Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 8, 21 February 1891 — NA MOKUHANE. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

NA MOKUHANE.

HOIKE OULI A KA OHANA GIBE ! I kaiike ai me na hoakaka a wehewehe moeuhane a ka ohana Gibe, ua ole'eia, o ka ike ana 1 ka moeuhane e auau ana oe ;ioko o ka wai maemae, be hoailona ia 0 keu hauoli iloko o ke ola kino maikai; ma hei he wai halepolepo, be make mi ka aoao o'kou ohana a mau hoaloha paha. O kou ike ana aku 1 kekahi mea e auau ana, he hoikeiaoka buhu; ina be wai mehana kou e a.iau ana, be hauoli; ina hoi he wai wela ioa a he wai huihui !oa paha kou e auau ai, he mau poino kuloko—oia hoi na poino pilikino a mawaena paha oka ohana. Ina e henoo kou lole a olohelohe me ke komo ole nae iloko c> ka wa>, he |>opilikia ke hoea koke mai ana me ka nalohia ana aku nae; o ka aaau ana iloko o ke kai, he hoailona ia o ka hanohano a me ka pii mahuahua o ka pomaikai.

Ina e moeuhine kekahi —kane a wahine—e pii ana oia ika lani, a i ole, e luakahi ana paha oia 1 kona mau luhiehu, e hoike mai ana aia he mau hopena a haawina ano nui e hoea mai ana, e laa ka hanan ana o kekahf keiki i hooilina no ka poe keiki ole, ka pomaikai nui e loaa ana i ka poe ilihune, ka hoonani ia a ike akea ia o ka poe waiwai a hanohano kiekie o ka poe e alana ana la iakou a e ukali ana no ka hanohano.

Ina hoi he poe ipo ke loaa ana keia ano moeuhane, e hoike ana ia i ko iakou awauulu koke ia iloko o ka mare me na hoohanohano ia he nui, a e kipa ia mai ana ko lakou aha mare e iia hoaloha hoike manao aloha a hoomaikai me na makana mare he nui loa. Oka ike ana i ka lua ahi ir.a ka moeuhane, he hoike ia o ka ukali ia o ke ola ana o ka mea nana ka moe e na popilikii o ka mai a me na inea like, a ma keia, ua kauoha la oia e hoano hou ae iaia iho —ina paha he nuhi ua hoano hou ana la. O ka ike ana ma ka moeuhane i kekahi pahu kupapau, he hoike ia o kou niare koke ana me ka loaa ana ia oe he hile ponoi nou. Wahi aka buke aka ohana Gibe, o keia ka moeuhane ake nui loa a na kiikamahine e loaa. Ina e moeuhane kekahi, aia oia iloko o kekahi aha mare hauoli ana, he hoike ana la e hele ana oia i ka huakai hoolewa. A >le no ka hoolewa o kek»> hi mea o ka paa mare au e ike la i ka moeuhane, aka, aole he nea kanal iaia o kou komo ana iloko o ke kanikau no kekahi o kou ohana a hoalauna paha. O ka moeuhane ana ua mare ii oe, e kali kokoke loa ana ka make nou. No ke opio e moeuhane ana aia oia iloko o na laau kanu huaai e kokope ana i ka opala a nahelehele paha, e mare ana oia mamua o ka ai ia ana oua mau huaai la. Ina hoi o na kane opio me ka lakou mau ipo ke lawelawe ana i ka hana me oa oo kope, pono ia lakou e iiuiiu e i na kani a-i o lakou no na kipuka kaula hipuu paa loa o ka mare.

Ina o ke kane e moeuhaoe ana aia oia iloko o kahi hoopaa lawehala a hoopaahao paha kaht i hoopaaia ai, he hoike ia o na hoohanohano a me uk mahalo kiekie « hooiliia aku ana maluoa ona, oiai, he loh ka haawina ma keia ano o ka moeuhane; ina hoi ua oi aku kona hoehaeha ia ma keia hoopaahaoia ana f he hoike ia o ka 01 aku ona hoohanuhano e loaa ana uia. O keia ka moeuhane kupono loa no ka poe kalai pili aupuni a pee paha iloko o na oihana pili aupuni.

