Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 24, 14 June 1890 — Page 3

This text was transcribed by:	Keiko Sasaki
This work is dedicated to:	everybody

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Iune, 1890.

NA@A @ KA HER@@@MA.

Sahati 1 8 15 22 29

@@@@ka@@ 2 9 16 23 30

@@@@@a 3 10 17 24

@@@@kolu 4 11 18 25

@@@ha 5 12 19 26

@@@@na 6 13 20 27

@@@n@ 7 14 21 28

KE KAU ANA O KA MAHINA.

Mahina piha 8.02 P. M.

Hapaha hope 11 18 A. M.

Mahina hou 11 26 P. M.

Mahina mua 3 22 A. M.

KA A ME KA NAPOO ANA O KA LA

Puka Napoo

S@@ati 5.21 6.33

Sa@@ti 5.21 6.36

Sa@ati 5.22 6.38

S@@ati 5.23 6.39

S@@@@@ 5.2@ 6.41

KELA ME KEIA

@@@@@ na hana o ka Ahahui Enane@@@a Ho@@ ulu i ka Poalua nei. E @@@@ @@ ku @@ ka moolelo mahope.

@@@@@ l@ alea maluna o na ale o ka @@@@@ @@ ku nei no ka la Eha o @@@@ @@ mau moku kiakahi a me na @@@@ pelupelu.

Owai kai @ele pono a owai kai lele h@@@ @ Ake na mai o Kalawao i kauka @@@u p@a mau no lakou, kuahalahala h@@ o Kaupo e hookuu laula ia na mai.

P@ha pono o loko o ke keena Ahao @@@ i ka po n@i i na makaikai no ka hoolohe ana i na hana a na hoa o ia k@@@a, a oia ma i piha no a hiki wale i ka hopanee ana i ka hora 11.

He anaina hoohauoli a hoolanalana manao kai malamala e ka ahahui Kula Sabati o Kaukeano ma Ewa i ka Poak@@u nei, k@ la kulaia, i ka manawa like me na i@@ @@@@ ma ke kahua poepoe o Kapi@lani Pa.

Ua malamaia ke anaina hula Europa a ka Oihana Kinai Ahi ma kahi a ma ka manawa i hoike mua ia’ku ma ka h@@u i hala. Ua hoohanohano ia kela anaina e ka Moi me ka Moiwahine.

Ua hoopiha mau ia ke keena ahaolelo me na makaikai. O na haiolelo ano nui o nei mau la hana iho nei, ua hooloheia; alaila, haakohi iho la na nu @@@ a nu mai a noohanauia ae la na olelo haku wale.

Ua waihoia ae e 48 poe makai o Honolulu nei ma o kekahi hoa o ka Hale, he palapala nonoi e hookaawale ia i e@@a tausani dala a oi, no ko lakou uku o na hana i hookoia he e@no malama i hala a@.

O na mahele hana nui o kekahi mau la hana iho nei o ka @haolelo, oia na pan@ a na Kuhina Kalaiaina, Loio Ku hina a me ka R. W. Wilikoki. Ua haiki makou no ia mau pane mawaho ae o ka hoopuka liilii aku.

“Ke hoopunini loa ia’ku nei paha kela komite huli opiuma me na ha’uha’u opiuma,” wahi a Nawahi. “E @ele hoi ka punahelu me ka lepololi mai ke omamaka mau o ka makou kali akahai ana,” wahi a makou.

Ua hoonanea ae na puali hookani ohe o uka nei i huipu me ko ka mokukana Kaletona ma ka Hotele Hawaii, i ke ahiahi nei. He 5@ ka huina hui o na poe puhipuhi, ua lawa ka ikaika nee o ka makani maluna o 104 kapuai iloko o @ hora me ka @.

O kahua me na hale o ke kama’lii Kekaulike ma Makiki, huli Waikiki mai o ke kahua kinipopo, ua haiia mai, oia aku ana ka home o na wahine hanau keiki. O na hooponopono ana, malalo o ka Ahahui Hooulu me Hoola Lahui a ka Moiwahine Kapiolani.

Aia ma Kepohoni kekahi hana ekaeka a ku hoi i ka hoopailua e hana ia nei e kekahi o na wahine @ noho ana malalo o ka malu o ke Aupuni. O na mea a pau e noho ana ma ia wahi, aole no paha e nele ko lakou hilahila no ka hana a keia wahine e hoike nei imua o ke akea.

Kuhi kahi poe, i ka walawala o na lima, kapekupeku na wawae, hemo na maka, a haawe me na tona leo kiko hoopuiwaiwa, he haiolelo akamai ia, o kela ke oki o ka nani. Kuko kahi poe, o ka io pili pona iwi, kela ka io kaukemio loa. Pehea hoi, ina i ka hamumu ka@@ o ke aheahe malie, a he hananee wale iho no na kikala o ia kini, aole anei kela ka paho’na a ka awaawa.

HOAO E LAWE I KE OLA.

O Mr J R Mills, ka mea i hoahewa ia e hoopaahao ma ka hana oolea no kekahi mau makahiki, mamu’i o ka lawelawe ana i kekahi hana limakoko i ka Iapana ma Honokaa Hawaii ua hoao ino oia e lawe i kona ola ma ke oki ana i ka puu me ka pahi maloko o Kalakaua Hale, i ke kakahiaka Poakolu nei, Iune 11. Ua ike koke ia keia e ke kiai a ua hoopakeleia. No ke kukonukonu o ka poino, ua koe aku ia. Ua hali loa ia aku oia no ka halepaahao ma Kawa. Ua hoike hou ia ae no kona hoao ana e mah@ka ma ka po mamua iho, ma o kekahi kaula i hoolewalewa ia iho mawaho mai o ka pa. Ua ike koke ia nae keia hoao ana, a ma ke kakahiaka ana ae, hoao ai e lawe i ke ola. Ua hoohuoi ia kekahi mea nana i kokua e hoomahuka. Eia oaha oia ke paa nei.

