Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 8, 21 Pepeluali 1891 — KA AHA KUHINA. [ARTICLE]

KA AHA KUHINA.

I ka pule mua 0 keia mahina, ka wa •e puai liilu t«ai mha na nune o ka pono ke waiho »ku ka aha kuhina 1 ko lakou nuu kulana oihana, ua hoaiai pokole aku makou ma kekahi manao i ke ala hele pololei a ke kumukanawai ī hoa kaka ai, e kono pu ana hoi i ua noonoo a hoomalu a pau, e ukali ma ia ala no ka hooko ana i na hana.

A hikf niai i keia pule, ua hookahu» io ae U keia htna, a ua lilo he oinau akea no na kalai ana. Ua haohao nae makou i ka hele !oa ana mai o keia ninau moakaka i mea paakiki a pohih»hi, a ke kannlui ole nei makou i ka hoike aku, ao)e he hookahi wale iho no aoao o ka ninau e ku nei, aka aia hou aku no kekahi mahope aku, ua hoohuihui U a owilia iloko o ke pohihihi. O ke ala o ka ninao i ulu mai ai, oia keia: Hc mana anei kekahi e koi mai ai ka Nohoalii i ka aha kuhina e waiho •ku i na oihana mamuK o ka loli ana o ke poo hoomalu aupuni ?

O ke kahua huona wale no 0 na maoao kalai, aia maluna 0 ke kumukana wii, ke kanawai hookumu o na hooponopono lahui ana a me ka oohoalii i huiia. Ina 0 ka ninau maiuna ae he ku hookahi kooa ano me kekahi mau kumu hooluhia ole mahope aku, alaila he mea pe hihihi ole ki hoike ana aohe nana kaokoa e ae o ka Nohoalii e koi i ka iha kuhina e wiiho i na lawelawe oihaoa, ke ole e ahewa ka ia Ukou ma 0 ka Ahaolelo la a mamuli p*ha 0 kekahi hīhia ofem i hoahewa ia ai lakoa.

E hoa*Da"ioio u ka mana kake-o o ke kumukanawai i ka N >hoaJfī ena kana ano, • i ke aupuni hoi w* kc»r»a iho lUa ku hoi keia mau aUkai o ke kumukana«ai ma ko laua kahua po- ; noi iho a hele aku roa ko laua mau ala pelolei o ka hooko hana. Kc hoakaka nei ke k'Jtnvkanawai no ka ka mana i huia n e ko ka Nohoalii r h<xpa : i ka aha kuhma, a no ka Nohealii hr>i la anana hookvhu. L'a ir«aoli no ka waih -ia ana o ka mana h ow i ka ahaaielo, no ka mea. oia «; ka aha i hiKi *e maona k:2o*;o a f "ka aha kuhina. Oia ka k - kuTjy<ana»>i e alaka» rei, a oia h >i i>a kakeu e kakc«i iku a; r ) ke eupono o u r.»«r.a hoopau e paa ia e na iinaa o ka iehulehu. Aki nae, ua kukuluia keia nir.au rr»amuli o ka !oii ana ht* h > h>*j maluna o ka !ahu?. .**,• e m la he mea e hihia at na n waoo L ho»ke ana ka pauku 21 o ke kumukanawai i ke ar«o o ke ku ar a o <e aupeni penei: • O ke ano o kei.i ai.pi.ni, he aupuni Ahi i hooponopon - u rr,a'a! - o ke kuuiuka njwai. ma'aln Loi o ka M >i Kalakaua, k< :)3 nau h .oi'ina a me kona n>au hope." K hoike ana ka pauku mamua i ka msjckahi ke ano oke aupuni rra ke kulana aupuni i hoouon< f ono la e ke kumukanawai o o ka M \ i make a i!j !oa mai i kona mau hope. K lawe mai i keia p?uku 1 alakai inua no ka pawku .'4 e 'ūelo ana: "K h<x>hiki ka M')i Kalakaua a o kona mau hope alii. j enei: Ke h iohiki mi au imua Oke Akua Mana 1 >a e malama. mau i ke kumukanawai o ke -upuni a e hoop mopono no wau i ke aupuni e likt, me ke kumukanawai." j

