia ano umiumi i ka akaaka la aku e na maka mālihini. Ina he umiumi ko na kane o keia iahui, ua ulu kakaikahi mai >a a ua oolea no hoi, a e like me ko Samt:sona ru!a aia kona ikaika ma ka lauoho, pela ko keia lahui.

O na keikikane o keia lahui he loloa ko lakou lauoho e like me na kaikamahine, ua mahele ia no hoi mawaena o ke poo i ko lakou kahi ana me ke kuuwelu ilalo ma na poohiwi. Aole lakou e kapaia he p<>e kanaka makua ke ole lakou e marc wahine, a ma la manawa e mare ai i ae ia ai lakou e pu ae 1 na lauoho iluna o ke poo e like me ko na wahine. Ina he keikikane i ulu ae mai kona mau la opio a piha ni m.ik.ihiki he kanaha a kanalima n.e ka m. re ole i kekahi *ahinc, aole n«» oia e kapa ia aku he kanaka makua. Ua ikemaka ia kekahi kanaka makua he kanaha na makahiki ona, me kona lauoho loloa a halii i ke kikala, e peku ana a e lelele ana me be keiki uuku ia o eono makahiki, aole nae nia i kaj aia aku he kanaka makua oiai aole i mare wahine e hookanaka makua ai oia. O na wahine Corea, he poe lakou 1 hea ole ia me na inoa ponoi. Ika wa opio, he mau inoa kapakapa wale iho no ko lakou e maopopo ai 1 ka ohana a me na inakamaka pili kokoke loa, • ke mare t ua hoonalo la kona inoa. O ka inoa a na makua e kahea ai nona ke mare ia a mahope o ka mare ana, oia no ka inoa o ka apana aina kahi ona i hanau ai. Ke hanau oia i lee keiki, ua kapaia aku oia he "makuahine" no kela me keia. Ke laweia kekahi wahine no ka h«okoIokolo ia, he inoa hou kona e kapa ia no ka manawa.

Ua like ka noho aoa o na wahine e like me ka nee ana o na papa like o na kulana o na lahui a pau, oia ka poe o ke kulana kiekie, mawaena ihn, a malalo loa. O na wahine o ka pipa haahaa ka poe i kapaia he "kuapaa". Ua lawelaweia ka hapanui o ka oihana mahiai e na wahine kulana haahaa; na lakou e hah ka ai a na paahana ma na mahinaai, a e hoomi n. . r.a i ko)akt u mau opu me ke koena iho o ka ai. I ka hele ana ma na makeke, o na wahi* ne ke hapai ana i na ope a mau puolo nunui. Ua kahi na wahine i ko lakou mau kuemaka a nemonemo me ke koe o ke kauwahi pi'o olowi ma!una o na maka. Ua lupalupa a palupalu maikai ko lakou iauoho. NA KAIKAWAHINE ME KA KEIKIKANF. I ka hiki ana o na makahiki o na keiki i ka ewalu a ka umi makahiki, oia ka manawa e hookaawale ia ai ka noho ana o na kaikamahine mai na keikikane. Soho no na keikikane ma kahi o na kane, pela no hoi na kaikamahine ma kahi o na wahine. Ma keia noho ana ua ao ia na keikik»ne aole e komo ma kahi o na wahine, he hana hoo-| wahawaha ia. Pela hoā iut na kaika*

Iniahine nu u anu hcx>k*hi, a ua lilo uuoh keia h<x>ka«w«te ana t moa kap« iwaena o lakou. I ka hiki ana o kekahi katkamahine i na makahiki kupono o ka marc, aohe poe e ae i kupooo e kamaiho pu mt ia o kona mau makua wale no a m« na makamaka pi)i kokoke. No na launa kamaiiio ana 0 na mea e mare aku ana, o na makuakane jrale no na irea h«o--(>onopono no ia mea, aole hoi i apooo ia ka halawai ana o na mea i paa i ka hoopalan ia a e mare aku ana paha mamua oko laua mare ana. Nolaila aia ka pono a me ka pono o!e 0 ka mare mawaena o na kuka ana a na makuakane. Na laua e hoolawa na pono a pau o ka mare, na hooiilo no ka mala* ma ana i ahaaina mare« a na kekahi o na kilokilo akamai loa e koho ka la kupono o ka m»rc ana.

