Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 35, 30 ʻAukake 1890 — Page 3

ʻaoʻao PDF (1.72 MB)

This text was transcribed by:  Lynda Patterson
This work is dedicated to:  'Anakala Bill

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Augate, 1890.

NA IA O KA HEBEDOMA.

 

@alima            1  8  15  22  29

@        2  9  16  23  30

Sabati  3  10  17  24  31

@akahi            4  11 18  25

@alua  5 12 19 26

@akolu            6  13  20  27

@aha   7  14  21  28

 

KE KAU ANA O KA MAHINA.

@        Hapaha hope   3  47  2 A.M.

@        Mahina hou     5  48  1 A.M.

@        Hapaha mua    2  48  2 A.M.

@        Mahina piha    6  03  5 P.M.

 

@ANA ME KA NAPOO ANA O KA LA

 

                                    Puka    Napoo

@ Sabati         5.38     6.33

@ Sabati         5.40     6.29

@ Sabati         5.43     6.24

@ Sabati         5.46     6.17

@ Sabati         5.47     6.14

 

UNCLE PHIL'S DESK

 

Mamuli o kekahi ulia, ke hoea aku nei keia helu me ka nele i ko makou ke amu namu He ulia keia no keia mau la welawela loa a ka'e mai, a me na huikala ia mai, o ka makou hooikaika ana e ko no keia pale ae.

 

KELA ME KEIA

 

 

Ke hohono hou mai nei o Iao i Wailuku, eia iho ianei; he Alapa na Kamehameha ka moho. O ke poo oihana hea la ke ooki ia ae ana.

 

O ka bila kanawai hoomoe alahao ka@pahu, oia ka paoku iwi ka'ukemio loa o nei mau la iho nei o ka noke nui ana i ke nali. I hookahi no pauku e nuu ai maona, a kapoo no hoi ka la.

 

Piha hookeke makou me na hoolaha waiwai hou loa i keia helu; a oiai makou i manaolana mua ai e hoea pina aku ana na palapala makamaka i keia pule, e hoomau aku n@ makou pela no ka manawa kaawale.

 

He oihana aupuni o hoohakahaka ia aku ana ma Maui; eia iwaena o na loaa kanawa@ o ke @anakauhale nei kekahi o na mohe. Ua hoi hou ia mai, be ihupani no Iao kona koolua p@o@oni e kakele ia mai nei i ke kahea.

 

Ua make o D. W. Glover, kekahi o na limahana kahiko loa o ka oihana paipalapala o ke kulanakauhale nei, ma ka halemai Moiwahine, Honolulu, i ka wanaao Poalima nei, Aug. 29. He kaa mai loihi kona, a ua make oia iloko o na la elemakule.

 

O kela ahahui komite nonoi kumukanawai iho nei, ke kukulu nui nei ia lakou iho i ahahui kaokoa o ke kulana kalai anpuni malalo o ka inoa "Ahahui Komite o ko Hawaii Pae Aina" (?); he auume nui ka lakou no ko lakou kumukanawai i keia mau ahiahi iho nei.

 

O na lono pili kaua ma Amerika waena, aole i komo kukonukonu loa na aupuni kuee iwaena o ke kaua akea, koe nae kekahi mau kaua kimopo i oi ole aku na ola i make mamua o na poe i hoehaia; iwaena hoi i kekahi mao pualikoa, ua hele huhu aku la ke ahulau maluna o lakou.

 

He palapala hoohalahala mai Kauai no ka mea huki "kao" o ka niu@iwai o Kalihiwai, i ka hooukuia o kahi poe ke kau maluna; i ka apiki ia no hoi kahi i ka po, a ina he kamalii aohe huki ia. Ano mai nei no ka apiki ia ana o Kanealii i ka po a au okoa me kona lio a mai make.

 

Mai ka makou hoaiai uuku i ka hopena o ka ahaolelo no na la hope o nei mahina ae ma kekahi hunahuna o ka pule i hala, ua hoikeike mai kekahi hoa hanohano o ka ahaolelo i kona manao koho wale, e koino akoa ana iloko o Okatoba; a pake'o aku paha mamua-uleule iho paha mahope.

 

Ua haalele nui iho he mau tausani o na limahana alahao o kekahi mahele lawelawe oihana nui o Nu Ioke, a ua pupu ka holopono o na hana. Aia he hopohopo nui, malia o pahola ae keia haawina like ma na wahi e ae, oiai he mau tausani o na limahana a o ka hapa mahuahua hoi e hooko la i na hana aia malalo o ka inoa hookahi "Na Naita Paahana."