Ua malamaia k. luahia o na huaole!o o ka pauku 21 malalo 0 ka h u h'ki e kt' alii i t- pilipaa ia mau kuiea na nf> kc aupt>ni a'ui a me ka hooko pu ana i ka mana hoomalu i [Kono ia eke kum'.ikanawai. Ao!e i lawe ia ka hoi.hiki n ) k» kahi mana a mau ma na kaokoa ma«raho 0 na kuieana a pau i paa maloko o ke kumukanawai nona ka hoohiki. Aole hoi rna kekahi maniokomo wale mai mumuli o ka loli ana hr hooinalu au; :ini hou ma k«» nohoalii, oiai ua moekahi ka nee *na o ke aupuni a rne kona hooponopono i; inalalo o ke kumuknnnwai, a uu l.iwt ;»u ae hoi ka Nohi aln hou 1 ka hoohik: like a kona mua 1 ho>h.k: ai e h oko i na kuleana a piu o kf h.iomalu m.iia!r' !o ke kumukanawai. () ka hoopaa ana 0 ka N(;hoalii hou 1 ka hoohiki nona, ua hoike mai ia'i kona makeea pul ima 1 ka hanoh tno a ine ka ihiihi o na hoeko hana a kona mua, a oia hoi kana t ukali aku ai.

K ia ka pauku 78 o ke kuinukanawai ma kona hapi hoj>e penei: ♦ * * K hana la ia hann e ka Moi mamuli o ke ao ana a me ka ae ana o ka aha kuhma, ke o!e e hoakik; ia ma kekahi ano okoa K hoike ana keia mau huaolelo aole he hana hiki i ka Nuhoalii ke lawelawe ma kona munao wale iho no ke ole e kakoo aku na ao a me na ae ana a ka aha kuhina, koe na hana e ae i hoakaka ia no ka Xofeoalii raa kekahi ano okoa. O kona mana hoopau Ika aha kuhina, ua huipu no la rae ka lehulehu ma o ka ahaolelo, a ma ia wahi i kaokoa ai oia mai rra ao ana a ka aha kuh»na? Oia no hoi kahi i hoikeia ek? hapa hope o ka pauku 78 me keia mau huaoleio 4 'ke ole e hoakaka ia ma ke kahi ano okoa. Ma ka hoomaopopo ana i ka ninau īna i kukuluia mai ma ke ano hookahi wale no, oia hoi ka loli ana o ke poo i> ka nohoalii he kumu ia e loli ai ka aha kuhiiu, ke hoole nei makou ua nele kona kahua kakoo tna ke kumukana wai i kupono ole ke hoohlo ia i nmau akea e koi ia ai ka manao kanawai o na lunakinawai ka aha kiekie. He ninau malanai wale no keia i hoalaia'e mamuh o ka manau ponoi (iea io he ninau kahi o ia ano).

Ina hoi ua laweia mai keia manao ma ka hoopili ana i na hana i laweiawe ia ma na aupuni o Kuropa, aole no ia he kuleana pono e kapae ai o Hawaii 1 kona alaheie o ka hooponopono aupu ni. He bana 10 no paha ia i maa loa i ka huokoia i wahi e nee hou aku ai na hana aupuni me ka lokahi o na noonoo o ka Nohoalii a me na kuhin.i, aka e hiki anei e loaa he lokahi mau ma na

hana a pau ? He kuhihewa keia manao ana no ka mea, aole i waihoia aku ka lokahi ole no ke ku kaawale ana o na pili ma ke koko, aka aia iho no ua lokahi ole la iloko o ka io ponoi, 1 na makua ma ke alu a i ka ohana hookahi.

Ua hanaia ke kumukaniwai, ua hoakaka la komau palena a pau, a ua konoia kakou a pau e lokahi pu me ia. O ka mana koi aku i na kuhina e waiho mai i nm oihana, aole ia s ulu ae no na palena a ke kumukanawai i hoa kaka ai, a nolaila ua alakaiu la hana e lokahi ole. Ua nele ia mana koi ma na an* a pau aoe ka ahaolelo.