Pane a ka Loio Kuhina.

Koena mai ka Aoao Eiua.

Ma ia la, loaa mai ia’u he palapala na ka Moi i@a o kona p@uku la, e ninau mai ana i ke kahua oiaio o keia hopohopo o ke kaua iwaena o’u mau hoa; ua pane koke aku au : “E oluolu ia mai au --- aohe he mau kahua o ia houpuupu @ loaa ia’u --- aohe no hoi he manaoio iloko o’u he hana kahi o ia ano; o ko’u mau hoa kai maopopo. No’u iho, ua lawa ole he hoike ana’ku ma ke ala pololei.” Nolaila, a hiki i ka wa i kakauia@ ka palapala mamua ae i ka puuku o ka Moi, ua hoole paa mai ka Ilamuku me o’u mau hoa i ka hoomaikeike ana mai i ka mea oiaio o keia hoopuiwaiwa no kekahi hana limaikaika e lawelawe koke ia ana.

Ma ka po ana o ia la, ua lohe au ma ke ano paialewa ia mai, (oiai, ua hoonele loa mai ka Ilamuku ia’u) aia he puali kanaka i lako me na pono kaua ma ka Halewai, he 40 a oi aku paha, mawaho ae o na makai kumau. Lohe iho la au, ua akoakoa aku keia poe ma ke kauoha a ka Ilamuku. I ka waenakonu po, hoike ia mai la, aia he puali kanaka me na pono kaua ma kahi kokoke mai i manao e lele kaua a lawe pio ae i ka Halewai. Ua hoouna awiwi ae ka Ilamuku i ke kauoha a ua hiki ae he heluna nui o na makaainana me ka huipu ia ma keia akoakoa ana he hookahi a oi ae paha hoa o ka aha kuhina. Eia nae, ua poina loa ia paha ka Ilamuku i ke kauoha ana i kekahi o kona mau hope ma ka oihana, a i kekahi hoi o na luna poo ma ka oihana makai, oia ka Loio Kuhina me kona hope no keia hoao ia e lele kaua aku. O ke Kuhina Kalaiaina kekahi malaila; hai aku oia i ka lohe me ke kauoha i ke aliikoa o na koa kiai Moi e ku makaukau. O na pukuniahi wili (Gatling) e waiho nei ma ka Halewai, ua makaukau; lehulehu loa no na poe i akoakoa ae ma ke kauoha a ka Ilamuku; ua hoouna ia na kiu ma o a maanei, a ua kiai ia ka halepaikau o na Raipela ma Manamana; o ka poe kiu keia e poalo hele ana, ua nele me na kuleana e hooiaio ai i keia houpuupu, koe nae ma ko lakou manao ponoi ana iho no, he hana kahi o ia ano. He hana naauao ole, kupono ole, a he hoopioloke kiekie keia i ka maluhia o ka lehulehu, oia hoi ka hana i hooko ia e k@ Ilamuku mamuli o na ao ana a kekahi poe e hana oia pela. Aole loa he mau hoike i loaa mai ia’u ma ia po, koe na lonolono alanui i hai ia mai ia’u i ka auina la o kahi la ae. Ua lawa ole ia’u na hooiaio pololei ana no keia hana a ka Ilamuku me ka poe i ao aku a i kokua iaia.

E pili ana hoi i ka po o Aperila 22, ua lawa hou ole no ia’u ka hoike ana aku, ina paha he poe kahi i akoakoa ae me na lako kaua ma ka Halewai; koe nae, ko’u lohe mau ana, ua makaukau mau ka Halewai me ia poe i kela me keia po mai na la waena aku paha o Aperila a hala loa iloko o Mei. Ma kekahi o ia mau po, haiia mai la, ua hoomaikeike ae ua poe la me na pono kaua a puni ka Halewai.

E pili ana i ka ahahui i kapaia ka “Ahahui o ke Kanawai a me ka Maluhia,” he lohe pipa alanui mai ko’u. Mai kela wa o ke kuee o na hoa o ka aha kuhina i na m@a pili kuikahi, ua waiho loa mai ka Ilamuku ia’u iloko o ka pouli no na hana e hookoia ana iloko o ka poai Makai. Ua ninaninau au a ua uuku kahi hua i loaa mai no ia mea, oia hoi ko’u manaoio ana he ahahui no kahi o ia ano, ua hookumuia ma Honolulu nei ma na la hope paha o Aperila. Ua kukuluia e na poe kokua nui i ka hapanui o ka aha kuhina, a he poe koikoi kai komo ma na poai oihana aupuni, kalepa a pela wale aku. Ua hooikaika ia na paahana e hui pu ma ia ahahui, e kokua a e kakoo i ke aupuni me na mea kaua. Lehulehu na halawai malu i malama ia e keia ahahui mai ka la 15 aku o Aperila.