 

Ua hookohuia o Mr. J. H. S. Kaleo i lunakanawai apana no Hana, Maui. He hoa oia no ka oihana paipalapala, he luna hoohana no na nupepa "Ko Hawaii Pae Aina" puka pule me puka la, no na makahiki lehulehu. Ma ka aoao o na paipalapala o keia pepa, ke hoomaikai aku nei nona a me kona kulana he makua no ka apana o Hana, a lima hooko kanawai no ke aupuni.

 

He huakai pokole aku nei ka ke Alii ka Moi i ke panalaau o Kalawao a me Kalaupapa, a ua ukaliia aku kela huakai e ka Hon. S. M. Damon a me Kanikela Hoffnung o Hawaii nei ma Ladana. Ua haiia mai he hele ana aku nei keia e hoomaopopo i kahi e kukulu ia ai ke kaihoomanao o ka maku Damiena i make, a no ua kiahoomanao la, eia ae ma ke ala noana no ka hoea mai ianei iloko o na pule elua paha.

 

HAIOLELO

IA KA

LOIO KUHINA AKEPOKA,

NO KA PANE I KA

Mea Mahaloia ke Kuhina

Kalaiaina Iloko o ka

Ahaolelo o ko

Hawaii Paeina.

 

Ua manao au i kuu wa i komo ai iloko o keia Aha Kuhina owau la hoi ka eha, a ua lilo la hoi owau kekahi hapaha o ka Mana Hooko o keia Aupuni ma ke ano he Mana Hooko a hoohana o keia Aupuni a he kuleana ia hoi au maluna o kolu manao a hauoli la hoi@ mau mea, a e hooakaka aku ia mau mea e like me ka'u e ike ai he pono me ka ninau mua ole ana aku i ko ke Kahina Kalaiaina ae ana mai me ka nana ole aku i ke kulana maikai ole o ke alahele, a i ole, o ia kulana paha iaia.

 

A no ia, e Mr. Peresidena, a hiki wale i ka nunulu mau ana o ka nalomeli kulana Kuhina Nui iloko o ke poo o ke Kuhina Kalaiaina, a'u e hoomanao nei, ua hoike okoa mai no oia ia'u ia mau mea a i kekahi poe okoa aku kekahi, aka, i ka wa i lilo kaokoa ai kona poo i kela nalomeli, na ia mea hoi i kipaku aku i ka hapanui o kahi noonoo uuku a me kahi ike mai kona puniu aku, ua lilo kela me he la, ua manao oia aole he hoa e ae o ka Aha Kuhina a owau no nae ka oi loa, ka mea hoi ana i hoohanohano mai ia mamuli o ka manao ana ia'u he waiwai nona a he kauwa holoi ipuhao paha.

 

No laila, e Mr. Peresidena, ua kam@ ilo no au ine kekahi heluna o na poe kakau nupepa ma kekahi mau ku@ like ole a ua hoolaha noi kekahi i ka'u mau mea i kamailio aku ai, a he lehulehu o lakou i hoolaha aku i ka mea a'u i olelo ole aku ai.

 

O kekahi ua kakau a nui loa i ka'u mea i olelo aku ai, ua pololei kekahi, a o kekahi ua pololei ma kahi hapa, a o kekahi hoi ua hoopunipuni loa, a ua kakau maluna o kekahi kumumanao a'u i kamailio ole loa aku ai.

 

Eia kekahi mea i hoea ae mamua o kuu haalele ana iho i ka mokuaina o Kaleponi:

 

Ua hoouna ia kekahi mau palapala mai ke kulanakauhale aku o Kikako e hoike ana aia au maloko o Kikako, ua hoea aku au ma ia kulanakauhale a ua hai aku la ka wau he moolelo e pili ana no kela kanaka lele baluna i nalowale, Van Tassel, a ua hahai pu aku la ka wau he moolelo no kekahi i'a nui, oia hoi, ua holo mai ia ka kekahi mano nui a ale okoa aku iaia, me ka holo aku o kekahi waapa mai ke Zealandia aku aole nae he ike ia o ke kauwahi hunahuua i koe iho ona koe wale no ka he wahi apana o ka niho a me ka mai uu o ka manamanalima nui.

