Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 31, 2 August 1890 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KE KAUOHA.

 

HE KANAWAI

E Hoololi ai i kekahi Kanawai i Apono ia ma ka la 13 o Mei

            M.H. 1859, i kapaia "He Kanawai e Kokua ana i na Halemai no na Luina Hawaii i loaa i ka poino a  i ka mai"

E hooholoia e ka Moi a me ka Akaolelo o ke Aupuni Hawaii.

            Pauku 1. E hoololi ia ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 1 o ke Kanawai i apono ia ma ka la 13 o Mei, M. H. 1859, i kapaia "He Kanawai e kokua ana i na halemai no na Luina Hawaii i loaa i ka poino a i ka mai" a penei e heluhelu ia ai.

            Pauku 1.  E kau ia maluna o kela a me keia moku mai na awa mai o kekahi aina e i ku ma kekahi o na awa ku moku o keia Aupuni me na ohua maluna he auhau o hookahi dala no kela a me keia ohua e komo ana iloko o keia Aupuni, a o keia auhau oia no kekahi o na uku awa a e hookaa ia i ka luna dute o ke awa e holo i kekahi moku aia no a hookaa ia ua auhau la.

            Pauku 2.  E hoopau loa ia a ma keia ke hoopau loa ia nei ka Pauku 3 o ke Kanawai i oleloia.

            Pauku 3.  E hoololi ia a ma keia ke hoololi ia nei ke Kanawai i olelo ia ma ka pakui ana aku i pauku hou e kapa ia Pauku 5, a penei ua pauku la: Pauku 5.  No na hana o keia Kanawai i manao ia "Na Luina Hawaii" oia no kekahi a o na luina a pau i hoopaa ia malalo o na palapala kepa maluna o kekahi moku Hawaii.

            Pauku 4.  E lilo keia i Kanawai mai kona la aku e aponoia ai.

            Aponoia i keia la 23 o Iulai, M. H. 1890.

KALAKAUA REX.

Na ka Moi:

C.N. Spencer,

Kuhina Kalaiaina.

 

HE KANAWAI

E Hoololi ai i ka Pauku 3 Mokuna XXXV o na Kanawai o 1886, e pili ana i ka Moni.

E hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii.

            Pauku 1.  O ka Pauku 3 o ka Mokuna XXXV o na Kanawai o 1886, oia hoi ke Kanawai i kapa ia "He Kanawai e Hooponopono ai i ka Moni o ke Aupuni Hawaii" i aponoia i Okatoba 15, 1886, ke hoololi ia nei ma keia, a penei e heluhelu ai:

            Pauku 3.  E lawe no ke Kuhina Waiwai i Dala Hawaii Keokeo no ka huina aole e emi iho malalo o iwakalua dala, ma ka waihoia ana mai, a e hoopuka aku i mau palapala kikoo o ka waihoia ana mai o ua mau dala la, e ukuia i ka mea nana e paa ana ua mau palapala la, o na kikoo no na dala he Iwakalua, Kanalima, Hookahi Haneri a me Elima Haneri pakahi, a o na dala i loaa mai pela, e hookaawaleia ae ia ma ke ano puu dala kuikawa ma ke ano mea hoopaa no ke pani ana aku i ua mau palapala kikoo la.

            Pauku 4.  E lilo keia i Kanawai mai ka la aku o kona aponoia ana.

            Aponoia i keia la 23 o Iulai, M.H. 1890.

KALAKAUA REX.

Na ka Moi:

C.N. Spencer,

Kuhina Kalaiaina.

 

HE KANAWAI

E hoonoho ana i Lunakanawai Hoomalu no ka Apana o Makawao, Mokupuni o Maui.

E hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii.

            Pauku 1. O ka Lunakanawai Apana o ka Apana o Makawao, Mokupuni o Maui, e hoonoho ia oia i Lunakanawai Hoomalu no ka Apana o Makawao, a e like no kona mana maloko o ka Apana Hookolokolo Kaapuni Elua me ka mana i haawiia e ke Kanawai i na Lunakanawai Hoomalu o na Apana Hookolokolo Kaapuni e ae o keia Aupuni.