Mamuli o ka hoomau ana o ka Ilamuku e hoolohe ole a e pale mai i ka’u mau kauoha, ua loaa koke ia’u ka manao ana e kapae iaia mai ka oihana aku. Nolaila, iloko o Aperila 21, ua kono aku au i o’u mau hoa kuhina e hui pu mai me ko’u apono e hoopau i ka Ilamuku Mr J. H. Soper mai kona oihana, aka, ua kapae ae o’u mau hoa i keia kono oluolu a’u me he la ua hilinai ole lakou i ko’u mau noonoo ana pela, a e kokua ana i ka hana i hooko ia e ka Ilamuku; ua hoole mau mai lakou pela a hiki i ko’u hoouna palapala ana i ka Ilamuku penei :

J. H. Soper, Ilamuku: Mamuli o ko@ pale kauoha me kekahi hoikeike ana o ke kulana naauao ole i kekahi poe i lako me na pono kaua, nolaila, ua loaa ia’u ka hanohano e waiho aku i ko’u manao e kapae ae ia oe mai ka oihana imua o’u mau hoa kuhina, aka ua kaumaha au i ko lakou kapae ana ae e hoopaa ana ia oe ma ia oihana.

C. W. ASHFORD, Loio Kukina.

Ma kekahi la mai Aperila 22, ua hoouna palapala aku au i o’u mau hoa kuhina, e hoohalahala ana me ke kue ikaika i ka lakou i hana mai ai maluna o ka’u kumuhana me keia mau olelo:

I na Mea Mahaloia

JONATHAN AUSTIN,

Kuhina o ko na Aina E,

I. A. THURSTON,

Kuhina Kalaiaina,

S. M. DAMON,

Kuhina Waiwai.

E NA KEONIMANA : Ma keia auina la, ua loaa ia’u ka hanohano o ka waiho ana aku imua o oukou no ka hoapono ana malalo o na olelo o ka Pauku 2 o ka Mokuna VIII o na Kanawai o 1888, he palapala e kauoha ana e hoopauia o Mr. John H. Soper mai ke Keena Ilamuku ae o ke Aupuni. Ua loaa pu ia’u ka hanohano o ka hoike ana ma ua palapala la i na hoo@@io me na mea i @keia nana i kono mai ia’u e hoopau aku iaia, i huipu ia me ke pakike hewa loa ma ka aoao o ka Ilamuku a me kona aa ana e kue mai i ka’u mau olelo a’o, e pili ana no ke hoomalu ana i na Makai a oiai ua hoakaka ia ma ke kanawai, (Pauku 1 o ke kanawai i hoikeia maluna,) “aia malalo o ka Loio Kuhina ka malama, hooponopono a me ka hoomalu ana i na Puali Makai a pau o ke Aupuni, i kulike ai me na olelo o keia Kanawai,” a maloko o ka Pauku 2 o keia Kanawai ua oleloia, “e hookohu ia i Ilamuku no ke Aupuni, a e kapa ia kona inoa ka Ilamuku, oia ka Makai Nui o ke Aupuni, a e ku i ka hookolokoloia kana mau hana e ka Loio Kuhina.”

Ua hoike hou ia aku ia oukou e na keonimana, a ua maopopo no hoi ia oukou, ke ala a me ka hana i lawelawe ia ano koke iho nei e ka Ilamuku, oia na hoomakaukau i makemake ole ia a me na hookahakahaia ana o kekahi puulu kanaka me na pu, ma ke alo a ma na wahi a pau o ka Halewai, malalo o na kumu he hana ia e hoopakele ana i ka lele kaua ia aku o ka Halewai no ka lawe ana i na pu, a pela aku, i waihoia malaila, e kekahi poe a mau poe paba i hoakaka ole ia ko lakou ano, a me ke ala kahi a lakou e hoea mai ai, @a keia mau hana, ua hoouluku ia ka mananao o ka lehulehu, me kona hooiaio pu ana mai i kona manao oiai oia e noho ana ma ka oihana, eia he omamalu kuloko ma o ka ikaika o na mea kaua ke aneane nei e ikeia. Ua minamina au i ka hoike ae, e like me ia a oukou i hoike mai ai, eia ka Ilamuku, me na kumu kupono ole, ke hoomau nei no i ka hoopaakiki ma na hana ana e hana nei, a @ hookonokonoia e hana pela, a’u hoi e olelo wale aenei, (he kumu no ko ia hana ana pela,) e kekahi poe e ake nei e hoouluku i ka manao o ka lehulehu, i kumu no ka lehulehu e ku mai ai a hoomakaukau no ka hoomalu ana i ka haunaele ina e ulu ae. Ke manaopaa nei au, he makehewa ka hookolo ana aku a loaa ka manao a me ka makemake o keia poe a’o hewa, ka poe hoi a’u e manao nei ke lawelawe nei lakou i ka hana e manaoia aku ai he poe aloha aina.

Ia’u e manao nei, o keia hana a ka Ilamuku a me ka poe e ao nei iaia e haule wale ana a e hooko ole ia ana ko lakou manao, he mea ua maopopo lea ua ulu ae he manao ooloku o ka hoonaukiuki iloko o ka lehulehu no ka hookupikipikioia o ka noho’na maluhia, malia e hooko io ia ana ina e mau ke kulana e ku nei i keia wa. No keia mau kumu, pela au i makemake ai e hoopau ae ia Mr. Soper mai ka oihana. Ua hoohoka ia au ma o ko oukou apono ole ana i ko’u manao. Nolaila, ua loaa hou ia’u ka hanohano, e kue ikaika aku i ka oukou mau hana, a e hookau aku maluna o ko oukou mau hokua i keia wa, na ahewa a pau e puka ae ana e hoopoino ana i ka pono o ka lehulehu.

C. W. ASHFORD. Loio Kuhina.

NA NINAU A KA LOIO KUHINA I KA ILAMUKU.

1 --- He poe anei kekahi me na lako kaua ma ka Halewai ma na po o na la 17 me 22 o Aperila a ma kekahi mau po e ae paha o ia malama.