No ke kaikamahioe c mo<uhanc aoa ua poluluhi loa a ua hoopunioi hoi ka maka hiamoe i kona mau maka, oiai iloko o ke anaina haipule roa ka luakioi, he hoike ia o kona mare i kekahi kahuoapule op»op-o i kaoe nana; ina hoi he kane ka mea moeuhane, e mare oo oia i ke kaikamahine a ke kahiloapule i kuhke hoi me ka haipule i loaa iaia,—ina i nele oia ma ia kulana, a?ai* U e mare ana oia i kekahi kaikamahine t ike akea ia no kona haipule me ka ihiihl Ke moeuhane ua ike oe i kekahi wahine kanemake, he hoike ia o kekahi makana; ina o oe ka wahine kanemake, he hoike ia o ka makt a i ole o ka hoonele ia; no ki »ke i ke kane wahiae make ma ka «noeuhane, he ho ailooa la o ke kuee. No ka moeuhane uu i ka alopeb, be hoailona ia o ka eaemi, a ina paha oe e hakaka ana me lakou, he hoike ia o kekahi haoa nui mawaena ou nse ke> kahi enemi maalea. Ina c malama ana

oe i kekahi alopeki Uka,hc hoailoni it c kou al>ba i kekahi wahme maoao baakcit a i ole, o kou raalama ana paha i kekahi kauwa ino nana oe e powa. ioa na ka moeehane ua papani ia kou wa ba me ka »eiu a paaku Uau paka, be boike u o koo honi«a e k?tahi kaikaaahioe ui ma la bope koke iho. ina be kaikamahme ka aea moeohaoe i keia, be hoaaloea U o kooa huomakaleho īa e kekahi keooimaea, a i oie. hau!e paha lioko o ke aloha »o ua kaikamah'oe !a a o ua kaikamahioe ia paha i ke keaeimana.

Ina ma kou moeuhane ana ua boolu /iu ia oe me na heleheieoa ui o kekahi wahine lawelawe o ioko o ka *ale a mau wahine l«irelawe nanama ui i ma emae me ka opiopio, he ooh maikai la o ka hoeipoīpo ana me ka lehulehu pu ona keiki. Ua hoikeia no hoi ma na kulana lehuiehu ka mare ana o ka mea nana ka uioeuhane i kekahi wahine waiwal Ina na ka wahine i mareia ka moeuhane f he hoailona o kona kuee me na kauwa lawelawe o ka hale— Boston Globe.

Piuwaiwai —Ma ka ia 14 o FeDerua ri iho nei ua hana ia kekahi hana piliwaiwai ma ki Hale o Awai ma ka apana o Lahaina, mokupuni o Maui, ua bana ia keia hana ma ke ano hunahuna ole, a ua hoike wale ia hoi iloko o ke akea. O na kanaka iloko o keia bana, oia no ke keiki a ka haole mahiko o Lahama nei a o kekahi o ko makou haole kauka lapiau a he mau pake kekahL O ka hana anei keia a ke kauka lapaau i hoonoho la mai ai e ke aupum e heie e lapaau i ka poe pili waiwai, e hana ia i ka hana i makepono ai ke daia. I keia wa e hana ia nei keia hana piii waiwai, eia no na kanaka 0 ke aupnni ke ike aku nei i ka hanaia mai o keia bana oia hoi o Pikao a me Kahakauila, aoie nae laua i hooko i k* makemake oke ku; unj, ina o keu hewa no na kanaka Hawaii, ua hooko ko ke laua e hana a e hookomo īloko o ko iakou kuleana, aka boi, o keia poe hoi, ua ike maka ia e na mea a pau e hana

ana i ka hana piliwaiwai, aole nae lakou i hooko ika lakou hana. Nolaila, ena poo aupuni, he pono anei keia hana a ko oukou mau lima lawelawe, e hana i ka hana me ke kaulike ole, na nui ko makou kahaha no keia hana a na makai o Lahaina nei no ko lakou kue ole aku i ka hewa, ina penei e hana ai na kanaka o ke aupuni ma na kanaka Hawaii wale no e hopu ai, aole he hopu pu me na haole kekahi, aUila, ua makehewa ko lakou noho ana i ka oihana ma kai, ua ahona boi ka hoonoho ae i poe e hooko ana i ka makemake o ke aupuni. J. W. Ikemaka. Na Anoai o ka Palipoikaohu— Mawaena o ka hora 5 a me 6 o ke ahiahi Poaono īho nei, oia ka la 130 Feberuari iho nei, ua ike ia aku ka owaka ahi a me ka leo paapaaina nakolokolo 0 ka hekili a he hookahi hapalua i koe o ka hora 5 e kani ai ka hora 6, ua nui ka ua e haule ana, a ia manawa, ua nui lua ka haule ana mai o ka hua hekili, a ua nui ka poe i ohi a paa ma ka lima, h he mau minute pokole ua lilo i wai.

aole nae niauka o Honokohau nei ka haule ana o keia mau hua, makai nei w.ile no a me Honohua, aole ma Kaanapali aku nei. Ma ia manawa hookahi no, ua ike ko Kaanapali i kekahi mea hou, a o ua mea hou la, he waipuilani, ua haule ua waipuilam ia mawaho o ka aekai o Alailoa, a pau ka haule ana o ua waipuilani la ma ia wahi, npawaho o Napili, a īna e haule i ka aina, aobe nao ai i ka paapaa, ua loihi no kahi a ka waiuuilani i paīla ai 1 ke kai, oia hoi aneane paha e hookahi hapaha mile ka loihi o kahi i haule ai, a halawai ai na mea kino kekahi a me kekahi, a no ia halawai ana o na mea kino kue eiua, ua iohe ia ka halutu i kahi loihr a ua ike ia ka puehu liiiii ® ke kai ma kahi a ka wai i haule iho ai, ua ike no kahi poe o Honokehau ne i i keia mea malihim akahi no a ike ia. Sam. L. Kalaol.\.

