Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 3, 17 Ianuali 1891 — NA HELU MALAMA HAWAII. [ARTICLE]

NA HELU MALAMA HAWAII.

Ua ike au i ka wehewi he a ka mea kakau i na malama a ko Maui poe helu -'ialania. lkuwa—lanuan. He mea oiaio, he malama hekili, uwila, ua, nalo; aole e ulu na mea hihi i keia malama, ua pau loa ika make Oke keiki e hanau la ana i k< ia mahina, he keiki !eo nui, he kanaka lawaia. Welehu—Ffberuari. O ka mea i kapaia ai o keu mahina o Welehu, no ka mea, i keia mahina e helelei ai lea pua oke ko. Oke keiki e hanau ia ana i keia mahina, he kanaka oluolu; he ma- j hina ua keia. Makalii—Maraki. Liilii na maka i ka ino, ku ka puna kea i uka. Hema hina īno keia, oia ka mea 1 kapnia ai o Makalii; akahi a hoomaka mai na mea ulu o ka nahele e omaka ae. Kaelo —Aperila. O ka huelo ku keia mahina; kuhihewa ka popoki a me ka pueo i ka huelo o ka hoi a me ka nia, ka uhi, he hue'o no ka iole a poi hewa, oia ka mea i kapm ai o Kaelo ka huelo leu; kelo aku la na mea ulu o ka mhelehele. Oke keiki e hanau ia ana i keia mahina, he kanaka kapulu Kaulua —Mei. Ho mahina malie ke ia; o ka pua ana keia o na ano pua a pau o ka honua, a koe aku ka awapuhi e lei ia nei a me ka pua pake a me ka pua o ke ko. Nana —lune. O ka mea i kapaia ai 0 keia mahina o ua laukoa ka manu iloko o ka punana, e hoonana ana ka manu e lele, e pii ana ka huhui 1 na kaloa. Welo —lulai. Ke hoelo ae lana huhui i kk wanaao. He mahina malie keia; ke momona mai la ka wana, a ke momona mai la na i'a a pau. Oke keiki e hanau ia ana i keia mahina, he kanaka puuwai liona a he kanaka koa. Ikūki—Augate. O ka mea i kapaia ai o Ikiiki, he ikiiki ma'i abe ikiiki wi; he mahina papaa la keia. oke kana ka a me ka wahine e hanau īloko o keia mahina, helolena ku i kiona;Domai kai ka loaa o ke kane a me ka wahine a la poe. Kaona —Sep?temaba. O ka mea i kapaia ai o keia mahina o Kaona, o ka mahina kaka uhu keia a me na ano i'a like oia ano. Oke keiki e hanau la ana i keia mahina, he waiwai. Hinaiaeleele— Okatoba Oka ma Uma keia e owiii ai ka pua o ke ko He mahina ua keia, a o ke kuaua mua keia o ka hooilo. Hilinehu—Notem»ba. O ka mahina keia e pua ai ke ko, a e kea ai ka* ualii i ka pua o ke ko. Hilinama—Dekemabl O ka mahina pau keia o ka helu o ko Maui poe, he mau mahoe keia mau mihina. He malama anu keia. J. W. Kalani. Ma keia papahelu malama malalo iho, oia ka'u e hoepili aku i kekahi me kekahi ma ka he»u pelolei a ko Hawaii nei, koe aku ko kekahi mau mokupuni e aku:

N*na lanuin Wc!o Fcbrruari Ikiiki Maraki Kaaona Aperila Htnaiaelc!e Mei Kamahoe i lune Kamahoe 2 lulai Ikuwa Augate Welehu Sepatemaba Makalii Okatoba Kaeio .. NoYemaba Kaulua Dekemaba A ma kou helu 46, Not. 15, 1890, 4, ua ike iho au i na hoonoho hua kepau 1 ko'u raui nn ka oihana, oia o S. W. M. Hoaohea o Pmaooaa