Aia ma ka hale o ke kane e malama ia ai ka tnare. Ua hoonukaukau ia he papaholo kiekie iluna 1 hoonam ia me na pua a me na kahakahana waihooluu nanie*e. O n« makua, na makamaka me na hoa'loha ke akoakoa ae ma kela anaina nuire. Ona mea e mare ana— i ike ole kekahi i kekahi ma na helehelena, a i Uuna pu ole hoi mamua—ua a'akai ia mai la laua a hoonoho maluna 0 kela paiKiholo, a malaila laua no ka mmawa mua loa, e ikemaka aku ai kekahi 1 kekahi. Ma na kulana kaawal* laua e noho ai laua, a ua haawi la aku he mau minute eiua a ekolu no laua • nana ai kekahi i kekahi, me na kunou a me na hoomahie e ae e hiki ana ia laua ke hana mai imua o ke anaina nut e nana aku nei, a e hooko laua la mau hana me ka p.me ieo oie. Oka hopena oia ka haawi ia ana aku o na pala* pala aelike i hanaia a i kakau inoa la e na niakuakane ia laua pakahi, o ka hui la ana ia o laua ma ka mare. 0 ka wahine i mareu iho la, ua kapu loa kona kamailio akea ana me na mea e aku, e laa na malihini, koe kona mau makua nie na makamaka ponoi loa, a ua ao uu la oia e hamau maluna o kela holopapa i wa oka mare ame kona noho ana malalo o ka malu o kana kane. E muinule oia inawa a pau me kona keakea ole la nae ma na hooponopono pilikino nona iho a no ke kane maluko o ko laua keena ponoi no. 1 kekahi manawa, ua hoolilo ia na wahine i mea nohoalii wale iho no -na ke kane e hookomo a e wehe ae i kona inau aahu. Ua kapu ioa ka whhine mai kona ike waie ia ana mai e kekahi, no ia mea i hoopaa loa ai iakou ia la* kou iho ma na wahi maluhia. NA RULA O KA PO. Iwaena o na hooponopono ia ana o na wahine Corea, hoekahi kanawai kupanaha i hanaia no ke kaupale ana i na keakea ia o ko lakou mau pono hoolana a holoholo ma ka po iloko o na alanui akea, penei: 1 ke kani ana o ka hora ewalu o ke ahiahi, ua kapu na kane aole e maalo ma na alanui, e komo koke ae lakou iioko o na hale a ma na wahi kupono e nalo ai lakou, alaila, ua noa aku la ia manawa no na wahine wale no a hiki i ka hora i o ka wanaao.

I ka make ana o ke kane a kekahi wahine, aole oi» i ae ia e mare hou me kekahi kane inalalo o na hoopai a ke kanawai no ka mare lehulehu; ua manao ia oia e nuho kanikau no kana kane, e aahu pu ana hoi i na lole o ke kanikau a pau kona. 0 ke kanawai e hookapu ana i na puno o na wahine, ua malamaia me ka iaahia a ua honkoia me ka hopena he make. Pinepine ka pepehi ana ona makuakane i ka lakou miu kaikamahi* ne f na kane i ka lakou mau wahine, no ka haki o ke kanawai; ptnd|)ine no hoi ka iawe maoli ana ae o na wahine i ko lakou mau ola ponoi iho mamuli o ko lakou ike maka ia ana e na malihini. a he hooko ana hoi ia i ka manao o ke kanawai. O ka hoepa wale ana aku no o kekahi kane i kekahi wahine me na manamanalima, he hewa no ii i ku pono e make. Ona kane mare wale no ka i ae la, na makua me ka ohana. 1 ka wa c makemake ai kekahi mea e hana hou i kona hale ma ka wehe a hoopaa hou ana i na wabt popopo, ua kauohaia oia ma ke kanawai o ke kapu e hoike mua aku i na hoalauna pili kokoke, i papani ai lakou i ko lakoa mau ipuka komo me na ipuka aniani mai ka hamama ana, o ike auanei na kane i na wahine o ka hale e hana hou ia ana. Ma ka hoike maopopo ana he rula paa keia iwaena 0 na papa ohana o ke ku« lana kiekie,