Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 30, 26 July 1890 — Page 2
| This text was transcribed by: | Tania Yamaguchi |
| This work is dedicated to: | Native Hawaiian People |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA
@
E @ Kane, @
E @ e ka Mai a m@ ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii.
PAUKU 1. Ma keia ua haawiia ka mana I ke Kuhina Kalaiaina e hookohu I ekolu mau kanaka kupono ma kela me keia awa kumoku o ke Aupuni. A me na wahi e ae I kupono, a e kapaia lakou he mau “Komisina Oihana Mahiahi @ a e kela a me keia manawa e hakahaka ai ia mau oihana e hookohu aka i kekahi mea kupono e hoopiha i na wahi la. I hookah o na l@l@ekolu o keia a me keia Komisina e koho ia I Lunahoomalu. O ka hapanui o na lala o kela a me keia Papa Komisina na lawa no ka hapanui a na hiki e hana i na hana.
PAUKU 2. Nana mau Komisima la e imi i na mea e pale aku ai ka hookomo la ana mai iloko o keia Aupuni o na mai e pili ana na la@ o kela a me keia ano, ponalo, eleao a mea hoopoino paha i kekahi laau a mau laau paha mea kano a mau mea kanu paha a mea ulu e ae: a e hooikaika e hoopau loa i kekahi o ia mau mai ponalo, eleo a mea hoopoino e ae i hiki mai i keia manawa, a i komo mai paha ma keia hope aku. E loaa no ia lakou ka mana e komo ma na wahi i loaa ia lakou @e kumu e manao ai aia malaila kekahi laau, mea kanu a mea ulu e ae i loaa i kekahi mai, ponalo, eleao a mea hoopoino e ae a e hana i na mea kupono a pau e pale ia aku ai ka laha ana o kekahi o ia mau mai ponalo. Eleao a mea hoopino mea kanu e ae a ina mahope o ka hoao kupono ana no kekahi manawa i oi ole ia aole pau o ka mea hoopoino a ponala paha. Alaila ua hiki laia ke kauoha e hoopaa loa ia aku ua mau laau la, mea kau a mea ulu e ae paha.
PAUKIU 3. Na ke Kapena o kekahi moku e komo mai ana iloko o kekahi awa o keia Aupuni mau kekahi aina e mai a aia maluna o ia moku kekahi mea kanu e hoopae ia ana ma keia Aupuni, e hoike koke aku i kona wa e ku mai ai i na luna o ka oihana dute no ia mea, a na na luna o ka oihana dute e hai koke aku i na Komisina, a aole lakou e ae e lawe ia aku ua mea kanu la, a me ka lepo e pili ana, na mea e paa ana a e uhi ana i ua mea kanu la, mai ka moku aku a hiki mai he hookah a oi ae paha o na Komisina a nana a ae aku e lawe ia ua mea la.
PAUKU 4. I na manwa a pau mahope iho o ka nana alahele ia ana ua loaa i kekahi Komisina he kumu e manao ai ua loaa kekahi mea kanu i lawe ia mai, mai kekahi awa o na aina e mai, i kekahi mai, ponalo, eleao a mea hoopino e ae, e hookah, a ina ua hooholo kekahi mau Komisina elua ua loaa io ia mea kanu i ka mai, e kauoha laua e hoopau loa koke ia ua mea kanu la me kona mea i paa ai maloko, a mea i uhi ia maluna iho paha: a e hana i ka lepo ina he lepo kekahi , I hookomo ia mai ai ua mea kanu la ma ke ano e hoopau loa ia ai, a e make ai paha kekahi mai ponalo, eleao a mea kolo paha maloko o ia lepo.
PAUKU 5. Na kela a me keia mea a hoike koke aku i ke Komisina kokoke ana i kona wahi ponoi, a i ole ia, ma kahi o kekahi mea e aku, i loaa iaia he kumu e manao ai ua loaa i ka mai, ponalo, eleao a mea kolo hoopoino e ae.
PAUKU 6. Na na Komisina no ka Mokupuni o Oahu, me ke apono ana o ke Kuhina Kalaiaina, e hana i na rula no ke Aupuni a puni e like me ka mea a lakou i hoomaopopo ai ua kupono no ka malama ia ana o ka pono o ka lehulehu ma ka pale ana aku i ka hookomo ia ana mai a me ka laha ana o na mai o na mea kanu, ponalo, eleao a me na mea kolo hoopoino. E hoolaha kupono ia ua mau rula nei ma ke pai ana iloko o na olelo Hawaii, Beritania, Pukiki, Kepani, a me Pake.