            Pauku 2.  E lilo keia i Kanawai mai kona la e apono ia ai.

            Aponoia i keia la 23 o Iulai. M. H. 1890.

KALAKAUA REX

Na ka Moi:

C. N. Spencer,

Kuhina Kalaiaina.

 

HE KANAWAI

E hoololi ai i ka Mokuna XXXI o na Kanawai o ke Kau o 188@

            I kapaia "He Kanawai e Hookomo Mai ai i na Mea Hoomomona Lepo me ka Uku ole i ke Dute."

E hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii.

            Pauku 1.  E hoololiia a ma keia ke hoololiia nei ua Kanawai la i olelo ia a penei e heluhelu ia ai:

            Mahope aku o ka hoolaha ia ana o keia Kanawai e hookom ia mai na Mea Hoomomona Lepo o na ano a pau ma ke ano maoli i kinohi a ua hana i paha, i mea hui me ka lepo, a me na mea a pau e hoohana ia ana no ka hawan ana i na mea hoomomona lepo wale no, me ka uku ole i ke dute iloko o keia Aupuni.

            Aponoia i keia la 23 o Iulai, M. H. 1890.

KALAKAUA REX.

Na ka Moi:

C.N. Spencer,

Kuhina Kalaiaina.

 

 

Ma ke Kauoha.

 

Hoolaha Keena Kalaiaina

 

Ua hookohuia aku o Mr. Wm. J. Wright. E@ o Koea Hema. @ la i Agena Hoo@ Paiapaia Ae@ke Paahana no ka Apana o Kona Hema, Hawaii.

C.N. Spencer.

Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina. Honolulu. Iulai 12, 1890. 2294. @.

 

Ua hookohuia aku i keia la o Ge@. P. Kamanoha. Esq., o Kohala Akau, i Nota@i no ka Lehuieha no ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekolu o ke Aupuni.

C.N. Spencer,

Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina. Honolulu. Iulai 2, 1890. 2294. 3@.

 

NUPEPA KUOKOA

NO KA MAKAHIKI            $2.00

NO EONO MAHINA           1.00

KUIKE KA RULA

Poaono, Augate 2, 1890.

 

KA AHAOLELO.

            Iloko o keia pule i hele ai ke Komite o ka Hale i ka Panalaau o ka poe mai o Molokai.  Ua lehe wale ia mai ua mahelelua ia ka manao o ke Komite, a e hoea ae ana paha he elua hoike a ia Komite imua o ua Hale nei.  Ma na hoike ikemaka a kekahi poe e ae i hele pu me ua Komite hanohano nei o ka Ahaolelo, ua loheia na olelo mahalo nui no na malama pono ana a ke aupuni i ka poe mai e noho mai nei ma ia wahi.  He mau kauka lapaau kekahi o na mokukaua e ku nei ma ke awa o Kou i keia wa kai holo pu me ke Komite, a ua loheia mai ua piha mahalo lakou no ka malama pono ia o na mai, a me ka lapaau kupono ia.  He mea kupono ke kokua ia kela poe pono me na makaukau kupono a pau e loaa ai kauwahi maha no na eha ana o ke kino.

            He inau hoopii kai hiki ae imua o ka Ahaolelo e hoohalahala ana no kekahi mau Kauka Aupuni, no ka malama pono ole i ka lakou hana, me ka auhau kaumaha aku i ka poe ilihune a me ka hele loa no hoi mai ka apana aka kai i hoonohoia e lawelawe i ka hana a ka lehulehu.  Aole no paha e nele ka nana pono ia o keia mau palapala hoopii, me ka hoopololei ia o na hana a na kauka aupuni, ma kahi i ike ia ua pono ole ka hana.  He mea kupono ole io no ka haalele ana o kekahi kauka i kona apana a hele loihi e hoomaha me ka hoomakaukau mua ole no na hana o hope.