 

 

I kuu hoea ana i Mikikana ilaila au i lohe mua ai i ua moolelo la; oia iho la ka hoike ana i ke kulana hooko pololei a me ke kulana ake malama i ka oiaio o na kakau nupepa maloko o na mokuaina hui o Amerika.

 

Mr. Peresidena, he mea oiaio, ua kuka pu au me Sir John Macdonald a me kekahi o kona Aha Kuhina.

 

Ua hui a launa hou aku au me kekahi o na hoa, a ua ike au he poe keonimana oluolu maikai loa ke Kuhina Nui a me na Kuhina.

 

Ua hoohoihoi nui loa ia au, a me ka hooholo like ana i ka aelike mamuli o ka'u mau launa pu ana me lakou a ua hiki ia'u ke hooia aku ia oe e Mr. Peresidena, a me ka hooia pu ana aku imua o ko keia Hale aole loa he hookahi o kela poe keonimana i hoohui pu aku iaia iho me kekahi hana ohumu no ke kuai hoolilo ana a haawi paha i ke kuokoa o kona aina malalo i kela mea e kapa ia nei he Kuikahi Panailike, a hoao iho e huna i kona karaima malalo o ka uhi lahilahi o ka hookamaemae i hookahi hewa ia he haunaele a he kip@ paha iloko o kona kulanakauhale alii, aole he hookahi o lakou, aole loa?

 

Nolaila, e Mr. Peresidena, aia no he mau mea hou aku no i koe mahope aku o kela uwaina awaawa o na mea i hoakakak ia e ke Kuhina Kalaiaina no kela huakai a'u i Kanada.

 

Aia he hilinai ole, he inaina mamuli o kekahi o kana mea i makemake ai e hoomaopopo, a i ole no ke kanalua ole ia ke hoi hou mai nei ka mana o Beritania Nui maluna o keia aina, a ma o ka pili ana ia mea, a i kumu hoi e puliki paa aku ai i kela paio ana a me kela hooia ana ma ko'u aoao, ua makemake au e hoomahola hou aku i na hoomanao ana o na keonimana o keia Hale ma keia mau kumu.

 

Ke lonolono wale ia mai nei e lawe ia'ku ana kekahi mau keiki Hawaii o na hui kinipopo i na aina e.

 

E nana ae i ka hoolaha o na kulahanai o Kauai a me Kohala e puka aku nei; he hoolaha waiwai loa keia no na makua keiki.

 

Ua pai buke ia iho nei ka hoike a ke komite waiwai o ka ahaolelo; ua halia mai he hoike ano nui a waiwai loa keia, eia nae ua hoonele ia mai nei nupepa me kekahi o ia mau buke.

 

KA AHAOLELO

[Mai ka aoao Elua mai.]

 

Heluhelu elua ia ka bila e hooponopono ai i ka hoopuka ia ana o na lai@ ni, a kauohaia e kakaupoepoe a helu helu ekolu ma ka Poaha.

 

Heluhelu elua ia ka bila e hoopono pono ai i ke kalewa meaono, a kauowa ia e kakaupoepoe a heluhelu ekolu ma ka Poaha.

 

Heluhelu elua ia ka bila e hookaawale ai i ka malama ana ma na rula o ka Papa Ola o na hale aupuni, a haawi ia i ke komite ola.

 

Heluhelu elua ia ka bila helu 82 e pili ana i na hihia imua o ka Aha Kiekie mawaho ae o na hihia o ke kau ponoi, a kauohaia e kakaupoepoe a heluelu ekolu ma ka Poaha.

 

Heluhelu elua ia ka bila e kokua ai i ka Laina Mokuahi mawaena o Honolulu me Tahiti, a haawiia i ke komite mokuahi.

 

Heluhelu elua ia ka bila e pili ana i ke oki mare, a haawiia i ke komite hookolokolo.

 

Heluhelu elua ia ka bila e pili ana i ke kuai ia ana o ka opiuma, a haawiia i ke komite opiuma.

 

Heluhelu elua ia ka bila e pili ana i ka laikini kamano a hooholoia e kakau poepoe.

 

Hoolaha mai kekahi mau komite i na manawa halawai. Hoomanao mai ka Peresidena i ka lehulehu o na komite wae i ka hoike ole mai.

 

Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu mai o Wilimana i ka hoike a ke komite wae e hooholo aku i ka haawina no ka Buro Ana-aina. Waihoia a noonoo pu me ka bila haawina.