PAUKU 7. O kekahi mea e kue ana i kekahi o na mea i hoakakaia maloko o keia Kanawai, a i ole ia, i kekahi o na rula i hanaia e na Komisina, mahope iho o ka apono ia ana a hoolaha ia ana o ia mau rula, e manao ia ua pili iaia ka hewa milkamina a ina e ku ka hewa iaia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha e hoopai ia oia e uku i kekahi hoopai i oi ole ae mamua o hookah haneri dala.
PAUKU 8. E noho na Komisina ma ko lakou mau oihana e like me ka makemake o ke Kuhina Kalaiaina, a e hana lakou me ka uku ole: aka, ua hiki no e haawi ia ia lakou na lilo kupono i apono ia e ke Kuhina Kalaiaina.
PAUKU 9. I mea e hiki ai e hooko ia na mea i hoakaka ia ma keia Kanewai e haawi ia nei i na Komisina Oihana Mahiai o ka Mokupuni o Oahu ka mana piha e mahele a hoolilo aku i na dala a pau i hookaawale ia e ka Ahaolelo no keia hana. P na kikoo a pau i ka Waihona no na lilo malalo o keia Kanewai e kakauia no Oahu a e kakauinoa pu ia e ke Kuhina Kalaiaina.
PAUKU 10. E lilo keia i Kanawai mai kona la aku i aponoia ai.
Aponoia i keia la 16 o lulai, M. H. 1890.
KALAKAUA REX.
Na ka Moi:
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina
HE KANAWAI
@
E hooholoia e ka Moi a me ka Ahalele o ka Aupuni Hawaii
PAUKU 1. Mai a mahope aku o ka hooholo ia ana o keia Kanawai, e hoololiia ka malama a hoomalu ana o na paahao a pau loa i hoopaaia iloko o na halepaahao o ke Aupuni, mai ka Oihana Kalaiaina a i ka Oihana Loio Kuhina, a e hookomo pu ia hoi, a e pili kaokoa loa i ka Oihana Loio Kuhina, koe wale no e like la me ia i hoakakaia mahope iho nei.
PAUKU 2. E lawelawe ka Loio Kuhina ma keia hope aku i ka mana hooponopono a hoomalu ana a pau loa o ia ano maluna o ka Ilamuku a me kona mau lalo iho, e pili ana hoi i ka malama a hoomalu ana i na paahao, e like la hoi me ia i loaa mamua aku nei, ma ke Kanawai i ke Kuhina Kalaiaina, a ma keia hope aku i ka Loio Kuhina ka Ilamuku e ku au i ka hoapono a hoahewaia ma na mea a pau e pili ana i ka malama a hoomalu ana i na paahao, e like la hoi me kona ku i ka apono a ahewaia mamua aku ma na mea a pau e pili ana no ia oihana like, i ke Kuhina Kalaiaina.
PAUKU 3. Ma na Mea a pau mamua aku nei i loaa i ke Kuhina Kalaiaina ka mana ma ke Kanawai, e apono i ka hookohuia ana o na luna halepaahao, a o kekahi manao ana paha e hooponopono i k@ lawelawe ana a i ka uku paha @ keia ua hooliloia aku ia mau kuleana o ka apono a noeaoo ana i ka Loio Kuhina.
PAUKU 4. E paa ka Ilamuku i na paahao a pau loa e hoopaaia ana malalo o ka hoopai hoopaahao ma ka hana oolea, ma na manawa a pau, me ka nana ole i kekahi o na mea i hoakaia mamua ae, ma ka makemake o ke Kuhina Kalaiaina, no ka hoohanaia e ua Kuhina la i oleoia like me ke kuhikuhi ana a ua Kuhina la i oleoia mal lo o ke Kanewai.
PAUKU 5. E lilo keia i Kanawai mai a mahope aku o kona hooholoia ana a o na Kanawai a pau, a me na mahele I na Kanawai e kue ana me kekahi o na hoakaka ana o keia, ua hoopau loa ia.