2 --- He kumu anei kekahi ma ia manawa, e hiki ai ke hoohuoi ia aia he mau hana e hoonioni ia ai ka maluhia a me ka lana malie o ka manao o ka lehulehu ma Honolulu; a ina pela, ma ka hoike hea i hookahu@ia ai ia hoohuoi ana ?

3 --- Ma ke kauoha anei a kekahi hoa o ka aha kuhina i hoakoakoa ia ai kela poe kiai hou ma ka Halewai ? Ina pela, nawai ?

4 --- Owai na inoa o ua poe la i hoohuoi ia ?

5 --- Ua hai ia mai anei ia’u he lono ma kekahi o na po i hoike ia ae la mamua no ke ano o keia upu kaua ia mai o ka Halewai ?

6 --- Ua kii aku anei oe i kekahi poe e hele mai e kiai i ka Halewai no ke pale ana aku i nei houpuupu kaua; a ina pela, ehia ko lakou nui ?

7 --- Ua hoike aku anei oe i keia mea i ka Loio Kuhina, a i kona hope paha ma ka oihana; a i ole ua kauoha aku paha oe i kou mau hope ma ka oihana e akoakoa ae ma ka Halewai ma ia po ? A ina aole oe i hana pela, no ke aha ?

8 --- Ua hoike aku anei oe i ka lohe i kekahi mau hoa e iho o ka aha kuhina no keia lele kaua ia mai, a ina paha ua hiki ae kekahi o lakou malaila, a owai ?

9 --- Ua lele kaua ia mai anei ka Halewai iloko o ka malama o Aperila ?

10 --- Aia io anei ma na @ lanui o Honolulu he heluna nui o na kanaka i ka manawa i oleloia mamua ae, i manao e lele kaua mai i ka Halewai e like me na hoohuoi ia ?

11 --- He poe anei kahi mawaho ae o na makai kumau i hookohu ia e uku ia nei, a i hoonoho ia e oe e kiai i ka Halewai iloko o na malama elua i hala ae nei ?

12 --- Heaha ka mea i maopopo ia oe no ka Ahahui Hoomalu a Malama Maluhia o ka Aina i kukulu ia ma Honolulu iloko o na malama elua i hala ae nei ?

13 --- Ua ae anei kekahi hoa o ka aha kuhina no keia mea, a ua hele anei lakou ma ia mau halawai ?

Ua kauoha au ma ka palapala i ka Ilaumuku e waiho mai i kekahi mau hoakaka no na ninau a na ’lii hanohano i waiho mai ia’u. No ka hooko ana o ka Ilamuku i keia, ua haule hope loa mahope o ka manawa a’u i ake ai e loaa mai. Eia ka palapala a ka Ilamuku:

C. W. ASHFORD, Loio Kuhina.

Me ka mahalo: --- Ua loaa ia’u ka hanohano e hoike aku ma o kau palapala o ka la 28, e pili ana no ka malama a me ka hoomalu ana i ka Halewai.

O kau ninau mua, ke hoike nei au, ua hoonohoia ma ka Halewai ma ka hui pu ana me ka uwati kumau, mai ka 5 a i ka 8 poe, he poe hoi i ae e ha awi i ko lakou mau kokua no ka hoomalu ana i ka hale, mamuli o ka’u noi. O na pu i hoahu ia ma ka Halewai, ua noa lakou no ka hoohaua ia e ka uwati kumau a me na kiai kuikawa, ina e ulu ana kekahi hana e hiki ai ke hoohanaia.

O kau ninau elua, ke hoike nei au, ua loaa ma ia manawa he kumu kupono e hiki ai ke hoohuoi ia aia no he mau hoao ana e hookupikipikio i ka noho’na maluhia o ka lehulehu. Ua hookahuaia keia manao hoohuoi maluna o na olelo hoike i hiki ke hilinai ia i loaa mai ia’u i ka hana a me ka manao o kekahi poe o keia kulanakauhale, a maluna pu no hoi o ko’u ike ponoi.

O kau ninau ekolu, ke olelo nei au, o keia lawelawe ana ua hookahuaia ia maluna i kulike ai me kau kauoha paa, i kakau ia ma ka la 28 o Augate, 1889, me ka maopopo pono a me ka ho@pono ia e na lala e ae o ka Aha Kuhina.

O kau ninau eha, e hoike aku i na inoa o na poe la i hoohuoi wale ia, a me ke kuleana o ua mau manao hoohuoi nei, ke olelo nei au, o ka inoa o ua mau mea la a’u i manao ai na laua e hoao nei e hookupikipiki o i ka maluhia, o V. V. Ashford a me Robert W. Wilcox.

O ka olelo ike i hoikeia mai ia’u, he ike ia i hoikeia mai ia’u ma ke ano malu. He mea kupono ole ia’u ka hoike ana aku ia oe, ma ke kumu aole he mea hoike wale ia kahi a me ke alanui i loaa mai ai i na poo o ka Oihana Makai na olelo ike e like me keia ke ano, i like loa me na hana i lawelawe mau ia ma na aha hookolokolo, a maluna o keia i hookahua ia ai keia pono pili i ka lehulehu e like me ka maa mau. No keia mea, ke hoole aku nei au me ka haahaa i ka hoike ana aku i na inoa o ka poe nana i hoike mai i keia ike ia’u.

O kau ninau elima, ke olelo nei au, aole loa au i hana pela. I ko’u hiki ana i ka Halewai, ua ha@a mai la ia’u, o ka lono i hoounaia ae ia’u ua hoike pu ia aku i kekahi poe e ae, a ua hiki ae he eha poe i ka Halewai.

