Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 48, 29 November 1890 — Page 1
This text was transcribed by: | Brandee Puanani Pang Brookman |
This work is dedicated to: | To my sister and her ohana: Joel, Ronelle, Kaya and Christian |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XXIX, HELU 48. HONOLULU, POAONO, NOVEMABA 29, 1890. NA HELU A PAU, 2313
HOOLAHA LOIO-
NELLIE M. LOWREY.
Notari no ka Lehulenu.
--@A HE@--
@ Hooiaio Palap@ a me na Pala@ Hoo@iki.
Keena Hana me W. R. Kakela Loio
Ma ka aoao makai o ka Hale Leta, Ho@
2241-3y.
CECIL BROWN,
MO A HE KOKUA MA KE KANAWAI?
@ Hooiaio Paiapaia mo ka @
Kupuni o Oahu
@ HANA: Ma alanui Kaleps.
tf.
E. G. HITCHCOCK.
(@KUE HIKIKOKI).
@ A KOKUA MA NA MEA A PAU E
PILI @NA MA KE KANAWAI.
@ohi ia @ na Bila Ai@, me ka awiwi
HILO, HAWAII.
2114.1YR.
A. ROSA.
[AKONI.]
Loio a he Kokua ma
ke Kanawai.
-----
Luna Hooiaio Palapala.
Keena hana, ma alanui Kaahumanu
-----
GEORGE P. KAMAUOHA.
@ Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
--A HE MEA—
ANA AINA.
-----
E loaa no ma Kohala Akau, Hawaii.
2001-1y
-------
W R. KAKELA.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANWAI
He Luna Hooiaio Palapala.
tf
------------------------------------
ENOCH JOHNSON,
(Enoka.)
He Loio a Kokua ma ke Kanawai,
@ o na Ahahookolokolo a pau o keia Aupuni.
@ Hooiaio Palapala Kope no ka apana o Kona, mokupuni o Oahu.
Keena hana, helu 15 alanui Kaahu @, ma ke keena mua iho nei o W @.
2263 ty
-----------------------------------
WILLIAM C. ACHI.
Loio a he Kokua ma ke kanawai mea o na Aha a pau o keia Aupuni.
He Notari no ka Lehulehu a Boroka no na waiwai paa.
Keena Oihana, Helu 36, Alanui Ka@pa, Honolulu, Oahu.
2262 tf
----------------------------
WILDER & CO. (WAILA MA.)
@ [paragraph illegible]
Kihi Alanu Motwahi@ me Papu
-------------------------------
JAMES M. MONSARRAT.
(MAUNAKEA.)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
He Luna Hooiaio Palapala.
E hana ia no na Palapala K@, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e @ ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoai@ ma @ moraki ma na waiwai paa.
KEENA HANA: Hale Pohaku hou ma ka aoao ma Waikiki o ka Halewai, Alanui Kalena.
-----------------------------
J. T. Waterhouse,
(WALAKAHAUKI.)
Halekuai o na Lole Nani Panio
Lakohao.
Na Lako Hana Mahiko,
A PELA AKU HE NUI WALE.
Alanui Moiwahine, --Honolulu
2262 1y
-------------------------
Gaberiela Lenoa
--O KA –
Puali Kahiko Imeperiela o Farani.
------
Kea Opio Iloko o na Ulia o ka Laki.
--------
Kukala Kaua a Perusia no kekahi Wahine.
---------
He Moolelo no ke Au-Weliweli
Nui o Europa
-------------
IMUA O KA INAINA O KA EMEPERA.