 

LA HANA 59.

NA HOIKE KOMTE.

 

Na Kamaki i ka hoike a ke komite o na aina aupuni e pili ana i na hoopii lehulehu penei: 1. Mai Kapaakea, Oahu e noi ana i paipu wai. 2. I $2,000 no ke awa o Kaunaloa, Puna, Hawaii. 3. No ke alanui o Pulehunui, Kula, Maui. 4. I $3,000 no na alanui o Waipio. 5. I $2,000 no na alanui o Hamakua. Haawiia i ke Kuhina Kalaiaina.

 

Na Luka i ka hoike a ke komite pai, ua pau i k e pai@a kekahi mau bila kanawai.

 

Na Makate i ka hoike no ka hoopii a C. J. White e pili ana i ka uku hana o na kukui uwila, e uku iaia i $300. Waihoia a noonoo pu me ka bila haawaina. 2. Ka hoike o na hoopii a Bowler i $34,839.84. Waihoia a noonoo pu me ka bila haawina.

 

Na Kalua i heluhelu mai i ka bila kanawai e pili ana i ka lawe leta ana mawaena O Hawaii nei a me Amerika Huipuia. Heluhelu elua ia ma ke poo a haawia i ke komite wae.

 

Na Konuwela i ke kanawai e hoo kapu loa ana i ka malama ana i na iole Rabati.

 

Na J. M. Hona e ukuia na lilo o ka oihana kinaiahi mai ka poe mai i kokua ia ma ke kinai ia ana o ke ahi.

 

Na Kamaki i hoolaha mai e lawe mai ana oia i kanawai hoohoihoi kanu paka, kalo, palaoa, kope, a pela aku.

 

Na Pua i ke kanawai e hoonoho ai i lunakanawai apana no Kalaupaoa.

 

Na Kalua he hoolaha kanawai e pili ana i ka aie lahui.

 

Heluhelu ekolu ana o ke kanawai e haawi ai i manawa b@ no ka hoomoe ana i ka uweaolelo @e moana, a ua heluhelu pu ia he palapala hoopii mai na poe waiwai mai o Honolulu. Hooholo loa ia.

 

Noonoo ia ka bila haawina imua o ke komite o ka hale; Buki ka lunahoomalu.

 

Alanui & alahaka o Makawao $10,000

Alanui & alahaka o Hana $10,000

 

Noi o Kamai i 5,000 hou iho. Hooholoia.

Noi o R. W. Wilikoki i $400 no ke alanui mai Keoneoio a Makena. Hooholoia.

Noi o Konuwela i $2,5,000 no ke alanui mai Lahaina a Maalaea Hooholoia.

Noi o White i $500 no ke alanui mai Lahaina a Kahakuloa. Hooholoia.

Noi o Paehaole i $3,000 no ke alanui pali kahakai o Wailau, Pelekunu, a me ka alanui pali o Kalae. Hooholoia.

 

Alahaka o Waimea, Oahu       $5,000

Ewa me Waianae        6,000

Na alanui o Honolulu  75,000

 

Noi o Kikila i $3,000 no ke alanui o Manoa. Hooholoia

Noi o R. W. Wilikoki i $10,000 no na alanui o Kalihi, holo.

Hoemi o Kikila i $7,000, haule.

Alanui pali o Nuuanu $40,000 holo.

Noi o R. W. Wilikoki i $1,000 ho ke alanui makai pono o Leahi. Haawi ia i ke komite wae.

 

Alahaka o Waihia        $5,000

Alahaka o Hanalei       5,000

 

Noi o Kanuka i $5,000 no ka wehe ana i ke alanui o Kilohana. Hooholoia.

Noi o A. S. Wilikoki no ke alanui oiai Kalalau a Haena i $2,000. Hooholoia

Noi o Laiki i $500 no ke alanui o Huleia. Hooholoia.

Noi o A. S. Wilikoki i $5,000 no na alanui o Hanalei. Hooholoia. Nana no no ke alanui mai Waioli a Haena i $5,000.

Keia a me keia @ $60,000 Haawi a i kekahi komite wae.

Noi o White i $1,500 no ke alanui mai Lahaina a Kauaula Hooholoia

Noi o Paehaole i $1,000 no ke alahaka ma Honouliwai.

Pakui kukui uwila o Honolulu $44,200. Haawiia i ke komite wae.

Hoohoihoi kanu kope $10,000. Hawaiia i ke komite wae.