Aponoia i keia la 16 o lulai, M. H. 1890.
KALAKAUA REX.
Na ka Moi.
C.N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Ma ke Kauoha.
Hoolaha Keena Kalaiaina
@[column unreadable]
@[column unreadable]
@[column unreadable]
NUPEPA KUOKOA
NO KA MAKAHIKI… $ 2.00
NO EONO MAHINA… 1.00
KUIKE KA RULA.
Poaono, Iulai 26, 1890.
KA AHAOLELO
O kekahi kumu o ka @ ohiona @ o ka Haie, oia no ka nui wale na ninau ano puhihihi ole a @ na hana lulii i @ ae, a he mea hiki ke hooholo @, eia nae ua @ aku la i kekahi o na komitw mau o ka Hale, a i ole i kekahi komite wae paha, a o ka pance aku la no ia a kahi wa aku. Ua olelo ia he lehulehu wale a komite wae e noho nei me na ninau @ o kela a me keia ano ma ko lakou lima. O kekahi kumu hoi i haka@a ai ka holomua o na hana, oia ke kamailio nui, a me na hoopaapaa liilii ano ole o kekahi poeho@, maluna o na ninai waiwai ole. Aka, aole i nele loa ka nee mua o na hana, he mau kumuhana waiwai no kekahi i hooholo ia.
Ua mai ka hoopaapaa ana no ka hana o ke ko @ opiuma, i ka wa i heluhelu ia ai ka hoike oia komite, aohe waiwai i loaa. A ua hoihoi ia aku ka hana I ke Komite Hookolokolo, me ke @aena ana ae o kekahi hoa o @ komite iloko o na la ekolu e hopu ia ana ka poe nana i kolohe ka opiuma. A hiki nae i kela la aohe nae i hoea ae ka hua o ka hana.
Ua kuhihewa paha kekahi poe o ka Hale no ka hila kanwai hoomalu i ka poe ona mau, oia hoi ke kanawai i manaolu no ka poe “dipsomania.” O ka makemake o ia kanwai e loaa he puuhonua i ka poe poino i ka ona mau. Ma na wahi a pau i laha nui ai ka inu @, aia ma ia mau wahi he poe i hiki ole ke @ mai ia lakou iho mai ka holemoku ana iloko o ka ona mau. A ua lilo ia mea i ano mai no lakou. Ua @ ka mana o ka manaopaa o ke kanaka, ua like oia me ka ole loa, aohe hiki ke kupaa. Hookahi wale no ona paju hopu, o ka male i ka ona. Oia poe ka i male ia e hoopakele mamuli o na kokoa ana o ke kanawai. A oia no hoi ka manao o ke kanawai i oleloia. He manao maikai ia, a he mea kupono ke hanaua ke kanawai o ia ano. Ke hananei na aupuni malamalama i na kanawai o ia ano.
O ka hila kanawai i hapaha mai e kekahi ahi e keakea ana i ka holo o na Hawaii i na aina e elike me ko lakou makemake, he hoi hou ana ia ilojo o ke kuleana @ i haalele ia. Ua hoopaa io ia na Hawaii ma ia ano i na wa@ hala, Aka, i keia wa ua noa, a he mea hiki i ke kanaka ke hele e like me kona makemake, a na ka lawa ole wale no o kahi kahi e keakea iaia. Mamuli o ia noa aia I ke alanui, ua hele aku kekahi poe o kakou iloko o keia mau makah@@, a ke hoi hope mau nei na leo kupinai o lakou i ka aina hanau e uwe ana i ka pilikia o ka noho ana. Aole no ke kanawai ia hewa. No ke kanaka iho no ia hemahema. I hewa no ma kea no o ka hele ana, a me kahi i hele ia a nohoia. He nui na Hawaii i hele i na ainae a noho ilaila, a ua pomaikai ka noho ana; ua noho aku la ma kea no pono, a ke hoi mai nein a leta a lakou e hoike ana he oluolu ka nohona. Pono no ka Hawaii e hele ma ka loa a me ka laula o ka honua e like me na lahui e ae. A nana no e hooponopono kona hele ana.
KE KAULIKE KA PAHUHOPU.