Punuku ia ka Inaina. —Q ka Moi Wiiiama 111 o Nelelana i raake.ua olelo ia, he alii maaao uliuhew* koke oia o ka inaina īloko o kona mau la o ka uilaoL O ke kanaka nana e hookuikui mau i ke aui ma na olelo hoohoka, oia 0 Tobeke, he kanaka piha naauao loa i waiho aku i ke kulani porofesa no kekahi kulanui e lilo i kuhma nui no ka Moi Wiiiama. Ua hoike pu aku no ke alii i kona hoowthawaha iaia ma ke kahea ana aku i ke kuhina me na inoa heneheoe, a ua lawe ae ke kuhina ia mau henehene me ka hoehaeha ole u. I ka 1870, oiai ka Moi WUuma me kana kumuhana o ka hoohui mana aupuni me Farant, me ka manao ma la alahele e ko ai ka Uli o ka lahui no na hewa t hanaia mai maluoa o lakou mai na lima o na Gereauunt, ba ooou mai la oa kaoaka i ke kuhina Tobtke 1 elele imaa o fca MOl e hoike aku i ko lakou apono oie i kela kumuhana hoohui aupuni me ki pu o ko Lakou manao o ke koe iaia. 1 ke kakahiaka o kekahi la ae, komo aku la ke kohina ma ke keena moe o 1 ke aiii, ike mai la keia a paoe mai la i

ke aloha kakahiaka me ka heneheoe pa ana mai— "AKjha kakahiaka, Sa Porofesi; be aha ka mea hou ? "Aohe no be mea hou ano nui e ke aiii, koe wale ibo n« na hauwalaau puahiohio a na kanaka e nune nui mai nei a ku ka pju hana ka wahi a ke kuhioa oie ka mahiehie. "Ha ! E pili ana anei i kou mau kuhina F i ke ahi i ninau mai ai oie ka hoomaka ana iho e papaku na maka. "Aole,"* wahi a ke kuhioa me ka leo «aaiie, "aka e piii ana nou." **E pili aoa no'u ? Aoo ke aha mai keia K wahi a ke alii me ka hooha 44 Ea, eke aUu, aneaoe hiki ole ia'u ke ho.ko aku," wahi a ke kuhina. M Ua lawa! Oko u makemake e hoike koke mai oe ? "Wele, o kou makemake ke hooko ia, n ike kuhina i hilinai hope mai ai aa kona noho a huli ae la na maka iluna. 11 Ke olelo la na kanaka, he pakeu ioa aku oe a ke alii pupule me ka hehena haalele loa. n Ua lawa keia mau olelo e pii ai ka inaina o ke alii; lele mai la oia mai ka moe, hopu ako la i kekahi ipu mika nui ma ke pakaukau« a iaia i hoana ae ai i kona lima e nou ma ke poo o ke kuhina Tobeke, hihia ae la ka lima aae ka ipj-inika ika paku a paa loa. Oia pu no hoi ka wa i kulou mai ai ke poo o ke kuhina a nana pololei aku la i na o ke alii ine ka pane pu ana aku— "A ina e nou oe ia'u me kela ipuinika, alaiia ua polole; ioa na kanaka he alii pupule oe." 1

Hemo aku la ka ipu-mika mai kona lima aku, nana aku la t kona kuhina me na maka oluolu, a mnau poao aku la i ke kumu, no kc aha la e kuikawa ai ke aupuni o Netebra mai ke komo pu ana aku iloko o ke kaua mawaena o Kurani me Geremania He inau hora mahope iho, imua o kona mau kuhina a pau, o ka Moi Wiliama 111. iloko o kona inaina nui, kuahaua ae la oia i ke kukala kaua uia kona manao iho apau, a onou a<u la maluna o kona mau makaainana.—Chronic.e

Ho'aloha'loha. —I ke Alii ka Moiwahine Kanemake Kapiolani. O makou 0 na makaainana e noho ana ma ka apana o Ililo Akau, Hawaii, ma o ko makou komite la.