 

Uweaolelo kuloko       $25,000.00

Uwapo pae o Hookena a me Keauhou                       24,800.00

Uwapo o Kaunakakai, Kamalo a me Pukoo   1,280.58

Uwapo o Hanalei        458.00

Ana auwai Hamakua   1,541.82

Ana hawai Kohala      1,492.27

Luawai ma Nuuana     1,048.00

Oihana Wai o Makiki  938.98

Alanui mai Lahaina a Wailuku            434.14

Hana hou uwapo o Keawewai, Kohala          44.65

Alanui o Puowaina      18.00

Alanui o Pauoa            6.00

Alahaka Waiaka, Kohala        8.00

Auhau alanui i hoolilo ole ia o Lahaina           122.00

Hoolala ana i na auwai lawe mea ino o Honolulu       125,000.00

No na Halekula           50,000.00

No na Kula Hanai       10,000.00

 

Hoopauia ke komite a hoikeia aku ka hale na mea i hanaia.

 

LA HANA 60.

NA HOIKE KOMITE.

 

Na ke komite kalepa i na hoopii kokua laina mokuahi mawaena o Hilo a me Sana Diego e haawi i ke komite mokuahi: ae ia.

 

Na ke komite kalepa e hoole ana i ka uku ana i ka nupepa Peredaiso o ka Pakipika. Ua pane waha mai ke alii Makapolena i kona @ue i keia hoike, waihoia a noonoo pu me ka bila.

 

Na ke komite kalepa, he hoololi i ka bila kale wa lole, me ke noi e hooholo loa aku, apono ia a kauoha ia e hooholo loa aku a kakau poepoe.

 

Na ke komite hoonaauao, no ka olelo hooholo a ka luna o Hamakua e kukulu ia i hale noho no ke kumukula o Kawaihae e ae ana i $500; aponoia.

 

Na ka hapanui o keia konite hoonaauao, e waiho ia ma ka papa na hoopii malalo iho: 1-I mau halekula ma Waialua a me Kamalo. 2-E hoohalikeia na uku kumukula kuokoa e like me ko na kula la aupuni. 3-I halekula Beritania ma Kahaualea, oiai he kula no ma Kalapana: 4-E kuku lu i halekula kaikawahine ma Lahaina, no ke kaa mawaho o ka mana o ka Papa Hoonaauao. 5-E kohoia na kumukula Katolia e ao i na kamalii Katolika, oiai ua papa ia ke ao i ka hoomana ma na kula. 6-E hoomahuahua ia ka uku o na kumukula, aia ia i ka noonoo ana o ka Papa Hoonaauao, aole nae e emi malalo o ka hookahi dala o ka la 7-I halekula Beritania ma Waiehu, oiai, aia he mau halekulakokoke loa ma Waihee a me Wailuku. 8-No ka ae ak@ na kahunapule e ao i na kamalii kula, he hiki wale no ia mahope o na hora kula mau. 9-No na hoopii i $1,500 ua ke kula Katolika ma Halawa; i $2,500 no ke kula hanai kaikamahine ma Kohala; i $6000 no ke kula o Sana Lui a me $5000 no ke kula Katolika ma Hilo, e waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka bila haawina.

 

Na ka hapa uuku o kela komite maluna he hoike e kue ana i ka hapanui; waihoia na hoike elua ma ka papa.

 

Na Buki he hoike hapa uuku o ke komite hoonoa i na kai konohiki; waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka bila.

 

Na Kalua aole i makaukau ka hoike a ke komite wae e huli ai i ka hoopii no ka halemai lepera o Kalihi, oiai e waihoia mai ana ka hoike ua pau i ke paiia.

 

Na ke komite wae no ka bila laikini kuai ela, waina a me bia, he bila hou ka lakou a e hoopanee loa i ka bila mua i waihoia aku ai ia lakou; aponoia.

 

Hoike mai ke komite waiwai, ua p@ i ke paiia ka olelo haole o ka hoike a ke komite waiwai a o ka olelo Hawaiia koe; kauohaia e haawi ka mea i makaukau.

 

OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

 

Na Mula he hoolaha bila e hoopono pono ai i na hale hotele a me na hale aina.

 

Na Buki he hoolaha bila e hooponopono ai i ka hookomo aia mai a me ke kuai ana o na pu.

 

Na paehaole he olelo hooholo e hoihoi ae i ka bila e pili ana i na kokua mai ke komite malama ola a i ke komite o Molokai; hooholoia.