O ai han@@ na no kekahi manawa no @ hula noloko mai o kekahi lokahi ole, @ ia kakou a pau ke hoohoihui @au i ka manao kuee ole iloko o na @ aupuni, ma ka @ ana i ko kakou mau noonoo maikai a pau ma ia alahele. Mai nalu iho i ka awahua no kekahi kino hookah, aka me kealoha no na mea a pau, ina no e nee main a hailuku he nui o na haimanao laula.
E hooia iho kakou-o na hakoko hahana maloko o na manao pili lahui i pukaamakaaku, na noonoo like ole o na poe kalai a puni a pau, he kumu hoeueu nui ia no ka pahuhopu o na hoopnopno aupuni maikai ana. E lehulehu auanei na manao hoinoino, hoonaaikola, hukihuki a alunu mai kela a me keia kukulu o ka noho ana aupuni, aka nae, e hoomanao kakou, he hookah wale no pahuhopu, e kupoai auanei lakou. Malaila ke KAULIKE me kona kanana. Malaila e Akaka ai na nppnpp. Malaila e hoopolololei a e hoahewa ai. O na @ i nee kue like @ na kuleana pili lahai a pau, imua o ke kauike e wae ia ai ka @o me ka iwi.
E hakoko ana na kanaka iloko o na kumuhana lehulehu o ke aupuni, aole no ka hanohano wale no, aka, no ke @ pu. E hakoko ana ke kanaka nona iho-aole no kona inoa wale no aka, no kona ola pu. Aole loa no e hele lanakila ka mana o ka aupuni no ke kikowaena hookah, oia ke kaulike; no ka mea, o ka oia@o ka ke kaulike e hiipoi aku. Mailoko ae o na kumuhana o na poai kalai aupuni like ole, ua hele pu ka pololei a me ke kuhihewa malaila. A imua o ke kaulike, ua hoohuii@. Maluna ae o na mea a pau, oia ke ku kaawale ana o ko kakou au pouli, mailoko aku o na lawelawe o na hana aupuni o keia au malamamalama.
KE KANAWAI MA KONA ANO IHO.
I ka apono ia ana o kekahi kanawai, ua lilo ia i kanwai a ua mana. O ke apono ana, ua kapaia he Ola; a o ke hola, ua kapaia e mana. Manao kekahi poe, aia a hahaki ia kekahi kanawai, a ku ka hoopai a ua kanawai la maluna o ka mea kue, ua mana aku la ua kanawai nei. He hoohalike okoa ana ia no kekahi aku, aole no ke kanawai. No ke mea, ina e kukulu ia he hale, aole e loli ana kona inoa he moku, no kona noho ole ia ana e kanaka. Ku ka hale, he hale ia; o ka noho ana o ke kanaka maloko, he hooko ana ia i ke kuleana i kukuluia ai ka hale- he hale noho. Aponoia ke kanawai, he kanawai ia: o ke kanawai o ka hoopai, he hooko ana ia i ke kuleana i ku ai he kanawai- he mana. O ke kanawai maluna ae o ka lunakanawai-he mea hamau, a he mea kamailio ole mai. O ka lunakanawai maluna ae o ka poe hana hewa- nana e hooko i ka mana o ke kanawai, a ua kapaia, he kanawai kamailio. O ke kanawai nona iho, he malumalu kona, o na huapalapla i kapaia he kanawai. E kaukai ana i kona mana hoopai no kekahi manawa aku, ua paewaewa loa ia. Ua ahona ke kanawai o ka olelo waku aku- e pono oe, a e hewa oe O ke kaukai ana o kekahi lunakanawai i kana hoopai no kekahi manawa e aku, he wae pono ana ia i ke kupono o ka mana o ke kanawai ana e hooko aku ai. He kaukai ana ia no ka mana hooko, aole no ka mana ole o ke kanawai. O ke ku ana o hookah paia hale, aole ia he hale holookoa, no ka mea, aole i kakoo mai kona mau kuleana a pau a loaa he malu. Pela ke kanawai i kona hoomaka ana me kona mau kuleana ponoi a pau i loaa ai he mana.
KAHI A KA “LEO” E ALAKAI NEI.