------------------
O na olelo a ka Emepera e @ nei no keia hoolala kaua ana i @ake nui loa ai, e hoohui ia ka l@ooha-nohano o ke aloalii o ka Emeperesa Iosepine me ke keiki@ i Posetama o Perusia, oia ka Gab@ e hoomaopopo nei ia manaw@ he punohu uwahi o ka @ nui ke pahu ae ana @ o laua iloko o ia mau minute. Ua lalau iho la ka Emepera i kekahi apana pepa maluna o kona papakaukau, oia hoi ka papainoa o na aliikoa e hoouna ia aku ana ma na kulana kuwaho no ka hui aku me ka enemi, a pane mai la i keia mau olelo mua o ke kauoha,---
"Ma Ko'u kamaaina i kou kulana koa o ka wiwo ole ma na kahua kaua mua i hala, a me kou hooko pololei hoi i na kauoha o ka hilinai, ua makemake au ia oe e lawe ae iloko o keia hora i ke alakai o ka puali kiai pale hema mawaho o ke kulanakauhale o Viena, no ka hoauhee aku i ke ala ana mai o na haunaele poipu i ka pu@li holookoa e hoolulu nei maloko o ke kulanakauhale, o@ai makou e nee aku ai no ka hui ana me ka enemi i keia ahiahi"
Hoomaha iho la ka Emepera ma ia wahi a nana pono mai la ia Gaberiela e like me kona ano mau no ka hapalua minute, a no kona pane ole mai ina e hooko ana oia i keia kauoha, ua pane hou mai la ka Emepera no ka elua o ka manawa me ka leo nui moakaka e haalulu ai ke kino uhane o kekani kanaka me keia mau olelo o ka hooko kauoha,---
"Ua lohe aku la oe i ko'u manao e ke Kapena. Ua makaukau anei oe i keia manawa no ka hooko aku i ka makemake o ke kauoha?"
Na keia mau olelo a ka Emepera i hoanoe koke ae i ko Gaberiela manao, oiai, aole e loaa ana he manawa kupo no nona e halawai pu ai me kana wahine mamua o ka hooko ana aku i keia kauoha, a me ka hai pu aku hoi iaia i kona wahi e hele nei, ina e ae aku ana oia i keia kauoha a ka Emepera, e hoouna ana iaia ma kekahi kulana kukaawale loa mai ke kulanakauhale aku no ka manawa i maopopo ole iaia ma ia kulana o ke kiai. O ka amana li@kanaka a me ke kipoka ia aku no ka make, ke kau pakahi mai nei laua imua o kona alo ina e hai aku ana oia me ka oiaio imua o ka Emepera,---ua @hakiia kana papakuhikuhi hoolala kaua ma o kona @are ana i ka lede hoohanohano Ineza de Rila, a malalo o ia kumu oia i makemake ole ai e lawe ia kulana kukiai kaawale mawaho o ke kulanakauhale Ua makaukau oia no ka hai aku ia manawa imua o ka Emepera, a ua holo pu ae hoi kela mau hoomanao o ka weliweli---he@ ana la ko Napoliona manao a me kana e hana maiai maluna ona? Aole anei e lilo keia nioau o ka hoohui @ pokapahu e wawahi liilii ia ai ka puuwai o ka Emepera? Ae! E lilo ana ia i puupuu ikaika loa o ka poina ole imua o ka Emepera, no ke kanaka mua loa nana i a@ e hoohio lo a ulupa iho i ka mana o kana papakuhikuhi hoolala kaua i mea ole, iloko o ke au o knoa hooponopono pili au puni o ke kaulana nui e holopapa ana ka haalulu i ka Nohoalii o na Moi Pookalaunu ma na kihi eba o Europa. Me keia mau weliweli e kau mai nei imua o Gaberiela, ua ho@luulu ae la oia i kona mau manao o ka wiwo ole e like me na diabolo a pau o ka p@, a pane aku la i keia mau olelo imua o ka Emepera.---
"E oluolu mai ia'u e ka Emepera, ua makemake nui au no ke komo hou ana aku iloko o ko'@ puali mua ina he kue ole ia i ka hilinai o ke kauoha au e ke A@, mamua o ka heie ana aku no kekahi kulana hou o ka hana malalo o keia kauoha"
Hoomaha iki iho la oia ma keia wahi a nana pono aku la imua o na maka o ka Emepera e huli@ pono mai ana imua ona no keia pale kauoha, pane hou aku la o Gaberiela i keia mau olelo mua o ka hoohui mare.---
"O ka mea oiaio loa nae ke hai aku ia oe e ka Emepera, no ka hiki ole ia'u ke hooko koke aku i keia kauoha au e ke Alii i keia manawa.---Ua mare ia au i ka wahine i ke ahiahi nei!! Ma@alo o keia kumu, ua hiki kupono ole i @o'u ikaika ke hooko aku i keia kauoa au e ka Emepera!!!"