 

Na Baraunu he hoolaha bila e hoololi ai i ke kanawai e kukulu ai i halemai pupule.

 

HANA O KA LA.

 

Heluhelu ekolu ia ka bila hoona kuleana a hooholo loa ia.

 

Heluhelu ekolu ia ka bila e pili ana i na laikini mai ke Keena Kalaiaina mai a hooholo loa ia.

 

Heluhelu ekolu ia ka bila e hookaawale ai no na aha kuikawa a ka aha kiekie a hooholo loa ia

 

Heluhelu ekolu ia ka bila a hoemi ai i ka laikini kamano a hooholo loa ia.

 

Heluhelu ekolu ia ka bila kalewa meaono a hooholo loa ia.

 

Heluhelu elua ia ka bila e hooponopono ai i ka holo ana o na kanaka Hawaii i na aina e a hoopanee loa ia.

 

Heluhelu elua ia ka bila uku mau e hana i na alanui, noonoo pakahi ia na pauku a hooholoia he ehiku.

 

Noi o J. M. Hona e lilo na bila alanui alahao i hana no kahi la ae.

 

Hoolaha mai kekahi mau komite no ko lakou wa halawai.

 

LA HANA 61.

HOIKE KOMITE.

 

Na ke komite aina aupuni e waiho ma ka papa i ka bila e papa loa ana i na pa uwea noi; waihoia a noonoo pu me ka bila kanawai.

 

Na ia komite hookahi no e ae aku i ka $1000 no ka hana hou ana i ke awa pae o Laupahoehoe.

 

Na ke komite koa, e hoopau loa ana i ka bataliona koa pualu Honolulu Raifela, apo@oia.

 

Na ke komite kalepa no ka bila hana alanui e hooholo loa aku; apon@ia.

 

Na Makapolena o ke komite wae, e ae aku i ke koi he $150 a Z. K. Myers no kona uku, a mahope o ka hoopaa paa ana ua waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka bila haawina.

 

Na Walabaraki no ka hapanui o ke komite waiona e hooholo loa i ka bila waina, ela a me bia, me kekahi mau hoololi.

 

Na J. M. Hona, no ka hapa uuku o ia komite maluna ae, e kiola loa i ka bila; waihoia na hoike elua ma ka papa a noonoo pu me ka bila hou.

 

Na Baraunu o ke komite wae o ka haawina $10,000 hoohoihoi kanu kope e hooholo loa aku; waihoia a noonoo pu me ka bila haawina.

 

Na Baraunu no ka hapanui o ke komite opiuma, e hooholo loa aku i ka bila 17 e haawi ana i ka mana i na lunakanawai e hoopai i ka poe haihai ka nawai opiuma; waihoia hoea mai ka hapa uuku hoike.

 

Na Baraunu no ka hapanui o ke komite opiuma, e hoopanee loa i ka bila e laikini ana i ka opiuma; waihoia a noonoo pu me ka hapa uuku hoike.

 

Na ke komite pai ua pau i ke pana he elima mau bila; kauohaia e haawi.

 

Na J. M. Hona he olelo hooholo, e lilo na bila alanui kaaahi i hana no ka la; hooholoia.

 

Hapaiia ka noonoo no na bil kaaaahi elua.

 

Noi o Baraunu e hooholo i ka bila i hoololi ia e ke komite.

 

Noi o R. R. Hind e hoopanee loa i ka bila alahao o Oahu.

 

Mahope o kekahi mau hoopaaapaa i komo ai o Baraunu, Wilimana a me J. M. Horner ma ka aoao hooholo loa, a o R. R. Hind, W. H. Rickard a me Kalua ma ka aoao kue, ua noi mai o Nawahi e komite ka hale a noonoo pakahi i na pauku; noho o Makate ma ka noho.

 

Heluheluia ka pauka 1. Noi o Kalua e hoopanee loa i ka pauku 1. Noi o Baraunu e hooholo loa i ka pauku 1. Mahope o ka hoopaapaa ana a hiki i ka hora 4:05 p.m. ua hoopanee ka hale me ke koho ele.

 

LA HANA 62.

 

Na Walabaraki o ke komite waiona, no ka bila e hoopokole ai i na hora kuai waiona, a waiho mai me kekahi mau hoololi a me k@ ka hale noonoo.