No kekahi mau pule i kaahope ae nei, he nui wale ka wawa ana iwaena o ko Honolulu poe kamaaina Hawaii e pili ana i ke Kumukanawai. A i ka Poaono nei ua kahea ia e ka Leo o ka Lahui he halawai makaainana, a o ka manao nui iloko o ia halawai, “e hoopau i ke kumukanawai e ku nei, a e kahea ia i aha elele kumukanawai, a e hooholo ia e ia aha i kumukanawai hou no ke aupuni.” Oia iho la ka manao nui i kamailioia iloko o ia halawai. A kokua like ka poe haiolelo a pau iloko o ua halawai nei mamulo o ia manao, koe wale no hookah o lakou. Hookani mea i kanalua, a ua hoike ae oia iloko o kana haiolelo, he mea pohihihi iaia kela kumuhana. He mau haneri kanaka elma a eono paha ka i akoakoa ae iloko o ka halawai, ke hui pu ia me na wahine a me na keiki. Ma ka hope o ua halawai nei ua kohoia he komite nona na lala he kanakolukumamaono, na lakou e hoolala i na hana a pau e pili ana i ke kahea ana i ua aha elele nei.
He hana ano nui keia e noonoo ia nei, a he hana i kaa mawaho aku o ke kanawai; e pono e hele ka lahui me ke akahele loa ma keia mea. Ua kuhikuhi pololei ia iloko o ke kumukanawai ke alanui e hele ai no ka hooponopono ana i kona mau hemahema. A ina e haalele ia kela alanui a hana ia aku ka hana me ke ano h@auhulihia kanawai, he mea pohihihi na hopena e loaa mai ana. Ua pakele ma ka apua ka “antonome” o ka aina iloko o ka makahiki 1887; a ke nana aku kakou i na ouli o ka manawa e kau nei, he mea laki ole ke hooia aku ka noonoo o ke kanaka he pomaikai kekahi e loaa mai ana maloko o kekahi aha elele hana kumukanawai. O na hana kanawai ole mamua aku o ka makahiki 1887, oia no kekahi mea nana I hoohikiwawe mai i na mea i ikeia iloko o ia makahiki. A o ka hana kanawai oe no hoi i hoaoia e hana iloko o ka makahiki 1889 iho nei, oia ka mea i hookaulanaia ai ia makahiki mna mea hoopaumaele i ka moolelo maikai o ke aupuni Hawaii.
Ua oleloia o ka manao o ka halawai o ka Poaono nei, oia no keia: na ka ahaolelo ka e @ i @ la kanawai e hoomana ana i ka @ e kahea i ka aha elele hana kumukanawai: Aole anei ia he hana kue kanawai? No ka ema, ke noho nei ka ahaolelo malalo o ke kanawai, a ua hoo@keia na, hoa a pau e malama i ke kumukanawai e ku nei. A na ke kumukanawai no hoi i kuhikuhi i ke alanui a me ka hana no kona @ ia ana, a me na @, a me ka hoopau ana paha i kekahi mau pauku. Ke ole e kuhihewa keia mea @, ua hoomoakaka lea ia iloko o ke kanawai ke alanui, a me kea no o ka hana, e hooponopono ai i na hemahe ma o ke kumukanawai. A o na alanui, a me na ano hana e ae, i ku like ole me na hoakaka ana o ke kanawai, he kue kanawai ia. O ka mea @ paa ai ke kuokoa a me ka maluhia o ko kakou wahi aupuni, oia no ko kakou @ pono i ke kanawai. O ka hookele ana i na hana a pau o ka aina mamuli o ke kanawai, oia ka mea e loaa mai ai ia Hawaii ka hoaponoia e na mana aupuni nui, a me na hoapono ana no hoi a ka poe naauao e noho nei iwaena o kakou, a o ko Hawaii ikaika no hoi ia a me ka hanohano.
Nolaila, ua lalau kela alakai ana o ka Leo o ka Lahui, a e ao kakou o he le makapo aku mahope ona a pae hewa ka waa i Kapua. Ua like oia me ka alopeka i komo iloko o ka upiki, a poomuku iho la ka hoelo i ka meku i ka upa. Alaila, hele aku nei ua wahi alopeka nei a i na hoa alopeka ona, olelo aku la: “e, auhea ouokou e na hoa ou, nani ho@ ka maika@ o keia wahi upiki, e kahili iho oukou me na @.” Pane mai la ka hapa nui ona alopeka: “ao le makou e puni ia oe, o kau hana ia a poomuku kou huelo i ka upikiia e kena upa, e noho ma@e no makou me ke kina ole a e ai maile i na hoa o ke kihapai.” Pela no hoi keia wahi Lep malea. Ua ike ua palolo kona waha i ka olelo hewa, he olelo ho@ ole mai me ka pono. He ole loa hoi ka hele hookah, aia no ka pono a nui ka poe makapo i laukanaka ke alanui o ka lalau. Pela o @ i hele ai a hiki i kona hopena. Pela no ho@ o @ i lalao ai a holo i Kahiki.