            O ke kanawai no ka hoohele ana i na keiki iloko o na kula aupuni kekahi mea i kamailio nui ia iloko o ka Hale i keia mau la.  A ua mahelelua ia ka manao o ka Hale.  I keia wa, o ke kauoha a ke kanawai kula e hele ke keiki i ke kula a piha na makahiki he umikumamalima.  A mahope aku o ia wa e hiki no i na keiki e hele i ka hana a e imi i ko lakou ola iho ma ka hoopa@ki ana i ka hou o ka ili.  Ke make make nei kekahi poe e hoemi iho i na makahiki hele kula a ilalo i ka umikumamakolu makahiki.  No ka mea, o kekahi mau ohana nui, ua pilikia maoli no i ka nui o na keiki, a ua ake na makua ma ka imi ana i kahi ma@na ai no ka ohana, aole hoi e hele i ke kula a piha ka manawa i hoakakaia e ke kanawai.  Noloko mai o ka pilikia nui o na makua i ulu mai ai keia manao.  Aka ua hemahema ka noonoo ana pela.  O na makahiki hele kula o na keike, he waiwai nui ia no lakou i hiki ole ke pani ia me ke dala.  Aia aku imua o keia ola honua ana ka nui o ka manawa no na hana hooluhi kino ma ka imi ola a me ka imi waiwai.  I mea e pono ai ka aina, aohe pono ke hoonele ia ka hanauna hou i na kumu loaa o ka malamalama a me ka naauao, oia hoi na wahi makahiki pokole i ae ia e ke kanawai e hele i na kula aupuni.

            E hoea mai ana ma keia hope aku he ninau ano nui e pili ana i na haawina dala o na kila o ke aupuni.  Ua hoea iki mai ia ninau i keia wa.  O kona loa nae, a me kona laula, aole i hiki pono ae imua o ka Hale i keia wa.  He ninau keia maluna o ke ano hoomana.  E makemake ana kekahi poe e mahele ia na dala kula o ke aupuni, a e hookaawale ia na ka aoao hoomana o kela a me keia ano kula e hoolilo i na dala kula aupuni.  He ninau keia i hiki ole ke alo ia e ko kakou poe kau kanawai ma keia hope aku.  Ina no paha e hoea ole ana keia ninau iloko o keia kau; aka, e ika ae ana no ma keia hope iho, ke ole makou e kuhikewa.  Pehea la e lawelawe ia ai keia nina?  O ke aupuni, he mea pili ole ia i ka hoomana.  O na kula aupuni, aole ia he mau kula hoomana.  Alaila, he mea hiki anei i kekahi aoao hoomana e koi ae i ke aupuni e mahele i na dala kula aupuni e mahele i na dala kula aupuni ma ke ano hoomana?  Alia na ke au o ka manawa e hoike mai.

 

NA UKU HOOMAU.

            Ke ku nei ke kanawai no na haawina dala uku hoomau no kahi poe, mai ka waihona o ka lehulehu.  He kokua manawalea keia a ke aupuni a he hana kupono no.  Ma ke kanawai i keia wa, ke uku ia nei he elua a he ekolu paha i kela a me keia elua makahiki, a ua ike nui ia he poe kuonoono maoli no ma ka noho ana.  Aole nae i maopopo ia makou, ina paha, maanei wale iho la no ka palena hiki a i loaa ma ka aoao o ke aupuni, ke kokua ana aku i keia poe ma na puu dala hoomau.  Pehea hoi ke hoololi ia ka manao o ke kanawai e ku nei, mai ka haawi ana i ka puu dala a i ka hookuu ana i ko lakou mau waiwai a puu mai na auhau ana a ke aupuni, oiai e noho ana lakou me ka loko a me ke kuonoono.  Ua pololei paha keia no neia manawa.

            Ia makou e olelo nei pela, ua hahai makou mamuli o na leo kalahea mau i kela a me keia kau ahaolelo, e hoemi ia na lilo aupuni.  Aole maanei wale iho no ka palena o ka makou kalai o ka hooemi lilo, aka ke hoomahele mua nei makou maanei.  No keia manawa, e kapa laula ia nei he au puikaika ole, ka wa e hu ai a aleale.  Aole o ka uku hoomau wale no ka mea hiki i ke aupuni ke hoike i kona aloha a me na hoomaikaikai ana no hoi ka huikala ia o ko lakou mau waiwai mai na auhau ae.  He hoonojo wale no ke loaa wale ke dala, a he hoeueu aku ke ooki ia.