 

Heluhelu mai o Rikada ma ke poo, he bila e hooloil ai i ka mokuna 7 o ke kanawai karaima.

 

Hoolaha mai o Kanealii he bila opiuma.

 

Heluhelu mai o Apiki ma ke poo, he bila e hoololi ai i ka pauku.63 o ke kumukanawai.

 

Hapaiia ka noonoo no ke alanui alanui alahao o Oahu i ke komite o ka hale Makate ma ka noho

 

Kue mai o Kalua i ka bila a kamailio mai no ka hoakaka ole ia o ka uku o na ukana.

 

Kue mai o Kahookano i ka bila aole e hoohalike i keia alahao me ke alahao o Kohala, no ka mea, aole i hoopaaia ke aupuni e hookaa i ka ukupanee. He $280,000 na lilo o ke alahao o Kohala, a ua hoao ia e kuai aku no ke $80,000 aohe nae he lilo.

 

Makemake o Kauhi e noonoo pakahi ia na pauku.

 

Kue mai o White i ka bila ma ke kamailio ana a pilikino no hoi kekahi.

 

Kue mai o Baraunu i ka pilikino loa o kekahi mau huaolelo a White i ka Moi.

 

Rula ka noho, he ku i ka rula ole ke kamailio na hoa me na olelo kupono ole.

 

Kue o Kalua i ka rula a ka noho, no ka mea he komite keia o ka hale, a ua ae ia na kamailio laula ana.

 

Hoomau hou mai o White i ke kamailio ana a hiki i ka hoopanee ana o ka hale.

 

LA HANA 63.

PALAPALA HOOPII.

 

Heluhelu mai ke Kakauolelo he hoopii na 394 inoa o Hawaii e kokua aku ke aupuni i $2,500 i ka Hui Telepone o Hawaii. Haawiia ia ke komite kalepa.

 

Na Marsden mai na Pukiki mai, o ka uku maheloolelo Pukiki he $900, aole lawa; e kohoia ona maheleolelo kupono a e ukuia i $1,500 no ka makahiki. Haawiia i ke komite hookolokolo.

 

Na Pilipi mai ka hui mai o Skinner & Co., e hoolaulea i ka lakou koina i ke aupuni no ka uku o na Pukiki i hoo komo ia mai, a i hoole ia ka uku ana e ke kuhina Kahina no na kumu ua o aku mamua o ke kanakolu makahiki o kekahi poe paahana a ua oi aku hoi na keiki a kekahi mau ohana i lawe mai ai mamua o ka aelike i elua wale no keiki.

 

Pane Kuhina Waiwai, eia keia hihia imua o ka Aha Kieke a he mea pono ole ke komo aku ka Ahaolelo e keakea Ke noi ia nei he $60,000 no ka haawina hoopae limahana a ina he koi ponoi ka keia hui, alaila, e ukuia no ia mai keia haaw@na aku. Nolaila, ke noi nei au e waiho i keia hoopii ma ka papa. Hooholoia.

 

Na Rickard mai Hawaii mai e noi dala ana no ka Hui Telepone o Hawaii. Haawiia i ke komite kalepa.

 

Na Rosa mai a W. E. Kealakai mai i $500 poho alanui no ka h@akea ana i ke alanui A'akea. Haawiia i ke komite hookolokolo. Nana no mai Hana mai e kukuioia ka pa aupuni mawaenakonu o ka ap@na. Haawiia i ke komite o na aina aupuni. Nana no mai na Pukiki mai no ka maheleolelo Pukiki, Haawiia i ke komite hookolokolo.

 

Na Pua mai Honolulu mai: 1. Aole e lawe hou mai i na limahana. 2. Na ka poe mahiko no e kii i ka lakou mau paahana. 3. E hoihoi ia lakou ke pau ka manawa kepa malalo o na lilo o na mahiko. Haawiia i ke komite kalepa. Nana no mai Honolulu mai e noi ana i Ahaelele hana kumukanawai Waiho ia a noonoo pu me ka bila.

 

Na Kauhane mai Maui mai aole e ae ia na laikini kuai rama e hoopuka Haawiia i ke komite waiona.

 

HOIKE KOMITE MAU.