"Heaha?" wahi a ka Emepera i pae mai ai me ka hoohuli pu ana mai i kona noho nui imua o Gaberiela, a le na mai la kona mau onohi maka malalo o na kuemaka mai na kapuai wawae a ka piko poo o Gaberiela, pane hou mai la i keia mau olelo me ka leo nui kalakala.---
"Heaha? Ua mare ia oe i ka wahine? O oe? O oe kai mare i ka wahine? O ka wahine kai mare mai ia oe? E pane mai? Ua aa anei oe e ke Kapena e mare i ka wahine me ko'u ae mua ole? A e hoolilo oe i ka'u mau kauoha i mea ulupa wale ia?"
"Ae!" wahi hou a Gaberiera i pane aku ai me ka pii pu ana ae o ka haalulu iloko o kona kino.. "Ua mare ia au i ka wahine i ke ahiahi nei—i ka lede hoohanohano o ke aloalii o ka Emeperesa Iosepine—ka lede Madimosele Ineza de Rila. Ua hooko au i ke kaula gula maemae o ka mare---i kumu e hahaki ia ai ka hoohui mare hookikina mawaena ona me ke @ialii Posetama o Perusia."
I ka pau ana o keia mau olelo a Gaberiela, ua h@ki iaia ke hoomaopopo iho i kela manawa, me he mea la, ua ninini ia iho kekahi mau @eke-wai mahope o kona kua me ka hu'ihu'i o ke anu maeele iloko o kona puuwai me ka maka'@ nui, a nana pono aku la oia i kona hopena e @ mai ka Emepera mai.
He mau minute @ o ke ola a me ka make o Gaberiela, a o ka manawa e hooko ia ai ia hoopai, oia wale no ka mea i koe i ka puka ae mai ka waha o ka Emepera. O ka nanaina o ka hookahe koko a me ke okooko-ahi ma na onohi-maka o Napoli@na, ua hoike maopopo mai knoa mau helehelena i ke kulana o kona manoa i hookahua ia ai i kela manawa, oia kana i hina aku ai i hope o kona noho nui a nana pono aku la ia Gaberiela no ka hapalua minute, a pane hou mai la i leia mau huaolelo me ka leo nui moakaka.---
"Heaha? Heaha kau i olelo mai la? E pane hou mai oe i kela mau olelo e ke Kapena?"
"Ae," wahi hou a Gaberiela i pane aku ai no ka manawa elua o ka hoohui mare. "Ua mare ia au i ka wahine ke ahiahi nei—i ka lede hoohanohano o ke aloalii o ka Emeperesa Iosepine ka lede Madimosele Ineza de Rila. Ua hooko au i ke kaula gula maemae o ka mare—i kumu e hahaki ia ai ka hoohui mare hookikina mawaena ona me ke keikialii Posetama o Perusia."
I ka pau ana o keia mau olelo hou a Gaberiela, ua haawi mai la ka Emepera i kekahi nana loihi ana no kekahi mau minute, me na noonoo i holo ae iloko ona no ka hiki ke manaoio aku i kana mau olelo—ua mare aku oia i ka lede hoohanohano o ke aloalii o kona Emeperesa ka Madimosele de Rila, ke kaikamahine opio ana i makemake nui a@ e mare aku i ke keikialii Posetama o Perusia no kekahi pomaikai pili lahui a me ka holomua o kana papakuhikuhi hoonee kaua e halawai aku ai me na aupuni kukala kaua o ka akau, a i ke kakahiaka no hoi o ka la inehinei ko laua haalele like ana mai i ke kulanakauhale o iena ma ke alahele huli hoi no ka hoohui mare i ke kulanakauhale o Berelina. I ka la@ malie pono ana iho o na manao uluk@ o ka Emepera, ua pane hou mai la oia i keia kanaka.---
"Alaiia, ---kou mare ana me ka lede Madimosele de Rila e keia kanaka opiopio, ua manao anei oe ua hiki ia oe ke hoolawa i ka noho hanohano ana o Farani me kou koko hookahi---mamua o na miliona he kanakolu me elima haneri tausani kanaka Farani i kakoo i ko'u mau kanawai maluna o ko'u Nohoalii, a me na kauoha maluna o na kahua kaua lanakila nana i kau aku ka weliweli nui i ka hopena o @ aupuni Moi o Europa nei? Ua hoeha maopopo mai oe ia'u e ke kanaka opio,---i ko'u ohana a me ka lanuikanaka holookoa o Farani,--ma ka wawahi a me ka ulupa ana i kona mau pomaikai, a me ka hoauhee ana ia'u a me ko'u puali holookoa no ka holomua o ka'@ papakuhikuhi hoolala kaua no ka lanakila! Ua hoolilo maopopo mai oe ia'u e ke kanaka opi iloko o keia hora—i enemi no@, ma ke pale ana i na kauoha a pau o ka hilinai e like me ka hoomalu ana a na rula a me na kanawai alakai o ka oihana koa."