O kau ninau ehiku, ke olelo nei au, aole au i hoike i kekahi mea e pili ana no ke kumu, he pilikoko o V. V. Ashford nou, a no ko’u ike pu he kue loa oe i kekahi mau lala o ke Aupuni. Aole hoi i kou hope, no ka mea, ua pili oia ia oe malalo o ka oihana.

Aole au i kauoha aku i ko’u mau hope a i kahi mea e ae, (koe hookahi), i ka Halewai ma ia po, no ka mea, o ka poe e kiai ana ma ka Halewai ma ia po, ua lawa lakou no ke kiai a hoomalu ana, aole hoi o’u makemake e hele i ke akea na lohe ana o ka lehulehu ina he mea hiki.

O kau ninau ewalu, ke olelo nei au, aole au i hoike aku i ka lohe i kekahi lala e iho o ka Aha Kuhina. I ko’u hiki ana i ka Halewai, ua hiki mua ke Kuhina Kalaiaina ilaila, o kona hiki ana iho no ia he mau minute mamua o’u.

O kau ninau eiwa, ke olelo nei au, aole loa i hanaia pela.

O kau ninau umi, ke olelo nei au, aole i loaa ia’u he ike no’u ponoi iho no keia poe. O ka ike i hoikeia maluna e pili ana maluna o keia mea, ua lawa ia ike no’u e ku ai me ka makaukau.

O kau ninau umikumamakahi, ke olelo nei au, aole i hana ia pela mawaho ae o na mea i hoike mua ia ma ka’u pane mua.

O kau ninau umikumamalua, ke olelo nei au, aole loa au i ike i kekahi ahahui o ia ano. Ua hai ia mai nae ia@u, o kekahi poe kalepa kuonoono o ke kulanakauhale nei a me kekahi poe e ae, ua ma a@a lakou he hookahi a oi aku paha mau anaina halawai ma ka manawa i hoikeia mamua ae, no ka noonoo ana i ke kulana a me ka haawi pu ana mai i na kokua i na luna aupuni kupono, ina i makemake ia i kumu e mau ai ka maluhia a me ka lokahi.

O kau ninau umikumamakolu, ke olelo nei au, aole loa au i ike no ia mea a no na mea e ninanina i ia nei maluna o keia kumuhana, ma ke ano ike ponoi a ike e ae paha

Kau kauwa hoolohe,

J. H. S@PER, Ilamuku.

Ma ka mahalo pokole ana i keia pa lapala a ka Ilamuku, ke olelo nei au aole oia i hoike pau mai i na haina o na ninau a pau i waihoia aku iaia, ua hoopalaleha oia i kekahi mau ninau i waihoia aku, no lakou hoi na haina i manaoia e loaa mai ana he waiwai a he mau hoaiai ano nui maluna o keia kumuhana.

Ma kela mahele hoi o ka pane a ka Ilamuku i olelo ai “o ka inoa o kela poe ana i manao wale ai, o lakou ke hoao nei e hookupikipikio i ka noho maluhia, oia o V. V. Ashford a me R@bert Wil@@x,” ua makemake au e hoike ae maanei, ma kekahi kukai kamailio ana mawaena o’u a me ka Ilamuku maloko o ko’u keena oihana, e like me ia a’u i hoike mua ae nei, ua hoike mai ka Ilamuku ua hoohuoi wale oia eia ke hoao ia nei e hookupikipikio i ka maluhia, a iaia i hoo@e ai i ka hoike mai i ka inoa o ua poe la ana i lohe wale ai na lakou e hoohaunaele ka noho ana maluhia i manao wale ia, a i kahi hoi i loaa ai iaia ia ia ike, ua ninau pololei aku au i keia ninau iaia, penei : “Ma ka ike i loaa ia oe he ike anei ia e kaualako ana a e kuhi pololei ana o V. V. Ashford kekahi o ua poe la nana e hoala @a mau hana hoohaunaele i manao waleia ?” I ka Ilamuku i pane mai ai i keia ninau oiai o ko’u hope kekahi e noho ana, oia o Mr. Creighton, ua hoike moakaka mai oia i mea no’u e hoomaopopo aku ai, o kona ike maluna o keia mea, aole loa ia ma na ano a pau e kuhi pololei aku ana ia V. V. Ashford, oia kekahi i manaoia maluna ona e puka mai ai keia mau hana. O ke kumu o ko’u ninau ana pela i ka Ilamuku, mamuli no ia o na lawe’na olelo i lohe ia e alako ana i ka inoa o V. V. Ashford a hoohui pu me kekahi pilikia i upu wale ia.

No keia mea, a mamuli o ka hoole paakiki o ka Ilamuku e hoike ana i ke ala a me kahi o keia ike malu i loaa iaia, me na kumu i hai mai ai no ia hoole ana ona, ke olelo nei au, o ka Ilamuku, he luna aupuni malalo o ka Loio Kuhina, eia oia ke ku nei ma ke anuu o ka pakike kiekie oiai oia ma ka oihana, mamuli o kona lawe ana i ka mana a me ka hoike pu ana i kona manao; o kona mau luna kiekie ma ka oihana oia ka Loio Kuhina a me ka Hope Loio Kuhina, aole loa he hiki a kupono ke hilinai ia laua me na ike e like me keia ke ano, oia hoi ka ike i oleloia e pili ana no ka lele kaua ia o ka Halewai, a me ke ala kahi i loaa ai iaia o ia ike.