A J K KEAWE, O HONOLULU.
Aloha oe- I wahi panai pokole @ kau hooh@@ maloko o ka pepa Ka Leo e oluolu mai i keia: O ka papule ma kou poo a me na kamaa ma kou mau kapuai, ua maopopo ia @ @ hoopomaikai ana i kekahi @ o kou kino. Ke hooia mai nei oe i na poino i loaa mailoko o ka waiona, he @ he mea ia i mapopopo ia oe, a ua hiki ia oe ke kaupale aku mamua ae o kona lanakila ana. Ua hiki anei ia oe ke hooia, he ahulau ke pahola: @ ma luna o na kanaka o Honolulu nei i ka la apopo, i makaukau mua au lakou e pale aku? O kela mau huaolelo kakakahi o ke KUOKOA, ke hoolilo nei oe he Oleloane. E huli hou iho a hoomaopopo, ina paha ua oi aku ka poino a ke ahulau, ka mea au i ike ole ai i kona wa e hoea mai ai, mamua o ka poino o ka waiona au i ho@@ @ nei i kou ike i kana hana hoopoino, a kekahi mahele nui o na kanaka e hele nei, ke hoomau ia aku kona kuu la@la @ ana. O ka poino i ikeia a ku kaawa e ke kanaka, oia kona palekana. O ke ah@@lau, he pop@likia ia no ka ulia.
MA KE KEENA o ka Lunakanawai Laapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Paw Aina. Maka Waiwai o G. H. KINIAKUA @, no Kau, Hawaii, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka Palapala Nui a J. K. Kekaula. ka Lunahooponopono no @ waiwai o G. H. Kiniakua (k), o Kau, Hawaii, i make, e noi ana, e hoapono ia kana hoike hope, e hooholoia ka waiwai i na @, a e hookuu aku iaia me kona hope ma ka oihana.
Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili, o ka POAONO, oia ka la 6 O SEPATEMARA, i ka hora @ kakahiaka, ma ka hale hookolokolo o Waihinu, Kau, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe aku i na noi la me na mea kue ke hoike la.
F. S. LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana III, H. P. A.
Hilo, Hawaii, Iulai 21, 1890. 2295@3t.
MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Aupana Ekolu o ko Hawaii Pac Aina. Ma ka Waiwai o Nunanuna (k), no Naalehu, Kau, Hawaii, i na@e.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi o J. K. Kekaula, e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o Naunanuna (k), o Naalehu, Kau, Hawaii, i make kauoha ole, a e maheleia ka waiwai i na mea i kuleana ma ia waiwai.
Nolaila, ua kauohaia na poe a pau i pili, o ka POAONO, oia ka la 6 o SEPATEMABA, M. H. 1980, hora 9 kakahiaka, ma ka hale hookolojolo ma Waiohinu, Kaa, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe aku i ua noi la me na mea kue ke hoikeia.
F. S. LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana III, H. P. A.
Hilo, Hawaii, Iulai 21, 1890. 2295@3t.
[Kauoha no ka Hoolaha ana i ka Palapala Noi Lunahooponopono.]
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai: ma ka hana o ka hana o ka waiwai o KIEKIEMAUNALUA KANOA (k) o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai------
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka paplapla nonoi a Hawane, o Honolulu, wahine kanekamake a K. Kanoa, e hoike ana, ua make kauoha ole o K. Kanoa i oleloia, ma Honolulu, ma ka la 20 o lune, 1890; a e nonoi ana e hoopukaia ka Palapala Lunahooponopono Waiwai i kekahi mea i kupono a e hookohu ia mai e ka Aha, a e hookohu pu la i kahu malamano na keiki.