Ma ka huhul ka he'u kumu a ko Ha waii net, i ka wel weio, a |><?hea U kahi rrau hoku eae") k» «mi ? Lkue aku au u»a ma kihi e okij ar.a. mai ka hapa o kihi nuhma a ka haj>a 0 kekahi mjh:n,.. he mahma ia. O ka'u pane e piii >na N nia wa kekahi, o na ano ua Uwa la e hke me ra ouli o la mah;na, ao> hoi he mah»na h-p» o I-nu*ri a tnr Nina, a |*U nie na t«ih na apa j O na Koikaka an'a \ I>JU o na m '.i ui mau ko lakou kee i ka n?ea a pololei na helu la a me na mahina, o;j ka poiolei oka makahikl O na helu la a ko Hawaii nei aole e piha p no r.j la okekahi mahina, he 30 wa!e no ia a he 29, a i ka hoohui aoi me na mala ma o ke aa hou, piha aku U na U e ka makahiki he 365. Ona mea i hai ia iloko o na mahma a me ko Ukou mau ouli, ua pono lekahi a ua koe k?kahi; a ma kahi e olelo ana o ka huhui ka helu kumu a ko Hawaii nei, ao'e ma na ht!u e ae, alaila, ua like no mt ka huhui a Lmo uuku 1 ka iua^ina. Eu kekahi, Ve n« i mii nei e he'e aku i ona Ue ao mai. No'u iho, ano na mea a pau, aole ma kau alakai ma k?po ana e kiti aku ai la oe. O ka\i wale r.o ia i>e oia keia: Ua waihoia mai keia mau pane i ka mea 1 malama 1 na la a me ni malama a ko Hawai. pee kahiko, ka hke ana o na la me na inalama ma ka helu Hawaii mai ke-hi-ko loa mai, a i ole pela, ka iike ona helu po oka helu 0 ka helu la a ko Hawaii ma na po. No'u iho, ua polo lei na helu po a me na la, o na mabma kai hoopili aku i like na mahina a ko Hawaii nei me na mahina a ka haole 0 keia au, aole ma ka htlu huhui, 1 hookahi no huhui, U, malama, makahiki. J. K. Kaimalino.

Ua haawi ae ke aupuni o Beleg?uma i ke kauoha i kona mau mana aupuni e hopu a lvx)pai aku i na kanaka o na lahui e ke koino aku ma ia aupuni no ka hnkaka-lua.

Ma kela me keia oihana leta a puni o Italia, he mau baneko hoahu no ka lehluehu, a e kau ia ana rrte ka ukupanee o 3)3 pakeneta i ka makahiki; ma kela me keia 5 nif kahiki e mahele ai.

Ke liuliu nui U ke aupuni oGerema« nia no ka hoonee ana aku i na pahu me na k'no !epo o na 'lii mai ka hale kupnpau alii aku o Berelina C<tedirala. Aia iloko o keia wahi kahi i waihoia ai na kino make o ni alii me na keikialii no na keneturia i hala ae.

0 ka ikaika kaua aina 0 ke aupuni 0 Rusia he 2,579,000 koa, a o ko Far3ni hoi he 3,226,000 koa—ke huipu la ko laua ikaika kaua, he 000, a he 01 ana aku hoi o 600 000 koa ka ikaika i ko Geremanh, Ausauria me 11.1 ia kt huiia lakou.

O ke kumuhana a Gencra!a B >cth s pili ana i k* hoopmiaikai ia o ka poe hune malalo o ka malama ana a ke au« puni, ua hoopiha ; a na alanui okc ku lanakauhale o LieUna me ka poe ilihu ne o na ano a pau no ka hoike ana'ku ia lakou he poe i kupono e apo ia aku.

I ka make ana mai nei o kekahi elepani nui rna ke kqlanakauhale o Kinikininati, Ohie, ua kahaia ka opu a we he ia na mea oloko. Ua hiki aku na paona kaumaha o ka puuwai i a o ke ake aneane kan.iono paona.

Ma ka la 23 o ka malama o De'<emaba i hala, ua loaa pakahi aku i na hoa o ka Aha Senrte me na Lunama kaainana ma \V«)sinetona, he mau palapala e kono aku ana ia lakou e hoike ae i ko iakou manao, ina aia ma ka aoao kue a ma ka apono paha i ka wehe la o ka hoikeike nui o Kikako ma na U S »bati a pau. j