E ka makua, a mamuli 0 na lono kaumaha i pahola iho maluna o ka lahui, eiai ua oluolu i ke Akua Mana loa iloko o kona ahonui palena ole a me kona noonoo kupaianaha, ka lawe ana aku i ke ola mukamae o ke Alii ka Moi ka makua o keia lahui kanaka, a no ka mea hoi, o ka pilikia i ili īho maluna ou, ua ih pu iho la maluna o ka lahui, maluna ho' o makou kou mau makaainana haahaa. Ake komo pu aku nei makou me oe e u pu no keia kaumaha i ili iho maluna ou a me ka lahui.

O ka makou kalokalo i ke kolu o na lani e hoomama mai i kou naau kaumaha a na ke Akua Mana Loa e kiai a malama mai ia oe. O makou īho na inoa malalo iho. Ho'aloha'loha. —I ka Moiwahine Liliuokalam, Moiwahine o ko Hawaii P«re Aina: Me ke aloha nui. Oiai ua oluolu i ke Akua Mana L»a ka lawe ana aku i ke ola makamae loa o kou Haku Kaikunane Alii ka Moi Dav : da Laamea Kalakaua, i aloha nui īa, nolaila, o makou o na makaainana e noho ana ma ka apana o Hilo Akau, Hawaii, ma o ko makou komite la. E ka makua, mamuli o ka lono kaumaha i pahola iho maluna o ka lahui, oiai ua oluolu i ke Akua Ma.ia Loa iloko o kona ahonui palena ole me kona noonoo kupaianaha, ka lawe ana aku i ke ola makamae o ke Alii ka Moi, ka makua o keia Uhui kanaka, a no ka niea, o ka pihkia 1 ili īho ai maluna ou ua ili pu iho ia maluna o ka lahui.

O ka ehaeha i loaa la oe e ke alii ua ili pu iho ia maluna o makou kou mau makaainana haahaa, a ke komo aku nei makou me oe e u pu no keia kaumaha i ili iho maluna ou a me ka lahui. O ka wakou kalokalo i ke kelu o na lani e hoomama mai i kou naau kaumaha a na ke Akua Mana Loa e mala ma mai ia oe. James Maltoon,\ 6. Naaikauna, I I). K. M*kuakane vKoii,ite. N. liekaula, I * D. Kahooio.y He mau mea paahana ipu kpp-oltlu kai laweia mai nei e kekahi makamaka kamaaina o ke kulanakauhale nei ma ka mokuahi 2 *alanJla o ka Poalua nei, no ka hoohana ia aku maanel Ua hoike hou ia ae, n/ keia malLimaka i hoihoi mai nei ka ipu olelo kahi 1 manao wale ia, ua kamailio aku ke Alii ka Moi iloko o laila i na la mamua koke iho o kona rqake ana.

O Maunaala ka inoa o kekahi moku kalepa malalo o ka hae Hawaii, i hoo komo mai i keia awa ma ke kakahiaka Sabati nei, Feb. 15, oiai ka huakai hoolewa o ia ia e hoonohunoho ia ana no ke kai aku ika ilioa o Maunaala. Ua hoolaaia aJcu keia inoa i ka moku elike me ka unuhi aoa i kona ir oa namu a me kooa komo ana mai 00 hoi i ka la e hoihoi u ana ke kioo alii make no MauoaaU.

Mamuu o ka ba)e hope ioaoka: manawa krr mai o ka Monowau ua kodo u aku ka u!joiu o ka AdiraaraJi Ealiunu 1 hala aku me kona mo£ukaua i ka Puakolu ne\ e hakilo aku rru kona ata moana i Keia mokuahl Kia ke manae vaie la nei ua loaa eia i ka poino ma ka moana, eui he eko!u la kona kaava!e a holo euai nei ka Zealandia; aia no hoi ma'una ona Ke heluna oui o na waiVn K h?ta oiai ana io kakou net he mahhini makaikai msi Kapalakiko, he poe lakou no loko o ka hui malu Free Masons ka hui hookahi o ka Mni i komo ai, a he poe hoi keia bo ka hui lala i kapaia iua ka noa Mystic Snnne. Ke ole makou e poina, o ka hui keu i haawi i ka hoahaaina ana no ke alii. a o ka hope loa no paha o na konohanohaao i kiuiia aeu e ke alii oumua koke iho o kona maVe >na. Ke la'.e'a!c ia ruai nei ka manao ina e hookahua aku ma ke awa o Puuloa i kahua hoeiulu no na mokukiua Amerika e like nie ka panai ma ke kuikahL Ua hoike hou ta, aia he $700,006 i makaukau no ka iawelawe ana ia hana ina e hooholo u»ai ana ka ahaolelo o Amenka e hookoino ma ka Hiīa Haawina. £ pau ana nae ka manawa o ko kakou kuikahi mua Uoko ae o ka makahiki 1892, a no ka hoopaa hou ana i kuikahi hou e like me keia e ku net, he manaolana ko niak<>u no ia hoi>ena.