 

Na ke komite hookolokolo e hoomoe ana ma ka papa i kekahi mau hoopii penei: 1. Aole e lawelawe oihana na kahunapule. 2. E hoomauia ke ano kiure o keia wa. 3. Ao'e e ae ia na poe pepehi bipi a kuai me ka laikini ole ma na wahi i loaa ka laikini; aole hoi bipi paakai e kuai ia, oiai aole kanawai e pepa ana i ke kuai ana o na bipi paakai. 4. I laikini rama $100 o ka makahiki ko Kaupo. 5. E ae ia na lahui a pau e koho balote. 6. E hoihoi hou ia na mana o ka Moi. 7. E hoololi ia ke kanawai helu waiwai kuloko. 8. E kau ia i hoopai no ka poe hana ma ke Sabati. Hooholo ia. Na ia Komite hookahi no ka bila e pili ana i na Komite o na ala liilii, he bila hou ka lakou i hoololi ai. Waihoia ka hoike ma ka papa a heluhelu ia ka bila hou no ka wa mua.  Heluhelu mai ke Kakauolelo i na Komite i haawiia ai na haawina o ka Bila Haawina penei: 1. Hoonaauao ana i na opio Hawaii ma na aina e. 2. Buro Omana Leta. 3. Kokua ia Kapioani Paka. 4. Uku o na makai. 5. Kokua i na Kula Aupuni. 6. Kokua i ka Laina Mokuahio Tahiti. 7. Kokua Laina Mokuahi o San Diago. 8. No ke kahua kikowaena o ka Oihana Kinaiahi. 9. Pakui i ka OIhana Wai o Honolulu. 10. No  ke alanui o ka lua o Pele. 11. Hoopae Limahana. 12. No na alanui mawaho aku o Honolulu. 13. Na haawina no ka hoohohonu i ke awa o Honolulu a me ka Oihana Kukui Uwila. 14. No ke alanui a Peter Lee.

 

Na Crabbe he olelo hooholo e haawi ia ka bila alahao o Oahu i ke komite wae na lakou e huli a ninaninau pono i na aina kupono kahi e mahi ia ai ke moe aku ke alahao, a hoike mai iloko o elua pule.

 

Hoopaapaa ka hale no ka olelo hooholo a hapai ia ka noonoo ana no na hana o ka la i ke komite o ka hale.

 

Hoohohonu ana i ke awa o Honolulu $15,000. Hooholoia.

 

No ke Kukui Uwila o Honolulu $27,000. Hooholoia.

 

Noi o Laiki e hookomoia ka uku o na kauka aupuni maanei a e hooholoia i $40,000. Hoopaapaa loihi ka hale a hiki i ka hooholoia ana i $44,200. a e maheleheleia e like me ka hoike a ke komite.

 

Noi o Kalua e aponoia ka hoike a ke komite holookoa. Pane ka lunamalu o ke komite o ka hale, aole i ku i na rula ka noonoo ana i ka hoike a ke komite imua o ke komite o ka hale Hoopau ia ke komite a hoopanee ka hale.

 

LA HANA 64.

HOIKE KOMITE,

 

Na Konuwela o ke komite wae no ke alanui a Peter Lee e holo nei i ka lua o Pele mai Kau mai, e hookomoia i $10,000 no ke kuai ana iloko o ka bila haawina. Waihoia ma ka papa.

 

Na Kalua o ke komite wae no ka haawina $3,000 no ka hoonaauao ana i na op@ Hawaii ma na aina e, e hooholoia, aka, aole nae e hoounaia ka poe i puka ole mai na kulanui mai o Punahou, Lahainaluna, Kula Alii, a me Sana Lui. Waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka bila haawina.

 

Na Kalua o ke komite wae no ka hoihoi ana moi i na Hawaii ilihune mai na aina e mai, e hooholoia i $5,000. Waihoia ma ka papap a noonoo pu me ka bila haawina.

 

Na ke Kuhina Waiwai ma ka inoa o ke Kuhina Kalaiaina e pane ana i na ninau a Waipoilani no ko ka Peresidena o ka Papa Ola haawi ole i na palapala hooia ola i na haumana o Sana Lui, aole ia o kekahi hana i haawi ia ai iaia.

 

Na Marques o ke komite wae he hoike loihi no na haawina pili i na kula, e apono ana i na hoonohonoho ana a ke Komite Hoonaauao, me na mea pili i na kula kuokoe, e nema ana i ke kau liike ole o ka hanaia ana o ke kula o Sana Lui, a e apono ana i ka hoihoi o na dala kula i ke Keena Waiwai a unu hi aku mai ka waihona poolei aku. Waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka bila haawina.