            Ke hoomanao nei makou i kekahi pane kahiko loa: "O ka haawi ole ana i uku hoomau, he kuha ana aku ia i ka maka ma ke alo."  E nana iho, ina he kuha aku i ka maka ka huikala ana ae i na waiwai mai na auhau ae, a  ma kekahi ano kokua e ae paha mai ke aupuni.  He kohu ole ia pane no keia au, oiai, he hiki ke haawi ia na kokua o na ano a pau i kupono.  Ke olelo nei hoi kahi poe, he haawi ia na kokua o na ano a pau i kupono.  Ke olelo nei hoi kahi poe, he haawina dala makehewa wale no keia.  No makou iho nae, he haawina kupono no keia ke ku i kona manawa a me kona kahua.  No keia manawa ina o makou wale iho no ka hapa uuku ma keia kalai ana, ke hoike kuokoa nei e hoololi ia kela kanawai mai ke kokua ana aku i na puu dala a i kekahi ano kokua e ae mai ke aupuni aku. 

 

KA UKU HANA.

            He nui wale na olelo iloko o keia mau la no na uku hoolimalima o na poe paahana.  A he nui na hoohalahala i loheia ma ka aoao o ka poe hana, iwaena no o na poe hana aupuni a me na paahana e ae no hoi.  He mea hiki ole ke hooholo ia ka uku hana ma ke kanawai.  Aohe like kela a me keia ano hana pela i like ole ai ka uku hana.  Aohe like ke akamai a me ka makaukau o kela a me keia o ka poe lawelawe i na hana, a pela no hoi e like ole ai ka uku.  Aohe like ka waiwai o kela a me keia ano hana, a oia no hoi kekahi kumu e like ole ai ka uku hana. 

            Ua oi aku paha ka pomaikai o na poe lawelawe hana ma Hawaii nei mamua o ko kekahi mau aina e a kakou i lohe ai, a i ike maka ai no hoi paha kekahi poe o kakou.  O ka Peresidena o kekahi ahahui manawalea nui ma Amerika Huipuia, iaia e maikaikai ana iloko o ke kaulanakauhale o Chicago, a e imi ana i na mea hou pili i na limahana o ia wahi; aia hoi, loaa aku la iaia he poe wahine e humuhumu ana i na palule no ka ekolu hapaha o ke kakini.  A ua loaa pu aku no hoi iaia na keiki opioopio e hana ana he umikumamalua hora o ka la no ka hookahi dala o ka pule.  Ma Europa hoi ua oi aku na pilikia o na poe hana mamua o ko Amerika.  He oiaio, he aina maikai o Hawaii no ka poe e imi ana i ke ola mamuli o ka hana o na lima.

 

NA MANAO PAPALUA.

            I ka hakilo ana i na haimanao o kekahi poe, ua maopopo ke hooikaika nui nei lakou e hooko holookoa ia ko lakou mau manao ponoi iho o ka hooikaika ana i na wahaolelo a e hana pela.  He mau manao papalua nae, oia hoi, ko ka poe ake ana i ke kaulike a me ka noho'na like ma na ano a pau, a me ka poe e ake ana e lilo holookoa ka honua ia lakou.  Ke hoonee ia nei keia mau manao iloko o ko kakou hale kaukanawai, a ua pomaikai, no ka me, ua papalua a pakolu ia na wahaolelo kokua no ke kaulike imua o ka poe manao alunu.  E like me ia mahelehele ana iloko o ka Hale Ahaolelo, pela me ka lehulehu mawaho aku nei ma ia ano like.  Koe nae ma ka hoomaopopo iho, ua oi loa ka poe i ake nui i ka mana holookoa e paa ia ma ka poholima hookahi, imua o ka poe ma ka aoao kokua i ke kaulike oiaio.  Ua maopopo hoi mamuli o ka ulumahiehie o na koho balota ana iho nei no ka aoao hookahi, ua aneane hiki ole ka hoo@aio loa ana aku, no ke kaulike ka hapa mahuahua o na makaainana; me he la ua koho lakou me ke kumu, e hooko piha ia ko lakou lini e na wahaolelo o lakou, ma k eano moekahi wale iho no me ka nana ole i kekahi aoao.