Ua kauoha ia, o ka POAKAHI, ka la @ o Augate, 1890, oia ka manawa i aponoia no ka hoolohe ana i ua Palapala nonoi la, imua o ka Lunakanawai ma ke Kenna Hookoloko lo o keia Aha ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi noe hele mai ai @a pua a pau i pili ia mea e hoike mai, ina he kumu kekahi e @e ole ia ai ua Palapala Nonoi la.
Kakauia ma Honolulu, Hawaii Pae Aina, lulai 14, 1890.
NA KA AHA:
J. H. REIST,
Hope Kakauolelo
2294-3t
HOOLAHA HOU.
[Kauoha o ka Hoolaha na ana i ka @ no ke apono ana i na @ kuu ana a me ka @ Waiawai.]
AHA Hookolokolo Kiekie o ko @ Pae Aina. Ma ka @ ma ka hana o ka @ homolulu, Oahu, i make. Ma ke @ Lunakanawai Dole.
Ma ka heluhelu a me ka @ ka Palapala Nonoi a me ka @, Luna @ Honolulu, Oahu, i make a e @ ia na hoolilo he @ mea i loaa mai iaia he @ nana a e aponoia kela mau mea @ e ma ele a ka waiwai e @ i na poe i kuleana malaila, a e @ a me kona mau hope mau @ ma ia ano.
Ua kauohaia, o ka POAKOLU, @ AUGATE 1890, ma ka hora @ imua o ia Lunakanawai ma ke @ Hale Hookolokolo ma Honolulu, @ m@ ka manawa i aponoia no ka @ ua Palapala Nonoi la a me ka @ ka poe a pau i kuleana malaila, @ hoike i ke kumu, ina he kumu @ ae ole ia ai, a e hoike mai ai na @ no ka mea i kuleana @ ma ia waiwai.
Kakaula ma Honolulu, Hawaii Pae Aina keia la 14 I lulai 1890.
NA KA AHA:
J.H. RE@@.
Hope K@
2294@3t
Hoolaha Hooko Moraki.
Mamuli o kekahi mana kuai i @ loko o kekahi, palapala moraki i @ waena o Awai, Asiu, Aheong, @ Ahui, Atok, me Shing @, o Ewa, @ puni o Oahu, o ka aoao mua, a me James @ Hopper, o Honolulu, Oahu, o ka @ ma ka la 5 o lanua@, 1886, i kakau @ ka huke 98, aoao 74, a mamuli o ka @ ana o na kumu aelike o kela @ no ka ho@ kaa ole ia o ka ukupane, @ ke hoolahaia aku nei e ka mea nona @ elua o ua moraki nei, e hooko ana @ mana kuai.
A ke hoolaha hou ia aku nei, aia @ aku o na pule ekolu mai keia la aku @ hoolahaia aku @a aina i hoikeia ma @ no ke @ ana, ma ke keena @ F. Morgan ma Honolulu, ma ka la.
16 o Augate, 1890, h@@a 12 o ia la.
Aia ma kahi o W.R. Kakela na olelo hua kaka no keia mea.
He naia i keia la 18 o lulai, 18@0.
JAS A. HOPPER.
Mea Moraki @.
Penei na aina i moraki ia:
1—O kela mau wahi a pau i hoakakua ua @ ka Palapala @ nui 804, Kuleana @ ia Keawe Kalphe, he 71@100 o ka eka na @ Ewa, Oahu: pela ka hoolimalima @ kahi waiwai i keia ma ka Tong @ Rice Plantation, me na raiki e ulu la @ kele, Ewa. Pele me 4 poo bipi, 4 @ lau, 2 @, papa wili taiki, lako @ hale, a pela wale aku.
Hoolaha no ke Kuai aku.
Ma ka mana i haawi@a mai i ka mea @ inoa malalo e Hon. S. B. Dole, @ o ka Ala Kiekie, ma ka la 19 o @ 1980, ma ka hana o ka hul@a o @ v Manuel de Gonveia, a i ku@ke ai me ia nana, e kuai ia aku ana ma ke @ ma ke @ ma ka
POAONO, AUGATE 9, 1890.