O ke kuleana i looa 1 ka Nohoali» hou o keia la, oia ka hoopaa ana i ka aha kuhina nona a malalo o ka inoa alii hou, no ka n»ea. ua hooiliia mai ke aupuni non* ke hoomaopopo ia ka manao o na pauku >1 nt 22. Ma kalawe ana i*ka hoohiki, ua hoopaa loa oia e hooko i na lawelawe ana a koaa mua

ho«iko ai A maoa hoa ae mawaho o ia T aole ma ka aookomo hou ®e ka unuhi aku paha. aule hoi ma kahoohal»ke aea aku me na aup-Lni e ma ka lakou tci'J hoc»ko ana, ini ua paa a paa o'.e ke k i'.ema o ko lakau hana ana peia roa n» k.niwi o ia mau aapum. Kfa kahi nmaj ia kakou; He mana anei ko r.a kuhina e hoih»>i aku i kolakou mau ho kohu cr,e na manao maika» a j>a;i o ka i na hoomaikai, ka haahaa, ka makee ahi, me ha hooia jo ko iakou makaukau m«u e kakoo no ka N'.heaii! horre na ktia o'e o ka 'aweiawe otha«a e like me ka loihi o >ka manawa a lakeu i hroko ai, me na ku a a mau ' eak-a piiikino ole mahope o iakoa { e-iai rae e paa ana ka mana<*h ku t a h ;oj>au ika ahaoleio ma ka o elo h'-ahewa i hooholoia no |ka pono ole o ka lakou ra-u hanaf K:a ka manao k nawai o kekahi loio o ke ku.'anakauha'e nei e piii ana i ka ! mana o e o ke koi mai ka Nohoalii, e hoih 1 aku na kuhina i na palapala hookohu penei: 1 —Ua kuhikuhi pHolei ke kumukarawai i ke ano e hoopau ia at lakou, e komo pu ana me na ano e ae e hoopau ia lakou. Aole ma ke kumukanawai ka hoike o ka mrike oka Moi ke kum-i e hoopau la ai lakou, nolaila aole no ia he nua e pau ai. 2 —He oleio makia kahiko keia o na aupuni'alii ' Aole loa e make ka Moi", (The King r.ever d ; es). He kahua hou keia o ka hoike ana ua hoomau ia aku ke alii ana o ke aufMjn», a ma ka loli ana o ke kino o ke alii, aole ia he hoo lo'i ana i ka nohoaiii. Ua uhi holookoa iho ke ano a me ke kohu o keia mau i ke kulana e kamailio ia nei.

E hoike ana kona ano aole he hoomaka a mau hana ana e hooulu ia marcuh o ka make h:kiwawe o ke alii, aka e ku na mea a pui e like me ka mau, oiai nae ua loli ke kino ma ka noh oalii. Ua uuku ke kuhua o ka ninau e ku nei imua 0 ka hoololi kumu ia sna 0 ke kino ma ka nohoalii, no ka mea ua hoike ke kumukanaAai ia Kalakaua ma ke ano he Moi, a ia Liliuekalani kona hope, nolaila, il./ko o keia mana papa[lua a'le i ia ka nohoaln. Ma kekalū -klo ana hoi, ua kupu like mai ko la. a mana mai ke kumu hookahi iiai, 1 ka nuaawa hookahi, a no ka hana h;iokahi, nolaila, he mau mahele ia nu ka mea holookoa. 3 Ua hoolilo ia hoi keia ninau i inea huikau. Ma kekahi e olelo ana, o ka make ana o ke alii ua lilo i mea ole na komisina o na kuhina; a ma kek.'hi hui, he kupono na kuhina e hoihoi mai ina komisina. Ua like ia me ka olelo ana "he mau kuhina" a "aole he «n.iu kuhina". Aoie pono i kulana hapa ine ka hapa.