A o na olelo i oleloia e pili ana no ko Mr Robert W. Wilcox hui pu ana me keia mau pilikia i oleloia, eia oia he hoa no keia Hale Hanohano, a nana no e ku pale nona iho no keia ahewa e kau nei maluna ona, e like me ia i hoikeia ma ka palapala pane a ka Ilamuku mamua ae.

C. W. ASHFORD,

NA KAHUA MANAO O KE KU HINA KALAIAINA.

Malalo iho e ikeia no na kumu ekolu i hookahuaia ai ka pane loihi a ke Kuhina Kalaiaina maluna o ka pane a ka Loio Kuhina e puka aku nei penei :

1 --- No ka malama ana o ka Ilamuku i na kanaka i lako me na pono kaua iloko o Aperila i hala maloko o Kalakaua Hale, me ka apono ana o ka hapanui o na Kuhina a kue hoi ka Loio Kuhina.

2 --- Ua kupono ole keia lawelawe ia ana, he hana naauao ole a me ke kahua ole.

3 --- Ina aia he kumu o ka manao ana he haunaele kekahi e lawelawe ia ana, o ka hoopio wale aku no ia mea i manaoia e hoala, oia ka hana pono e laa keia mau hoolako ana.

Maluna o keia mau kumu, ua hoakaka manao ke Kuhina Kalaina, a ua loihi no hoi e piha holookoa ai hookahi aoao o ke KUOKOA nei me kana pane, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu, e hoopuka liilii aku ana makou malalo o ke poo okoa.

Ewalu haneri poe i kakau inoa i kekahi palapala hoopii e hoopau i ka aha kuhina, mamuli o kekahi mau kumu i manaoia he pono. Ua waiho maoli nui mai no nae.

Benson Smith & Co.

Na mea Laitini ia @ kuai Kukaa

a me Kuai Liilii aku.

Na Laau Lanaau

O NA ANO A PAU.

HELU 113 me 115. ALANUI PAPU

O LAUA NA A@@XA NO NA

Laau Lapaau kuluwai Liilii !

Boreicke & Schrecke

:A ME NA:

WAi Lukini OnAonA Waianuhea !

WAIALA MAILE

A ME K@

Onoona Lei Aloha !

O na lako no ka Lauoho a me ka Ili, a me na mea hoonani o ka Home, e loaa no ia ina makamaka ke kipa mai ma keia hale.

2204.tf

Hoolaha a ka Luna Hooko

Ua hookohuia ka mea nona ka inoa malalo i Luna Hooko no ka Hooilina a Waiwai o C. H. Judd, o Kualoa, Oahu, i make. Ke kauoha nei keia hoolaha i na poe a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai i oleloia e waiho mai me na hooia kupono ia Mr. F. M. Swanzy ma ke keena o Davies & Co., alanui Kaahumanu, Honolulu, iloko o na malama eono mai ka la aku o keia hoolaha, o hoole mau loa ia lakou. A. F. JUDD,

Luna Hooko Hooilina me Waiwai o Chas. H. Judd i make.

Hanaia ma Honolulu, Mei 30, 1890.

2288-4t

Hoolaha Hooko Moraki.

Mamuli o ka mana i haawi ia mai ma kekahi moraki i hana ia mawaena o Kaui o Makapala ia C F Hart o Kohala Akau ma ka la 7 o Sepatemaba, 1883, a i kakau kopeia ma ka buke 86 aoao 288 a me 289, nolaila, ke hoolaha ia aku nei, e hooko ia ana ka moraki i oleloia, mamuli o ka uhakiia ana o na olelo, oia hoi no ke kaa ole o ke kumupaa a me ka ukupanee. Ke hoolaha pu ia aku nei, mahope o ka hala ana o na pule ekolu mai keia la aku e kudala akea ia ana ka waiwai i hoikeia ma ua moraki la mamua pono iho o ka hale kupakako o ka Hui Mahiko o Niulii ma Kohala Akau, ke hiki aku ma ka

Poaono, Iune 21, 1890,

ma ka hoia 12 o ke awakea o ia la.

No na mea i koe, e ninau ia H S Holstein (Linekona) Loio.

Kakauia ma Kohala, Mei 19, 1890.

C F. HART, ma o kona hope

R HALL, Mea Moraki.

O ka waiwai i hoopaaia ma ua Moraki nei, oia kela apana aina e waiho la ma Makapala i olelo ia nona ka nui o na eka he 72-100, oia kekahi mahele o ka aina i hoikeia ma ka palapala Kuleana Helu 8559 B. Apana 3 a i lilo mai ia Kaui i oleloia mai na Kahu Waiwai o Lunalilo ma ka Palapala Kuai i hanaia ma ka la 1 o Sepatemaba 1883.

2286-5t

Hoolaha Hooko Moraki.

Mamuli o ka mana i haawi ia mai ma kekahi moraki i hana ia mawaena o Pupuka o Makapala ia C F Hart o Kohala Akau ma ka la 7 o Sepatemaba, 1883, a i kakau kope @a m@ka buke 86 aoao 284 285 me 286, nolaila, ke hoolaha ia aku nei e hookoia ana ka moraki i oleloia, mamuli o ka uhaki ia ana o na olelo, oia hoi no ke kaa ole o ke kumupaa a me ka ukupanee. Ke hoolaha pu ia aku nei, mahope o ka hala a a o @a p@le eko u mai keia l@ aku e kudala akea ia ana ka waiwai i hoikeia ma ua moraki la mamua p@no iho o ka hale kupakako o ka Hui Mahiko o N@ulii ma Kohala Akau, ke hiki aku ma ka

Poaono, Iune 21, 1890,

ma ka ho@a 12 o ke awakea o ia la.