            Mamuli nae o na hoikeike akea ana o ua mau wahaolelo la i ko lakou kuleana oiaio loa, ua komo iho la na manao inaina iloko o kekahi mahele o ka lehulehu koho balota, a ke olelo nui nei. "Ua poho ka manaolana o ka hooikaika ana," a pela aku.  No makou iho, ke olelo nei aole i poho, aka, ua hoopololei ia mai ia kou mau manao ku ma ke kulana alunu, au i hoolaa ai i kou balota e koho pela.  Ua pomaikai kakou pakahi mai ke nahu ana o ka mana kakauha a me ka hoehaeha, a e pomaikai mau ana no ina e hoopaa ia na noonoo kaulike o na wahaolelo o kakou pela.

            O kou koho ana i ka balota no na wahaolelo ma ka hale kaukanawai, e hoomanao iho e haawi ana oe i kou mau manao a pau no ka pomaikai lehulehu, aole nou wale iho no a mea kekahi poai uuku; oia kuleana like ka na wahaolelo ma ko lakou akoakoa ana.  Aohe holopono o ka palau i na pipi e huki ana kahi imua a emi kekahi i hope.  Aohe holopono o na pono pili laula, ke noonoo pakahi na poe koho balota a pau no lakou pakahi wale iho no.  Aia a huki like na pipi, hololea ka palau ma ka lepo.  Aia hoi a kaana pono ia na noonoo pili laula, e holopono ana.  He hiki no ke hooko ia ka mana iloko o ka poholima hookahi, aka, he mea na kela a me keia e ike ai i ka ehaeha.  Aole maluna o ka poe i ake a koho no ka hana ia o ke kaulike, aka, maluna pu o ka poe na lakou i kokua ikaika e hooko aku ia mana ma ke ano hookahi,  E nana ia Rusia me ia mana kakauha a me ka hopena o na hana e lawelawe ia la malaila.

            Ke hookani ia nei na hooho, Ua lanakila, Ua lanakila!  He oiaio ua lanakila ma ka manao ponoi iho o kou hooko ana i ka balota no kahi au i paulele ai.  Aka, ua lawa ke kaulike nana e hoololi ae i ka manao nui o kau hooho i keia la.  He oiaio no na olelo o ka nupepa Weekly Bulletin o Kapalakiko, he lanakila ana keia o kekahi aoao kalai aupuni hou o Hawaii, aole ma ke ano o ka hooholo like, aka ma ke ano o na manao pilikino ponoi iho.  No kakou iho, e kulai aku i ka ikaika o ia mau olelo, a e hoomanalo ia mamua o kona awahia ana.

 

KA HOOHOIHOI HANA

            He mea hauoli no kakou ka ike ana aku i na hana liilii ano hou a ku i ka hoopomaikai lahui e lawelawe ia ana.  Ua hauoli makou i ka hoikea ku, eia kekahi mau opio kakaikahi o k kulanakauhale nei, i hui pu me na manao kokua like o kekahi mau makamaka haole, ke hoeueu nei ma ko lakou lawelawe ponoi ana i ka oihana pai a hoolaha buke.  He wahi hana makalii loa ia ma kona hookumu ana me ka nele ole nae laula kona me ka hoopomaikai ke hooko pono ia.  O na liilii ma kona hana nui ano hou e hoala ia mai nei.  A ia lakou ko makou manao e hoonele ole ia lakou me na apo aloha a me na hoohoihoi ma ka aoao o ke aupuni a me ka lehulehu no a pau o ka paeaina.  E hoolana mau i ko oukou iini hana a hiki i ka pahuhopu o ka lanakila.  Mai hoihope mamuli o na kanalua a me na hooiloilo.