(Aole i pau.)
-----------------
KA HELU MALAMA HAWAII.
---
Ma keia papahelu malama o Hawaii ne@ e ike mai ai ka lehulehu ina he po lolei a kekee paha. He like ole keia papahelu me ka papahelu i hoikeia ma keia pepa o ka la i o Novemaba nei, a penei ka hoonohonoho ana o keia papahelu:
1—Welo, pili i ka malama o Maraki
2---Ikiiki " " " Aperila
3---Kaaona " " " Mei
4---Hinaiaelele " " Iune
5---Mahoemua " " Iulai
6---Mahoehope " " Augate
7---Ikuwa " " " September
8---Welehu " " " Okatoba
9---Makalii " " " November
10---Kaelo " " " Dekemaba
11---Ka'ulua " " " Ianuari
12---Nana " " " Feberuari
Nolaila, ke hoike nei keia papahelu no na la o ka malama, ua maopopo no ia ia kakou, mai na la no ia i lau ai o ka mahina o Hilo a hiki i ka mahina o Muku, oia hoi, he kanakolu la. Ake hoi, ina o na la ia o ka malama he 30 ma ka helu Hawaii, pehea la ka loaa ana ma keia papahelu o Welo ka malama mua o ka makahiki ma ka helu Hawaii, penei no ia i hoakakaia ma keia papahelu:
He elua mahele iloko o ka makahiki hookahi, ka mahele o ke Kau a me ka Hooilo, nolaila, o ka mahele o ke Kau mai ka malama mai no ia o Maraki ma ka helu a na haole, a o Welo hoi ia malama ma ka helu Hawaii, a hiki i Augate, o ka Mahoehope ia i keia helu, alaila, he eono ia mau malama, oia na malama o na la loloa o ke Kau. A mai Sepatemba hoi oia o Ikuwa a hiki i Feberuari, oia o Nana, he eono ia mau malama, oia na malama o na po loloa o ka Hooilo.
Nolaila, o Welo ka malama mua o ka makahiki ma ka hel@ Hawaii, a o Ianuari hei ka malama mua o ka makahiki ma ka helu a na haole; aka, o Ianuari a me Feberuari no ka hooilo ia mau malama ma keia papahelu.
Joseph S. Kaleimamo.
---
Helu Malama o Maui.
Ikuwa......................Ianuari
Welehu...................Feberuari
Makal@..................Maraki
Kaelo......................Aperila
Kaulua....................Mei
Nana......................Iune
Welo......................Iulai
Ikiiki.......................Augate
Kaaona..................Sepatemba
Hinaiaeleele..........Okatoba
Hilinehu................Novemaba
Hilinama...............Dekemab
Helu Malama o Hawaii.
Kaelo....................Aperila
Kaulua..................Mei
Nana....................Iune
Welo....................Iulai
Ikiiki.....................Augate
Kaaona................Sepatemba
Hinaiaelele..........Okatoba
Kamahoemu.......Novemaba
Kamahoehope....Dekemab
Ikuwa.................Ianuari
Welehu..............Feberuari
Makalii...............Maraki
Oia ka helu pololei ana o na malama aole e like me ka mea i puka ma kou kino o ka la i o Novemaba nei.
J.W. KALANI.
Kalaupapa, Molokai.
NANEA KAMAHAO
O KE
KEIKIALII
ROMEALA;
KA
Ui Kila Mageneti
O Parameri.
------------------------
Ka Nani e haule ai ka Houa;
Ka Mahina Meli o Salaredina;
Ka La alohi o Mulisedera;
Na Kulu Koko kamahao Ekolu.
-------------------------
Na Ui Hookelakela o ke Ao holookoa.
-------------------
Na nani Puuwai Uahoa o ka Honua nei
A O KE
Kila Mageneti o ke aloha----"O parameri no ia."