No na mea i koe, e ninau ia H S Holstein (Linekona) Loio.

Kakauia ma Kohala, Mei 19, 1890.

C F. HART, ma o kona hope

R HALL, Mea Moraki.

2286-5t

Hoolaha Hooko Moraki.

Mamuli o ka mana i haawi ia mai ma kekahi moraki i hana ia mawaena o Pupuka o Makapala ia C F Hart o Kohala Akau ma ka la 7 o Sepatemaba, 1883, a i kakau kope @a m@ ka buke 86 aoao 284 285 me 286, nolaila, ke hoolaha ia aku nei e hookoia ana ka moraki i oleloia, mamuli o ka uhaki ia ana o na olelo, oia hoi no ke kaa ole o ke kumupaa a me ka ukupanee. Ke hoolaha pu ia aku nei, mahope o ka hal@ a a o @a p@le eko u mai ke@a l@ aku e kudala akea ia ana ka waiwai i hoikeia ma ua moraki la mamua p@no iho o ka hale kupakako o ka Ilui Mahiko o N@ulii ma Ko hala Akau, ke hiki aku ma ka

Poao@o, Iune 21, 1890,

ma ka hora 12 o ke awakea o ia la,

No na mea i koe e ninau ia H S Holstein (Lipekona) Loio.

Kakauia ma Kohala, Mei 19, 1890.

C F HART, ma o kona hope

R HALL, Mea Moraki.

O ka waiwai i hoopaa ia ma ua moraki nei, oia keia apana aina e waiho la ma Makapala i oleloia nona ka nui o na eka he 3 16-100, oia kekahi mahele o ka aina i hoikeia ma ka Palapala Kuleana @elu 8559 B. Apana @ a i lilo mai ia Pupuka i oleloia mai na Kahu Waiwai o Lunalilo ma ka Palapala Kuai i hana ia ma ka la 1 o Sepatemaba, 1883.

2386-5t

Hoolaha Hooko Moraki.

Mamuli o ka mana @ haawi ia mai ma ke kahi moraki @ i hana ia mawaena o Maikai o Makapala, Kohala, Mokupuni o Hawaii, ia C F Hart o ia wahi hookahi ma ka la 20 o Ma@@ki, 1884, i kakau k@pe ia ma ka buke 88 aoao 23 me 24, nolaila, ke hoolaha ia aku nei e hooko ia ana ka moraki i oleloia mamuli o ka uhaki ia ana o na olelo, oia hoi no ke kaa ole o ke kumupaa a me ka ukupanee. Ke hoolaha ia aku nei, mahope o ka hala ana o na pule ekolu mai keia la aku, e kudala akea ia ana ka waiwai i @@@keia ma ua moraki la mamua pono iho o ka h@le kup@kako o ka Hui Ma@iko o Niulii ma K@@@la Akau i olelo ia, ke hiki aku ma ka

Poaono, Iune 21, 1890,

ma ka hora 12 o ke a @akea o ia la.

No na mea i koe, e ninau ia H S Holstein (Linek@@a) Loio.

Hanaia ma Kohala, Mei 19, 1890.

C F HART, ma o kona hope

R HALL, Mea Moraki.

O ka waiwai i hoopaaia ma ua moraki la, oia kela apana aina e waiho la ma Makapala i olelo ia nona ka nui o na @k@ he 1 99-100, oia kekahi mahele o ka aina i hookaka ia ma Palapala Kuleana Hel@ 8559 B. Apana 3 a i lilo mai ia Maikai i oleloia mai na Kahu Waiwai o Lunalilo ma kekahi Palapala Kuai i hanaia ma ka la 12 o Maraki, 1884.

2286-5@

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia mak@k@ o kekahi palapala moraki i hanaia ma@a@na o Pomaikai @@ @ Waipio, Mokupuni o Hawaii, o ka aoao mua, a me Ale@a@@e@ Wa@a@e o Honolulu, Mokupuni o Oahu, i wai@@ia aku ma ka lima o Leong Ket (C. Akaka) o Honolulu, o ka aoao elua, ma ka la 22 o Maraki, 1880, i kakau kopeia ma ka buke 99 aoao 260, a mamuli o ka @hai ka ana o na kumu aei@@e o keia moraki, oia hoi, no ka hookaa ole ia o ka ukupanee, nokaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai.

A ke hooiaha hou ia aku nei, aia mahope aku @ na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolahaia aku @a aina i hookeia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan ma Honolulu, ma ka la

16 o Iune, 1890,

ho@a 12 o ia la.

Aia ma kahi o W. @. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.

LEONG KET,

Mea Moraki mai.

Penei na aina i moraki ia :

Apana 4 i hoikeia maloko o ka Palapala @@la Nui 608@, L. C. A. 8477, ia Kaiwihana nona ka il@ o 50-100 eka.

Apana 3 ma ka Palapala @@la Nui i olelo mua ia ae nei he 5707 kapuai huea emi mai i kuai ia aku ia S. K. Keoia, a i Kopeia ma ka buke 80 aoao 34 @ e waiho la ma Waipio, Hama@@a, Hawaii. 2280-4@

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o D. Kaeka a me Laie kana wahine ma@e o Puiwa, Honolulu, Mokupuni o Oahu, o ka aoao mua, a me F. C. Lowrey o Honolulu i oleloia, o ka aoao elua, @a ka la 25 o Feberuari, 1888, i kakau @ope ia ma ka buke 107 aoao 342, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o kela moraki, oia h@i, no ka hookaa ole ia o ka ukupanee, nolaila; ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai.