 

HANAU NUI

            He lono kupaianaha ka i pahola ae iloko o na nupepa o na aina e iloko o keia mau la, e pili ana i ka hanau lehulehu o kekahi wahine ma ka apana aina o Vireginia, Amerika Huipuia.  Ma ka imi ana i na kumu hooiaio i keia lono, ua loaa pono na hoike nana i hooiaio ka pololei a me ka oiaio o na mea i olelo ia, oia hoi keia:  I ka helu kanaka ana ma Amerika iloko o keia mau pule i hala ae nei, ua loaa aku la i ka lunahelu ma ke kulanakauhale o Rikimona, he wahine i mareia me kanakane i ka makahiki 1868, he mau makahiki ka noho ana me ia kane a make aku la ia kane.  Mare hou iho la ua wahine nei me kekahi kane.  O ka huina nui o na keiki a ua wahine nei i hanau me na kane a elua, he kanakolukumahiku.  Eono hanau pakolu ana o na keiki, ua like ia me umikumamawalu keiki, eono hanau palua ana, loaa hou he umikumamalua, a me ehiku hanau pakahi.  18+12+7=37.  Aole o kana mai o ka hanau nui, kupono paha ia no ke aupuni hooululahui o Kalakaua.

 

KA AHAOLELO

KAU O 1890.

Koena la hana 36.

Hana o ka la.

Heluhelu ekolu ia ka bila kanawai 20 e pili ana i ka auhau halemai.  Holoholo loa ia.

Heluhelu ekolu ia ka bila helu 22 a hooholo loa ia.

Heluhelu ekolu ia ka bila kanawai helu 25 a hooholoia i Lunakawai Hoomalu no Makawao.

No mai o Wai puilani e hoopanee loa ia no ka mea, he alahele ia e noi mai ai na apana e ae i mau Luna kanawai Hoomalu no lakou, a he mea hoonui lilo o ke aupuni.

Kahea ia na ae me na hoole; he 19 ma ka hoopanee loa, a he 22 ma ka hooholo loa.

Heluhelu ekolu ana i ke kanawai o ke moni, a ua hooholo loa ia.

Ma ke noi, ua hapai ia ka noonoo ana i ka bila haawina imua o ke komite o ka hale; W. R. Raikikalunahoomalu.

 

BURO O NA HANA AUPUNI.

Ukulana nui o na hana hou o ke aupuni $7,000.

Noi mai o Pua $5,000; noi o Luc@s $9,000; a hooholo ia e like me ka bila $7,000.

Uku o kela a me keia luna o ia Buro $10,000.

Noi ke Kuhina Kalaiaina $8,000, a penei na hoonohonoho ana:

            Uku o na luna              $3,000

            Uku kakauolelo             2,000

            Kela me keia lilo           1,000

Hooholo ia e like me ka hoololi a ke Kuhina.

Uku hoomaemae o na hale aupuni a puni ka paeaina              $21,000

Noi ke Kuhina o ko na aina [no ka Halekoa                               5,000

Noi o Paehaole e hookomo pu ia mai ka hale hookolokolo me hale paahao o Molokai.

Kamailio mai o Waipuilani no ka pono o na hale hookolokolo o na Kona.

Noi ke 'lii Pua i baawina no ka hale hookolokolo me hale paahao o Niihau.

Noi ia mai e haawi i keia mau itamu i ke komite wae.

Hoopau ia ke komite a hoike ia aku i ka hale, ua hooholo ia na mea maluna ae la.

Noi na 'lii Kauhane me Walabaaki e hele no hookahi pule; hooholoia.

Hoopanee ka hale a noho hou i ka hora 10.

 

LA HANA 37, IULAI 22.

Halawai ka hale e like me ka mau, heluhelu ia ka moolelo o ka hale a apono a.

 

OLELO HOOHOLA ME NA BILA.