----------------
Alaila, e kuu makamaka heluhelu, mahope iho o na kukai olelo loihi ana a ua mau ao opua la, maloko o kela rumi kilo hoku, huli hoi aku la laua no ke keena o ke anaina e noho ana, a imua o lakou i hoike aku ai ka moiwahine Mabelaha i ka nohaha liilii ana o kona puuwai i ke kila makeneti o Pameri.
A wahi hou a ua moiwahine la e ku ana au a hele mahope o ka mea a kuu naau i aloha ai, a i make au ma ke alahele, nani make ana ia ua ukali i na kapuai o ke aloha.
Me keia mau olelo a ua moiwahine la, huli ae la ia ia Romeala a kunou hoohie aku la, a ia wa i luai maii ai ua loea la i keia mau olelo.
E na lii a me na aialo o ke aloalii o Paemoku jlijli, ano i keia la ua loaa ia'u ka hanohano e hoike aku imua o oukou; ua lilo ka hanohano o ke kahua hookelakela na ke aupuni o Parameri, aole na ka ikaika o na mea kaua, aole hoi me ka mana o na puali koa, aku me ke ahe malie wale no o na olelo a hiki i ka hulihia ana o ko oukou moiwahine.
A no ia hulihia ana o ko oukou moiwahine, ua nele au me ka loea hookelakela e lealea hou aku ai, a oiai, e like me ka'u hana i hele mai ai mai ko'u aupuni mai, nolaila, ua hookuu ia na hana o keia ka kamahao, a eia wau ke hele nei no ka;u hana he loea hookela kela no ke ao holookoa.
Aka, mamua ae o ko'u hele ana aku no ka'u huakai, ke makemake nei au e hoike mai kela a me keia o ke anaina, ina paha he mea kekahi e makemake ana e lealea pu me Romeala.
O keia ninau a ua loea la, aole loa ia i pane ia maii e kekahi mea o ke anaina, no elua e ekolu manawa a ua alii opio la i ninau aku ai, alaila, huli ae la oia a kunou aku la i kona mau hoa alo ehuehu o ka moana kai uli kai hohonu a lakou i alo mai ai, i ka pane ana aku penei:
E hui na manu o Kaula
Eia Nihoa i ka ihu o ka ale.
I kela manawa a ua kila @ la i hoolale aku ai i kona mau hoa alo ehuehu, ia wa i lohe ia aku ai kekahi leo e hooho ana mawaho o ka halealii me keia mau olelo:
"Ka wahine kupaa o ka honua! Ka wahine kupaa o ka honua!! Ka moiwahine ka Pua o Pekina!!!
O ka poha ana mai o kela leo, oia ka mea nana i hoopihoihoi ae ko ke aloalii o ka moiwahine Mabelalia a o ke keikialii Romeala hoi, aia oia ke ku haah@o la me ka nani nui, me he mea la e i okoa ae ana no i keia mau wahi hooheno:
Me he Kaupu hehi ale la
Ka lae o Kailio oni i ke kai.
Emoole, komo mai la he kanaka opio me kona mau lehelehe e kalahea ana i kela mau olelo a kaua i ike mua ae nei.
Ua aahu ia ua kanaka opio la me kekahi lole nani loa i milo ia me ka wai @elo o ke gula, e kau ana ma kona poo he papale mahiole nani i hana noeau ia e na lima o ke akamai, a ma kona aoao hoi, e kaiewa a e owaka ana hoi ka hulali o kana pahikaua, e paa ana ma kona mai wawae he mau kamaa @ nani, a maluna ae o na mea a pau, e hewa auanei ka maka ke ike aku i kau a mea o ka nani.
Oiai oia e kalahea ana me kela mau olelo, ia wa i ninau aku ai o Romeala no ua wahine kupaa la, a oia ka ua kanaka opio la i pane mai ai me keia mau huaolelo:
He elele au i hoouna ia mai mai ko'u aupuni mai no ka hele ana e kalahea aku imua o ke ao holookoa o ko makou moiwahine ka helu ekahi o ke kupaa a puni ke ao.
Ua kaapuni ia ae nei e a'u he lehulehu wale o na aupuni, aole loa i loaa ia'u he mea nana i aa mai ka pili a ko makou moi, a oiai, o ke aupuni keia i loaa mai nei ia'u ma ko'u alahele o ke kukala hookelakela, nolai@a, ua kipa mai nei au ianei, a ke nele keia aupuni hele aku ana au he aupuni.