A ke hoolaha hou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolahaia aku na aina i hoikeia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Ja@. F. Morgan ma Honolulu, ma ka la

16 o Iune, 1890,

hora 12 o ia la.

Aia ma kahi o W R. Kakela na olelo hoakaka no k@@a mea.

Hanaia i keia la 17 o Mei, 1890.

F. C. LOWREY,

M@@ Moraki mai.

Penei na aina i moraki ia :

Kela apana aina a pau e waiho la ma Puiwa Honolulu i olelo mua ia ae nei, nona ka ili o 1 34-100 eka, a oia kekahi hapa o kahi i hoike ia maloko o ka L. C. A. 1341 ia Kanakahou a i hooliloia aku i ka mea i moraki ia ma kekahi palapala mahele kuleana i kopeia ma ka buke 20 aoao 198, a pela pa hoi me ka hale a me @a mea e ae i kukuluia maluna o ua wahi la.

2280-4t

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o J. W. P. Kamealoha o Waikane, Kool@upoko, Oahu, o ka aoao mua, a me Mrs. L. B. Coan o Honolulu, Oahu, o ka aoao elua, ma ka la @ o Iulai, 1888, i kakau kop@ ia ma ka buke 113 aoao 402, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o kela moraki, oia hoi, no ka hookaa ole ia o ka ukupanee, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai.

A ke hoolaha hou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolaha ia aku na aina i hoike a ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan ma Honolulu, ma ka la @ o ---, 18 , hora 12 o ia la.

Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.

Hanaia i keia la 16 o Mei, 1890.

MRS. L. B. COAN,

Mea Moraki mai.

Penei na aina i moraki ia :

1 - O kela apana aina a pau e waiho la ma Kumunui, Waikane, Koolaupoko, Oahu, i hoikeia maloko o ka Palapala Sila Nui 152, L. C. A. 6051, no@a ka ili o 1 92-100 eka i hoopukaia ia Wahilua i make, a pela pu hoi me na hale a me na mea e ae i kukuluia maluna o ua wahi la.

2 - He kuleana hookahi hapa iwakaluakumamaiwa i mahele ole ia iloko o kela apana aina e waiho la ma Koolaupoko ma ka Moku puni o Oahu i oleloia i ikeia ma ka inoa ka Ahupuaa o Waikane, i hoike piha ia maloko o ka Palapala Sila Nui (Grant) Helu 404, i hooliloia aku ia Susan Kealoha Kaapa e@ a@ ma kekahi palapala i kopeia ma ka buke 17 aoao 102, a i hoolilo hou ia aku e Kaapa e@ a@ i oleloia ia J. W. P. Kamealoha ma kekahi palapala i kopeia ma ka buke 112 aoao 60.

2280-4t

HOOLAHA HOOKO MORAKI

Mamuli o kekahi mana kuai @ hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o H. Kepohoni o Honolulu, Mokupuni o Oahu, o ka aoao mua, a me W@, Wilber o Maui, o ka aoao elua, ma ka @a @0 o Ape@la, 1884, i kakau kope ia ma ka boke 88, aoao 41@, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike @ kela moraki, oia hoi, no ka hookaa ole ia o ka ukupanee, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai.

A ke hoolaha hou ia aku nei, aia mahope aka o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolahaia aku oa aina i hoikeia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan ma Honolulu, ma ka la

16 o Iune, 1890,

hora 12 o ia la.

Aia ma @ ahi o W. R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.

Hanaia i keia la 17 o Mei, 1890.

W@@. WILBUR,

Mea Moraki mai.

Penei na aina i moraki ia :

Kela apana aina a pau e waiho la ma Kawaiki, Kapalama i hookaka p@ha ia maloko o ka (Palapala Sila Nui Helu @) L. C. A. Helu 8520 ia I. Kaeo, nona ka il@ o 1 eka, a oia n@ hoi kahi i hooliloia aku ia Kepohoni i oleloia ma ka palapala a W. L. W@le @@ i kopeia @@a ka buke 38 aoao 123. 2286-4t

Hoolaha Hooko Moraki.

Mamuli o ka mana i haawi ia mai ma kekahi moraki i hanaia mawaena o Pelekani o Makapala ia C F Hart o Kohala Akau ma ka la 7 o Sepalemapa, 1883, i kakau kopeia ma ka buke @4 aoao 384 me 385, molaila, ke hoolaha ia aku nei, e hooko ia ana ka moraki i oleloia, mamuli o ka uhaki ia ana o na olelo, oia h@ i @@@ke kaa oleo ke kumupaa a me ka ukupanee. Ke hoolaha pu ia @ ku nei, mahope o ka hala ana o na pule ekolu mai keia la aku e k@@lala akea ia ana ka waiwai i hoikeia ma ua moraki la, mamua ponu@@ho o ka hale kupakako o ka Hui Mahiko o @i @@ ma Kohala Akau i oleloia, ke hiki aku ma ka

Poaono, Iune 21, 1890,

ma ka hora 12 o ke awakea o ia la.

No na mea i koe, e ninau ia H S Holstein (Linekona) Loio.

Kakauia ma Kohala, Mei 19, 1890.

C F HART, ma o kona hope

R HALL, Mea Moraki.

O ka waiwai i hoopaaia ma ua moraki nei, oia kela apana aina e waiho la ma Makapala i oleloia nona ka nui o na eka he 8 75-100, oia kekahi mahele o ka aina i hoikeia ma ka Palapala Kuleana Helu 8559 B. Apana 3 a i lilo mai ia Pelekani i oleloia mai na Kahu Waiwai o Lunalilo ma ka Palapala Kuai i hanaia ma ka la 1 o Sepatemaba, 1883.

2286-5t