Ma ka @ 12 awakea, ma ke keena @ J.F. Morga. Honolulu, @a kuleana me na pomaikai a pau o Gonveia me Bishop @ iloko o kekahi mau apana aina me na @ o kekahi mau wahi e waiho la ma Apana o Kona Akau, Hawaii, oia @ I hoakakaia ma ka palapala @ Gonveia me Bihopa & Co., i oieloia, @ no ka huina o Iwakalua Tausani @ i kakau ia ma ka la 19 o @ 1890.
1—O ka hapa ,auka a pau o ke @ o @, he 1,900 eka oi aku a emi paha i hooliloia ia Gonveia ,a kekahi palapala J. D. Pa@@@, J@., i hanaia ma ka la 11 o @ 1889, a kopeia ma ka Buke 114 noao @.
2---O kela wahi a pau e waiho la ma @ Akau nona ka @ he 3.10 o ka eka, i @ ia a Gonveia @ kekahi palapala a @ @ i hanaia ma ka la 15 o @ kopeia ma ka kuke 110, aoao 216, @ hi i hoakakaia ma ka Palapala Sila @ 4274. Kuleana 10531 ia Nahula.
3—O kula mau wahi a pau loa e @ Kona Akau, i hoakakaia ma ke @ ia Gonveia ma ka palapala a @ kauia ma ka la 28 o Iune, 1889, a @ ka Buke 117, aoao 142.
4—O kela mau mahele elua iloko @ o Houalua.
NA HOOLIMALIMA
1---Hoolimalima mai ia W. R. @ Manuel de Gonveia i hanaia ma @ patemaloa, 1887, a kopeia ma ka @ aoao 120 o na wahi ma Holualua, @ Hawaii, oia na apana helu @ me @ i he 7000 eka, no ka manawa he 20 @. Ua hoolimalimalima houia ia @ o @ 1000 eka, i hanaia @ 28, 1888, a kopeia ma ka Buke @ 83, a he hoolimalima hou ia @ Stranch o 2000 eka, a kopeia ma ka @ aoao 66. O ka auhau hoolimalima @ hope, he $8000 no ka makahiki @ la @ luluai, 1891.
2—Hoolimalima mai ia H. N. @ A.P. Maranha no na wahi ma @ka helu 3 a nona ka ili o 151 eka, @ lulai @, 1886, no ka manawa he @ i hoopaaia ia Gonveia ma kekahi @ kauia ma ka la 21 o @, 1887, @ ka Bake 104 aoaoa 160-161.
3---Hoolimalima mai ia Kapiolani ia Gonveia, I na wahi ma Holualua, oia ka @ nona ka ili he 900 eka i hanaia i @ a kopeia ma ka Buke 116, aoao 117, @ manawa he 15 makahiki.
4---Hoolimalima mai ia Aylett ia @ o na wahi ma Kaumalumalu, Kona @ na ka ili he 2000 eka pal@, i hanaia i @ 1889, a kopeia ma ka Buke 116, aoao 117, manawa he 15 makahiki.
5—Hoolimalima mai ia Thompson @, o ka aina ma Holualua, nona @ 200 eka, i hoakaia ma ka Palapla @ helu 3, i hanaia ma ka la 30 o @ a kopeia ma ka Buke 111, aoao @ manawa he 20 makahiki.
6—Hoolimalima main a hoolima o @ ia Gonveia, o kahi ma Kaohia, @ na ia ma ka la 24 o Mei, 1889, a i @ ka Buke 114. Aoao 469 no ka manawa @ makahiki.
7—Moraki mai ia J. M. Pedro no @
8—Aelike me V. S. Cabral a he kuleana @ ko Gonveia iloko o 100 pii pale waia.
9—Aelike me J. M. Pedro ahe kuleana @ ko Gonveia iloko o kela me keia 80 @e holo la i ka aina o Gonveia.
Kuike ke Dala; me ka mea kuai na @ na palapla. J.D. PARIS, Reciever. 2292@4t
Hoolaha lunahooponopono
Ke kauoha ia aku nei na poe a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai o Malia Kaniho i make, o Hanamaulu, Kauai, e hoike mai i ka mea nona ka inoa malalo iho, iloko o na malama eono mai ka la o keia hoolaha ana, a ke ole pela, e hole mau loa ia lakou.
WILLIAM KAMAHIAI.
Lunahooponopono Waiwai me ka @ o Malia Kaniho.
Hanamaulu, Iulai @, 1890.
2292 4t