Na Makuisa he ololo hooholo e ninau ana i ke Kuhina Kalaiaina, e pili ana i ka Oihana Leta o ke Aupuni.  Mamuli o ke kaki ino ana a ka Luna Leta Nui i na leta a ka poe mea palapala, a i kulike ole hoi me na kuhikuhi ana o ke Kuikahi Hoouna Leta mawaena o Hawaii nei me na Aina e.

Na ke Kuhina Waiwai e lawe mai ana ia he kanawai e hoomaopopo ana i ka uku o na luna aupuni.

Na ke 'lii Marsden i heluhelu mai ma ke poo i ke kanawai ana i hoolaha mai ai, e laikini ai i na agena Hui Pani-hakahaka; waihoia malalo o na rula.

[E nana ma ka aoao Ekolu.]

 

HOOLAHA HOU.

Ma ke keena o ka Lunakanawai.  K@ puni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai o G.H. KINIAKUA (k), no Kau, Hawaii, i make.

Ua heluheluia a ua waihola ka @ a J. K. Kekaula, ka Lunahoop@ waiwai O G.H. Kiniakua (k@) Hawaii, i make, e noi ana, e h@ap@ hoike hope, e hooholoia ka waiwa@ lina, a e hookuu aku iaia me k@ ka oihana.

Nolaila, ua kauohaia na mea a @ ka POANO, oia ka la 6 o SEPATEMA @ i ka hora 10 kakahiaka, ma ka hale @ kolo o Waiohinu, Kau, Hawaii, @ ka manawa i kohoia no ka hoolohe @ noi la me na ma kue ke hoike @.

F.S. LAMAN@

Lunakanawai Kaapuni Apana III. @A

Hilo, Hawaii, Iulai 21, 1890. 22@

 

[Kauoha no ka hoolaha ana i ka @ Noi Luna hooponopono.]

Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Hooponopono Waiwai; ma ka hana o ka waiwai o KIEKIE MAUNALOA KANOA (k) o Honolulu, @ make kauoha ole.  Imua o ka Lu@ wai ----

Ma ka heluhelu a me ka waihona ana @ ka palapala momoi a Hawane, o H@ wahine kanemake a K.Kanoa, e hoike ana ua make kauoha ole o K. Kanoa i olel@ Honolulu, ma ka la 20 o Iune, 1890; a @ noi ana e hoopukaia ka Palapala Lun@ nopono Waiwai i kekahi mea i kupon@ hookohu ia mai e ka Aha, a e hookohu @ i kahu malamano na keiki.

Ua kauoha ia, o ka POAKAHI, ka @ o Augate, 1890, oia ka manawa i apon@ ka hoolohe ana i ua Palapala nonoi la, @ o ka Lunakanawai ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na poe a @ pili ia mea e hoike mai, ina he kumu kekahi @ ae ole ia ai ua Pa'apala Nonoi la.

Kakauia ma Honolulu, Hawaii Pae Aina. Iulai 14, 1890.

Na ka Aha:

J.H. REIST,

Hope Kakauolelo.

2294-3t

 

[Kauoha o ka Hoolaha ana i ka Palapala N@ no ke apono ana i na Papahelu, ka H@ kii ana me ka mahele ana i ka Waiwai.]

Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Hooponopono Waiwai ma ka hana waiwai o APIO, o Honolulu, Oahu, i make.  Ma ke Keena imua o Lunakanawai Dole.

Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana nui o ka Palapala Nonoi a me ka Papahelu a H. H. Parker, Luna Hooko o ka Waiwai o Ap@ Honolulu, Oahu, i make, a e noi ana, e aponoia na hoolilo he $834.07, .a e e hoike ana, @ mea i loaa mai iaia he $1251.97, a e @ mana a e aponoia kela mau mea, a e kauoha @ e mahele a ka waiwai e pae nei ma kona @ i na poe i kuleana malaila, a e hookuu ia @ a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.

Ua kaohaia, o ka POAKOLU, ka la 20 o AUGATE, 1890, ma ka hora 10 kakahiaka imua o ia Lunakanawai ma ke Keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i aponoia no ka hoolohe ana i ka poe a pau i kuleana malaila, e hele @ e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lak@ a e ae ole ia ai, a e hoike mai ai i na olelo ike no ka mea i kuleana io ma ia waiwai.