Alaila, owai ka inoa o kou aupuni, a owai hoi ka inoa o kou moiwahine, wahi a Romeala i ninau aku ai.
O Bedina, (Ainahou) ka inoa o ko'u aupuni, a o ka ui Pua Pekina ka inoa o ko'u moiwahine, wahi a ke kanaka opio.
Alaila, i hele mai nei oe e huli i hoa lealea nona? wahi hou a Romeala i ninau aku ai.
Ae, wahi a ke kanaka opio, a eia pu hoi me a'u he olelo aelike no ka hoopaa ana i ka pili a ka mea e ae mai ana.
Me keia mau olelo a ua kanaka opio la, unuhi ae la ia mailoko ae o kona po'i i kekahi palapala a haawi mai la ia romeala, a oia ka ua loea nei i lalau aku ai a heluhelu ae la me ka leo nui, a penei na mea i kakauia:
Imua o ke ao hoiookoa---owau o Maredina moi o ke aupuni Keokeo o Bedina, ma keia ke kukala a ke kuahaua aku nei au, no ka ike ana mai o ke la a me keia aupuni, o ka'u wahine ka moiwahine Pua Pekina, oia ka wahine kupaa hookahi a puni ke ao, no ka oia io o keia, ke pili nei au i ko'u aupuni, ko'u nohoalii a me ko'u lahuikanaka e lilo no ia i ka mea nana e hoohaule i ka'u wahine mai kona kupaa, a ina hoi oia e eo ana ia'u, e lilo kona mau waiwai a pau ia'u me kona kiola pu ia iloko o ka imuahi i pahiku ia kona enaena ma ke ano he poi oia na'u.
Moi Maredina,
Hanaia ma ko'u halealii ma ke aupuni Keokeo o Bedina.
I ka pau ana o ka Romeala heluhelu ana i ka palapala, haawi hou aku la oia i ka palapala me ka panai pu ana aku i keia mau huaolelo:
O huli hoi a hai aku i ua moiwahine la o oukou, ua loaa ka mea nana e hamare ke kupaa o kana wahi owau nei, aka, e Mr. Elele, o Maredina hea keia, o Maredina anei o na moana kai melemele, kela omole wai melemele, ha, ha ha, aole loa ia e nalowale ia'u he hua i ka umauma.
O keia mau olelo a pau a Romeala, oia ka ua elele la i pane mai ai, e kala mai ia'u kou hanohano e ka opio ui lua ole no ka hiki ole ana ia'u ke pane aku i ka haina o kau ninau, oiai, aole wai i ike i na mea e pi@ ana iaia, aka, no kau mau olelo e aa ana i keia pili, oia ka'u e huli hoi aku ai a hoike aku, a i mea e loaa ai he mau hooiaio ma ko'u aoao, alaila, e hoopaa mai i lou ae malalo o keia aelike.
Mamuli o keia mau olelo a ke kanaka opio elele, ua kakau iho la o Rome ala i kana aa pili malalo o ua aelike la a e heluheluia penei na manao o kana aelike;
O ka mea nona ka inoa malalo, ke aa a ke pili nei oia i kona waiwai a pau, kona honoalii, ke aupuni a me kona lahuikanaka, no ka aa ana, ua hiki @ hoohaule i ke kupaa o ka moiwahine Pua Pekina iloko o na mi @ pokole, a i mea e hookoia ai o ka'u mau olelo, e hiki aku ana au iluna o na palena o ke aupuni Keokeo o Bedina, a imua ponoi hoi o kou alo e Maredina, e hoopia aku ai au i ka'u p@ no ka wa hope loa.
No ka oiaio o keia, @ hoopaa nei au i ko'u moa.
Romeala,
Keikialii o Parameri.
I ka pau ana o kana kakau ana, haawi aku la oia i ka palapala i ka elele, alaila, me ka hookaulua ole iho, haalele mai la ua elele la i ka halealii o Mabelalia no kona moku, a no na hora polole hiu aku la ia no kona aupuni.
(Aole i pau.)
ROMIANO;
-------------------
Naita Hapakeko
O NA PALI EIWA.