Kakauia ma Honolulu, Hawaii Pae Aina i keia la 14 o Iulai, 1890.

Na ka Aha:

J. H. REIST,

Hope Kakauolelo.

2294-3t.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia ma loko o kekahi palaala moraki i hapaia ma waena o Awai, Asiu, Aheong, Ahoi, Awo, Ahui, Atok, me Shing Cheng, o Ewa, Mokupuni o Oahu, o ka aoao mua, a me James A. Hopper, o Honolulu, Oahu, o ka aoao elua, ma ka la 5 o Inuari, 1886, i kakau kopeia ma ka buke 98, aoao 74, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o kela moraki, oia h@ no ka ka ho@kaa ole ia o ka ukupanee, no@ ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai.

A ke hoolaha hou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila. @ hoolahaia aku @a aina i hoikeia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Ja@ F. Morgan ma Honolulu, ma ka la 16 o AUGATE, 1890, hora 12 o ia la.

Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoa kaka no keia mea.

Hanaia i keia la 18 o Iulai, 1890.

JAS A. HOPPER,

Mea Moraki mai.

Penei na aina i moraki ia:

1- O kela mau wahi a pau i hoakakaia ma ka Palapala Sila nui 804, Kuleana 8241 C.B., ia Keawe Kalohe, he 71-100 o ka eka ma Waipio, Ewa, Oahu, i hooliloia i ka M@ Moraki ma ka palapala a Akawai, i kopeia ma ka Buke - aoao-

2- O kela mau wahi a pau i hoakakaia ma ka Palapala Sila nui 859, Kuleana 5531 @ Keawe, he i eka me 7-100 o ka eka ma Waikele, Ewa, Oahu; pela ka hoolimalima o kekahi waiwai i ikeia ma ka Tong Sing Wai, Rice Plantation, me na raiki e ulu la ma Waikele, Ewa.  Pela me 4 poo bipi, 4 lio, 2 palau, 2ha-lo, papa wili raiki, lako kamana, na hale, a pela wale aku. 2294-4@

 

E ike auanei na kanaka a pau ma keia olelo hoolaha, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei ke Hoolaha aku nei au i ke akea.

Eia maloko o ko'u pa hanai holoholona kekahi lio hele hewa, he lio hulupala lae keokeo i kuni ia ma ka hao kuni ano e ma ka aoao akau o ka uha hope, a ma ka aoao hema o ka uha hope ke kuni o SW.

Nolaila, ina o ka mea nona keia lio e kii koke mai iloko o na la he umikummalima (15) me ka lawe pu mai i ko'u uku, no ka malama ana a me na lilo no keia mau hoolaha ana, aka, i kii ole mai a hala na la i olelo ia maluna, alaila, e lilo loa no keia lio ia'u e like me ka mana o ke kanawai.  Mai ka la aku e puka aku ai keia olelo hoolaha ma ka nupepa KUOKOA e hoomaka ai ka helu ana ona la he umikumamalima.

HUAKINI ENOS.

Waikapu, Maui, June 27, 1890.

2296-3t

 

HOOLAHA HOOKAPU AINA.

E ike auanei na kanaka a pau loa owau o ka mea nona ka inoa malalo iho ke papa a ke hookapu loa aku nei au i kuu aina oia o Opihali Elua, Apana o Kona Hema, Mokupuni o Hawaii, aole e ae ia na kanaka o kela a me keia ano e hele wale maluna o ua aina la i oleloia, o ka poe wale n i komo kino o lakou kai ae ia e hele wale maluna o ua aina nei, nolaila, mai hookuli i keia leo @ hopu aku no wau a me ko'u mau hope oia no na kanaka o ka aina.  Owau no me ka oiaio,

MRS. MALAEA KUAHIWINUI,

Lunahooponopono Waiwai o na keiki a @. L. Keliikuli.

Iulai 21, 1890.

2295-2t.