-----------------------------
Haku-alii Korila o na luahuna,
A I OLE
Ke Keikialii Kamehai loa ma Italia.
-------------------------------------------
MOKUNA VIII.
ROMIANO ILOKO O ITALIA---PA KA LAE I KE KOIOPA UNEUNE---A PAKELE NA HULU PUAPUA O UA ROMIANO NEL
---------------------------------------------
Aka, e ka mea heluhelu, ua ko ole ia mau manao ana o ka naita Apala, a oiai hoi, e like me ka eleu i loaa i ka naita Apala, pela no hoi ka eleu i loaa i ua hiena la o na pali eiwa i pale ae ai me ka eleu nui, a iloko o na minute pokole, aia ka laua mau pahikaua e koele ana me ka ikaika, a o na huna ahi hoi ke helelei la ia ma o a maanei o kahi a ka laua mau pahi e koele ai.
I keia wa a ua mau koa la o ka pahikaua e hoohana ana i ko lakou mau olona wikani o ku laua mau ikaika; ua hoopuiwa a hoohikilele nui ia ko ke aloalii, a oia ka lakou i holo mai ai e nana
Maanei e kuu makamaka heluhelu, e huli ae ko kaua alo a nana aku maluna o keia mau naita, nawai ana la ka ai a laua.
I ka ike ana o ko ke aloalii, ua puanuanu ae la ka holo ana a ko lakou mau aakoko, i ko lakou ike ana mai o ke kulana paio o ua mau moho la he lulana paio ia no ke oka a me ka make.
A ano, ma keia wahi hou no e kuu makamaka heluhelu e ike hou iho ai kaua i ka hapakeko e hoohana ana i o kona loea imua o ke kanaka i poni ia he alakai a he puuka'ahala no Italia holookoa, a o ka hopena o ka oaua paio hoomaha ole ana, oia ka kaua e nana a e kilohi aku ai, owai ana la e laua ke lilo ana i haku a i alii no ke kahua kakele pahikaua.
Oiai ua mau moho la e oniu ana i ka laua mau pahikaua me ka eleu nui, aole loa ka laua mau k@ina pahi ana i halawai mai me na ulia o ka laki.
Ua loihi a hahana keia paio pahikaua ana a ua mau koa la me ka waiwai ole, oiai ka lili e haakokohi ana iloko o kela a me keia me ke ake nui e nohoalii kahi maluna o kekahi.
Aole no hoi i hoike mai na helehelena o ua mau moho la i ke pihoihoi, aole hoi ko laua mau lala i ka nawaliwali, aka, o ka ikaika a me ka uahoa o ka laua mau oniu pahi ana, oia ka mea e ike ia aku ana mawaena o ua mau moho la i ka manawa o ka hahana a me ka ikaika o na medala kila.
Aka, e kuu makamaka heluhelu, ma hope iho o ka paio hahana ana a ua mau moho la no ka manawa loihi, aia hoi, iloko o kekahi o na hauna pahi laki a ka naita Apala ua hamare ia aku la ka lae o ua olali hapakeko la o na pali eiwa.
O keia hauna pahi a ua Apala nei, ua haua ia me ke oolea o no lala, o oiai, he naita oia i helu ia iwaena o ko na hilana mau kaeaea o keia mea he ikaika hoohana o na lala, nolaila, i ka wa ana i hoomoe iho ai i kela hauna pahi me ka ikaika, ua hiki ole i ka pale a Rominao ke paku mai i iumu e pakele ai oia, aka nae, e kuu makamaka heluhelu o kela pale a Romiano, ua pale ia me ka eleu a me ka ikaika, aka, no ka pakela ikaika lo@ aku o kela hauna pahi a ka naita Apela, na ia mea i hoolilo aku i ke kulana pale o na pali eiwa i mea ole.
Ua haki pu ae ka pihikaua a ua olali la o na pali @iwa a poomuku mamuli o keia hauna pahi hookahi a ke naita Apala, a oia ka ua hapakeko la i hoomaupopo iho ai iloku o kona eha nui, aohe wa e ae ana e hoopakele ai iaia, oia wa wale no, nolaila, me na kapuai wawae mama o ke koa, lele aku la oia mai luna aku o ka lanai o ka halealii a ha@ aku la alalo iloku o ka po@li i keia helu ae.
(Aole i pau.)